Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 4 kún buryn)
Uly Jeńis jasasyn! – merekelik tárbıe saǵaty
Uly Jeńis jasasyn! – merekelik tárbıe saǵaty
Merekelik is - sharanyń maqsaty:
Oqýshylardy óz Otanyn súıýge, respýblıkamyzdyń saıasatyn qoldaýǵa, ádildikke, erlikke, adal, batyl bolýǵa tárbıeleý, Uly Otan soǵysynyń ardagerlerin syılaýǵa, erkin sóıleı bilýge tárbıeleý.
Kórnekiligi: sýretter, portretter, vıdeorolıkter

1 - júrgizýshi:
Armysyzdar, qurmetti ardagerler, oqýshylar, ustazdar, qonaqtar!
Otan aldyndaǵy boryshyn aqtap, qandy qyrǵyn soǵysty tunshyqtyryp, urpaǵyna baqyt ákelgen ardagerlerimizge myń alǵys dep, Uly Jeńistiń --- jyldyq merekesine arnalǵan tárbıe saǵatyn ashyq dep jarıalaımyn!
Jaqsylyq:
Bult túnerip aspannan,
Talaı kózden jas tamǵan.
Tutqıyldan jaý kelip
Qyrǵyn soǵys bastalǵan.

T. Elnaz:
1941 jyly 22 maýsym kúni tańǵy saǵat 4 - te tań shapaǵy jańa ǵana araılap kele jatqan kezde fashısik Germanıa tutqıyldan Keńes Odaǵyna opasyzdyqpen basyp kirdi.
Bul halyq úshin aýyr kezeń boldy. Gıtlerdiń soǵys jospary «Barbarossa» dep ataldy, ol jospar boıynsha KSRO - ny 3 - 4 aıda jaýlap alyp, ony bolashaq soǵys joryqtary kezindegi shıkizat, adam resýrsyna aınaldyrmaqshy boldy.
Birinen soń biri Evropa elderin baǵyndyra otyryp, Germanıa 1941 jyly óziniń basty qarsylasy dep eseptegen KSRO - ǵa aıaq tiredi. Bizdiń tarıhymyzda bul Uly Otan soǵysy degen atpen belgili.

Arýjan:
Otanymyzǵa qaterli kún týdy. Dúnıedegi beıbitshilik baǵyna surapyl soǵys qaharyn tókti. Otanymyzdy qorǵaý úshin elimizdiń kóptegen er - azamattary maıdanǵa attandy.
Barlyq jumys soǵys talabyna saı uıymdastyryldy. Partızan otrády quryldy.
«Bári de Maıdan úshin» degen uran tastady. Eńkeıgen kári, órimdeı jas, eńbektegen balaǵa deıin eli, jeri, Otany úshin arpalysty.
Otan ana jylaǵanda sherlenip,
Tapjylmastan shógedi eken jerge bult.
«Qara bultty qaq jaraıyq!»- dedi de,
Qoldaryna qarý aldy erlenip.

Erkin Dıana:
Uly Otan soǵysy jyldary KSRO 27 mln azamatynan aıyryldy, onyń shamamen 4101 myńy qazaqstandyqtar. 1710 qala tıptes meken, 70 myńdaı aýyl - selolar qırady. Fashıserdiń jan túrshigerlik áreketteri «Ost» («Shyǵys») josparyna negizdeldi. Bul jospardyń maqsaty «Oqtyń kúshimen, naızanyń ushymen dúnıe júzin bas ıdirý boldy

1 - shi dúnıejúzilik soǵysqa – 1 mld. astam halqy bar 36 memleket qatynassa, 1939 - 1945 jyly soǵysqa 1 mld. 700 mln. halqy bar 61 memleket qatysty. 40 memleket terıtorıasy – urys shaıqasyna aınaldy.
Uly Otan soǵysy jyldary KSRO 27 mln azamatynan aıyryldy, onyń shamamen 4101 myńy qazaqstandyqtar. 1710 qala tıptes meken, 70 myńdaı aýyl - selolar qırady.
J. Dılnaz:
Uly Otan soǵysynyń alǵashqy kúninen Keńes Odaǵy, onyń ishinde qazaq halqy bir adamdaı Otan qorǵaýǵa attanyp, soǵysty jeńispen aıaqtaý úshin barlyq kúsh - jigerin jumsady.
Qazaqstanda soǵystyń aldynda 6, 2 mıllıon halyq turatyn edi. Osy jyldary respýblıkamyzdan 1 mıllıon 196 myń 164 adam qarý asynyp maıdanǵa attandy. Respýblıkadan eńbek armıasyna 700 myń adam jiberildi. Sonda Qazaqstan soǵys jyldary áskerı komısarıattary arqyly 1 mıllıon 900 myńdaı adam sapqa turdy.
Dańqty qarýly kúshterdiń jáne eńbek armıasynyń quramynda qazaqstandyqtar bolǵan Soǵystyń alǵashqy kúnderinen - aq búkil halyq jan tánimen óz Otanyn qorǵaýǵa attandy.

