InfoHub Logo

Tereze – jaqtaýlarmen shektelgen ekrandaǵy tórtburyshty aımaq. Árbir terezeniń ony basqarýǵa arnalǵan elementteri men jumys aımaǵy bolady. Jumys aımaǵynda obektiler, aqparat jáne basqarý elementteri ornalasady.
Barlyq terezelerdiń túrin tórt topqa bólýge bolady:
1. Qapshyq terezeleri
2. Qoldanbalar terezeleri
3. Dıalog (suhbat) terezeleri
4. Anyqtama terezeleri
Qapshyq terezelerinde ony basqarý elementterinen basqa Windows - tyń basqa obektileriniń de belgisheleri bar. Belgili bir obektiniń belgishesin eki ret shertý, ony ashady. Mysaly: Moı dokýmenty qapshyq terezesi.
Qoldanba (prılojenıe) – bul da baǵdarlama, ol Windows júıesiniń basqarýymen jumys istegendikten, qoldanba dep atalady. Qoldanba terezeleri qoldanbaǵa qujattyń mazmunyn kórsetý mindetin atqarady. Mysaly Paint qoldanbasynyń terezesi.
Dıalog terezeleri – qosymsha aqparattardy engizýge arnalǵan arnaıy tereze. Olar Windows - ty jáne onyń qoldanbalaryn basqarý men baptaý úshin qajet, ózderińe tanys saǵat
Anyqtama terezeleri Windows jáne onyń qoldanbalarynyń jumysy boıynsha anyqtama aqparattaryn shyǵarý qyzmetin atqarady.
Endi biz negizinde tek qapshyq terezelerin qarastyramyz, olar bizge qoldanbalar men qujattardy izdestirý, tańdaý men júkteý úshin qajet.
Meniń kompúterim qapshyǵynyń terezesin mysalǵa ala otyryp, biz terezelerdiń negizgi elementterin qarastyraıyq.

Shekaralar. Terezelerdi tórt jaǵynan turǵan jaqtaýlardy shekaralar dep ataıdy. Olardyń kóbiniń ólshemderin ózgertýge bolady. Terezelerdiń ólshemderin ózgertý úshin, maýs nusqaǵyshyn shekaranyń bireýine ornalastyryp, nusqaǵysh qos baǵdarshaǵa aınalýyn kútemiz, sodan soń maýsty qajetti baǵytqa tartamyz (ońǵa, solǵa, joǵary, tómen). Mysaly, terezeniń enin ózgertý úshin, onyń oń nemese sol jaq shekarasyn bir jaǵyna qaraı tartamyz. Eger terezeniń eni men bıiktigin qatar ózgertkimiz kelse, onda onyń buryshtarynyń birin soza tartamyz.
Taqyryp joly. Terezeniń eń joǵarǵy shekarasynyń astynda birden terezeniń aty kórsetilgen tórtburysh ornalasqan, ony Taqyryp joly nemese Taqyryp dep ataıdy.

Maýspen ilip alyp, terezeni basqa orynǵa jyljytýǵa bolady.
Júıelik menú belgishesi. Taqyryp jolynyń sol jaǵynda júıelik menú belgishesi ornalasqan. Ony shertseńder, terezeni basqarýdyń qarapaıym komandalarynyń tizimi ashylady, olardyń kómegimen terezeni jyljytýǵa jáne ólshemin ózgertýge bolady.
Jabý batyrmasy. Taqyryp jolynyń oń jaq shekarasynda aıqasqan syzyq (kresık) sýreti bar batyrma ornalasqan. Bul batyrma boıynsha shertý qujatty (qapshyqty) jabady nemese qoldanbanyń (baǵdarlamanyń) jumysyn aıaqtaıdy.

Qoldanbanyń terezesin, qapshyqty, dıalog terezesin jabýdyń taǵy bir joly Alt+F4 - ti basý.
Jabý batyrmasynyń sol jaǵynda kelesi batyrmalar ornalasqan: jımalaý (svernýt), jaımalaý (razvernýt), qalpyna keltirý (vosstanovıt).

Jımalaý batyrmasy. Jımalaý batyrmasynda shertý, Esepter taqtasynda tek qana batyrmasyn qaldyryp, terezeni Jumys ornynan alyp tastaıdy. Bul jaǵdaıda qoldanba ashyq qalpynda qalyp, oryndala beredi. Esepter taqtasyndaǵy oǵan sáıkes batyrmany basyp nemese Alt+Tab perneleriniń kómegimen terezeni qaıtadan jaıýǵa bolady.
Jaımalaý batyrmasy. Bul batyrma terezeni ekran ólshemine deıin úlkeıtedi.
Qalpyna keltirý batyrmasy. Osy batyrma terezeni aralyq qalypqa keltiredi, ıaǵnı tereze ekranda bolady, biraq onyń ólshemi ekran ólsheminen kishi bolady. Batyrma ekranǵa birneshe terezeni bir ýaqytta ornalastyrý úshin paıdalanylady.

