Halyq mahabbatyna bólengen qalamger
«Halyq mahabbatyna bólengen qalamger»
Jazýshy Zeınolla Shúkirovtiń «Jas jesir» povesi boıynsha oqyrmandar konferensıasy.
Maqsaty: Halyq mahabbatyna bólengen qalamger Zeınolla Shúkirovtiń «Jas jesir» povesi boıynsha oqyrman oqýshylarmen oı bólisý.
Kórnekiligi: Zeınolla Shúkirov sýreti, búkteme, kitap buryshy Zeınolla ómiri men shyǵarmashylyǵyna arnalǵan keste.
Dáıekti sózder:
1. «Zeınolla – talant. Shyn talant, aýyr beınettiń, adam aıtqysyz aýyr azaptyń barlyǵyna tótep bere júrip, eki aıaǵy erkin basýǵa jaramaı sekseýilshe siresse de, jipsiz baılanyp otbasynan shyǵa almaı úı kúshik atanǵan joq.. Syr boıyndaǵy eńbekkerlerdiń saǵyna kúter aqyn - meımanyna aınaldy.»
M. Álimbaev
2. « Talant daryn bar bolsa da súıeginde,
Jan tursa da shyqqaly ıeginde,
Daryn talant, ómirge esik ashyp,
Kele jatsyń ilgeri batyl basyp»
(A. Toqmaǵanbetov)
3. Zeınollanyń «Jas jesir» povesinde shıyrshyq atqan oqıǵalar men tatymdy tulǵalar, qyzyqty harakterler bar.
(Á. Jámishov)
4. «Jas jesir» povesiniń qaharmandaryn qaıǵy - muńǵa batyryp, oılanyp - tolǵanýǵa májbúr etetin, ómirdiń barlyq tartys - talasyn kúrdeli kúıinde kórsetetin shaǵyn povest bolsa da psıhologıalyq dáldikpen, kompozısıasyn sheber sýrettegen.
(Sh. Elýkenov)
5. Halyq mahabbatyna bólengen qalamger.
(T. Abylaev)
Oqyrmandar konferensıasynyń baǵdarlamasy
İ. Saltanatty ashylýy.
İİ. Zeınolla Shúkirovtiń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly baıandama.
Baıandamashy: Balpashova J
İİİ. «Jas jesir» povesi týraly qysqasha sholý túsinik
Baıandamashy: Sarıeva Sh
İV. «Jas jesir» povesi boıynsha oqyrmandarmen talqylanatyn suraqtar.
1. Povestiń ómirdiń kúrdeli qubylysyn oı - tarazysyna salýdaǵy maqsaty men tárbıeleýdegi máni nede?
2. Povestiń bas keıipkeri Anar taǵdyry sizdi qalaı tolǵantady?
3. Anardyń enesi Aıymkúl – «Jalǵyz ǵana tilegim, adam degen atqa kir keltirme» degenin qalaı baǵalaısyz?
4. Povestegi ómirdiń qyzyǵy da, ar tazalyǵymen adaldyǵyna, adamgershiligine degen uǵymdy qalaı túsinesiń?
5. Avtor týraly jáne osy shyǵarma týraly sizdiń pikirińiz.
V. «Ǵazız júrek» atty kitap kórmesine bıblıografıalyq sholý.
İ. Halyq mahabbatyna bólengen qalamger, qaısar jazýshy Zeınolla Shúkirovtiń «Jas jesir» povesi boıynsha oı bólisýge jınalyp otyrmyz.
Kórkem ádebıet adamdy tárbıeleýge mindetti, bul onyń basty qasıeti ekendiginde daý joq. Zeınolla Shúkirovtiń «Jas jesir» povesin oqyǵan kisi avtordyń aıtqanyna tek bas ızep qoıa almaıdy, oılanyp, tolǵanady. Keı jerde jazýshymen talasqa túsýge deıin barady.
Povestegi oqıǵalardy psıhologıalyq dáldikpen sýrettegen avtor shaǵyn povestiń kompozısıasyn sheber qurap, bar áńgimeni Anardyń óz úıinen eki ret ketýine syıǵyza bilgen.
