HHİ ǵasyr kóshbasshysy
HHİ ǵasyr kóshbasshysy
Maqsaty: Oqýshylardyń ádebıet páni boıynsha alǵan bilimderin tereńdetý. Oıyn dál, tez júıeleýge daǵdylandyrý. Tereń oılaý qabiletin qalyptastyrý.
Barysy:
Muǵalim: Ortaǵa saıysqa qatysatyn 8 oqýshyny shaqyraıyq. Ádilqazylar alqasy saılanǵan. Olar ár saıys bóliminen keıin qorytyndy jasap otyrady. Intellektýaldy shoý kelesi bólimderden turady:
İ týr: «Báıge»
Ár belgilengen suraqqa tez jáne durys jaýap bergen oqýshylar 10 upaıdan alady. Olar tez oılaýǵa jáne durys jaýap berýge umtylady.
1.«Baqytsyz Jamal» qaı janrǵa jatatyn shyǵarma?
A) Roman
Á) poves
B) Áńgime
2. Abaıdyń poemasy:
A) «Láılá - Májnún»
Á) «Masǵut»
B) «Medǵat - Qasym»
3. Shákárim shyǵarmasy:
A) «Abaı joly»
Á) «Batyr Baıan»
B) «Qalqaman - Mamyr»
4. «Qarańǵy qazaq kógine,
Órmelep shyǵyp kún bolam!
Qarańǵylyqtyń kóginen
Kún bolmaǵanda kim bolam?» degen shýmaqtyń avtory kim?
A) S. Toraıǵyrov
Á) S. Seıfýllın
B) A. Baıtursynov
5. «Medǵat - Qasym» poemasyndaǵy Qasym qandaı keıipker?
A) jaǵymsyz
Á) tolqymaly
B) romantıkalyq
6. Aldar kóseniń aldaýdaǵy maqsaty:
A) Tabıǵı minez
Á) Qarny toq, aqyly joqtardy tusaý.
B) Jeńil kúlki úshin
7. «Er Tóstik» ertegisindegi basty qaharmannyń ákesi kim?
A) Baıbóri
Á) Sarybaı
B) Ernazar
8. Jelmaıa minip, shuraıly jer izdeýmenen ómir keshken kim?
A) Qaztýǵan
Á) Asan qaıǵy
B) Aqtamberdi.
9. Qazaq teatrynyń shymyldyǵyn ashqan alǵashqy dramalyq shyǵarma?
A) «Eńlik - Kebek»
Á) «Toqal»
B) «Túngi saryn»
10. «Eńlik - Kebek» dastanyn jazǵan kim?
A) M. Áýezov
Á) Sh. Qudaıberdiuly
B) S. Toraıǵyrov
11. Ańyz - áńgimelerdegi Jırensheniń súıgen qyzy, jary, ári aqylshysy kim?
A) Kenjekeı
Á) Bizbıke
B) Qarashash
12. «Qyryq maqal» avtory jáne ony kim aýdarǵan.?
A) M. Dýlatov, Pýshkınnen
Á) S. Kóbeev, Ýshınskııden
B) A. Baıtursynov, Krylovtan
İİ týr: «Polıglot»
Saıysqa qatysýshylar berilgen jumbaqtardyń sheshimin taýyp, tabylǵan jaýapty orys, aǵylshyn tilderine aýdarady. Durys jaýapqa 30 upaı beriledi.
1. Ómirde odan mol eshteńe bolmaıdy,
Qushaqtasań qushaǵyń túk tolmaıdy.
2. bir nárse qanaty bar ushpas bıik,
Júrgen joq, ushpasa da jerge tıip.
Arasyn jer men kóktiń órt alsa da,
Esh jeri ol nárseniń ketpes kúıip
3. Jer túbinen kúlip kele jatyr.
4. Sýsyz jerde soǵysady,
Qan shyǵarmaı soǵysady.
