InfoHub Logo

7-8 synyptarda ótkizilgen synyptan tys jumys
Taqyryby: «Informatıka áleminde» saıysy
Maqsaty: Pánge degen oqýshylardyń tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn, belsendiligin arttyrý, shyǵarmashylyq, ónerpazdyq múmkindikterin baıqaý, tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: synyptan tys

Júrgizýshi: Informatıka bolashaqqa bastaıdy,
Keleshekke bilim qýǵan jastardy.
Qadam basyp 21 - shi ǵasyrǵa,
Barlyq álem jańalyǵyn tastaıdy.

Nurly úmitpen arqalaǵan arqaǵa,
Jan sáýlesin taratatyn barshaǵa.
Shyn peıilmen qurmetimizdi kórsetip,
«Informatıka áleminde» kep turǵan
Saıyskerlerdi shaqyraıyq ortaǵa.

Armysyzdar, ustazdar men oqýshylar!
Mektepishilik «Informatıka áleminde» bilimdilik saıysyna qosh keldińizder!
Olaı bolsa búgingi «Informatıka áleminde» bilimdilik saıysyn bastaýǵa ruqsat etińizder. Saıysqa tórelik etýshi ádilqazylar alqasymen tanystyryp óteıik:
Informatıka páni muǵalimderi:
1. Ýsaeva Svetlana Tarhıpqyzy
2. Kalymbetova Araılym Ómirbaıqyzy
3. Turǵanova Gúlsim Kákimqyzy birlestik jetekshisi

«Informatıka áleminde» bilimdilik saıysy myna bólimder boıynsha ótkiziledi:
1 - bólim Tanystyrý
2 - bólim Top basshylar saıysy
3 - bólim «Maqal – sóz máıegi»
4 - bólim «Qas - qaǵym sát»
5 - bólim Bárin bilgim keledi
6 - bólim Zerdeliler saıysy
7 - bólim Qorytyndy

Kórermen jınalǵan bul tamashaǵa,
Qur qarap jaı otyrý jarasa ma?
Týys, dosqa, synyptas, tanysqa emes
Soq qolyńdy, bilimdi jas talantqa, – deı otyryp, oıynymyzdyń «Tanystyrý» bólimin bastaımyz.

1 – bólim. Tanystyrý
Ár top basshysy óz tobyn tanystyrady. Upaıdy ádilqazylar alqasy qoıady. 10 upaıdan esepteledi.

*****************************************************************************
Bilim degen bıik shyń,
Baqytqa seni jetkizer.
Bilim degen aqylshyń,
Qıyndyqtan ótkizer, – deı otyryp, oıynymyzdyń "Top basshylar saıysy dep atalatyn bólimin bastaımyz.
2 - bólim Top basshylar saıysy. Ár suraq 2 upaıdan esepteledi.
1 - top basshysy
1. Kompúterdiń «mıy»? (prosesor)
2. Aqparattyń eń kishi ólshem birligi (1 bıt)
3. Syrtqy jady (dısk)
4. Prınterlerdiń ishindegi eń jyldamy jáne sapalysy (lazerlik)
5. Kóp perneli qurylǵy (pernetaqta)

2 - top basshysy
1. Mátindi joıý perneleri? (Delete, Backspace)
2. Prınterdiń neshe túri bar? (3)
3. Aqparatty ázirleý, saqtaý, óńdeý jáne jetkizý úshin arnalǵan elektrondyq aspap? (Derbes kompúter)
4. «Microsoft» fırmasynyń prezıdenti (Bıll Geıts)
5. Kompúterdiń negizgi bólikterine neler jatady? (Monıtor, júıelik blok, pernetaqta)

******************************************************************************
Oıyn tolqyn jatqanda asyp - tasyp,
Bireý myǵym, bireýler shalys basyp.
Bul oıynnan ótedi ǵulama oılar,
Jeńseń de, jeńilseń de qalma jasyp, – deı otyryp, oıynymyzdyń «Maqal – sóz máıegi» bólimin bastaımyz.
3 - bólim «Maqal – sóz máıegi»
Top múshelerine kompúterge qatysty qurastyrylǵan maqal - mátelder beriledi, osy maqal - mátelderdiń kúndelikti ómirde qoldanylatyn nusqalaryn tabý qajet.
10 upaıdan esepteledi.