Terezeni búkil ekranǵa basqa tásilmen oryndaýǵa – taqyryp jolynda eki ret shertip, jaımalaýǵa bolady. Eger tereze ekrandy tolyq alyp tursa, taqyrypty eki ret shertý onyń burynǵy (alǵashqy) ólshemine Maýspen ilip alyp, terezeni basqa orynǵa jyljytýǵa bolady.
Júıelik menú belgishesi. Taqyryp jolynyń sol jaǵynda júıelik menú belgishesi ornalasqan. Ony shertseńder, terezeni basqarýdyń qarapaıym komandalarynyń tizimi ashylady, olardyń kómegimen terezeni jyljytýǵa jáne ólshemin ózgertýge bolady.

Menú joly. Taqyryptyń tómengi jaǵynda komandalar aty jazylǵan kóldeneń (gorızantal) jolaq bar. Bul – menú joly, onda berilgen qoldanbanyń negizgi komandalary bar. Menú degenimiz – berilgen terezede oryndaýǵa bolatyn komandalardyń tizimi.

Menú jolynyń komandalarynyń birin shaqyrý úshin, maýspen onyń atyn shertý kerek, sonda sozylǵan menú paıda bolady. Bul menúden qajetti komandany maýspen shertip tańdaımyz.
Qural - saımandar taqtalary. Kóptegen terezeler batyrmalary men belgisheleri bar qural - saımandar taqtasymen jabdyqtalǵan. Olar neǵurlym jıi qoldanylatyn komandalarǵa tez qatynaý úshin paıdalanylady.
Ár batyrmanyń mindetin bilý úshin, onyń ústine maýs nusqaǵyshyn ornalastyryp biraz kútseńder, ishinde komanda mindeti jazylǵan shaǵyn jaqtaý (ramka) shyǵady. Batyrma aty onyń qyzmetin kórsetedi. Mysaly, qujat saqtaý batyrmasy, óziń jasaǵan qujatty dıskide faıl túrinde saqtaý mindetin atqarady.

Jumys aımaǵy. Bul obektiler ornalasqan terezeniń ishki aımaǵy. Qapshyqtar terezeleriniń jumys aımaǵynda belgisheler, qapshyqtar, faıldar, tańbashalar ornalasady. Koldanbalardyń terezeleriniń jumys aımaǵynda mátinder, sýretter, kesteler, slaıdtar t. b. jasaýǵa bolady.
Qapshyqtyń terezesiniń jumys aımaǵyndaǵy obektilirdi ár túrde kórsetýge bolady:
• Úlken belgisheler túrinde (krýpnye znachkı)
• Kishi belgisheler túrinde (melkıe znachkı)
• Tizimder (spısok)
• Kesteler (tablısa) túrinde
Ol úshin qural - saımandar taqtasyndaǵy Túr (Vıd) batyrmasyn basyp, ózimizge qajetin tańdaımyz.
Bul komandany Vıd menúinde de tańdaýǵa bolady.
Moı kompúter terezesin ashqanda, qural saımandar taqtasynyń batyrmalary joq bolsa, onda ony Vıd komandasy arqyly ekranǵa shaqyrýǵa bolady.
Aınaldyrý jolaqtary. Eger terezeniń bıiktigi men eni onyń mazmunyn tolyq kórsetýge múmkindigi bolmasa, Windows mundaı terezege tik jáne kóldeneń aınaldyrý jolaqtaryn qosady.
Aınaldyrý jolaǵynyń ishinde tiktórtburyshty syrǵytpalar (polzýnok) bolady. Olardyń ornalasýyna qarap, tereze mazmunynyń qandaı bóligi kórinip turǵanyn kórýge bolady.
Tereze sheginde aınaldyrý jolaǵynyń kómegimen jyljytý kelesi ádisterdiń birimen júzege asyrylady:
• Bir jolǵa joǵary nemese tómen, ońǵa nemese solǵa jyljytý úshin, tik jáne kóldeneń aınaldyrý jolaqtarynyń joǵarǵy jáne tómengi shekaralarynyń janyndaǵy baǵdarshalary bar batyrmalardy shertý kerek.
• Terezeniń ishindegini jol jolmen úzdiksiz aınaldyrý úshin, sáıkes baǵdarshasy bar batyrmany shertip, maýs batyrmasyn basýly qalypta ustaý kerek.
• Belgili orynǵa ótý úshin, syrǵytpany sol orynǵa jyljytý kerek. Mysaly, uzyn qujattyń orta bóligine ótý úshin, syrǵytpany tik aınaldyrý jolaǵynyń ortasyna jyljytý kerek.