Zeınolla Shúkirovtiń povesi mańyzdy problemany sheshýge arnalǵan. Ádeptilik, adamgershilik talabynyń ósýi qazirgi zamanymyzdyń naqty zańyna aınalyp otyr. Poveste qaharmandar ómiriniń qoǵamdyq jaǵy kómeskileý kórsetilgenmen, munyń ózi olardyń beınesin tolyǵyraq tanýǵa bóget bolǵanmen, bul týyndy qazirgi qazaq ádebıetindegi jaǵymdy qubylys sanatyna jatady.
İİ. Zeınollanyń ómiri men shyǵarmashylyǵy.
Zeınolla Shúkirov 1927j. 16 aqpanda Qyzylorda obylysy, Aral aýdany, Bógen aýylynda dúnıege kelgen. Ol 4 synypta oqyp júrgende jazataıym túıeden qulap, maıyp bolady. Óz aıaǵymen jer basyp týǵan el topyraǵynyń jylýyn tabanymen seze almas halge dýshar bolady.
Tósek tartyp jatqanymen, múgedek haline erlikpen tózimdilikpen tótep berip, qaısar jas ózdiginen bilim alady. Sóıtip bar ómirin jazýshylyqqa arnady. Ómiriniń sońyna deıin jazýshylyq qalamyn qolynan túsirmeı ondaǵan kitaptar usyndy.
Eń alǵash «Meniń daýysym» degen óleńin oblystyq gazetke jiberedi. Ol óleńi basylyp shyqqasyn qýanyshy qoınyna syımaı, jigerine jiger qosylyp, jazǵan ústine jaza túsedi. 1952 j. Respýblıkalyq «Juldyz» jýrnalynan «Dostarym»atty poemasy jaryq kóredi. Sodan keıin - aq alystaǵy oqyrmandardan shyǵarmashylyq tabys tilegen hattar kóptep kele bastady.
Shirkin dúnıe bireýge baqyt, bireýge shabyt bere otyryp, bir jaǵynan shalyp otyratyn taǵdyrǵa ne dersiń? Bir kúni «Jyǵylǵanǵa judyryq»degendeı Zeınollanyń oń kózi kórmeı qalady. Sonda da aqyn jazǵan ústine jaza beredi.
Sol jyldary «Teńiz tolqyndary», «Qurysh qazaq», «Toǵysqan taǵdyrlar» t. b kóptegen poezıa taqyrybyna jazǵan toptama óleńderi jaryq kóredi.
1955j. ZEINOLLA Shúkirov Qazaqstan jazýshylar odaǵyna múshe bolady. Keıin ómir syryn, adamgershilikti, adal mahabbatpen shynaıy sezimdi sýretteıtin 1960 – 70 j. aralyǵynda «Teńiz jyry», «Aral dápteri», «Júrekke ámir júrmeıdi», «Syrly dúnıe hıkaıasy», «İzgilik izder», «Jas jesir» povesi jaryq kóredi. 1971 - 77j. aralyǵynda «Saǵynysh», «Adam – Jer – Ana», «Qıyn túıin», «Sarsha tamyz», «Tańdamaly óleńderi men poemalary», «Ótkelder» romany jaryq kórdi.
1977j. Qazaqstan Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet Gramotasymen marapattalady. Birqatar óleńderi men dastandary orys tiline aýdaryldy.
1979j. 26 aqpanda aqıyq aqyn, jazýshy Zeınolla Shúkirov 52 jasynda qaıtys bolady.
1982 - 83j. «Ǵajaıyp qumyra», «Qıyn túıin», povesi «Otty ótkelder», «Janqoja» romany qaıta basylyp shyqty. 1998j. Qyzylorda qalasy «Turan» baspasynan tarıhı uly shyǵarmasy «Syr boıy» kitaby jaryq kórdi.
Z. Shúkirov shyǵarmalary shet el halyqtary tilderine aýdarylǵan.
Ol orys aqyny Fedor Túchevtiń shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdarǵan.
