Ulttyq kıimder týraly málimetter. Bas kıimder jasaý
Eńbekke baýlý 4 synyp
Sabaqtyń ataýy: Ulttyq kıimder týraly málimetter. Bas kıimder jasaý
Silteme: Eńbek oqýlyǵynyń ádistemesi
Sabaqtyń jabdyǵy: Bilimdilik: oqýshylarǵa ulttyq kıimder týraly túsinik berý, olardyń túrlerimen tanystyrý.
Damytýshylyq: oqýshylardyń ulttyq buıymǵa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Tárbıelik: oqýshylardyń sabaq barysynda halyqtyń ónerin, salt - dástúrdi baǵalaı bilýge, sheberlikke tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: ashyq sabaq
Sabaqtyń ádisi: baıandaý, túsindirý, kórsetý
Sabaq kórnekiligi: slaıd, ulttyq kıimderdiń sýretteri, túrleri
Jalpy maqsattar
Oqytý nátıjesi
Topqa bólý Synypty jyl mezgilderine qaraı tórt topqa bólý. Kúz aıynda týylǵandar 1 - top, qys aıynda dúnıege kelgender 2 - top, kóktem aıyndaǵylar 3 - top, jaz aıyndaǵylar 4 - top bolyp bólinedi.
Yntymaqtastyq atmosferasy
Oqýshylar sheńber jasap turady. Muǵalim kelesi oqýshyǵa úlken júrekti usynyp turyp, búgingi kúnine sáttilik tileıdi. Oqýshylar bir - birine jaqsy tilek tilep, synypta jaqsy ahýal qalyptastyrady.
Qyzyǵýshylyqty oıatý
Qazaq halqynyń qol óneri kóne zaman tarıhymen birge damyp, bite qaınasyp kele jatqan baı qazyna. Onyń bir ushyǵy týysqan Orta Azıa halyqtarynyń jáne orys halqynyń qol ónerimen de ushtasyp jatyr. Qol óneriniń basty bir salasy — kıim tigý. Erte zamannan kúni búginge deıin óziniń qadir - qasıetin joımaı, qol óneriniń ozyq úlgisi retinde ǵana emes, ári ásem, ári yńǵaılylyǵymen de paıdalanýdan qalmaı kele jatqan qazaqtyń ulttyq kıimderi áli de az emes. Olardyń keıbireýlerin eskiniń kózi qarttar kúndelikti kıip júrse, endi bireýlerin qyz uzatý, kelin túsirý toılarynda oıyn - saýyqqa paıdalanady (qalyńdyqqa sáýkele kıgizý). Qazaqtyń ulttyq kıimderi - Eýrazıa dalasyn qonys etken kóshpeli el qazaqtardyń basqa halyqtarǵa uqsamaıtyn kıim úlgileri tabıǵı erekshelikter men kóshpeli tirshilikke sáıkes qalyptasty. Qazaqy kıimniń barsha symbaty men oıý - órneginde, árbir áshekeıinde halqymyzdyń tarıhynyń, oı - dúnıesiniń qaıtalanbas kórinisi bar. Ol - bizdiń ulttyq mádenıetimiz.
Maǵynany taný
Bas kıim
Qazaq qaýymynyń ádetinde er men áıeldiń bas kıimi de ár basa. Erge tán bas kıimder: taqıa, bórik, tymaq, muraq (aıyrqalpaq). Olardy teriden, ań terilerinen, tystyq matalar syryp tigedi. Áıel bas kıimderi: kımeshek, jaýlyq, sáýkele, jelek, sháli búrkenish, t. b. Bular kóbinese ishtik jeńil matadan, al taqıa, qundyz bórik, shoshaq bórikter eń qymbatty ań terilerinen tigiledi.
Qazaq ǵurpynda bas kıim kóriktilik pen sándilikti, barshylyqty bildiretin qasıetti kıim sanalǵan. Qazaqtyń «dos aıaǵyńa qaraıdy, dushpan basyńa qaraıdy» deıtin maqaly osy jaıdan qalyptasqan. Sol sıaqty sypaıylyq kórsetkende, bireýden bireý keshirim ótingende, aıaqqa jyǵylǵanda bas kıimdi sheship nemese bórigin aıaq astyna tastap ah urý da osy bas kıimdi qasterleýden týǵan. Qysqy, jazǵy bas kıimder bir bólek, toı jıyndarda, joryqtarda kıetin bas kıim bir bólek bolyp túrlishe tigiletin. Tymaq pen bórikti kóbinese eltiriden, seńseńnen, laq terisinen, pushpaqtan t. b. mal terilerinen jasap tystaıdy, arasyna jún salyp syrıdy. Qystygúni kıetin túlki terisinen jasaǵan tymaqty barqyt, púlish, atlas, shuǵa sıaqty jyly, ári qymbat matalarmen tystaǵan.
Tymaq — qazaqta tymaqtyń túrleri kóp, sonyń eń baǵalysy – túlki tymaq. Onyń mańdaıy men qulaqtarynyń ishki jaǵyna túlki terisi tigiledi de, syrty maqpalmen, púlishpen nemese basqa asyl matalarmen syrylyp tystalady. Tymaqtyń tóbesi tórt nemese alty saı kıizden quralyp, shoshaq bolyp keledi.
