Úlgerimi tómen oqýshylarmen jumys jospary
Úlgerimi tómen oqýshylarmen jumys
Jospar
1. Úlgermeýshiliktiń negizgi sebepteri
2. Úlgermeýshilikti boldyrmaýdyń ádisteri men túrleri
3. Oqýshynyń oqý úlgerimine áser etýshi jaǵdaılar
4. Oqýshylarmen jumysty uıymdastyrýdyń tehnologıalyq kartasy
Elimizdiń bilim berý salasynda sońǵy jyldary iri reformalar men ózgerister oryn alyp otyr. Bilim sapasyna qoıylatyn talap kúsheıip, oqytýdyń jańa tehnologıalaryna bet burǵan kezde, oqýshynyń oqý úlgerimin jaqsartý, onyń oqýǵa qyzyǵýshylyǵyn arttyrý máselesi týyndaıdy.
Kóptegen ǵalymdar óz eńbekterinde sabaq úlgermeýshilik sebepterin taldaýǵa kóp oryn bólip keledi. Arnaıy pedagogıkalyq qazirgi kúndegi jetekshi paradıgmalarynyń biri – gýmanızasıa. Al HH ǵasyrda eńbek etken Y. Altynsarın shyǵarmalarynda pedagogıkalyq, gýmanısik kózqaras, ıaǵnı shákirtke meıirimdi bolý, muǵalim men oqýshy arasyndaǵy yntymaqty prınsıpteriniń kórinis tapqanyn baıqaýǵa bolady. Ǵalymnyń ataqty Hrestomatıasynda jasóspirimderdiń jan dúnıesin, aqyl - oıyn qalyptastyrýǵa udaıy kóńil bólý mektep pen ata - ananyń ortaq mindeti dep eseptegen.
Degenmen jan - jaqty turǵydan alyp qaraǵanda sabaq úlgermeýshilik problemasy áli jetkilikti zerttelgen joq. Bul problemany zertteý munyń sebebi men nashar oqıtyn oqýshylardyń jekelegen tıpterin anyqtaýǵa múmkindik beredi. Úlgerimi nashar oqýshylardy zertteý barysynda úlgermeýshiliktiń mynadaı úsh kategorıasyn qarastyrýǵa bolady:
1 - kategorıaǵa oqýshynyń barlyq pánnen birdeı uzaq ýaqyt úlgermeı oqýdan jalpy jáne kenjelep qalyp qoıýyn jatqyzamyz.
2 - kategorıaǵa sabaqty ishinara negizgi pánderden úlgermeıtin oqýshylar jatady.
3 - kategorıadaǵy oqýshylar sabaqqa anda - sanda ǵana úlgermeıdi.
Bul máseleni psıhologıalyq jaǵynan qarastyrsaq, sabaq úlgerimi tómen oqýshylardy mynadaı 5 topqa bólýge bolady:
1. Oqýǵa degen kózqarasy durys emes balalar.
2. Materıaldy qınalyp uǵatyndar.
3. Sabaqqa daıyndalý ádeti qalyptaspaǵan oqýshylar.
4. Eńbektene bilmeıtinder.
5. Bilýge jáne oqýǵa qushtarlyǵy joq oqýshylar.
Sabaqqa úlgermeýdiń sebebi kóp. Úlgermeýshilik sabaq barysynda qalyptasady. Onyń aldyn alýǵa bolady. Oqýshy úlgermeýshiliginiń sebepteri oqý - tárbıe jumysyn durys uıymdastyrmaýda, sanıtarlyq – gıgıenalyq normalardyń buzylýynda. Úlgemeýshiliktiń negizgi sebepteri mynalar:
- jekelegen muǵalimderdiń sabaqtarynyń sapasyzdyǵy, jańa materıaldy tolyq túsindire almaýy, bekitý jumysynyń álsiz júrýi, oqýshy bilimin esepke alýdyń bolmaýy, muǵalimniń tıisi dárejede talap etpeýi;
- úı tapsyrmasyn oryndaý jumysyn durys oılastyrmaý jáne tyńǵylyqty tekserýdiń bolmaýy, jeke jumystyń bolmaýy, tanymdyq qyzyǵýyn damyta almaý;
- mektepte úlgermeýshiliktiń aldyn alý jóninde júıeli jumystyń bolmaýy;
- tárbıe jumysyndaǵy olqylyqtar, oqýshylardyń tártibiniń tómendigi, óz mindetterin sanaly túrde túsinbeýi, mektep ákimshiligi tarapynan tártip buzýshylarǵa ýaqytyly jáne tıisti shara qoldanbaýy;
- baǵalaýdaǵy birjaqtylyq;
- oqytý men tárbıe úrdisindegi sabaqtastyqtyń bolmaýy;
- sabaq bosatý, oqýshynyń aýyryp qalýy, t. b.