5. Qarasam joq,
Qaramasam bar.
6. Kóseýdiń basy beseý.
7. Bir – aq qalta bıdaıdyń
Bite tuǵyn túri joq
8. Syrty ishinde
İshi syrtynda
9. Egiz kól bar qatpaıtyn,
Sýdan eshkim tappaıtyn.
10. Janar emes,
Biraqta jasaýraıdy.
11. Birde ashpyn, birde toqpyn,
Birden salqyn, birde shoqpyn.
12. Bolat balyq,
Keıde nalyp,
Jatyr biraz
Quıryqsyz qalyp.
13. Jaýyrynymen jyljıdy.
Sýǵa toısa qyljıdy.
14. Jetpis jeti kóılek,
Ol da azdaý keıde
15. Ala jibim bar,
Jetpeıtin jerge jetedi.
İİİ týr: «Tapqyrlyq»
Bul bólimde qazaqtyń maqal - mátelderiniń jalǵasyn taýyp, maqal - mátelderi aıaqtaý kerek. Budan 20 maqal - mátel beriledi, árbir tapqan maqalǵa 10 upaı qosylady:
1. Qyzym saǵyn aıtam...
(Kelinim saǵan aıtam)
2. Joly bolar jigittiń...
(Jeńgesi shyǵar aldynan)
3. Aǵasy bardyń tynysy bar...
(Asy bardyń yrysy bar)
4. Arpa, bıdaı as eken.....
(Altyn, kúmis tas eken)
5. Altydaǵy bala aýylǵa kelse,....
(Alpystaǵy qarıa sálem berer)
6. Ákem - sheshem bar bolsa,
(Aýzy - murny joq bolsa)
7. Atańa ne isteseń,...
(Aldyńa sol keler)
8. On bala bir ákege júk bolmaıdy...
(Bir áke on balaǵa júk bolady.)
9. Ananyń súti bal,.....
(Balanyń tili bal).
10. Meıirimdilikti anadan úıren,...
(Ádildikti danadan úıren.
11. Balapan uıadan ne kórse,...
(Ushqanda sony iledi)
12. Jaqsydan úıren,...
(Jamannan jıren)
13. Etten ótken taıaqtan,....
(Súıekten ótken sóz jaman.)
14. Jaqsy sóz jubatady,...
(Jaman sóz jylatady)
15. Sóıleı - sóıleı sheshen bolasyn,...
(Kóre - kóre kósem bolasyn)
IV týr: «Sóz tapqanǵa qolqa joq»
Bul týrda 10 upaı qosylyp otyrady.
1. Ertede bir qyz ben jigit kezdesip, ázil ústinde sóz qaqtyǵysyna oraı aıtysyp qalady. Qyz jigitti sózden qaıta - qaıta súrindire beripti. Jeńilip bara jatqanyn sezgen soń, jigit qyzǵa «Áı, sen qyz, bilgish bolsań aspandaǵy juldyz nesheý, sony tapshy?» - dep óleńdetipti.
Qyz:
Ashshy men tushshyny tatqan biler,
Alyspen jaqyndy jortqan biler.
Juldyzdy áýedegi kim sanapty,
Sizderdeı túnde júrgen zyntyq biler, - dep neni aıtqysy keldi.
2. Syrym jolaýshylap kelip bir úıge túsedi, boı jetken qyzdy synaý úshin sózben qaǵytyp: «Mynaý úıdiń minsizin – aı, tek shańyraǵy shalqaqtaý ma qalaı?» deıdi.
Qyzdyń jaýaby qalaı bolady?
Qyz: «Shańyraǵy shalqaqtaý bolǵanmen, tútini durys shyǵady, myrza», - deıdi.
3. Syrym Úrgenshiniń hanyna baryp júz kóris qylǵan, Han Syrymnyń ataǵyn syrttan qazaqtyń óz sheshen, ózi batyr kisisi dep estıdi eken.
