Úshtildilik - rýhanı jańǵyrý
«Úshtildilik - rýhanı jańǵyrý».
Álemde qansha ult, násil bolsa, solardy bir - birinen daralap turatyn basty boıtumary – týǵan tili. «Ár halyqtyń ana tili – bilimniń kilti»,- dep Ahmet Jubanov tildiń adamzat ómirindegi mańyzyn asha túsken. [1, 16].
«Adamzattyń Aıtmatovy» atanǵan, álem ádebıetindegi kórnekti jazýshy.
Shyńǵys Aıtmatovtyń myna bir pikiri: «Til – halyqtyń avtoportreti. Ár til - óz ornynda uly, ár til - búkil adamzat qazynasynyń ortaq palıtrasyndaǵy óz órnegimen qymbat»,- dep ana tiliniń ulylyǵyn dáleldeı túsedi [1, 20].
Ana tiliniń qudireti jaıly qanshama oıshyldarymyz, aqyn - jazýshylarymyz qundy pikirler qaldyrdy. Osynaý babalarymyz sóılep, danalarymyz tolǵap, analarymyz áldılep ósken qazaq tiliniń elimizdiń bolashaǵynyń kórkeıýine zor yqpal etýde.
«Qazaq tili – bizdiń rýhanı negizimiz».
«Qazaqstannyń bolashaǵy – qazaq tilinde. Qazaq tili 2025 jylǵa qaraı ómirdiń barlyq salasynda ústemdik etip, kez - kelgen ortada kúndelikti qatynas tiline aınalady. Osylaı táýelsizdigimiz búkil ultty uıymdastyratyn eń basty qundylyǵymyz – týǵan tilimizdiń mereıin ústem ete túsedi» [2, 5].
Qazirgi jahandanǵan, aqparattyń damyǵan ǵasyrynda bolyp jatqan túrli ózgerister men jańashyldyqtar elimizdiń ekonomıka salasyna da, bilim berý júıesine de tyń izdenisterdi engizip otyr. «Jahandyq daǵdarystyń jalǵasýynyń áserinen álemde bolyp jatqan ózgerister bizdi úreılendirmeıdi. Biz olarǵa daıynbyz. Bizdiń endigi mindetimiz – egemendik jyldary qol jetkizgenniń barlyǵyn saqtaı otyryp, HHİ ǵasyrda ornyqty damýdy jalǵastyrý»,- dep Elbasymyzdyń Joldaýynda aıtylǵandaı, elimiz qaı salada bolmasyn qarqyndy damyp, álemdik keńistikke qaryshtaı qadam basyp, erkin qanat sermeýde.
Elbasy N. Á. Nazarbaevtyń salıqaly saıasatynyń arqasynda elimiz bereke men birliktiń, yntymaq pen dostyqtyń, tatýlyqtyń ólkesi bolyp, kópultty memleketke aınalyp otyr. Osy oraıda elbasymyz N. Á. Nazarbaev atap ótkendeı: «Biz - kópultty qoǵambyz. Qazaqstanda turatyn barlyq ulttar men ulystardyń tilin, mádenıetin jáne salt - dástúrin damytýǵa barynsha jaǵdaı jasaýdy aldyńǵy ýaqytta da jalǵastyra beretin bolamyz»[2, 24],- degen edi.
Elbasymyz Qazaqstan halqy assambleıasynyń HÚİİ sesıa otyrysynda Qazaqstan aımaǵynda turyp jatqan halyqtardyń basyn qosatyn til qazaq tili bolýy kerek dep anyq atap aıtty:
«Qazaqstandy, qazaqty dostyqtyń kıeli shańyraǵyna teńesek, túrli etnostar onyń altyn araıly shýaqtary ispetti.
Bul rette baıtaq mekende barshamyzdy biriktire túsetin ortaq qundylyqtar bar.
Ol – bizdiń talaıly taǵdyrymyzdy tutastyratyn shejireli tarıhymyz.
Ol – bizdiń baıtaq mádenı muramyz ben qazyǵy berik memlekettik tilimiz»[3, 7].
