InfoHub Logo

Páni: Mýzyka
Sabaqtyń taqyryby: Halyqtyń maqtanyshyna aınalǵan dombyra
Sabaqtyń maqsaty: Dombyra aspabynyń qurylysymen, shyǵý tarıhymen tanystyra otyryp, dombyranyń án - kúı ónerindegi alatyn ornyn túsindirý. Oqýshylardyń án - kúı tyńdaý arqyly áýendik sezimtaldyǵyn arttyrý, este saqtaý, qıaldap oılaý qabiletterin damytý. Óner ıelerin qurmetteýge tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Dombyra sýreti, dombyra, ınterbelsendi taqta, slaıd.

I. Uıymdastyrý kezeńi:
Topqa bólý.
- Asataıaq, sybyzǵy, dombyra sýretterin tańdap alyp oqýshylar oryndaryna otyrady.
Psıhologıalyq daıyndyq
Kúı tyńdaımyz kúmbirli
Án aıtamyz sozyltyp
Bı bıleımiz yrǵaqty
Biz bastaımyz sabaqty.

II. Negizgi bólim
Úı tapsyrmasyn suraý.
- Oqýshylar sizder jańa asataıaq, sazsyrnaı, dombyrany tańdap aldyńyzdar. Osylaı otyrýlaryńyzdyń ózinde úlken maǵyna jatyr. Aldymen myna suraqqa jaýap berińizder. Aspaptar neshege bólinedi? Aspaptar úsh topqa bólinedi.
- Urmaly aspaptar, úrmeli aspaptar, ishekti aspaptar.
- Endeshe asataıaqty tańdaǵan top urmaly aspaptar, sybyzǵyny tańdaǵan top úrmeli aspaptar jáne dombyrany tańdaǵan top ishekti aspaptar toby bolady.
Sýret jumbaq
Aldymen sizderge aspaptardyń sýretteri kórsetiledi. Sizder sol aspaptardyń qandaı aspap ekenin tabasyzdar.
- Osy aspaptardy sizder qaıdan kórip júrsizder?
(Balalardyń jaýaptary tyńdalady)

III. Jańa sabaq
Kúı tyńdaý. Adaı kúıi
- Oqýshylar bul kúıdi buryn estidik pe? Bul kúı qalaı atalady? Durys aıtasyńdar bul Adaı kúıi.
- Bul kúı qandaı aspappen oryndalyp otyr?(dombyramen)
- Kimniń úıinde dombyra bar eken?
- Endeshe oqýshylar bizdiń búgingi ótetin taqyrybymyz osy dombyra aspaby týraly bolmaq. (taqyrypty slaıdtan shyǵarý)
Qazaqtyń dombyra aspaby árbir úıdiń tórinde ilýli turǵan. Ony árbir qazaqtyń balasy oınaı bilgen. Dombyranyń shyǵý tarıhyna keler bolsaq erteden bir ańyz qalǵan eken.
- Ańyz áńgime.
- Minekı oqýshylar dombyra osylaısha kóptiń súıip tyńdaıtyn aspabyna aınalǵan eken.
- Ańyz áńgimeler tyńdaǵan unaı ma?
- Ańyz ne týraly oqýshylar? Endeshe dombyra týraly onyń qurylysy týraly tereńirek bilý úshin biz oqýlyǵymyzdy ashaıyq, dápterimizdi ashaıyq, kúnniń jadyn, búgingi ótetin taqyrybymyzdy jazaıyq.
Oqýlyqpen jumys. Taqyrypty oqýshylarǵa tizbektep oqytý.
Bilip al! Dombyranyń qurylymy
Dombyra negizgi úlken úsh bólikten turady:
shanaǵy(keýdesi), moıny jáne basy;
- Shanaqta daýys shyǵarýǵa arnalǵan oıyq, úlken tıek jáne ishekti tartyp
turatyn túıme ornalasqan;
- Moıyn pernelerge bólingen;
- Basynda ishekti tartyp buraýǵa arnalǵan eki qulaq bar. Qulaqqa eki ishek taǵylady. Qulaq dombyranyń kúıin keltirýshi rol atqarady.
Qomyz - qyrǵyz halqynda dombyra tárizdi keńinen taralǵan aspap. Úsh ishekti.
Balalaıka - orys halqynyń aspaby. Kóńildi merekelerde osy aspappen án aıtyp, bı bıleıtin bolǵan. Kóne ańyzdarda onyń ataýy «bala» sózinen shyqqan deıdi.
Beınekórinis tamashalaý.
- Dombyra aspaby qalaı jasalady eken?
- Dombyranyń neshe bóligi bar eken? Qaı bóligi birinshi jasalady eken?

- Ony kimder jasaıdy eken? (sheberler)
- Dombyrany qandaı aǵashtan jasaıdy eken?
- Dombyra aspabynda kimder oınaıdy?
- Durys aıtasyńdar kúıshiler oınaıdy, halyq ánshileri dombyramen án shyrqaıdy.
- Búgin bizge qonaqqa aýylymyzdaǵy Óner jáne kásipke baǵdarlaý mektebiniń muǵalimi Dáýletıarova Elmıra apaı kelip otyr eken. Apaıdy ortamyzǵa shaqyramyz. Áńgimelesý.
Toptyq jumys.
- Ár topqa aspaptar sýretteriniń qıyndylary beriledi. Ár top ózderine berilgen qıyndylardy japsyrý arqyly aspapty shyǵaryp oǵan qysqasha málimet beredi. Ortaǵa shyǵyp qorǵaıdy.
Keri baılanys ornatý.
Maǵan unady...............
Men tileımin...........
Maǵan........ qıyn boldy?
Án: Dombyra.

Taýshyq aýyly
Bastaýysh synyp muǵalimi: Abdyrova A.