Sol joly Úrgenshi hany Syrymdy óz sheshenimen aıtystyrypty.
Úrgenshi sheshen:
Namazda jan - jaǵyńyzǵa qaraı beredi ekensiz, onyńyz ne,- depti?
Syrym batyr ne degen eken?
V týr: «Jorǵa»
Bunda qazaq tili salasynda suraqtar qoıylady.
1. Syn esimniń jaı shyraı túrin kórsetińiz.
A) jaqsy
á) Qyzǵylt
b) Eń ádemi
2. Shylaýdy tap:
A) Ah, bir ókinish, bir úmit
á) E, ony qaıdan bildiń
b) Men on tórttemin, al sen she?
3. Antonımdik jupty kórsetińiz.
A) ashshy - tushshy
á) tynyǵý - jatyǵý
b) tatýlasý - jarasý
4. Elikteýish sózdi tap:
A) tars-turs
á) úlken - kishi
b) bes - on
5. Qıysýdy tabyńyz
A) jolda jatty
á) ádeıi barmaý
b) sizder jetkinsheksizder
6. «Taıǵa tańba basqandaı» degen turaqty sóz tirkesin maǵynasyn tabyńyz.
A) ashyq
á) anyq
b) Eń ádemi jyldam
7. İlik septigimen táýeldik jalǵaýdy tap.
A) qalaǵa barý
á) kolhozdyń maly
b) aýyldan kelgen
8. Turaqty sóz tirkesin tabyńyz:
A) tarıhı murajaı
á) aqqan juldyz
b) tabanynan taýysylý
Vİ týr: «Eger de men....»
Bul týrda eki bala qalady. berilgen taqyryp «Eger de men til zańdylyǵynyń oryndalýyn basqaratyn bolsam neden bastar edim, neni qolǵa alar edim.»
Balalardyń jeńgeni HHİ ǵasyrdyń kóshbasshysy atanady.
Maqsaty: Oqýshylardyń ádebıet páni boıynsha alǵan bilimderin tereńdetý. Oıyn dál, tez júıeleýge daǵdylandyrý. Tereń oılaý qabiletin qalyptastyrý.
Barysy:
Muǵalim: Ortaǵa saıysqa qatysatyn 8 oqýshyny shaqyraıyq. Ádilqazylar alqasy saılanǵan. Olar ár saıys bóliminen keıin qorytyndy jasap otyrady. Intellektýaldy shoý kelesi bólimderden turady:
İ týr: «Báıge»
Ár belgilengen suraqqa tez jáne durys jaýap bergen oqýshylar 10 upaıdan alady. Olar tez oılaýǵa jáne durys jaýap berýge umtylady.
1.«Baqytsyz Jamal» qaı janrǵa jatatyn shyǵarma?
A) Roman
Á) poves
B) Áńgime
2. Abaıdyń poemasy:
A) «Láılá - Májnún»
Á) «Masǵut»
B) «Medǵat - Qasym»
3. Shákárim shyǵarmasy:
A) «Abaı joly»
Á) «Batyr Baıan»
B) «Qalqaman - Mamyr»
4. «Qarańǵy qazaq kógine,
Órmelep shyǵyp kún bolam!
Qarańǵylyqtyń kóginen
Kún bolmaǵanda kim bolam?» degen shýmaqtyń avtory kim?
A) S. Toraıǵyrov
Á) S. Seıfýllın
B) A. Baıtursynov
5. «Medǵat - Qasym» poemasyndaǵy Qasym qandaı keıipker?
A) jaǵymsyz
Á) tolqymaly
B) romantıkalyq
6. Aldar kóseniń aldaýdaǵy maqsaty:
A) Tabıǵı minez
Á) Qarny toq, aqyly joqtardy tusaý.
B) Jeńil kúlki úshin
7. «Er Tóstik» ertegisindegi basty qaharmannyń ákesi kim?