Búgingi bilim berý júıesi modernızasıalanǵan zamanda kóp tildi meńgertýge asa nazar aýdarylyp, jan - jaqty jol ashylǵan. «Keleshekke kemel bilimmen»,- dep Elbasy N. Á. Nazarbaev ustanym etkendeı, keleshekke tereń bilimmen qadam basyp, álemdik bilim keńistiginiń qupıalaryna úńilip, qoǵamǵa beıim, óz qabiletin tanyta alatyn, jan - jaqty damyǵan, birneshe tildi meńgergen quziretti tulǵany qalyptastyrý basty maqsattardyń biregeıi bolyp otyr.
Úshtildi oqytý – zaman talaby. Úshtildilik – básekege qabiletti elder qataryna aparar basty baspaldaqtardyń biri.
«Úshtuǵyrly til» týraly ıdeıany memleket basshysy 2006 jyldyń qazanynda ótken Qazaqstan halqy assambleıasynyń XII quryltaıynda jarıa etti. Al 2007 jylǵy “Jańa álemdegi jańa Qazaqstan” atty halyqqa Joldaýynda “Tilderdiń úshtuǵyrlylyǵy” atty mádenı jobany kezeń - kezeńmen iske asyrýdy usyndy.
Elbasymyzdyń «Jańa álemdegi jańa Qazaqstan» atty.
Halqyna Joldaýynda: “Tilderdiń úshtuǵyrlyǵy mádenı jobasyn kezeńdep júzege asyrýdy qolǵa alýdy usynamyn. Qazaqstan búkil álemge halqy úsh tildi paıdalanatyn mádenıetti el retinde tanylýǵa tıis. Bular - qazaq tili - memlekettik til, orys tili - ultaralyq qatynas tili jáne aǵylshyn tili - jahandyq ekonomıkaǵa oıdaǵydaı kirý tili” degen salıqaly úndeýinde aıtqandaı, álemdik keńistikke enýde aǵylshyn tiliniń mańyzy zor. [4, 41].
Úshtildilik - rýhanı jańǵyrý. júkteý
Álemde qansha ult, násil bolsa, solardy bir - birinen daralap turatyn basty boıtumary – týǵan tili. «Ár halyqtyń ana tili – bilimniń kilti»,- dep Ahmet Jubanov tildiń adamzat ómirindegi mańyzyn asha túsken. [1, 16].
«Adamzattyń Aıtmatovy» atanǵan, álem ádebıetindegi kórnekti jazýshy.
Shyńǵys Aıtmatovtyń myna bir pikiri: «Til – halyqtyń avtoportreti. Ár til - óz ornynda uly, ár til - búkil adamzat qazynasynyń ortaq palıtrasyndaǵy óz órnegimen qymbat»,- dep ana tiliniń ulylyǵyn dáleldeı túsedi [1, 20].
Ana tiliniń qudireti jaıly qanshama oıshyldarymyz, aqyn - jazýshylarymyz qundy pikirler qaldyrdy. Osynaý babalarymyz sóılep, danalarymyz tolǵap, analarymyz áldılep ósken qazaq tiliniń elimizdiń bolashaǵynyń kórkeıýine zor yqpal etýde.
«Qazaq tili – bizdiń rýhanı negizimiz».
«Qazaqstannyń bolashaǵy – qazaq tilinde. Qazaq tili 2025 jylǵa qaraı ómirdiń barlyq salasynda ústemdik etip, kez - kelgen ortada kúndelikti qatynas tiline aınalady. Osylaı táýelsizdigimiz búkil ultty uıymdastyratyn eń basty qundylyǵymyz – týǵan tilimizdiń mereıin ústem ete túsedi» [2, 5].