İİİ. «Jas jesir» týraly qysqasha sholý baıandama
İV. «Jas jesir» povesi boıynsha oqyrmandarmen talqylanatyn suraqtar
1. Povestiń bas keıipkeri Anar taǵdyry sizdi qalaı tolǵantady?
Povestegi Anar taǵdyry áserli beıne. Onyń asyl jary Nurmanǵa degen kirshiksiz ystyq mahabbaty. Átteń soǵys bolmaǵanda Anar sıaqty aıaýly jar aq mahabbatyn synǵa túsirer me edi? Kishkentaı Nurtaı jáýteńdep qalar ma edi?
- Anardyń óziniń jastyǵy
- Sheshesi Káripjamaldyń «ólgen artynan ólmek joq, teńińdi tap, erteń ókinesiń»- degen anasynyń sózi qamshy bolady.
Sol turǵyda sizder ne aıtar edińizder?
2. Anardyń enesi Aıymkúl – «Jalǵyz ǵana tilegim, adam degen atqa kir keltirme» degenin qalaı baǵalaısyz?
Povestegi Nurmannyń anasy Aıymkúl ájeı beınesimen qazaq aýylynyń danagóı qarıalarynyń tulǵasy jasalǵan. Onyń ár sózinde, istelgen tirliginde tózimdilik pen aqyldylyqtyń úlgisi bar. Osy turǵydan sizdiń qosatyn pikirińiz?
3. Povestegi ómirdiń qyzyǵy, ar tazalyǵy men adamgershilik degen ustanymdy siz qalaı oılaısyz?
Anardy azyp - tozýdan qalaı qutqarýǵa bolady?
Onyń adamgershilik qasıetteri boıynda saqtap qalý úshin ne isteý kerek?
Avtor mine osy máseleni aldyǵa qoıady. Adam qansha qıynshylyq kórse de, adam qalpynda qalý kerek. Qıynshylyqqa tóze, jeńe bilý kerek.
Sizderdiń oılaryńyz?
4. Avtor jáne osy shyǵarma jaıly sizdiń pikirińiz?
Avtor bul povest mańyzdy problemalardy sheshe otyryp, keıipkerlerdiń boıyndaǵy jaǵymdy, jaǵymsyz minezderi, onyń basqa keıipkerlermen qarym - qatynasy kómeskileý kórsetilgenmen, beınesin tolyq tanyta bilgen. Sondyqtan bundaı týyndylar ómirdi sheksiz súıip, qadirleıtin, onyń syr - symbatynyń túp mátinin túsinetinin adamnyń ǵana qalamynan týyndaıtyn bolar degim keledi.
5. Zeınolla Shúkirovtiń «Jas jesir» povesi arqyly kúrdeli qubylysyn oı tarazysyna salýdaǵy maqsaty, tárbıelik máni nede?
Zeınolla Shúkirov «Jas jesir» povesi arqyly biz ómirdiń kórki de, qyzyǵy da, ar tazalyǵy men adamdyqta, adamgershilikte, dálirek aıtqanda adam bola bilýge tárbıeleıtinin osy shyǵarma barysynda baıqaımyz.
Osy turǵyda sizdiń pikirińiz?
Mine, osyndaı qyrýar dúnıelerdi avtor aýrýmen arpalysyp jazdy. Ol jar súıgen joq.. Ol perzent súıgen joq. Ómirge perishte bolyp kelip, ómirden 52 jasynda perishte bolyp ótti.
Al shyndap kelgende she?!
Shyndap kelgende, bul – aıaýly azamattyń taǵdyry!
Shyndap kelgende, bul – kúreskerdiń taǵdyry!
Shyndap kelgende, ol – kózi tirisinde kórkem shyǵarmalardyń bas qaharmany atanǵan jigit taǵdyry!
Shyndap kelgende, ol – qoǵamdyq belsendiligimen kózge túsken komsomoles, komýnıs taǵdyry!
Shyndap kelgende, ol – talantty aqynnyń taǵdyry!
Shyndap kelgende, ol – talaıdyń talabyn qoldap, talantyn ashqan ustaz aǵa taǵdyry!
Shyndap kelgende, ol – qazaqtyń «Korchagıni» atanǵan qurysh qazaq taǵdyry!