Otbasy jaǵdaıynda psıhologtyń oıynsha oqýshynyń úlgermeý sebeteri mynalar:
- ata - ana mádenıetiliginiń azdyǵy, pedagogpen baılanystyń joqtyǵy;
- otbasyndaǵy sátsizdik;
- balaǵa talap qoıý birliginiń joqtyǵy;
- otbasynda bala tárbıesiniń durys jolǵa qoıylmaýy;
- Balaǵa durys qarym - qatynas jasamaý;
- bilim alýǵa balanyń daıyndyǵynyń joqtyǵy;
- balanyń jalpy damýynyń jetilmeýinen, aýrýshańdyǵynan.
Úlgerimin jaqsartý baǵytyndaǵy jumystarǵa mynalar jatady:
1. Otbasynda bala tárbıesindegi jaǵdaıdyń jaqsy jolǵa ózgerýi.
2. Ata - ananyń psıhologıalyq - pedagogıkalyq saýattylyǵyn joǵarylatý.
3. Oqý - tárbıe úrdisine ata - analardy belsendi túrde aralastyrý.
4. Balanyń durys kún tártibin uıymdastyrýyn baqylaý.
5. Balanyń jaǵymdy jáne jaǵymsyz qasıetterin tárbıeleýde ata - anaǵa jeke keńes jáne kómek berý.
6. Synyptaǵy oqý tárbıe jumystaryn joǵary satyǵa kóterý.
7. Synypta izgilendirý qarym - qatynasyn alǵa qoıa otyryp, shaǵyn toptarda qolaıly jaǵdaı jasaý.
8. Balaǵa jeke tulǵa bolyp qalyptasýyna kómektesý.
9. Balaǵa psıhologıalyq zertteý jasaý jáne qajetti psıhologıalyq kómek kórsetý.
10. Jeke jumys barysynda ıntellektýaldyq, adamgershilik, erkindik, kóńil kúı sezimderin qalyptastyrý.
11. Oqýdaǵy jaǵymsyz yntalarynyń týý sebepterin anyqtaý.
12. Oqýshynyń qyzyǵýyn, beıimdiligin negizge ala otyryp damytý.
Mundaı jumys túrleri oqýshyǵa úlgerimin jaqsartýǵa kómektesedi. Oqýshyny jaqsy, orta, tómen dep bólmeı, olardy tulǵa retinde qalyptastyrýǵa psıhologpen, áleýmettanýshymen, medbıkemen jumys uıymdastyrý kerek.
Áleýmettik pedagogtyń oıynsha, úlgerimi jaqsy oqýshynyń áleýmet jaǵdaıyn teksere otyryp, úlgerimi tómendep ketpeýi úshin mynadaı jumys túrlerin júrgizý kerek: 1) jeke áńgimelesý; 2) ata - anamen suhbattasý; 3) madaqtaý arqyly balanyń yntasyn arttyrý.
Úlgerimi jáne áleýmettik jaǵdaıy tómen oqýshylarmen jumys barysynda psıholog, áleýmettanýshy, synyp jetekshisi myna máselelerge kóńil bólgeni jón. Iaǵnı, balanyń jeke basyn madaqtaý arqyly ortada ózin erkin sezinetindeı nátıjege jetkizý kerek.
Ata - ananyń oıynsha, muǵalim mamandyǵy óte qıyn. Sondyqtan balanyń bilimine, tárbıesine basty jaýapkershilik ata - ananyń moıynynda ekenin sezinýi kerek. Eń bastysy, balasynyń úlgerimin jaqsartý úshin ata - ana mekteppen tyǵyz baılanys jasaýy tıis.