A) Baıbóri
Á) Sarybaı
B) Ernazar
8. Jelmaıa minip, shuraıly jer izdeýmenen ómir keshken kim?
A) Qaztýǵan
Á) Asan qaıǵy
B) Aqtamberdi.
9. Qazaq teatrynyń shymyldyǵyn ashqan alǵashqy dramalyq shyǵarma?
A) «Eńlik - Kebek»
Á) «Toqal»
B) «Túngi saryn»
10. «Eńlik - Kebek» dastanyn jazǵan kim?
A) M. Áýezov
Á) Sh. Qudaıberdiuly
B) S. Toraıǵyrov
11. Ańyz - áńgimelerdegi Jırensheniń súıgen qyzy, jary, ári aqylshysy kim?
A) Kenjekeı
Á) Bizbıke
B) Qarashash
12. «Qyryq maqal» avtory jáne ony kim aýdarǵan.?
A) M. Dýlatov, Pýshkınnen
Á) S. Kóbeev, Ýshınskııden
B) A. Baıtursynov, Krylovtan
İİ týr: «Polıglot»
Saıysqa qatysýshylar berilgen jumbaqtardyń sheshimin taýyp, tabylǵan jaýapty orys, aǵylshyn tilderine aýdarady. Durys jaýapqa 30 upaı beriledi.
1. Ómirde odan mol eshteńe bolmaıdy,
Qushaqtasań qushaǵyń túk tolmaıdy.
2. bir nárse qanaty bar ushpas bıik,
Júrgen joq, ushpasa da jerge tıip.
Arasyn jer men kóktiń órt alsa da,
Esh jeri ol nárseniń ketpes kúıip
3. Jer túbinen kúlip kele jatyr.
4. Sýsyz jerde soǵysady,
Qan shyǵarmaı soǵysady.
5. Qarasam joq,
Qaramasam bar.
6. Kóseýdiń basy beseý.
7. Bir – aq qalta bıdaıdyń
Bite tuǵyn túri joq
8. Syrty ishinde
İshi syrtynda
9. Egiz kól bar qatpaıtyn,
Sýdan eshkim tappaıtyn.
10. Janar emes,
Biraqta jasaýraıdy.
11. Birde ashpyn, birde toqpyn,
Birden salqyn, birde shoqpyn.
12. Bolat balyq,
Keıde nalyp,
Jatyr biraz
Quıryqsyz qalyp.
13. Jaýyrynymen jyljıdy.
Sýǵa toısa qyljıdy.
14. Jetpis jeti kóılek,
Ol da azdaý keıde
15. Ala jibim bar,
Jetpeıtin jerge jetedi.
İİİ týr: «Tapqyrlyq»
Bul bólimde qazaqtyń maqal - mátelderiniń jalǵasyn taýyp, maqal - mátelderi aıaqtaý kerek. Budan 20 maqal - mátel beriledi, árbir tapqan maqalǵa 10 upaı qosylady:
1. Qyzym saǵyn aıtam...
(Kelinim saǵan aıtam)
2. Joly bolar jigittiń...
(Jeńgesi shyǵar aldynan)
3. Aǵasy bardyń tynysy bar...
(Asy bardyń yrysy bar)
4. Arpa, bıdaı as eken.....
(Altyn, kúmis tas eken)
5. Altydaǵy bala aýylǵa kelse,....
(Alpystaǵy qarıa sálem berer)
6. Ákem - sheshem bar bolsa,
(Aýzy - murny joq bolsa)
7. Atańa ne isteseń,...
(Aldyńa sol keler)
8. On bala bir ákege júk bolmaıdy...
(Bir áke on balaǵa júk bolady.)
9. Ananyń súti bal,.....
(Balanyń tili bal).
10. Meıirimdilikti anadan úıren,...
(Ádildikti danadan úıren.
11. Balapan uıadan ne kórse,...
(Ushqanda sony iledi)
12. Jaqsydan úıren,...
(Jamannan jıren)
13. Etten ótken taıaqtan,....
(Súıekten ótken sóz jaman.)