Jazýshy Zeınolla Shúkirovtiń «Jas jesir» povesi boıynsha oqyrmandar konferensıasy.
Maqsaty: Halyq mahabbatyna bólengen qalamger Zeınolla Shúkirovtiń «Jas jesir» povesi boıynsha oqyrman oqýshylarmen oı bólisý.
Kórnekiligi: Zeınolla Shúkirov sýreti, búkteme, kitap buryshy Zeınolla ómiri men shyǵarmashylyǵyna arnalǵan keste.
Dáıekti sózder:
1. «Zeınolla – talant. Shyn talant, aýyr beınettiń, adam aıtqysyz aýyr azaptyń barlyǵyna tótep bere júrip, eki aıaǵy erkin basýǵa jaramaı sekseýilshe siresse de, jipsiz baılanyp otbasynan shyǵa almaı úı kúshik atanǵan joq.. Syr boıyndaǵy eńbekkerlerdiń saǵyna kúter aqyn - meımanyna aınaldy.»
M. Álimbaev
2. « Talant daryn bar bolsa da súıeginde,
Jan tursa da shyqqaly ıeginde,
Daryn talant, ómirge esik ashyp,
Kele jatsyń ilgeri batyl basyp»
(A. Toqmaǵanbetov)
3. Zeınollanyń «Jas jesir» povesinde shıyrshyq atqan oqıǵalar men tatymdy tulǵalar, qyzyqty harakterler bar.
(Á. Jámishov)
4. «Jas jesir» povesiniń qaharmandaryn qaıǵy - muńǵa batyryp, oılanyp - tolǵanýǵa májbúr etetin, ómirdiń barlyq tartys - talasyn kúrdeli kúıinde kórsetetin shaǵyn povest bolsa da psıhologıalyq dáldikpen, kompozısıasyn sheber sýrettegen.
(Sh. Elýkenov)
5. Halyq mahabbatyna bólengen qalamger.
(T. Abylaev)
Oqyrmandar konferensıasynyń baǵdarlamasy
İ. Saltanatty ashylýy.
İİ. Zeınolla Shúkirovtiń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly baıandama.
Baıandamashy: Balpashova J
İİİ. «Jas jesir» povesi týraly qysqasha sholý túsinik
Baıandamashy: Sarıeva Sh
İV. «Jas jesir» povesi boıynsha oqyrmandarmen talqylanatyn suraqtar.
1. Povestiń ómirdiń kúrdeli qubylysyn oı - tarazysyna salýdaǵy maqsaty men tárbıeleýdegi máni nede?
2. Povestiń bas keıipkeri Anar taǵdyry sizdi qalaı tolǵantady?
3. Anardyń enesi Aıymkúl – «Jalǵyz ǵana tilegim, adam degen atqa kir keltirme» degenin qalaı baǵalaısyz?
4. Povestegi ómirdiń qyzyǵy da, ar tazalyǵymen adaldyǵyna, adamgershiligine degen uǵymdy qalaı túsinesiń?
5. Avtor týraly jáne osy shyǵarma týraly sizdiń pikirińiz.
V. «Ǵazız júrek» atty kitap kórmesine bıblıografıalyq sholý.
İ. Halyq mahabbatyna bólengen qalamger, qaısar jazýshy Zeınolla Shúkirovtiń «Jas jesir» povesi boıynsha oı bólisýge jınalyp otyrmyz.
Kórkem ádebıet adamdy tárbıeleýge mindetti, bul onyń basty qasıeti ekendiginde daý joq. Zeınolla Shúkirovtiń «Jas jesir» povesin oqyǵan kisi avtordyń aıtqanyna tek bas ızep qoıa almaıdy, oılanyp, tolǵanady. Keı jerde jazýshymen talasqa túsýge deıin barady.
Povestegi oqıǵalardy psıhologıalyq dáldikpen sýrettegen avtor shaǵyn povestiń kompozısıasyn sheber qurap, bar áńgimeni Anardyń óz úıinen eki ret ketýine syıǵyza bilgen.