Áıteke bı atyndaǵy orta mektep
Bastaýysh synyp muǵalimi A. B Teńsovetva
Úlgerimi tómen oqýshylarmen jumys jospary. júkteý
Jospar
1. Úlgermeýshiliktiń negizgi sebepteri
2. Úlgermeýshilikti boldyrmaýdyń ádisteri men túrleri
3. Oqýshynyń oqý úlgerimine áser etýshi jaǵdaılar
4. Oqýshylarmen jumysty uıymdastyrýdyń tehnologıalyq kartasy
Elimizdiń bilim berý salasynda sońǵy jyldary iri reformalar men ózgerister oryn alyp otyr. Bilim sapasyna qoıylatyn talap kúsheıip, oqytýdyń jańa tehnologıalaryna bet burǵan kezde, oqýshynyń oqý úlgerimin jaqsartý, onyń oqýǵa qyzyǵýshylyǵyn arttyrý máselesi týyndaıdy.
Kóptegen ǵalymdar óz eńbekterinde sabaq úlgermeýshilik sebepterin taldaýǵa kóp oryn bólip keledi. Arnaıy pedagogıkalyq qazirgi kúndegi jetekshi paradıgmalarynyń biri – gýmanızasıa. Al HH ǵasyrda eńbek etken Y. Altynsarın shyǵarmalarynda pedagogıkalyq, gýmanısik kózqaras, ıaǵnı shákirtke meıirimdi bolý, muǵalim men oqýshy arasyndaǵy yntymaqty prınsıpteriniń kórinis tapqanyn baıqaýǵa bolady. Ǵalymnyń ataqty Hrestomatıasynda jasóspirimderdiń jan dúnıesin, aqyl - oıyn qalyptastyrýǵa udaıy kóńil bólý mektep pen ata - ananyń ortaq mindeti dep eseptegen.
Degenmen jan - jaqty turǵydan alyp qaraǵanda sabaq úlgermeýshilik problemasy áli jetkilikti zerttelgen joq. Bul problemany zertteý munyń sebebi men nashar oqıtyn oqýshylardyń jekelegen tıpterin anyqtaýǵa múmkindik beredi. Úlgerimi nashar oqýshylardy zertteý barysynda úlgermeýshiliktiń mynadaı úsh kategorıasyn qarastyrýǵa bolady:
1 - kategorıaǵa oqýshynyń barlyq pánnen birdeı uzaq ýaqyt úlgermeı oqýdan jalpy jáne kenjelep qalyp qoıýyn jatqyzamyz.
2 - kategorıaǵa sabaqty ishinara negizgi pánderden úlgermeıtin oqýshylar jatady.
3 - kategorıadaǵy oqýshylar sabaqqa anda - sanda ǵana úlgermeıdi.
Bul máseleni psıhologıalyq jaǵynan qarastyrsaq, sabaq úlgerimi tómen oqýshylardy mynadaı 5 topqa bólýge bolady:
1. Oqýǵa degen kózqarasy durys emes balalar.
2. Materıaldy qınalyp uǵatyndar.
3. Sabaqqa daıyndalý ádeti qalyptaspaǵan oqýshylar.
4. Eńbektene bilmeıtinder.
5. Bilýge jáne oqýǵa qushtarlyǵy joq oqýshylar.
Sabaqqa úlgermeýdiń sebebi kóp. Úlgermeýshilik sabaq barysynda qalyptasady. Onyń aldyn alýǵa bolady. Oqýshy úlgermeýshiliginiń sebepteri oqý - tárbıe jumysyn durys uıymdastyrmaýda, sanıtarlyq – gıgıenalyq normalardyń buzylýynda. Úlgemeýshiliktiń negizgi sebepteri mynalar:
- jekelegen muǵalimderdiń sabaqtarynyń sapasyzdyǵy, jańa materıaldy tolyq túsindire almaýy, bekitý jumysynyń álsiz júrýi, oqýshy bilimin esepke alýdyń bolmaýy, muǵalimniń tıisi dárejede talap etpeýi;
- úı tapsyrmasyn oryndaý jumysyn durys oılastyrmaý jáne tyńǵylyqty tekserýdiń bolmaýy, jeke jumystyń bolmaýy, tanymdyq qyzyǵýyn damyta almaý;
- mektepte úlgermeýshiliktiń aldyn alý jóninde júıeli jumystyń bolmaýy;
- tárbıe jumysyndaǵy olqylyqtar, oqýshylardyń tártibiniń tómendigi, óz mindetterin sanaly túrde túsinbeýi, mektep ákimshiligi tarapynan tártip buzýshylarǵa ýaqytyly jáne tıisti shara qoldanbaýy;
- baǵalaýdaǵy birjaqtylyq;
- oqytý men tárbıe úrdisindegi sabaqtastyqtyń bolmaýy;
- sabaq bosatý, oqýshynyń aýyryp qalýy, t. b.
