InfoHub Logo

Ortalyq Azıa aýmaǵy ejelden kóshpeliler men otyryqshylar órkenıeti qalyptasqan aımaq retinde belili. Búginde Ortalyq Azıa aýmaǵyna 5 memleket kiredi. Olar: Qazaqstan, Túrkmenstan, Ózbekstan, Tájikistan jáne Qyrǵyzstan. Solardyń ishinde Túrkmenstan elindegi kıeli oryndarǵa  toqtalyp ótsem. 

Jalpy Túrkmenstan elinde sakraldy oryndardyń paıda bolýy kóbinese ańyz-áńgimelerge, ǵajaıyp oqıǵalarǵa jáne ıslam dinimen tyǵyz baılanysty boldy. Solardyń birqataryna toqtalyp ótsek. 

Paraý bıbi - Túrkmenstandaǵy Kopetdag taýynda ornalasqan kishkentaıı aq meshit. Ańyz boıynsha paraý bıbi aýylda turǵan óte ádemi túrkmen áıeli bolǵan. Birde elge jaý shapqan kezde, jaýdyń betin qaıtarý úshin aýyldastary sol Paraý bıbini jaý áskerine berýge ýáde beredi. Buny estip qalǵan Paraý bıbi qashyp, taýǵa baryp tyǵylyp, qudaıdan pana tileıdi. Sol kezde jartas ekige bólinip, Paraý bıbi ishine kirip ketedi. 

Paraý bıbi Umaı ana sekildi áıelderdiń jáne balalardyń qorǵaýshysy,  qamqorshysy retinde belgili bolǵan. Bosanar aldynda áıelder Paraý bıbige arnap arnaıy rásimder jasaǵan.

Paraý bıbi meshitine Kopedtag taýyndaǵy jalǵyz aıaq jol arqyly ǵana barýǵa bolady. Sonymen birge jartasta eki tizeniń, eki qoldyń jáne mańdaıdyń orny beınelengen. Bul da Paraý bıbiden qalǵan bir belgi dep esepteledi. Áıelder men qyz-kelinshekter sol oryndarǵa qolyn tizesin tıgizip, tilek tileıdi. 

Sonymen, Paraý bıbi meshiti búginde túrkmen áıelderi eń kóp baratyn qasıetti jerlerdiń birine aınalǵan. bul jerge tipti shetelden de týrıser kelip tamashalap jatady. 

Túrkmenstan jerindegi kelesi kıeli oryndardyń biri - Talhatan babanyń qurmetine turǵyzylǵan meshit-kesene bolyp tabylady. TAlhatan baba - 1020-1095 jyldary aralyǵynda ómir súrgen áýlıe, ıslam dinin ýaǵyzdaýshylardyń biri bolǵan. OL bar ómirin Allaǵa qyzmet etýge arnaǵan. 

Talhatan baba kesenesi 11 ǵasyrdyń sońynda salnǵan sáýlet óneriniń eskertkishi bolyp tabylady. ol Eski Merv qalasynyń mańynda ornalasqan. Kúıdirilgen kirpishten salynǵan. Keseneniń syrty baı ornamenttermen kómkerilgen. Mońǵol shapqynshylyǵy kezinde belgisiz bir sebeptermen qıraýdan aman qalǵan. 

---