Zeınolla Shúkirovtiń povesi mańyzdy problemany sheshýge arnalǵan. Ádeptilik, adamgershilik talabynyń ósýi qazirgi zamanymyzdyń naqty zańyna aınalyp otyr. Poveste qaharmandar ómiriniń qoǵamdyq jaǵy kómeskileý kórsetilgenmen, munyń ózi olardyń beınesin tolyǵyraq tanýǵa bóget bolǵanmen, bul týyndy qazirgi qazaq ádebıetindegi jaǵymdy qubylys sanatyna jatady.
İİ. Zeınollanyń ómiri men shyǵarmashylyǵy.
Zeınolla Shúkirov 1927j. 16 aqpanda Qyzylorda obylysy, Aral aýdany, Bógen aýylynda dúnıege kelgen. Ol 4 synypta oqyp júrgende jazataıym túıeden qulap, maıyp bolady. Óz aıaǵymen jer basyp týǵan el topyraǵynyń jylýyn tabanymen seze almas halge dýshar bolady.
Tósek tartyp jatqanymen, múgedek haline erlikpen tózimdilikpen tótep berip, qaısar jas ózdiginen bilim alady. Sóıtip bar ómirin jazýshylyqqa arnady. Ómiriniń sońyna deıin jazýshylyq qalamyn qolynan túsirmeı ondaǵan kitaptar usyndy.
Eń alǵash «Meniń daýysym» degen óleńin oblystyq gazetke jiberedi. Ol óleńi basylyp shyqqasyn qýanyshy qoınyna syımaı, jigerine jiger qosylyp, jazǵan ústine jaza túsedi. 1952 j. Respýblıkalyq «Juldyz» jýrnalynan «Dostarym»atty poemasy jaryq kóredi. Sodan keıin - aq alystaǵy oqyrmandardan shyǵarmashylyq tabys tilegen hattar kóptep kele bastady.
Shirkin dúnıe bireýge baqyt, bireýge shabyt bere otyryp, bir jaǵynan shalyp otyratyn taǵdyrǵa ne dersiń? Bir kúni «Jyǵylǵanǵa judyryq»degendeı Zeınollanyń oń kózi kórmeı qalady. Sonda da aqyn jazǵan ústine jaza beredi.
Sol jyldary «Teńiz tolqyndary», «Qurysh qazaq», «Toǵysqan taǵdyrlar» t. b kóptegen poezıa taqyrybyna jazǵan toptama óleńderi jaryq kóredi.
1955j. ZEINOLLA Shúkirov Qazaqstan jazýshylar odaǵyna múshe bolady. Keıin ómir syryn, adamgershilikti, adal mahabbatpen shynaıy sezimdi sýretteıtin 1960 – 70 j. aralyǵynda «Teńiz jyry», «Aral dápteri», «Júrekke ámir júrmeıdi», «Syrly dúnıe hıkaıasy», «İzgilik izder», «Jas jesir» povesi jaryq kóredi. 1971 - 77j. aralyǵynda «Saǵynysh», «Adam – Jer – Ana», «Qıyn túıin», «Sarsha tamyz», «Tańdamaly óleńderi men poemalary», «Ótkelder» romany jaryq kórdi.
1977j. Qazaqstan Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet Gramotasymen marapattalady. Birqatar óleńderi men dastandary orys tiline aýdaryldy.
1979j. 26 aqpanda aqıyq aqyn, jazýshy Zeınolla Shúkirov 52 jasynda qaıtys bolady.
1982 - 83j. «Ǵajaıyp qumyra», «Qıyn túıin», povesi «Otty ótkelder», «Janqoja» romany qaıta basylyp shyqty. 1998j. Qyzylorda qalasy «Turan» baspasynan tarıhı uly shyǵarmasy «Syr boıy» kitaby jaryq kórdi.
Z. Shúkirov shyǵarmalary shet el halyqtary tilderine aýdarylǵan.
Ol orys aqyny Fedor Túchevtiń shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdarǵan.