Qazirgi jahandanǵan, aqparattyń damyǵan ǵasyrynda bolyp jatqan túrli ózgerister men jańashyldyqtar elimizdiń ekonomıka salasyna da, bilim berý júıesine de tyń izdenisterdi engizip otyr. «Jahandyq daǵdarystyń jalǵasýynyń áserinen álemde bolyp jatqan ózgerister bizdi úreılendirmeıdi. Biz olarǵa daıynbyz. Bizdiń endigi mindetimiz – egemendik jyldary qol jetkizgenniń barlyǵyn saqtaı otyryp, HHİ ǵasyrda ornyqty damýdy jalǵastyrý»,- dep Elbasymyzdyń Joldaýynda aıtylǵandaı, elimiz qaı salada bolmasyn qarqyndy damyp, álemdik keńistikke qaryshtaı qadam basyp, erkin qanat sermeýde.
Elbasy N. Á. Nazarbaevtyń salıqaly saıasatynyń arqasynda elimiz bereke men birliktiń, yntymaq pen dostyqtyń, tatýlyqtyń ólkesi bolyp, kópultty memleketke aınalyp otyr. Osy oraıda elbasymyz N. Á. Nazarbaev atap ótkendeı: «Biz - kópultty qoǵambyz. Qazaqstanda turatyn barlyq ulttar men ulystardyń tilin, mádenıetin jáne salt - dástúrin damytýǵa barynsha jaǵdaı jasaýdy aldyńǵy ýaqytta da jalǵastyra beretin bolamyz»[2, 24],- degen edi.
Elbasymyz Qazaqstan halqy assambleıasynyń HÚİİ sesıa otyrysynda Qazaqstan aımaǵynda turyp jatqan halyqtardyń basyn qosatyn til qazaq tili bolýy kerek dep anyq atap aıtty:
«Qazaqstandy, qazaqty dostyqtyń kıeli shańyraǵyna teńesek, túrli etnostar onyń altyn araıly shýaqtary ispetti.
Bul rette baıtaq mekende barshamyzdy biriktire túsetin ortaq qundylyqtar bar.
Ol – bizdiń talaıly taǵdyrymyzdy tutastyratyn shejireli tarıhymyz.
Ol – bizdiń baıtaq mádenı muramyz ben qazyǵy berik memlekettik tilimiz»[3, 7].
Búgingi bilim berý júıesi modernızasıalanǵan zamanda kóp tildi meńgertýge asa nazar aýdarylyp, jan - jaqty jol ashylǵan. «Keleshekke kemel bilimmen»,- dep Elbasy N. Á. Nazarbaev ustanym etkendeı, keleshekke tereń bilimmen qadam basyp, álemdik bilim keńistiginiń qupıalaryna úńilip, qoǵamǵa beıim, óz qabiletin tanyta alatyn, jan - jaqty damyǵan, birneshe tildi meńgergen quziretti tulǵany qalyptastyrý basty maqsattardyń biregeıi bolyp otyr.
Úshtildi oqytý – zaman talaby. Úshtildilik – básekege qabiletti elder qataryna aparar basty baspaldaqtardyń biri.
«Úshtuǵyrly til» týraly ıdeıany memleket basshysy 2006 jyldyń qazanynda ótken Qazaqstan halqy assambleıasynyń XII quryltaıynda jarıa etti. Al 2007 jylǵy “Jańa álemdegi jańa Qazaqstan” atty halyqqa Joldaýynda “Tilderdiń úshtuǵyrlylyǵy” atty mádenı jobany kezeń - kezeńmen iske asyrýdy usyndy.
Elbasymyzdyń «Jańa álemdegi jańa Qazaqstan» atty.
Halqyna Joldaýynda: “Tilderdiń úshtuǵyrlyǵy mádenı jobasyn kezeńdep júzege asyrýdy qolǵa alýdy usynamyn. Qazaqstan búkil álemge halqy úsh tildi paıdalanatyn mádenıetti el retinde tanylýǵa tıis. Bular - qazaq tili - memlekettik til, orys tili - ultaralyq qatynas tili jáne aǵylshyn tili - jahandyq ekonomıkaǵa oıdaǵydaı kirý tili” degen salıqaly úndeýinde aıtqandaı, álemdik keńistikke enýde aǵylshyn tiliniń mańyzy zor. [4, 41].
Úshtildilik - rýhanı jańǵyrý. júkteý
You Might Also Like
