InfoHub Logo

Burynǵy ótken kezde Atyǵaı-Qaraýylda bir úlken toı, at shabys, kúres bolyp, osy eki eldiń barlyq adam qarasy jınalyp, osy eki eldiń mynaý qalaı degen balýandary kúreske túsip, júırik jaqsy attary jarysqa qosylyp, úlken toı bolady. Osy jınalys-toıda úlken daý, janjal shyǵyp, negizi Qaraýyl Tuıaq deıtin adam óte balýan eken. Osy Tuıaq Atyǵaıdyń ataqty bas balýanyn jyǵyp ketedi. Osy toıda túıe bastatqan bas báıgeni Tuıaq alady. Osydan keıin úlken talas, janjal shyǵyp, aıaǵy urys-janjalǵa aınalyp, birneshe adamdar jaralanady. Osydan keıin osy eki eldiń talas máselesi durys sheshilmeı, eki jaqtyń jınalǵan adamdary tarap ketisedi.

Sonymen, baǵanaǵy balýan Tuıaq atyna minip, eline qashady. Munyń artynan Atyǵaıdyń qýǵynshylary shyǵyp izdeıdi. Ustap alyp óltirmekshi bolady. Sonymen balýan Tuıaq seskenip, elinen bezip, qashyp shyǵady. Úıinen shyqqannan: «qaıda barsam, kimge barsam meniń janym osy ajaldan qutylyp, man qalamyn» degendi oılaıdy. Qashyp kele jatyp, jolynda toqtap túsken jerinde árkimderge shyn jaıyn aıtyp aqyldasady. Sodan keıbir aqyldasqan úlken adamdar aıtady eken.

— Sen, shyraǵym, Baıanaýylda Edige bar, onyń balasy Shoń bar, Orta júzden shyqqan naǵyz ádil adam. Sondyqtan osy Shońǵa baryp, aman jetetin bolsań, seniń osy jumystan aman saqtap alyp qalýǵa shamasy keledi, — dep aqyl beredi.

Sonymen Tuıaq osy aıtylǵan úlkenderdiń aqylyn durys dep alyp, Shońdy izdep Baıanaýylǵa júrip keledi. El jaılaýdan qaıtqan kez. Shoń óziniń kúzgi otyratyn qonysyna kóship kelgen kezi bolýy kerek. Bir kúni keshke taman Shoń úıiniń janynda otyrǵanda qasynda birneshe kisileri bar, kúnbatys jaqtan kún bata bir salt atty adam kelip, astynda jarap qalǵan qamshydaı qatqan esik pen tórdeı, qulaǵy bir qarys tory aty bar, qanjyǵasynda súıretken soıyly bar. Basyna kıgen jekeı tymaǵy bar, ústinde túıe jún shekpeni bar, uzyn boıly qarasur adam úıdiń janynda jınalyp otyrǵan adamǵa sálem berip atynan túsip, jınalǵan kisiniń ortasynda otyrǵan dáý de bolsa Shoń bolar degendeı sálem berip, Shońnyń qolyn ustapty.

Sonymen Shoń jaı-japsaryn surastyryp, keıin óziniń jalǵyz qyzyn shaqyryp alyp:

— Balam, mynaý adam jolaýshy qonaq eken. Úıge ertip baryp atyn baılap, úıge túsirip, qondyryńdar, — dep qyzyna qosyp jiberipti. Osy jerde Shoń bul adamnyń tegin shyqqan adam emes ekenin sezip otyrýy kerek. «Qabaǵy túsken, ne qylǵan jabyńqy adam, bul tegin adam emes ǵoı» degen oıǵa túsedi.

Sóıtip, Tuıaq Shońnyń úıine qonyp, tańerteń turyp, shaıyn iship jaılanǵannan keıin Shoń Tuıaqtyń hal-jaıyn, qaıdan shyǵyp kele jatqanyn suraıdy. Sonymen Tuıaq barlyq bolǵan oqıǵany bastan-aıaq aıtady. Óziniń sol sebepti Atyǵaı-Qaraýyldyń daý-janjalynan qashyp shyqqanyn:

— Endi qashqanda qaıda barsa, jany arashalanyp qalatyn jerdi izdep, eldi izdep, sonymen Súıindikte Shoń deıtin adam bar, osy adamǵa baryp jetseń, seni eshbir adam qaıtaryp ala almaıdy, seni saqtaıdy degen jolshybaı aqyldasqan adamdardyń aqylymen sizdi izdep panalaıyn dep kelip edim, — deıdi.

Sodan keıin Shoń eli-jurtyn, barlyq óziniń balalaryn shaqyryp, malyn soıyp, óziniń segiz uly, bir qyzy bar eken. Qaraýyldan kelgen osy Tuıaqty onynshy bala etip, qolyna qoıǵan malynyń asyq jiligin ustatyp, Tuıaqty bala etip asyrap alady.

Birneshe jyl Tuıaq turǵannan keıin Shońǵa ábden jaǵady. Óziniń qaı balasynan bolsa da kemdigi bolmaıdy. Sonymen Shoń Tuıaqqa áıel alyp beredi. Óz aldyna otaý tigip, mal bólip beredi. Birneshe jyl ótkennen soń, ózi qartaıǵan kezde Shoń barlyq balalaryn, jalǵyz qyzymen shaqyryp alyp, el taýǵa qaıtar kezde, óziniń kózi tiri ýaqytynda maldaryn bólip berip, árqaısysyn bólek-bólek jerge qonystandyrady. Osydan keıin Tuıaq Shońnyń bir balasy bolyp, mal-janǵa ıe bolyp, qatarly úı bolyp ketedi. Atyǵaı-Qaraýyldyń eli Tuıaq Baıanaýylda Shoń degen adamnyń qolyna baryp panalady degendi uzyn habardan estıdi. Biraq ta Tuıaqty izdep bulardyń eshqaısysy kelmeıdi.

Sonymen Tuıaq osy elge sińip ketedi. Tuıaqtan Qarasholaq degen bala týady. Qarasholaqtan Dúısenbaı degen bala bolady. Dúısenbaıdan Ospan, Ahmetjan degen balalar bolady. Osy joǵaryda aıtylǵan Ospan jáne Ahmetjannyń balalary osy kúni Pavlodar oblysynda, Baıan aýdanynda, Ekibas zavodynda turady.

---