İİİ. «Jas jesir» týraly qysqasha sholý baıandama
İV. «Jas jesir» povesi boıynsha oqyrmandarmen talqylanatyn suraqtar
1. Povestiń bas keıipkeri Anar taǵdyry sizdi qalaı tolǵantady?
Povestegi Anar taǵdyry áserli beıne. Onyń asyl jary Nurmanǵa degen kirshiksiz ystyq mahabbaty. Átteń soǵys bolmaǵanda Anar sıaqty aıaýly jar aq mahabbatyn synǵa túsirer me edi? Kishkentaı Nurtaı jáýteńdep qalar ma edi?
- Anardyń óziniń jastyǵy
- Sheshesi Káripjamaldyń «ólgen artynan ólmek joq, teńińdi tap, erteń ókinesiń»- degen anasynyń sózi qamshy bolady.
Sol turǵyda sizder ne aıtar edińizder?
2. Anardyń enesi Aıymkúl – «Jalǵyz ǵana tilegim, adam degen atqa kir keltirme» degenin qalaı baǵalaısyz?
Povestegi Nurmannyń anasy Aıymkúl ájeı beınesimen qazaq aýylynyń danagóı qarıalarynyń tulǵasy jasalǵan. Onyń ár sózinde, istelgen tirliginde tózimdilik pen aqyldylyqtyń úlgisi bar. Osy turǵydan sizdiń qosatyn pikirińiz?
3. Povestegi ómirdiń qyzyǵy, ar tazalyǵy men adamgershilik degen ustanymdy siz qalaı oılaısyz?
Anardy azyp - tozýdan qalaı qutqarýǵa bolady?
Onyń adamgershilik qasıetteri boıynda saqtap qalý úshin ne isteý kerek?
Avtor mine osy máseleni aldyǵa qoıady. Adam qansha qıynshylyq kórse de, adam qalpynda qalý kerek. Qıynshylyqqa tóze, jeńe bilý kerek.
Sizderdiń oılaryńyz?
4. Avtor jáne osy shyǵarma jaıly sizdiń pikirińiz?
Avtor bul povest mańyzdy problemalardy sheshe otyryp, keıipkerlerdiń boıyndaǵy jaǵymdy, jaǵymsyz minezderi, onyń basqa keıipkerlermen qarym - qatynasy kómeskileý kórsetilgenmen, beınesin tolyq tanyta bilgen. Sondyqtan bundaı týyndylar ómirdi sheksiz súıip, qadirleıtin, onyń syr - symbatynyń túp mátinin túsinetinin adamnyń ǵana qalamynan týyndaıtyn bolar degim keledi.
5. Zeınolla Shúkirovtiń «Jas jesir» povesi arqyly kúrdeli qubylysyn oı tarazysyna salýdaǵy maqsaty, tárbıelik máni nede?
Zeınolla Shúkirov «Jas jesir» povesi arqyly biz ómirdiń kórki de, qyzyǵy da, ar tazalyǵy men adamdyqta, adamgershilikte, dálirek aıtqanda adam bola bilýge tárbıeleıtinin osy shyǵarma barysynda baıqaımyz.
Osy turǵyda sizdiń pikirińiz?
Mine, osyndaı qyrýar dúnıelerdi avtor aýrýmen arpalysyp jazdy. Ol jar súıgen joq.. Ol perzent súıgen joq. Ómirge perishte bolyp kelip, ómirden 52 jasynda perishte bolyp ótti.
Al shyndap kelgende she?!
Shyndap kelgende, bul – aıaýly azamattyń taǵdyry!
Shyndap kelgende, bul – kúreskerdiń taǵdyry!
Shyndap kelgende, ol – kózi tirisinde kórkem shyǵarmalardyń bas qaharmany atanǵan jigit taǵdyry!
Shyndap kelgende, ol – qoǵamdyq belsendiligimen kózge túsken komsomoles, komýnıs taǵdyry!
Shyndap kelgende, ol – talantty aqynnyń taǵdyry!
Shyndap kelgende, ol – talaıdyń talabyn qoldap, talantyn ashqan ustaz aǵa taǵdyry!
Shyndap kelgende, ol – qazaqtyń «Korchagıni» atanǵan qurysh qazaq taǵdyry!
You Might Also Like
