InfoHub Logo

Bestemshe oıyny — álemdik mádenıettiń ozyq úlgilerimen boı teńestire alatyn rýhanı oıyn, logıkalyq oılaý óneri. Bul oıynnyń basty qasıeti — jeke tulǵanyń sana-sezimin jetildirýge, aqyl-oıyn kemeldendirýge erekshe kúsh salady. Urpaq tárbıesine jaýapkershilikpen qaraıtyn halqymyz, jasóspirimniń dene kúshiniń mol bolýymen qatar, aqyldy bolýyna da kóp mán bergen.

Qazirgi kezde bestemshe oıynynyń elimizde jáne shet elderde keńinen taralyp, balabaqsha jáne mektep baǵdarlamalaryna enýi — ulttyq oıynnyń bala tárbıesinde alatyn mańyzyna baılanysty bolyp otyr. Osyǵan baılanysty, osy oı óneriniń jasóspirim tárbıesine beretin qandaı mańyzdy erekshelikteri bar, soǵan toqtalaıyq:

Bestemshe oıynynyń mańyzy

— Oılaý júıesin damytý;
— Derbestikke úıretý;
— Nazardy shoǵyrlandyrý;
— Ýaqytty tıimdi padılaný;
— Josparlaý jáne bas tartýdy úıretý;
— Jadyny jaqsartý jáne este saqtaý qabiletin damytý;
— Qol motorıkasynyń damýy;
— Jan-jaqty qalyptasý.

Bestemsheniń basty mańyzy — oılaý júıesin damytady

Bestemshe oıyny — matematıkalyq esep oıyny. Júristerdi aldyn-ala oılaý, esepteý, qıaldaý — onyń negizgi ózegi. Sondyqtan oqýshy oıyndy úırený barysynda onyń boıynda strategıalyq jáne júıeli oılaý qabileti qalyptasady. Bul kez-kelgen salada bolashaqta kerek bolady. Óıtkeni ómirde de bolashaq isterińdi aldyn-ala oılaý — negizgi mánge ıe.

Derbestikke úıretý

Bestemshe jasóspirimniń tek óz aqyl-oı kúshine ǵana sene alatynyn tájirıbe júzinde kórsetedi. Bala oıyn barysynda tek ózi ǵana oılanady, ózi ǵana sheshim qabyldaıdy. Sondaı-aq, ońasha kezde esep shyǵarsa da, oıyn barysyna taldaý jasasa da, jarysqa qatyssa da tek óziniń sana-sezimimen ǵana júzege asyrady. Iaǵnı oıyn tujyrymdamasy tek ózine ǵana senýine úıretedi

Nazardy shoǵyrlandyrý

Bestemshe oınaǵan balalar alǵashqy kezde bir ornynda otyra almaı, jeńiltek minezder kórsetedi. Olardyń nazary birese oıynda, birese telefonda nemese basqa jaqta bolady. Ýaqyt óte kele oıynnyń qundylyqtary ony shydamdy, tózimdi etip tárbıeleıdi. Balanyń nazary tek taqtaǵa ǵana aýyp, oıynǵa yqylasy artady. Oıynnan qýanysh alyp, jaman minezderden arylady.

Ýaqytty tıimdi paıdalaný jáne jyldam sheshim qabyldaý

Búldirshin nazaryn oıynǵa aýdarǵan soń, ol bos ýaqyttarynda bestemshe oınap ýaqytyn da tıimdi paıdalanady. Jarysqa qatysqan kezde  bestemshe oıyny barysynda taqtadaǵy jaǵdaıǵa baılanysty tez jáne tapqyr sheshim qabyldaý kerek. Óıtkeni siz uzaq oılasańyz ýaqyttan jeńilýińiz múmkin. Sondyqtan árbir mınýtty jáne sekýndty qadirleısiz.

Jadyny jaqsartý jáne este saqtaý qabiletin damytý

Bala oıynǵa berilgen saıyn oıyndy qalaı bastaý kerek, qalaı aıaqtaý kerek, bárin esinde saqtaıdy. Ár qumalaqtyń júris jasaǵan sátindegi orny men onyń barǵan jerine deıingi aralyqta otaýlardaǵy qumalaq sanyn únemi eseptep, jańylyspaý kerek. Munyń barlyǵy balanyń este saqtaý qabiletiniń damýyna kómektesedi. Árbir jaqsy júris ádetke aınalyp, ol esinde qalady.

Qol motorıkasynyń damýy

Bestemshe oıynynda usaq sharlardy ustaý kezinde qolqozǵalysy arqyly mı jáne júıke talshyqtaryna áser etedi. Sonymen qatar, oıyn barysynda qol qozǵalysynyń jyldamdyǵy saǵatty basý kezinde oıyn taǵdyryna da áser etedi. Qol motorıkasyn damytý — óz saýlyǵyńyzdy únemi zıatker retinde sezinýge múmkindik beredi.

Jan-jaqty qalyptasý

Osy joǵarydaǵy qabiletterdiń damýynyń arqasynda bolashaqta bala jan-jaqty jetilgen tulǵa bop qalyptasady. Oqý úlgeriminiń  artýy, aqyl-oı belsendiliginiń damýy, básekege qabilettilikke beıimdelýi, ımıj qalyptasýy barlyǵy ulttyq oıynnyń beretin mańyzy bolyp tabylady.

Bestemshe oıyny jasóspirimderdiń minez-qulqyn, sana-sezimin áleýmettik jaǵynan tárbıelep, tártipti tıanaqtaýǵa, oılaý júıesin shyńdaýǵa kómektesedi.

Qorytyndy

Bul oıyn oınaýshy talǵamaıdy: bala da, jas ta, kári de, oınaı beredi. Bestemshe oıyndaryn 5 jastaǵy baladan bastap egde jastaǵy adamdar arasynda oı sportynyń daǵdysyn qalyptastyrýǵa bolady. Balǵyn oıynshylarǵa ulttyq zıatkerlik oıynnyń tarıhy boıynda túzilgen aqparattardy tanystyrý olardy oıynǵa qyzyqtyra jáne múddeli ete túsedi.  

Sársen Naýryzbaı Temirhanuly

---