1. Jigitti kompúterine qarap, baǵala.
(Jigitti dosyna qarap, baǵala)
2. Baıt bıtten quralady.
(Teńge tıynnan quralady)
3. Vırýstan qoryqqan, Internetke shyqpas.
(Shegirtkeden qoryqqan, egin ekpes)
4. Kompúterdiń jumysy, ıesine málim.
(Attyń syry, ıesine málim)
5. Veb - dızaınshynyń óz erki, saıtty qalaı jasasa.
(Qazanshynyń óz erki, qulaǵyn qaıdan shyǵarsa)
6. Bilmeseń, «anyqtama»- dan sura.
(Bilmeseń bilgennen sura)
7. Bir ıadroly prosesor jaqsy, al eki ıadroly odan da jaqsy.
(Bir aqyldan, eki aqyl artyq)
8. Antıvırýsy kúshtini - Vırýs ala almaıdy.
(Dosy kúshtini - jaý almaıdy)
9. Kúlseń eskirgen kompúterlerge kúl.
(Kúlseń kárige kúl)
10. Kompúterde eki kolonka, daýysy jer jarady.
(Aıdaǵany bes eshki, ysqyryǵy jer jarady)

******************************************************************************
Máńgi baqı este qalar,
Qyzyqty bir jıyn bolsyn.
Bilimdirek shákirt ozar
Suraqtary qıyn bolsyn – deı otyryp, oıynymyzdyń «Qas - qaǵym sát» bólimine de kelip jettik. Oqylǵan suraqtarǵa jyldam jaýap berý kerek. 10 upaıdan esepteledi.
4 - bólim «Qas - qaǵym sát»
1 - top
1. Aqparattyń eń kishi ólshem birligi (bıt)
2. Aqparatty shyǵarý qurylǵysy (prınter)
3. Sýret salýǵa arnalǵan programma (Paint)
4. Vırýsty taýyp joıatyn baǵdarlama (Antıvırýs)
5. Qarapaıym esepteýler júrgizetin programma (Kálkýlátor)
6. Bir baıtta qansha bıt bar? (8)
7. Kompakt - dıskini oqýǵa arnalǵan qurylǵy (CD - ROM)
8. Daýys jazýǵa arnalǵan qurylǵy (mıkrofon)
9. Dúnıejúzilik kompúter arasyndaǵy baılanys jelisi (ınternet)
10. Ekilik júıesiniń sandary (0, 1)
11. Adam men kompúterdiń qarym - qatynas tili (ınterfeıs)
12. Pernetaqtada boldyrmaý ámirin rastaıtyn perne? (Esc)
13. Eń alǵashqy programmany jazǵan adam (Ada Lavleıs)
14. Joıylǵan nysandar ornalasatyn qapshyq (sebet)
15. Derekterdi saqtaýǵa arnalǵan qurylǵy (jady)

2 - top
1. Grafıkalyq aqparattardyń kóshirmesin kompúterge engizetin qurylǵy (skaner)
2. Mátindik aqparatty engizýge arnalǵan baǵdarlama (WORD)
3. Dybys shyǵaratyn qurylǵy (kolonka)
4. Sanaý júıeleriniń qandaı túri bar? (ekilik, segizdik, ondyq, onaltylyq)
5. Konúnksıa – bul logıkalyq (kóbeıtý)
6. Windows sóziniń aýdarmasy (tereze)
7. Málimetterdi engizý pernesi (Enter)
8. Kompúter degen ne? (aqparatty óńdeý quraly)
9. Kýrsordyń oń jaǵyndaǵy sımvoldardy óshirý pernesi (Delete)
10. Pernetaqta qandaı qurylǵy (málimetterdi engizý qurylǵysy)
11. Aqparat sózi qaı tilden shyqqan (latyn)
12. Kompúter jady neshege bólinedi (2)
13. Bir kılobaıtta qansha baıt bar (1024)
14. Monıtor túrleri (elektrondy tútiksheli, suıyq krıstaldy, plazmalyq)
15. Jalpy jelige qosylý úshin qajetti qural (modem)

