InfoHub Logo

7 synyp
Taqyryp: «Urpaqqa óshpeıtin iz qaldyrǵan uly tulǵa»
Qundylyǵy: aqıqat
Qasıetteri: jaýapkershilik
Maqsaty:
1) oqýshylardy otansúıgishtikke, patrıotızmge, óz eliniń adal azamattary bolýǵa, jaýapkershilikke, er minezdi bolýǵa baýlý;
2) Baýyrjan Momyshulynyń ómirin úlgi etý, óz halqynyń patrıottaryn qurmetteýge úıretý.
I Sálemdesý
II Úı tapsyrmasyn tyńdaý (57 bet)
III Dáıeksóz
IV Oqýshylarǵa syılyq: Áńgime «Baýyrjan Momyshuly týraly estelik»
V Naqyl sózder
VI Shyǵarmashylyq jumys
VII Ádebı montaj:

I Sálemdesý
Ózimmen - ózim sáti (pozıtıvnyı nastroı)
Kózimizdi jumaıyq, ishimizden 1 - 10 deıin sanaımyz. Aınalamyzdy qorshaǵan orta – orman, kól, taý, bult jarqyrap kúnniń nury bizdi shýaǵyna bólep terbeıdi. Móp - móldir kóldiń sýyna úńilsek, ózimizdi kóremiz, taýdyń appaq ushar basy bizdiń kóńilimizdeı appaq, aspandaǵy aq mamyq bult bizdi qol bulǵap aldaǵy armanyna shaqyrady.
Men rızamyn bárine! (3 ret qaıtalaý)
II Úı tapsyrmasyn tyńdaý (57 bet)

III Dáıeksóz
Ólim arasynda júrgende de,
Ómirden úmit úzbegin.
Úmit órge tartady,
Úmitsizdik kórge tartady.
Úmitten de alǵa umtyl.
Úmitińe jetesiń. IV Oqýshylarǵa syılyq: Áńgime «Baýyrjan Momyshuly týraly estelik»
Adam ómiri jaqsylyq nuryn seýip, ǵıbratty ǵumyr keshýge baǵyttalady. Ár adamnyń ómirlik maqsat - tilegi bolady. Ańsaǵan armanyna, kózdegen maqsatyna qol jetkizý jolynda adamdar izgilik pen adaldyqty, izdenis pen eńbekqorlyqty arqaý etedi.
B. Momyshuly 1910 jyly 24 jeltoqsanda qazirgi Jambyl oblysy, Jýaly aýdany, Kólbastaý mekeninde dúnıege kelgen. Jeti jyldyq bilim alyp, biraz ýaqyt muǵalim bolyp qyzmet istedi. 1932 jyly ásker qataryna shaqyryldy. 1936 jyldan bastap túrli áskerı bólimderde qyzmet istedi. 1941 jyly Uly Otan soǵysy bastalysymen dańqty general - maıor Panfılovtyń basshylyǵymen jasaqtalǵan 316 atqyshtar dıvızıasynyń quramynda bolyp, komandır qyzmetin atqarǵan. 1956 jyly otstavkaǵa shyqqannan keıin B. Momyshuly shyǵarmashylyqpen aınalysty. Onyń alǵashqy kitaptary: «Bir túnniń tarıhy», «Bizdiń semá», «Artymyzda Moskva», «Maıdandaǵy kezdesýler».
Halyq batyry Baýyrjan Uly Otan soǵysynda daryndy qolbasshy, er júrek, batyl, qaharman, ataqty jazýshy.
Soǵys kezinde batalón, polk, dıvızıa komandıri bolǵan, keıin áskerı oqý ornynda dáris bergen, soǵys isiniń tájirıbesin jetik, teorıasyn tereń biletin Baýyrjanǵa batyr ataǵy da, general sheni de ýaqytynda berilmedi. Biraq, odan bedeline nuqsan kelgen joq. Halyq ony shyn máninde qaharman batyr dep tanydy, sebebi ol bıik tulǵa edi. Elimiz egemendik alǵannan keıin elbasymyz N. Á. Nazarbaev halyqtyń kóp jyldar boıǵy armanyn júzege asyrdy. Baýyrjan Momyshulyna «Batyr» ataǵy berildi. Bul sheshim qazaq halqyn shyn qýantty.
- Baýyrjan Momyshulynyń ómiri nelikten ulaǵatty dep oılaısyńdar?
- Ana tili jaıynda ne aıtqan?
- Jastardyń minezi týraly ne aıtqan?
- Baýyrjan Momyshuly kim? (minezdeme jazý vatman betinde)

