Uıada ne kórseń (shańyraq saıysy)
Taqyryby: «Uıada ne kórseń...»
Shańyraq saıysy
Maqsaty: balanyń tal besigi otbasy ekendigin uǵyndyryp, otbasy qundylyqtaryn qurmettep, dáripteýge, óziniń aınalasyndaǵylarǵa qurmetpen syılastyqpen qaraý qasıetterin jetildirý, zaman talabyna saı otan súıgish azamat tárbıeleý;
Kórnekiligi: naqyl sózder jazylǵan plakattar, ulaǵatty sózder, DVD; sharlar, gúlder.
Ádisi: oı qozǵaý, pikirtalas, saıys.
Sabaqtyń barysy
1. Uıymdastyrý kezeńi
2. Qonaqtarmen tanystyrý
1. Jaqaeva Roza qyzy Aıdanamen
2. Tarǵynova Eleýsiz uly Almaspen
3. Jaqaeva Álıa qyzy Aıaýlymen
4. Izetov Rashıd uly Álınurmen
N: «Ana saıa bolar baǵyń bolsa, áke - asqar taýyń» deıdi qazaqta.
«Jaqsydan jaman týady, bir aıaq asqa alǵysyz,
Jamannan jaqsy týady, adam aıtsa nanǵysyz» deıdi dana halqymyz, búgingi ashyq tárbıe saǵatymyzda otbasy týraly oı qozǵalady.
Terme oryndaıtyn Amanjolova A. Q.
Júrgizýshi№1: ózderińiz kórip otyrǵandaı búgin bizde qonaqta úlken ájemiz nemeremizben kelipti. Almas mekteptegi kúmis kómeı ánshilerdiń biri. «Bal dáýren», «Ánshi balapan» syndy baıqaýlarǵa qatysyp, óz betinshe ónerin shyńdap júrgen jetkinshektiń biri. «Bir bala bar – ataǵa jete týady, bir bala bar – atadan óte týady, bir bala bar – keri kete týady» degen tujyrymǵa balanyń qandaı bolmaǵyna negiz qalaıtyn da ákeniń jáne shesheniń, ıaǵnı otbasynyń áseri kóp. Ózińiz de án salasyz, sol talantyńyz, ónerińizdi nemereńizge qalaı daryta aldyńyz? Sol týraly bilgimiz kelip otyr.
Án: Almas pen ájesiniń oryndaýynda
Júrgizýshi №2: rahmet óneriń ústem bolsyn, apańnyń senimin aqtap, úlken óner ıesi bolýyńa tilekshimiz! Qoshemetpen qol soǵa otyryp, kelesi qonaǵymyzdy qarsy alaıyq.
Ádeptilik ar - uıat, adaldyqtyń belgisi.
Turpaıy minez taǵy jat, nadandyqtyń belgisi, - dep únemi balamyzdy jaqsy ádetterge baýlyp otyramyz. Jaman men jaqsyny aıyryp óssin dep, aqyl keńester aıtyp otyramyz.
Júrgizýshi№1: qaı ata - ana bolmasyn, balasyna tek jaqsyny bilip ósýge tárbıeleıdi. Sol sıaqty mine, kelesi qonaǵymyz ózi tamaq ázirleýdiń san túrin meńgere otyryp, ósip kele jatqan qyzdaryna da sony jetkize otyrady eken. Sizdi tyńdasaq endi.
Aıdana anasymen ázirleı otyryp suraqtarǵa jaýap beredi.
№1 qorjynnan problemalyq suraqtarǵa jaýap berý.
Júrgizýshi№1: «Áke kórgen oq jonar, sheshe kórgen ton pisher» degen uly sóz bar. Halyq danalyǵy esh ýaqytta qalt aıtpasa kerek. Sondaı úlgi ónegeni boıyna darytyp, ájesi men anasynan qazaqtyń ulttyq ónerine degen qyzyǵýshylyq tanytyp júrgen 5 - synyp oqýshysy Aıaýly men anasyn qarsy alaıyq.
Aıaýly men anasy qolóner sheberligin kórsetedi.
Júrgizýshi№2: ár shańyraqta ákeniń orny erekshe. Áke otbasynyń asyraýshysy, otbasy músheleriniń tiregi, qamqorshysy. Ákeniń minez - qulqy, ózgelermen qarym - qatynasy, óneri men bilimi balanyń kóz aldynda úlgi – ónege alatyn, oǵan qarap ósetin nysanasy. Otbasynyń bereke, yntymaǵy úshin, otaǵasynyń ádil, ustamdy bolýy orasan mańyzǵa ıe, tárbıelik róli de zor.