Mańǵystaý oblysy, Qaraqıa aýdany,
Munaıshy aýyly, №7 orta mektep KMM
Tehnologıa páni muǵalimi Janabaeva Janyl Jýmabaevna
Ulttyq kıimder týraly málimetter. Bas kıimder jasaý. júkteý
Sabaqtyń ataýy: Ulttyq kıimder týraly málimetter. Bas kıimder jasaý
Silteme: Eńbek oqýlyǵynyń ádistemesi
Sabaqtyń jabdyǵy: Bilimdilik: oqýshylarǵa ulttyq kıimder týraly túsinik berý, olardyń túrlerimen tanystyrý.
Damytýshylyq: oqýshylardyń ulttyq buıymǵa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Tárbıelik: oqýshylardyń sabaq barysynda halyqtyń ónerin, salt - dástúrdi baǵalaı bilýge, sheberlikke tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: ashyq sabaq
Sabaqtyń ádisi: baıandaý, túsindirý, kórsetý
Sabaq kórnekiligi: slaıd, ulttyq kıimderdiń sýretteri, túrleri
Jalpy maqsattar
Oqytý nátıjesi
Topqa bólý Synypty jyl mezgilderine qaraı tórt topqa bólý. Kúz aıynda týylǵandar 1 - top, qys aıynda dúnıege kelgender 2 - top, kóktem aıyndaǵylar 3 - top, jaz aıyndaǵylar 4 - top bolyp bólinedi.
Yntymaqtastyq atmosferasy
Oqýshylar sheńber jasap turady. Muǵalim kelesi oqýshyǵa úlken júrekti usynyp turyp, búgingi kúnine sáttilik tileıdi. Oqýshylar bir - birine jaqsy tilek tilep, synypta jaqsy ahýal qalyptastyrady.
Qyzyǵýshylyqty oıatý
Qazaq halqynyń qol óneri kóne zaman tarıhymen birge damyp, bite qaınasyp kele jatqan baı qazyna. Onyń bir ushyǵy týysqan Orta Azıa halyqtarynyń jáne orys halqynyń qol ónerimen de ushtasyp jatyr. Qol óneriniń basty bir salasy — kıim tigý. Erte zamannan kúni búginge deıin óziniń qadir - qasıetin joımaı, qol óneriniń ozyq úlgisi retinde ǵana emes, ári ásem, ári yńǵaılylyǵymen de paıdalanýdan qalmaı kele jatqan qazaqtyń ulttyq kıimderi áli de az emes. Olardyń keıbireýlerin eskiniń kózi qarttar kúndelikti kıip júrse, endi bireýlerin qyz uzatý, kelin túsirý toılarynda oıyn - saýyqqa paıdalanady (qalyńdyqqa sáýkele kıgizý). Qazaqtyń ulttyq kıimderi - Eýrazıa dalasyn qonys etken kóshpeli el qazaqtardyń basqa halyqtarǵa uqsamaıtyn kıim úlgileri tabıǵı erekshelikter men kóshpeli tirshilikke sáıkes qalyptasty. Qazaqy kıimniń barsha symbaty men oıý - órneginde, árbir áshekeıinde halqymyzdyń tarıhynyń, oı - dúnıesiniń qaıtalanbas kórinisi bar. Ol - bizdiń ulttyq mádenıetimiz.
Maǵynany taný
Bas kıim
Qazaq qaýymynyń ádetinde er men áıeldiń bas kıimi de ár basa. Erge tán bas kıimder: taqıa, bórik, tymaq, muraq (aıyrqalpaq). Olardy teriden, ań terilerinen, tystyq matalar syryp tigedi. Áıel bas kıimderi: kımeshek, jaýlyq, sáýkele, jelek, sháli búrkenish, t. b. Bular kóbinese ishtik jeńil matadan, al taqıa, qundyz bórik, shoshaq bórikter eń qymbatty ań terilerinen tigiledi.
Qazaq ǵurpynda bas kıim kóriktilik pen sándilikti, barshylyqty bildiretin qasıetti kıim sanalǵan. Qazaqtyń «dos aıaǵyńa qaraıdy, dushpan basyńa qaraıdy» deıtin maqaly osy jaıdan qalyptasqan. Sol sıaqty sypaıylyq kórsetkende, bireýden bireý keshirim ótingende, aıaqqa jyǵylǵanda bas kıimdi sheship nemese bórigin aıaq astyna tastap ah urý da osy bas kıimdi qasterleýden týǵan. Qysqy, jazǵy bas kıimder bir bólek, toı jıyndarda, joryqtarda kıetin bas kıim bir bólek bolyp túrlishe tigiletin. Tymaq pen bórikti kóbinese eltiriden, seńseńnen, laq terisinen, pushpaqtan t. b. mal terilerinen jasap tystaıdy, arasyna jún salyp syrıdy. Qystygúni kıetin túlki terisinen jasaǵan tymaqty barqyt, púlish, atlas, shuǵa sıaqty jyly, ári qymbat matalarmen tystaǵan.
Tymaq — qazaqta tymaqtyń túrleri kóp, sonyń eń baǵalysy – túlki tymaq. Onyń mańdaıy men qulaqtarynyń ishki jaǵyna túlki terisi tigiledi de, syrty maqpalmen, púlishpen nemese basqa asyl matalarmen syrylyp tystalady. Tymaqtyń tóbesi tórt nemese alty saı kıizden quralyp, shoshaq bolyp keledi.
Mańǵystaý oblysy, Qaraqıa aýdany,
Munaıshy aýyly, №7 orta mektep KMM
Tehnologıa páni muǵalimi Janabaeva Janyl Jýmabaevna
Ulttyq kıimder týraly málimetter. Bas kıimder jasaý. júkteý
You Might Also Like