Janerke:
At aýyzdyǵy men sý ishken, er etegimen sý keshken surapyl soǵysta erlermen birge qoldaryna qarý alyp, Uly Otan soǵysyna qatysqan batyrlarymyz: Baýyrjan Momyshuly, Mánshúk Mámetova, Álıa Moldaǵulova, Málik Ǵabdýlın, Talǵat Bıgeldınov, Qasym Qaısenov, Saǵadat Nurmaǵanbetov syndy aǵalarymyz el aldyndaǵy boryshtaryn ótep, elimizdiń amandyǵyn, jerimizdiń tutastyǵyn qorǵap qaldy
VIDEO ROLIKpen tanystyrý.
Jaras:
Bult torlady aspandy,
Qara jer qanǵa lastandy.
Zeńbirek atyp jan - jaqtan,
Osylaı soǵys bastaldy.

Elemes Dıana:
Soǵys degen qaıdan shyqty,
Avtory kim alǵashqy?
Esil adam, esi ketip,
Oǵan nesin jarmasty?!
Búkil adam tarıhynyń betin nege qan basty?
Soǵys degen — aqqan sory aqsúıektiń, quldyń da,
Soǵys degen — tókken ary uldyń jáne qyzdyń da.
Soǵys degen — Sotqarlardyń qolyndaǵy naızasy,
Soǵys degen — soǵys degen — zulymdyqtyń aınasy.
Aqerke:
Qıyldy,
Qanaty tátti armannyń.
Úzildi qaıyrmasy baqtarda ánniń.
Álemde ei sumdyq kún ana úshin —
Maıdanǵa azamattar attanǵan kún.
Bult basty,
Ashyq sáni qashty aspannyń.
Joǵalsyn zaty bulaı bas qosqannyń.
Anaǵa eń aýyr kún tirshilikte —
Bozdap kep,
Bozdaǵymen qoshtasqan kún.
Qaıǵydan kári taýlar qap - qara bop,
Jetkizdi jerge deıin qaıyń basyn.
Kórinis:
«- Nemis basqynshylary Lenıngradty qorshap aldy. Syrtpen baılanys úzilip, 90 táýlik qala qorshaýda turdy. Ladoga kólinen ótetin bir ǵana soqpaq arqyly keń baıtaq Keńester Odaǵynan jınalǵan azyq - túlik, kıim - keshekti boraǵan oqtyń astynan amaldap ótkizip, qala turǵyndaryna jetkizildi. Sodan bul soqpaq -«ómir joly» dep atalyp ketti.
Qazaqstan tez arada – osy - «ómir joly» soqpaǵymen lenıngradtyqtarǵa uzyn sany 140 vagonnan turatyn, eki temirjol sostavyn jasaqtady. Qazaqstan Kompartıasy Ortalyq Komıteti bul sálem - saýqatty olarǵa Joǵarǵy Keńestiń Tóraǵasy Ábsemet Qazaqbaevtyń bastap barýyn uıǵardy. Syılyqqa qosa Qaraǵandynyń № 31 shahtasynyń kenshisi Túsipov óz atynan hat joldady. qorshaýda qalǵan qala jurtshylyǵyna moraldyq kúsh beretin, rýhyn kóteretin bir sálem sóz arnaý ketpeı qoıdy. Bul oıymdy Ortalyq Komıtettiń otyrysynda aıtyp edim, kópshilik qoldady. «Sóz anasy – sálem» demeı me qazaq, sol asyl sózdi kimge jazdyrýdy oılaǵan kezde aýzyma Jákeń - Jambyl Jabaev tústi.
Sodan Ortalyq Komıtettiń tapsyrýymen 1941 jyldyń kúzinde qasyma aqyndar Ábdilda Tájibaev, Ǵalı Ormanov, taǵy da biraz adamdardy ertip Jákeńniń aýlyna keldik. Bir top adam saý etip ertemen kelgenge aýyl adamdary eleńdesip qaldy. Onsyz da soǵystyń sýyq habary júrekterin shaılyqtyryp qoıǵan ǵoı. Jákeń aýyl syrtynda at ústinde júr eken. Bárimiz sol kisige qaraı júrdik. Amandyq, saýlyqtan soń kelgen maqsatymyzdy aıttyq, jetkizdik. Jákeń bizdiń sózimizdi at ústinde otyryp tyńdady da, únsiz qaldy. Bir mezette eńsesin kóterińkirep, qyzylǵa túser qyrandaı qomdanyp, qaptalda jatqan aq basty Alataýǵa qarap qoıdy da, ısharamen «úıge júrińder» degendi bildirip, ózi jol bastady.
Qashanda da qonaqqa jaıýly turatyn Jákeńniń mol dastarhany, onyń aınalasyna bárimiz jaıǵastyq. Jákeń tórde ilýli turǵan dombyrasyn aldyrtyp, shanaǵyn qaǵyp - qaǵyp jiberdi. Ádette qart jyraýdyń jyrdy nóserletip tógip - tógip jiberetin, bir sózin ekinshi ret qaıtalamaıtyn qasıetin biletin aqyndarymyz qaǵaz ben qalamdaryn alyp, ańysyn ańdyp daıyn otyr. Jákeń jyryn bastady, ol qaǵazǵa túsip máńgilik dúnıege aınalyp jatty…
Lenıngradtyq órenim,
Maqtanyshym sen ediń!
……………………………….
Shamy Kúndeı jaınaǵan,
Aspanǵa úıler boılaǵan…
Arqa tutyp alysta,
Aıbynym dep oılaǵam!
Jabyqpaǵyn Lenıngrad!
Otan ámir bergen shaq.
Sap - sap qol barar
Qorǵap seni ol qalar.
Janyshtalar aıdahar!
Jata almaımyn tósekte,
Janym qalaı jaılanar?
Qus uıqyly kónemin,
Qaıtyp uıqy kóremin,
Jetsin deımin senderge,
Jyl qusyndaı óleńim,
Qalasynda Lenınniń,
Saıyp qyran órenim…