14. Jaqsy sóz jubatady,...
(Jaman sóz jylatady)
15. Sóıleı - sóıleı sheshen bolasyn,...
(Kóre - kóre kósem bolasyn)
IV týr: «Sóz tapqanǵa qolqa joq»
Bul týrda 10 upaı qosylyp otyrady.
1. Ertede bir qyz ben jigit kezdesip, ázil ústinde sóz qaqtyǵysyna oraı aıtysyp qalady. Qyz jigitti sózden qaıta - qaıta súrindire beripti. Jeńilip bara jatqanyn sezgen soń, jigit qyzǵa «Áı, sen qyz, bilgish bolsań aspandaǵy juldyz nesheý, sony tapshy?» - dep óleńdetipti.
Qyz:
Ashshy men tushshyny tatqan biler,
Alyspen jaqyndy jortqan biler.
Juldyzdy áýedegi kim sanapty,
Sizderdeı túnde júrgen zyntyq biler, - dep neni aıtqysy keldi.
2. Syrym jolaýshylap kelip bir úıge túsedi, boı jetken qyzdy synaý úshin sózben qaǵytyp: «Mynaý úıdiń minsizin – aı, tek shańyraǵy shalqaqtaý ma qalaı?» deıdi.
Qyzdyń jaýaby qalaı bolady?
Qyz: «Shańyraǵy shalqaqtaý bolǵanmen, tútini durys shyǵady, myrza», - deıdi.
3. Syrym Úrgenshiniń hanyna baryp júz kóris qylǵan, Han Syrymnyń ataǵyn syrttan qazaqtyń óz sheshen, ózi batyr kisisi dep estıdi eken.
Sol joly Úrgenshi hany Syrymdy óz sheshenimen aıtystyrypty.
Úrgenshi sheshen:
Namazda jan - jaǵyńyzǵa qaraı beredi ekensiz, onyńyz ne,- depti?
Syrym batyr ne degen eken?
V týr: «Jorǵa»
Bunda qazaq tili salasynda suraqtar qoıylady.
1. Syn esimniń jaı shyraı túrin kórsetińiz.
A) jaqsy
á) Qyzǵylt
b) Eń ádemi
2. Shylaýdy tap:
A) Ah, bir ókinish, bir úmit
á) E, ony qaıdan bildiń
b) Men on tórttemin, al sen she?
3. Antonımdik jupty kórsetińiz.
A) ashshy - tushshy
á) tynyǵý - jatyǵý
b) tatýlasý - jarasý
4. Elikteýish sózdi tap:
A) tars-turs
á) úlken - kishi
b) bes - on
5. Qıysýdy tabyńyz
A) jolda jatty
á) ádeıi barmaý
b) sizder jetkinsheksizder
6. «Taıǵa tańba basqandaı» degen turaqty sóz tirkesin maǵynasyn tabyńyz.
A) ashyq
á) anyq
b) Eń ádemi jyldam
7. İlik septigimen táýeldik jalǵaýdy tap.
A) qalaǵa barý
á) kolhozdyń maly
b) aýyldan kelgen
8. Turaqty sóz tirkesin tabyńyz:
A) tarıhı murajaı
á) aqqan juldyz
b) tabanynan taýysylý
Vİ týr: «Eger de men....»
Bul týrda eki bala qalady. berilgen taqyryp «Eger de men til zańdylyǵynyń oryndalýyn basqaratyn bolsam neden bastar edim, neni qolǵa alar edim.»
Balalardyń jeńgeni HHİ ǵasyrdyń kóshbasshysy atanady.
You Might Also Like
-
Etistik týraly berilgen uǵymdy keńeıtý. Etistiktiń ózge sózdermen baılanysyn taba bilýge úıretý. Baılanystyryp sóıleý daǵdylaryn jetildirý.