Júrgizýshi№1: Kelesi kórinisti tamashalaı otyryp, óz oılaryńyzdy bildirseńizder.
№2kórinis
Ákesi jumystan kele sala jumys degeniń quryp ketsin, jatyp alyp dem alǵanǵa ne jetsin, shybyn jannyń rahatyn izdeý kerek, jumysty aqymaqtar - aq istesin dep ózine – ózi yzalanady. Osyny estigen 5 - synypta oqıtyn balasy da «sabaq kúnnen kúnge qıyndap barady. Basty aýyrtyp qaıtemin, báribir túsinbeımin.» degen sózdi jıi aıtyp, oqýǵa salqyn qaraı bastaıdy.
Júrgizýshi№1: Osy kórinisti tamashalaı otyryp, ákeden qandaı tárbıe kútýge bolady? Bul otbasyndaǵy tárbıe qandaı bolmaq?
Júrgizýshi№2: «Jaqsy ákeniń danalyǵy balaǵa myń jyldyq azyq» deıdi dana halqymyz. Osy maqalǵa qandaı sıpattama berýge bolady?
Júrgizýshi№1: Aıtqany zań, ózi úıdiń tiregi, altyn qazyǵy bolǵan er azamat narqy nege arzandady? Áke – er azamat bedeliniń qanshalyqty ekenin baıqaý úshin mynadaı tapsyrma - kórinisti tamashalap, oıymyzdy ortaǵa salaıyq.
№3 kórinis
Syrqattanyp jatqan qarıaǵa jalǵyz uly kelip: Áke men sizdi aıshylyq jerde aty shyqqan táýipke aparyp emdetemin, depti. Sóıtip, ákesin arqasyna salyp, jolǵa shyǵypty. Olar uzaq júripti. Qas qaraıǵan kezde aldarynan qaraýytqan sulbany kórsetip, ákesi:
- Balam, anaý ne? – dep surapty.
- Ol túıe, - dep jaýap berdi uly.
Sálden keıin ákesi álgi qaraıǵan nárseniń ne ekenin taǵy da surapty. Bala áýelgi jaýabyn qaıtalapty. Ákesi osy saýalyn úshinshi ret qaıtalap suraǵanda balasy:
- Ol túıe. Ózim sharshap kele jatqanda nege suraı beresiń, - dep renjipti. Sonda ákesi:
- Balam, kishkene kezińde men aýyr tirlikten sharshap kelip otyrsam da, seniń «anaý ne, mynaý ne» dep, kúnine júz ret suraıtyn suraǵyńa beti qaıtpasyn, jigeri jasymasyn dep, únemi jaýap beretinmin. Bul aýrýdan emdeleıin degen oıym joq edi, tek betińdi qaıtarmaıyn dep, kóngenmin. Endi senen sóz estigenshe, úıime baryp ajalǵa moıynsunǵanym artyq, meni jerge túsir, - depti.
Balalar, sender ákelerińe ne dep jaýap berer edińder?
Júrgizýshi№2: Árıne, otbasynyń uıtqysy, berekesi, meıir shapaǵat kózi – áke. Ákeniń bul róli bala - shaǵanyń ákege, anaǵa degen súıispenshiligi men qamqorlyǵy men ana janyn qas qabaǵynan, janarynan tanyǵyshtyqpen nyǵaıa, bıikteı beredi.
Júrgizýshi№1: Osyndaı otbasynyń uıtqysy bolyp otyrǵan kelesi qonaǵy Izetov Rashıd bala tárbıesine erekshe kóńil bóletin ákelerdiń biri búgin bizde uly Álınurmen qonaqta.
Uly Álınurmen bı «Qara jorǵa»
Júrgizýshi№2: Qane balalar, búgin mine, otbasynyń qorǵaýshysy, saqtaýshysy, asyraýshysy ákeniń bedeli men tún uıqysyn tórt bólip aıalap álpeshtep ósirgen analaryń týraly búgin úlken oı túıdińder degen oıdamyzh. Osy úlken tárbıe bastaýy otbasy týraly aqyn jazýshylarymyz jyrlamaı qalmaǵan.
Muzafar Álimbaev «Ata - ananyń armany»
Qıpaqtaıtyn qıt etse anań - ákeń,
Qaıtsem ǵana osyny adam etem?
Basqalardyń osyndaı balalary,
Tap osyndaı jańǵalaq shala ma eken?
Oıym emes ollahı bizdikiniń,
Enjarlyǵy elde joq ala bóten,
Týa sala tulpardyń jalyn tartqan,
Qyrǵılarǵa qyzyǵyp qarap ótem.
Jaryq syılap, mańyna jylý syılap,
Bul da bir kún alaýlap janar ma eken?
El qatarly eleýli eńbek etse - aý,
Bolmasa da top jarǵan dana bóten.
Múshe tistep myqtylar toı jasasa,
Jerge qarap men sorly qalar ma ekem?
Úmit penen kúdiktiń ortasynda,
Ata - ananyń júregi talady eken.
Júrgizýshi№1: Mine, osyndaı jyr joldaryn arnap, qalam ustaǵan aǵalarymyzdyń urpaǵyna qandaı tárbıe bergeni jaıly toqtala ketsek.
№4 Maqal – mátelder saıysy
Júrgizýshi№2: «Ákege qarap ul ósedi, sheshege qarap qyz ósedi» deımiz, «Ata - ana aqyly – qazýly qara jolmen teń» degen de halyqta uly sóz bar. «Atasynan aqyl alsa, tentek ul da jóndeler»degendeı,
Júrgizýshi№1: Abaı qara sózderinde: «Jas bala anadan týǵanda eki túrli minezben týady, bireýi – ishsem, jesem, uıyqtasam dep turady. Bular tánniń qumary. Bireý bilsem, kózi kórgen, qulaǵy estigenniń bárin surap tynyshtyq kórmeıdi, bul – jan qumary, bilsem eken, kórsem, úırensem eken degen». Bul qara sózde qaralǵan bala tárbıesiniń bastaýy – otbasy, bala bolashaǵynyń negizin salýshy – ata - anasy. Olaı bolsa, «Uıada ne kórseń, ushqanda sony ilersiń» degen uly sózdi ustanaıyq, aǵaıyn! Otbasy ónegesi – Otan ónegesi.
Kelesi kezdeskenshe! Nazarlaryńyzǵa rahmet!
Shańyraq saıysy
Maqsaty: balanyń tal besigi otbasy ekendigin uǵyndyryp, otbasy qundylyqtaryn qurmettep, dáripteýge, óziniń aınalasyndaǵylarǵa qurmetpen syılastyqpen qaraý qasıetterin jetildirý, zaman talabyna saı otan súıgish azamat tárbıeleý;
Kórnekiligi: naqyl sózder jazylǵan plakattar, ulaǵatty sózder, DVD; sharlar, gúlder.
Ádisi: oı qozǵaý, pikirtalas, saıys.
Sabaqtyń barysy
1. Uıymdastyrý kezeńi
2. Qonaqtarmen tanystyrý
1. Jaqaeva Roza qyzy Aıdanamen
2. Tarǵynova Eleýsiz uly Almaspen
3. Jaqaeva Álıa qyzy Aıaýlymen
4. Izetov Rashıd uly Álınurmen
N: «Ana saıa bolar baǵyń bolsa, áke - asqar taýyń» deıdi qazaqta.
«Jaqsydan jaman týady, bir aıaq asqa alǵysyz,
Jamannan jaqsy týady, adam aıtsa nanǵysyz» deıdi dana halqymyz, búgingi ashyq tárbıe saǵatymyzda otbasy týraly oı qozǵalady.
Terme oryndaıtyn Amanjolova A. Q.
Júrgizýshi№1: ózderińiz kórip otyrǵandaı búgin bizde qonaqta úlken ájemiz nemeremizben kelipti. Almas mekteptegi kúmis kómeı ánshilerdiń biri. «Bal dáýren», «Ánshi balapan» syndy baıqaýlarǵa qatysyp, óz betinshe ónerin shyńdap júrgen jetkinshektiń biri. «Bir bala bar – ataǵa jete týady, bir bala bar – atadan óte týady, bir bala bar – keri kete týady» degen tujyrymǵa balanyń qandaı bolmaǵyna negiz qalaıtyn da ákeniń jáne shesheniń, ıaǵnı otbasynyń áseri kóp. Ózińiz de án salasyz, sol talantyńyz, ónerińizdi nemereńizge qalaı daryta aldyńyz? Sol týraly bilgimiz kelip otyr.
Án: Almas pen ájesiniń oryndaýynda
Júrgizýshi №2: rahmet óneriń ústem bolsyn, apańnyń senimin aqtap, úlken óner ıesi bolýyńa tilekshimiz! Qoshemetpen qol soǵa otyryp, kelesi qonaǵymyzdy qarsy alaıyq.
Ádeptilik ar - uıat, adaldyqtyń belgisi.
Turpaıy minez taǵy jat, nadandyqtyń belgisi, - dep únemi balamyzdy jaqsy ádetterge baýlyp otyramyz. Jaman men jaqsyny aıyryp óssin dep, aqyl keńester aıtyp otyramyz.
Júrgizýshi№1: qaı ata - ana bolmasyn, balasyna tek jaqsyny bilip ósýge tárbıeleıdi. Sol sıaqty mine, kelesi qonaǵymyz ózi tamaq ázirleýdiń san túrin meńgere otyryp, ósip kele jatqan qyzdaryna da sony jetkize otyrady eken. Sizdi tyńdasaq endi.
Aıdana anasymen ázirleı otyryp suraqtarǵa jaýap beredi.
№1 qorjynnan problemalyq suraqtarǵa jaýap berý.
Júrgizýshi№1: «Áke kórgen oq jonar, sheshe kórgen ton pisher» degen uly sóz bar. Halyq danalyǵy esh ýaqytta qalt aıtpasa kerek. Sondaı úlgi ónegeni boıyna darytyp, ájesi men anasynan qazaqtyń ulttyq ónerine degen qyzyǵýshylyq tanytyp júrgen 5 - synyp oqýshysy Aıaýly men anasyn qarsy alaıyq.
Aıaýly men anasy qolóner sheberligin kórsetedi.
Júrgizýshi№2: ár shańyraqta ákeniń orny erekshe. Áke otbasynyń asyraýshysy, otbasy músheleriniń tiregi, qamqorshysy. Ákeniń minez - qulqy, ózgelermen qarym - qatynasy, óneri men bilimi balanyń kóz aldynda úlgi – ónege alatyn, oǵan qarap ósetin nysanasy. Otbasynyń bereke, yntymaǵy úshin, otaǵasynyń ádil, ustamdy bolýy orasan mańyzǵa ıe, tárbıelik róli de zor.
Júrgizýshi№1: Kelesi kórinisti tamashalaı otyryp, óz oılaryńyzdy bildirseńizder.
№2kórinis
Ákesi jumystan kele sala jumys degeniń quryp ketsin, jatyp alyp dem alǵanǵa ne jetsin, shybyn jannyń rahatyn izdeý kerek, jumysty aqymaqtar - aq istesin dep ózine – ózi yzalanady. Osyny estigen 5 - synypta oqıtyn balasy da «sabaq kúnnen kúnge qıyndap barady. Basty aýyrtyp qaıtemin, báribir túsinbeımin.» degen sózdi jıi aıtyp, oqýǵa salqyn qaraı bastaıdy.
Júrgizýshi№1: Osy kórinisti tamashalaı otyryp, ákeden qandaı tárbıe kútýge bolady? Bul otbasyndaǵy tárbıe qandaı bolmaq?
Júrgizýshi№2: «Jaqsy ákeniń danalyǵy balaǵa myń jyldyq azyq» deıdi dana halqymyz. Osy maqalǵa qandaı sıpattama berýge bolady?
Júrgizýshi№1: Aıtqany zań, ózi úıdiń tiregi, altyn qazyǵy bolǵan er azamat narqy nege arzandady? Áke – er azamat bedeliniń qanshalyqty ekenin baıqaý úshin mynadaı tapsyrma - kórinisti tamashalap, oıymyzdy ortaǵa salaıyq.
№3 kórinis
Syrqattanyp jatqan qarıaǵa jalǵyz uly kelip: Áke men sizdi aıshylyq jerde aty shyqqan táýipke aparyp emdetemin, depti. Sóıtip, ákesin arqasyna salyp, jolǵa shyǵypty. Olar uzaq júripti. Qas qaraıǵan kezde aldarynan qaraýytqan sulbany kórsetip, ákesi:
- Balam, anaý ne? – dep surapty.
- Ol túıe, - dep jaýap berdi uly.
