Ý dybysy jáne árpi
Bilim berý salasy: Qatynas
Uıymdastyrylǵan oqý is - áreketiniń túri Saýat ashýǵa daıyndyq jáne jazýǵa úıretý
Taqyryby: Ý ý dybysy jáne árpi
Maqsaty: Ý árpin tanystyrý, ý árpi bar sózdi oqýǵa, jazýǵa úıretý. Sózdik qorlaryn damytyp, kórkem jazýǵa baýlý. Balalardyń aýyzeki sóıleý tilderin, oıyn damytý. Dybystyq taldaý jasaýǵa, úıretý.
Ádis - tásilder: túsindirý, kórsetý, jazý, oqytý, oıyn.
Kórnekilikter: teksheler, sýretter, kespe áripter, qustardyń sýretteri (kógershin, bulbul, saýysqan)
İ. Uıymdastyrý.
Kúndeı jyly bol!
Almadaı tátti bol!
Doptaı kóńildi bol!
Aınadaı jaryq bol!
Júzik sıaqty ádemi bol!
- Balalar, bizdiń búgingi sabaǵymyzǵa qonaqtar kelip otyr. Biz qonaqtardy tárbıeli tártibimizben, bilimimizben qarsy alyp, shyǵaryp salýymyz kerek.
- Balalar, búgin biz ertegi sabaǵyn ótkizemiz.
Erte - erte, ertede ormannyń ishinde bir qus ómir súripti. Ol tańnyń atysy, kúnniń batysy aǵashtardy tumsyǵymen shoqyp, toqyldatýmen bolypty. Qatty dybystan meń - zeń bolyp bastary aýyrǵan ormandaǵy ańdar men aǵashtar qusty ormannan qýyp jiberipti. Qus ketip, biraz kún ótken soń ormandaǵy aǵashtardyń japyraqtary qýrap, butaqtary synyp, dińderine qurt - qumyrsqa túsip, shirı bastaıdy. Qurt aýrýyna shaldyqqan aǵashtar kúni - túni kómek surap, zarlaı beredi eken. Onyń daýysyn estip, bir kúni kógershin ushyp keledi.
Mán - jaıdy túsingen soń men dárigerdiń kim ekenin bilmeımin, degenmen izdep keleıin dep kógershin usha jóneledi.
- Balalar, aǵashtarǵa senderdiń kómekteskileriń kele me?
- Olaı bolsa, kógershinmen birge dáriger izdep jolǵa shyǵaıyq. Aldymen myna tapsyrmany oryndap jibereıik.
İ. Sýretter kórsetý. Sýrettegi zattardyń atyn ataý.
Ý árpi qandaı dybystan keıin kelip tur, onyń daýysty, daýyssyz ekenin túsindirý.
Taýyq ------------ ý dybysy daýyssyz saýysqan
ýyq --------------- ý dybysy daýysty qońyraý
Ýyq sózine sóılem qurastyrý.
- Kógershin odan ári ushyp ketipti. Qalyń toǵaıdyń qasyna kelgende quıqyljyta án salyp otyrǵan bulbuldy kóredi. Ol bulbuldan aǵashtarǵa kómektesýin ótinedi. «Keshir, kógershin, men úshin áýre bolma. Meniń qolym tımeıdi. Meniń ánimdi toǵaıdaǵy ańdar, qustar túgili adamdar da jaqsy kóredi. Men úshin adamdardan kómek sura», - deıdi. Olaı bolsa, bulbuldyń tilegin oryndap bir sergip alaıyq.
Sergitý sáti.
İİ.«Uıqasyn tap» oıyny.
1. Ózinshe noıan,
Qorqaq kim?... (qoıan)
2. Almastan tynym,
Shabady... (qulyn)
3. Bata almas túlki
Ústi tiken... (kirpi)
4. Aıbat sheger alystan,
Ań patshasy... (arystan)
Ý dybysy bar sózderdi aıtý Ý daýysty ma, daýyssyz ba, ajyratý.
Kógershin ilgeri qaraı ushyp ketedi. Aıdyn kólde sylanyp júzip júrgen aqqýǵa keledi. Oǵan da «aǵashtardy emdeı kór» dep ótinish aıtady. Sonda aqqý:
- Men qasıetti, kıeli quspyn ǵoı. Men bul jerden kete almaımyn. Maǵan kóp qustar keledi, aqyl - keńes suraıdy. Osy toǵaıda úısiz - kúısiz, jumyssyz júrgen qustar bar, sen solardyń bireýin taýyp, ótinish aıt. Múmkin solardyń bireýi saǵan ilesip, aǵashtardy emdep qalar, - deıdi. Káne, kógershinge ilesip, myna tapsyrmany oryndaıyq.