Kelgen maqsatymyz oryndalyp, kishi besinde Almatyǵa oljaly oraldyq. Qýanyshymyz sheksiz.
Tez arada Jambyl aqynnyń «Lenıngradtyq órenim» óleńin orys aqyndary aýdardy. Artynsha qaraǵandylyq kenshiler hatyn, Jambyl óleńin, respýblıka jurtshylyǵy jınaǵan sálem - saýqatty alyp Qazaqstan ókilderi Lenıngradqa júrip ketti.
Jákeńniń óleńi kóp keshikpeı Búkilodaqtyq radıo arqyly oqyldy, san márte plakat bolyp basylyp, qala kóshelerine ilindi. Sol kezdi kózimen kórgen kórnekti orys jazýshysy, pýblısıs Vsevolod Vıshnevskıı «Pravda» gazetine bylaı dep jazdy:
«…qalaǵa tez taraǵan plakattan Jambyl aqynnyń «Lenıngradtyqórenim» óleńin oqyǵanda barlyǵymyz kózimizge jas aldyq. Jylap turyp qaıta - qaıta oqydyq. Qazaq halqynyń dostyǵy men súıispenshiligine sheksiz rıza boldyq. Alysta jatsa da arqa súıer tiregimiz baryna qýandyq.».
- Mine «Aqyndar atasy» atanǵan Jákeń óleńi tońǵandardy jylytty, qajyǵandarǵa ál berdi, zulym jaýǵa qarsy bitispes kúreske shaqyrdy. Soǵys túnegine kómilgen uly qalanyń zeńgir aspanynda naızaǵaıdaı oınap, qyspaqqa alǵan jaýǵa ses kórsetti…».
Qanshama qıyn - qystaý kezeń bolsa da, sovet jaýyngerleriniń jigeri muqalmady. Olar osyndaı qıyn kezeńderde de, bir ýaqyt bir - birine qoldaý kórsetip otyrdy. Munyń kýási retinde jaýyngerlerdiń «Katúsha» áni bárimizge tanymal.
«Katúsha» bıi
Erkin Dıana:
Bilemiz sum soǵystyń kezeńderin,
Sel bolyp aqqan qannyń ózderin.
Elimdi, Otanymdy oljalaýǵa,
Jaý oǵy jan ushyryp kezengenin.

Kóterdik sol soǵystyń zardaptaryn,
Qaıǵyly, qaterli kez salmaqtaryn.
Elimniń baqyty úshin sheıt bolǵan,
Aıaýly ardagerler, sańlaqtarym.

Bolsa da jer sharynyń keńestigi
Ońaı bizge kelgen joq Jeńis kúni
Jeńis úshin aıanbaı qyzmet etip,
Tylda da eńbegimen ter tókkeni.
Uly Jeńis jasasyn! – merekelik tárbıe saǵaty júkteý

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama