InfoHub Logo

Sabaq taqyryby:
Turbo Pascal programmalaý tilindegi berilgenderdi engizý jáne shyǵarý operatorlary.
Sabaq maqsaty:
1. Oqýshylarda Turbo Pascal programmalaý tilindegi engizý jáne shyǵarý operatorlary týraly maǵlumattar qalyptastyrý.
2. Jańa aqparattyq tehnologıalyq quraldar men baǵdarlamalyq jabdyqtardy qoldanyp pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, logıkalyq oılaý qabiletterin damytý.
3. Kompútermen jumys isteý barysynda uqyptylyqqa baýlý. Qaýipsizdik erejesine baılanysty balalardy saqtyqqa úıretý.
Sabaq túri: Bilim men bilikti qalyptastyrý.
Sabaqtyń ádisi: STO, Áńgimeleý, problemalyq suraq - jaýap
Sabaqtyń kórnektiligi: Slaıdtar, kompúter, ınteraktıvti taqta
Sabaq jospary:
1. Uıymdastyrý.
2. Oı sergitý: Órnekter.
3. Jańa taqyryppen tanysý
4. Shyǵarmashylyq tapsyrmalar
5. Praktıkalyq bólim
7. Baǵalaý.
8. Qorytyndylaý. Úıge tapsyrma

Oı sergitý
• Programmada árbir joldan keıin qandaı tynys belgi qoıylady?
• Programma qandaı operatormen bastalady?
• Programmanyń negizgi bóligi qandaı túıindi sózben bastalyp, qandaı sózben aıaqtalady?
• Var operatorynyń qyzmeti qandaı?
• Const operatorynyń qyzmeti qandaı?
• Órnek degen ne?
• Órnekti Paskal tilinde jaz
• Qandaı operator menshikteý operatory dep atalady.
• Kim tapqyr?

Jańa sabaq
Operator degenimiz – algorıtmdi júzege asyrý barysynda oryndalatyn is - áreketterdi anyqtaıtyn tildiń qarapaıym sóılemi. Olar jazylý retine birtindep birinen keıin biri tizbekteı orvndalady.
Operatorlardyń jalpy jazylý túri:
Vegin
1 - operator;
2 - operator;
....................;
n - 1 - operator;
n - operator
end.
Málimetterdi engizý operatory READ (aǵylshynsha oqý). Operatordyń jalpy
túri.
READ(al, a2,…, an);
READLN(al, a2,……, an);
READLN;
Shyǵarý operatory. Paskal tilinde nátıjeni ekranǵa shyǵarý úshin WRITE
operatory qoldanylady.
WRITE (al, a2,…, an);
WRITELN(al, a2,……, an)

Esep. Eki bútin sandy qosyp, qosyndysyn ekranda shyǵarý.
program qq;
var a, b, c: integer; sıpattaý bólimi
begin
read ( a, b ); engizý operatory
c:= a + b; menshikteý operat negizgi bólim
writeln ( c ); shyǵarý operatory
end.
Osy programmanyń oryndalýyn oqýshylarǵa túsindirý,
Programmany oryndaý úshin
1) F9( programmany orynda) pernesin basamyz.
2) a jáne v aınymalylaryna mán engizý kerek. Mysaly, 9 5 sandaryn engizip, enter pernesin basamyz.
3) Ekranǵa s - nyń máni 14 shyǵady.

2 - Mysal
Sheńberdiń uzyndyǵyn anyqtaıtyn programma
Program audan;
Const Pi=3. 14;
Var L, R: real;
Begin
WriteLn(‘Dóńgelek radıýsyn engiz');
ReadLn(R);
L:=Pi*sqr(R);
WriteLn(’Sheńber uzyndyǵy teń: ', L);
ReadLn;
End.
3 mysal
Úshburyshtyń aýdanyn tabý

İİİ Bekitý
• Jaýabyn tap
• Tapsyrmany orynda
• Kim tabady? Ret boıynsha 1, 2, 4, 3, 7, 5, 6 ornalasýy kerek)

№1
Uzyndyǵy a - ǵa teń, eni v - bolatyn tiktórtburyshtyń aýdanyn anyqtaıtyn baǵdarlama jazý:
Aldymen bizge tiktórtburyshtyń anyqtaıtyn formýlany bilýimiz kerek. Ol S:=a*b
Aldymen Blok - shemasy men algorıtmin qarastyryp kóreıik
Blok - shema Algorıtm

alg tiktórtburysh aýdanyn anyqtaý
naqty a, v
nátıje S
basy
a, v engizý
S=a+b
S shyǵarý
sońy

Endi osy algorıtm boıynsha baǵdarlama quramyz:
Program pr1;
Var a, b, s: real;
Begin
Write(‘a, b mánderin engiz’);
Read(a, b);
S:=a*b;
Write(‘S:=’, S);
End.
Programmany kompúterde oryndap, nátıjesin taldaý.
Esep.
№2
Tik tórtburyshtyń perımetrin esepteý programmasyn quryp, qorytyndysyn shyǵaryp mán berińder

V Úı jumysy
Qaıtalaý. №16, 17
VI. Sabaqtyń qorytyndysy
• Operator degenimiz ne, olar qandaı toptarǵa jikteledi?
• Nátıjeni ekranǵa shyǵarýdyń qandaı joldaryn bilesińder?
• Ekranǵa túsinikteme retinde qoldanylatyn sóz tirkesteri qalaı shyǵarylady?
• Engizý jáne shyǵarý operatorlarynyń atqaratyn negizgi mindetteri qandaı?