Kógershin aqqýdyń aqylyn tyńdap, ormandy aralaıdy. Onda bos júrgen qustardyń ishinen bir qusqa kez bolady. Ol qus kógershinniń tilegin oryndap, ormanǵa kelip, aǵashtardy emdep qurt aýrýlarynan jazǵan eken deıdi.
- Ol qandaı qus bolýy múmkin, sender qalaı oılaısyńdar?
Ormannyń biz emshisimiz,
Toq - toq - toq.
Qurt bitkendi joq etemiz,
Joq, joq, joq,
Joq, joq, joq,
Toq - toq - toq.
Mine, balalar, aqymaq aǵashtar toqyldaqtyń paıdasyn túsinbeı, ormannan qýyp jiberip, ózderi quryp kete jazdady. Toqyldaqtyń keshirimdi, aqyldylyǵynyń arqasynda aǵashtar qurt aýrýynan qulan - taza aıyqty. Qazir orman jaıqalyp ósip tur deıdi.
Dáptermen jumys
Sózderine dybystyq taldaý jasatý arqyly Ý dybysynyń sózdegi orny mysalmen túsindiriledi.
Ótken dybystarmen ý dybysy qatystyrylyp býyn, sózder oqytylady. Aýyzsha hormen qaıtalanady.
Dápterdegi úlgi boıynsha Ý dybysynyń kishi jáne úlken áripterin úzik syzyqtardy qosý arqyly jazý jumysy oryndatylady.
Sabaqty qorytyndylaý.
- Qandaı dybyspen tanystyq?
- Ý dybysyna sóz oılańdar.
Balalardy madaqtaý.
Neni bildi: Ý árpimen tanysty, daýyssyz dybys ekeniń bildi.
Qandaı túsinikterdi ıgerdi: Ý árpi bar sózder oılatý, sózderdi býynǵa bólý, dybystyq taldaý jasaýdy bildi.
Meńgergen daǵdylary men iskerlikteri sózdik qorlaryn tolyqtyrý, baılanystyra sóıleýge úıretý.
Uıymdastyrylǵan oqý is - áreketiniń túri Saýat ashýǵa daıyndyq jáne jazýǵa úıretý
Taqyryby: Ý ý dybysy jáne árpi
Maqsaty: Ý árpin tanystyrý, ý árpi bar sózdi oqýǵa, jazýǵa úıretý. Sózdik qorlaryn damytyp, kórkem jazýǵa baýlý. Balalardyń aýyzeki sóıleý tilderin, oıyn damytý. Dybystyq taldaý jasaýǵa, úıretý.
Ádis - tásilder: túsindirý, kórsetý, jazý, oqytý, oıyn.
Kórnekilikter: teksheler, sýretter, kespe áripter, qustardyń sýretteri (kógershin, bulbul, saýysqan)
İ. Uıymdastyrý.
Kúndeı jyly bol!
Almadaı tátti bol!
Doptaı kóńildi bol!
Aınadaı jaryq bol!
Júzik sıaqty ádemi bol!
- Balalar, bizdiń búgingi sabaǵymyzǵa qonaqtar kelip otyr. Biz qonaqtardy tárbıeli tártibimizben, bilimimizben qarsy alyp, shyǵaryp salýymyz kerek.
- Balalar, búgin biz ertegi sabaǵyn ótkizemiz.
Erte - erte, ertede ormannyń ishinde bir qus ómir súripti. Ol tańnyń atysy, kúnniń batysy aǵashtardy tumsyǵymen shoqyp, toqyldatýmen bolypty. Qatty dybystan meń - zeń bolyp bastary aýyrǵan ormandaǵy ańdar men aǵashtar qusty ormannan qýyp jiberipti. Qus ketip, biraz kún ótken soń ormandaǵy aǵashtardyń japyraqtary qýrap, butaqtary synyp, dińderine qurt - qumyrsqa túsip, shirı bastaıdy. Qurt aýrýyna shaldyqqan aǵashtar kúni - túni kómek surap, zarlaı beredi eken. Onyń daýysyn estip, bir kúni kógershin ushyp keledi.
Mán - jaıdy túsingen soń men dárigerdiń kim ekenin bilmeımin, degenmen izdep keleıin dep kógershin usha jóneledi.
- Balalar, aǵashtarǵa senderdiń kómekteskileriń kele me?
- Olaı bolsa, kógershinmen birge dáriger izdep jolǵa shyǵaıyq. Aldymen myna tapsyrmany oryndap jibereıik.
İ. Sýretter kórsetý. Sýrettegi zattardyń atyn ataý.
Ý árpi qandaı dybystan keıin kelip tur, onyń daýysty, daýyssyz ekenin túsindirý.
Taýyq ------------ ý dybysy daýyssyz saýysqan
ýyq --------------- ý dybysy daýysty qońyraý
Ýyq sózine sóılem qurastyrý.
- Kógershin odan ári ushyp ketipti. Qalyń toǵaıdyń qasyna kelgende quıqyljyta án salyp otyrǵan bulbuldy kóredi. Ol bulbuldan aǵashtarǵa kómektesýin ótinedi. «Keshir, kógershin, men úshin áýre bolma. Meniń qolym tımeıdi. Meniń ánimdi toǵaıdaǵy ańdar, qustar túgili adamdar da jaqsy kóredi. Men úshin adamdardan kómek sura», - deıdi. Olaı bolsa, bulbuldyń tilegin oryndap bir sergip alaıyq.
Sergitý sáti.
İİ.«Uıqasyn tap» oıyny.
1. Ózinshe noıan,
Qorqaq kim?... (qoıan)
2. Almastan tynym,
Shabady... (qulyn)
3. Bata almas túlki
Ústi tiken... (kirpi)
4. Aıbat sheger alystan,
Ań patshasy... (arystan)
Ý dybysy bar sózderdi aıtý Ý daýysty ma, daýyssyz ba, ajyratý.
Kógershin ilgeri qaraı ushyp ketedi. Aıdyn kólde sylanyp júzip júrgen aqqýǵa keledi. Oǵan da «aǵashtardy emdeı kór» dep ótinish aıtady. Sonda aqqý:
- Men qasıetti, kıeli quspyn ǵoı. Men bul jerden kete almaımyn. Maǵan kóp qustar keledi, aqyl - keńes suraıdy. Osy toǵaıda úısiz - kúısiz, jumyssyz júrgen qustar bar, sen solardyń bireýin taýyp, ótinish aıt. Múmkin solardyń bireýi saǵan ilesip, aǵashtardy emdep qalar, - deıdi. Káne, kógershinge ilesip, myna tapsyrmany oryndaıyq.
Kógershin aqqýdyń aqylyn tyńdap, ormandy aralaıdy. Onda bos júrgen qustardyń ishinen bir qusqa kez bolady. Ol qus kógershinniń tilegin oryndap, ormanǵa kelip, aǵashtardy emdep qurt aýrýlarynan jazǵan eken deıdi.
- Ol qandaı qus bolýy múmkin, sender qalaı oılaısyńdar?
Ormannyń biz emshisimiz,
Toq - toq - toq.
Qurt bitkendi joq etemiz,
Joq, joq, joq,
Joq, joq, joq,
Toq - toq - toq.
Mine, balalar, aqymaq aǵashtar toqyldaqtyń paıdasyn túsinbeı, ormannan qýyp jiberip, ózderi quryp kete jazdady. Toqyldaqtyń keshirimdi, aqyldylyǵynyń arqasynda aǵashtar qurt aýrýynan qulan - taza aıyqty. Qazir orman jaıqalyp ósip tur deıdi.
Dáptermen jumys
Sózderine dybystyq taldaý jasatý arqyly Ý dybysynyń sózdegi orny mysalmen túsindiriledi.
Ótken dybystarmen ý dybysy qatystyrylyp býyn, sózder oqytylady. Aýyzsha hormen qaıtalanady.
Dápterdegi úlgi boıynsha Ý dybysynyń kishi jáne úlken áripterin úzik syzyqtardy qosý arqyly jazý jumysy oryndatylady.
Sabaqty qorytyndylaý.
- Qandaı dybyspen tanystyq?
- Ý dybysyna sóz oılańdar.
Balalardy madaqtaý.
Neni bildi: Ý árpimen tanysty, daýyssyz dybys ekeniń bildi.
Qandaı túsinikterdi ıgerdi: Ý árpi bar sózder oılatý, sózderdi býynǵa bólý, dybystyq taldaý jasaýdy bildi.
Meńgergen daǵdylary men iskerlikteri sózdik qorlaryn tolyqtyrý, baılanystyra sóıleýge úıretý.
You Might Also Like
-
Maqsattary: «dos», «dostyq» uǵymdarynyń adamgershilik qundylyq retinde mánin ashý.