V Naqyl sózder
«Tize búgip tiri júrgennen,
Tike turyp ólgen artyq»
«Tańdana bergenshe,
Tańdandyra bil.»
«Pyshaq kesken jer jazylar, til jarasy jazylmas.»
- Osy naqyl sózderdi qalaı túsinesińder?
VI Shyǵarmashylyq jumys
Oqýshylar úsh topqa bólinedi.
1 - top Baýyrjan Momyshulynyń boıyndaǵy qasıetteri týraly qysqa áńgime qurastyrý.
2 - top Baýyrjan Momyshulynyń erligi týraly áńgime qurastyrý.
3 - top «Batyr bolý úshin men ne isteı alamyn?» áńgime qurastyrý.
VII Ádebı montaj:
***
Qaıtpaǵan daýyldan
Kek alǵan jaýynan
Halqynyń qasterli
Jaısańy – Baýyrjan!
Qaısar ul – Baýyrjan!
Qazaqtyń qany úshin
Júregi aýyrǵan.
Eliniń namysyn
Qorǵaǵan – Baýyrjan!
Er - babam – Baýyrjan.
***
Namysynan jaralǵan halqynyń
Kózinde otty jalyn bar.
San jyrlar ony jańa urpaq.
Keleshek uly ǵasyrlar
Baýkeńe qarar tańyrqap!
Jeńilden bezip ámanda.
Úlesin alǵan aýyrdan
Kúrdeli bizdiń zamanǵa
Uqsaıdy qaısar Baýyrjan!
Aıalap ony alysta
Terbegen dala besigi
Baýyrjan bolyp soǵysta
Jarq etti qazaq esimi!

«Batyr Baýyrjan»
Sózi A. Baıǵojaevtiki
Áni Á. Beıseýovtiki
Aq boranda azynaǵan, qaqaǵan
Jaýdyń qoly Moskvaǵa taqaǵan.
Taısalmady jaý susynan jas qazaq,
Mıras etken batyrlyqty atadan.
Qaıyrmasy:
Árqashan aty aýyzda,
Yqpaǵan batyr daýyldan.
Aınalǵan aty ańyzǵa,
Momyshtyń uly Baýyrjan!
Jaýdyń oǵyn qaǵyp qurysh boımen,
Týǵan eli shyqqan emes esinen.
Qashty jaýlar Moskvanyń túbinen,
Qashty jaýlar Baýyrjandar sesinen.
Qaıyrmasy:
Erek súıgen ózi týǵan Otanyn,
Halyq bergen oǵan batyr ataǵyn,
Aýyr jyldyń arqalaǵan azabyn,
Erligińdi ánmen jalaýlatamyn.
Qaıyrmasy:

VIII
Ózimmen – ózim sáti: Balalar, endi oıymyzdy jınaqtap, sabaqta ótkendi qorytyndylaıyq.
Jaýapkershilik - adam boıyndaǵy jaqsy qasıetterdiń biri. Adam jaýapty bolý úshin bala kúninen soǵan áýestený kerek. Halyq batyrlarynyń ómirin maqtanysh, úlgi tulǵa tuta bileıik.
Sonymen sabaǵymyz aıaqtaldy.