Otbasy jaǵdaıynda psıhologtyń oıynsha oqýshynyń úlgermeý sebeteri mynalar:
- ata - ana mádenıetiliginiń azdyǵy, pedagogpen baılanystyń joqtyǵy;
- otbasyndaǵy sátsizdik;
- balaǵa talap qoıý birliginiń joqtyǵy;
- otbasynda bala tárbıesiniń durys jolǵa qoıylmaýy;
- Balaǵa durys qarym - qatynas jasamaý;
- bilim alýǵa balanyń daıyndyǵynyń joqtyǵy;
- balanyń jalpy damýynyń jetilmeýinen, aýrýshańdyǵynan.
Úlgerimin jaqsartý baǵytyndaǵy jumystarǵa mynalar jatady:
1. Otbasynda bala tárbıesindegi jaǵdaıdyń jaqsy jolǵa ózgerýi.
2. Ata - ananyń psıhologıalyq - pedagogıkalyq saýattylyǵyn joǵarylatý.
3. Oqý - tárbıe úrdisine ata - analardy belsendi túrde aralastyrý.
4. Balanyń durys kún tártibin uıymdastyrýyn baqylaý.
5. Balanyń jaǵymdy jáne jaǵymsyz qasıetterin tárbıeleýde ata - anaǵa jeke keńes jáne kómek berý.
6. Synyptaǵy oqý tárbıe jumystaryn joǵary satyǵa kóterý.
7. Synypta izgilendirý qarym - qatynasyn alǵa qoıa otyryp, shaǵyn toptarda qolaıly jaǵdaı jasaý.
8. Balaǵa jeke tulǵa bolyp qalyptasýyna kómektesý.
9. Balaǵa psıhologıalyq zertteý jasaý jáne qajetti psıhologıalyq kómek kórsetý.
10. Jeke jumys barysynda ıntellektýaldyq, adamgershilik, erkindik, kóńil kúı sezimderin qalyptastyrý.
11. Oqýdaǵy jaǵymsyz yntalarynyń týý sebepterin anyqtaý.
12. Oqýshynyń qyzyǵýyn, beıimdiligin negizge ala otyryp damytý.
Mundaı jumys túrleri oqýshyǵa úlgerimin jaqsartýǵa kómektesedi. Oqýshyny jaqsy, orta, tómen dep bólmeı, olardy tulǵa retinde qalyptastyrýǵa psıhologpen, áleýmettanýshymen, medbıkemen jumys uıymdastyrý kerek.
Áleýmettik pedagogtyń oıynsha, úlgerimi jaqsy oqýshynyń áleýmet jaǵdaıyn teksere otyryp, úlgerimi tómendep ketpeýi úshin mynadaı jumys túrlerin júrgizý kerek: 1) jeke áńgimelesý; 2) ata - anamen suhbattasý; 3) madaqtaý arqyly balanyń yntasyn arttyrý.
Úlgerimi jáne áleýmettik jaǵdaıy tómen oqýshylarmen jumys barysynda psıholog, áleýmettanýshy, synyp jetekshisi myna máselelerge kóńil bólgeni jón. Iaǵnı, balanyń jeke basyn madaqtaý arqyly ortada ózin erkin sezinetindeı nátıjege jetkizý kerek.
Ata - ananyń oıynsha, muǵalim mamandyǵy óte qıyn. Sondyqtan balanyń bilimine, tárbıesine basty jaýapkershilik ata - ananyń moıynynda ekenin sezinýi kerek. Eń bastysy, balasynyń úlgerimin jaqsartý úshin ata - ana mekteppen tyǵyz baılanys jasaýy tıis.
Áıteke bı atyndaǵy orta mektep
Bastaýysh synyp muǵalimi A. B Teńsovetva
Úlgerimi tómen oqýshylarmen jumys jospary. júkteý
You Might Also Like
-
Maqsaty: oqýshylardyń boıyndaǵy sportqa degen qyzyǵýshylyǵy men bilimin arttyrý, Otandy súıýge, elin, jerin qorǵaýǵa, dostyq pen uıymshyldyqqa tárbıeleý, oqýshylardyń densaýlyǵyn nyǵaıtýy, qımyl - qozǵa...