Sálden keıin ákesi álgi qaraıǵan nárseniń ne ekenin taǵy da surapty. Bala áýelgi jaýabyn qaıtalapty. Ákesi osy saýalyn úshinshi ret qaıtalap suraǵanda balasy:
- Ol túıe. Ózim sharshap kele jatqanda nege suraı beresiń, - dep renjipti. Sonda ákesi:
- Balam, kishkene kezińde men aýyr tirlikten sharshap kelip otyrsam da, seniń «anaý ne, mynaý ne» dep, kúnine júz ret suraıtyn suraǵyńa beti qaıtpasyn, jigeri jasymasyn dep, únemi jaýap beretinmin. Bul aýrýdan emdeleıin degen oıym joq edi, tek betińdi qaıtarmaıyn dep, kóngenmin. Endi senen sóz estigenshe, úıime baryp ajalǵa moıynsunǵanym artyq, meni jerge túsir, - depti.
Balalar, sender ákelerińe ne dep jaýap berer edińder?
Júrgizýshi№2: Árıne, otbasynyń uıtqysy, berekesi, meıir shapaǵat kózi – áke. Ákeniń bul róli bala - shaǵanyń ákege, anaǵa degen súıispenshiligi men qamqorlyǵy men ana janyn qas qabaǵynan, janarynan tanyǵyshtyqpen nyǵaıa, bıikteı beredi.
Júrgizýshi№1: Osyndaı otbasynyń uıtqysy bolyp otyrǵan kelesi qonaǵy Izetov Rashıd bala tárbıesine erekshe kóńil bóletin ákelerdiń biri búgin bizde uly Álınurmen qonaqta.
Uly Álınurmen bı «Qara jorǵa»
Júrgizýshi№2: Qane balalar, búgin mine, otbasynyń qorǵaýshysy, saqtaýshysy, asyraýshysy ákeniń bedeli men tún uıqysyn tórt bólip aıalap álpeshtep ósirgen analaryń týraly búgin úlken oı túıdińder degen oıdamyzh. Osy úlken tárbıe bastaýy otbasy týraly aqyn jazýshylarymyz jyrlamaı qalmaǵan.
Muzafar Álimbaev «Ata - ananyń armany»
Qıpaqtaıtyn qıt etse anań - ákeń,
Qaıtsem ǵana osyny adam etem?
Basqalardyń osyndaı balalary,
Tap osyndaı jańǵalaq shala ma eken?
Oıym emes ollahı bizdikiniń,
Enjarlyǵy elde joq ala bóten,
Týa sala tulpardyń jalyn tartqan,
Qyrǵılarǵa qyzyǵyp qarap ótem.
Jaryq syılap, mańyna jylý syılap,
Bul da bir kún alaýlap janar ma eken?
El qatarly eleýli eńbek etse - aý,
Bolmasa da top jarǵan dana bóten.
Múshe tistep myqtylar toı jasasa,
Jerge qarap men sorly qalar ma ekem?
Úmit penen kúdiktiń ortasynda,
Ata - ananyń júregi talady eken.
Júrgizýshi№1: Mine, osyndaı jyr joldaryn arnap, qalam ustaǵan aǵalarymyzdyń urpaǵyna qandaı tárbıe bergeni jaıly toqtala ketsek.
№4 Maqal – mátelder saıysy
Júrgizýshi№2: «Ákege qarap ul ósedi, sheshege qarap qyz ósedi» deımiz, «Ata - ana aqyly – qazýly qara jolmen teń» degen de halyqta uly sóz bar. «Atasynan aqyl alsa, tentek ul da jóndeler»degendeı,
Júrgizýshi№1: Abaı qara sózderinde: «Jas bala anadan týǵanda eki túrli minezben týady, bireýi – ishsem, jesem, uıyqtasam dep turady. Bular tánniń qumary. Bireý bilsem, kózi kórgen, qulaǵy estigenniń bárin surap tynyshtyq kórmeıdi, bul – jan qumary, bilsem eken, kórsem, úırensem eken degen». Bul qara sózde qaralǵan bala tárbıesiniń bastaýy – otbasy, bala bolashaǵynyń negizin salýshy – ata - anasy. Olaı bolsa, «Uıada ne kórseń, ushqanda sony ilersiń» degen uly sózdi ustanaıyq, aǵaıyn! Otbasy ónegesi – Otan ónegesi.
Kelesi kezdeskenshe! Nazarlaryńyzǵa rahmet!
You Might Also Like