******************************************************************************
«Jarys zańy ejelden,
Jeńimpazdy anyqtaý.
Jeńimpaz bolý sharty sol
Eńbektený jalyqpaý»- deı otyryp, oıynymyzdyń Bárin bilgim keledi bólimin - de árbir árbir top monıtordaǵy uıashyqtardy tańdap, jaýap berýi qajet. Jaýap durys bolsa, sol upaı top esebine jazylady, al qate bolsa shegeriledi.
5 - bólim Bárin bilgim keledi

ǴALYMDAR
10. Kompúterdiń atasy (Charlz Bebbıdj)
20. 19 jasynda dúnıe júzinde birinshi ret qosý mashınasyn jasap shyǵarǵan ǵalym
(Blez Paskal)
30. XVII ǵasyrdyń basynda logarıfm túsinigin engizgen shotlandıalyq matematık
(Djon Neper)

TARIH
10. Bul sanaý qurylǵylaryn grekter men Batys Eýropalyqtar «abak» dep, qytaılyqtar «sýanpan», dep ataǵan, al, japondyqtar ne dep ataǵan? (serobán)
20. Esepteýish tehnıkalarynyń qarqyndy damýy qaı ǵasyrdan bastaldy? (HH ǵ. İ - jartysy)
30. Ada Lavleıs Bebbıdj mashınasyna baǵdarlamasyn qaı jyly jazdy? (1846 j.)

AQPARAT
10. Adam aqparatpen ne isteıdi? (aqparatty saqtaıdy, taratady, óńdeıdi)
20. Aqparattyq prosesterdi ata (aqparatty alý, berý, saqtaý jáne óńdeý)
30. Aqparat qalaı baǵalanady? (túsinikti, dál, tolyq, jańa, paıdaly bolýy kerek)

ÁR TÚRLİ
10. Amaldardyń qandaı túrlerin bilesiz? ( kóbeıtý, qosý, bólý, alý)
20. Kompúterdiń negizgi qurylǵylary (pernetaqta, monıtor, júıelik blok)
30. EEM - niń býyndary jáne elementtik bazalary (İ - býyn, elektrondyq shamdar;
İİ - býyn, tranzıstorlar; İİİ - býyn, ıntegraldyq shemalar; İV - býyn, mıkroprosesor)

***********************************************************************************
Ǵylymnyń syryn uǵyna,
Shyǵyńdar bilim shyńyna.
Uqyptylyq pen zerektik,
Jetkizer sizderdeı órendi
Jeńistiń mynaý shyńyna, - dep kelesi Zerdeliler saıysyna kósheıik. 10 upaıdan
esepteledi.
6 - bólim Zerdeliler saıysy
1. Bar qurylǵyny basqaratyn, keýdesin kóterip qasqaıatyn mı (prosesor)
2. Ózinen zıandy sáýle shashatyn, adam kózin qurtatyn jalmaýyz (monıtor)
3. Saýsaqtardy bıletetin, ekranǵa mátindi syı etetin, joq dep múlde aıta almaı - tyn, ıá - ni qoldap qaıtalaıtyn beregen (pernetaqta)
4. Perneden jasqanatyn, adam kómegimen basqarylatyn, qorqaq, kompúterdiń kenje balasy (tyshqan)
5. Tyshqannyń eń jaqyn týysy (trekbol, djoıstık)
6. Qaǵazǵa toımaıtyn meshkeı (prınter)

****************************************************************************
Jetpesińe jetkizgen,
Qyzyqty ýaqyt ótkizgen
Bar ǵylymdy syıdyryp
Biletini kóp bizden
Jańalyqtyń jarshysy
Jurtty eleń etkizgen
Informatıkaǵa myń alǵys! – dep, ádilqazylar alqasyna sóz beremiz.

7 - bólim. Qorytyndy
Jarys sońynda ádilqazylar alqasy ár toptyń upaı sandaryn eseptep qorytyndylaıdy.
Jarysqa qatysýshylardy marapattaý.
Júrekke adaldyqtyń esken gúlin
Ǵajaıyp keleshektiń tókken únin
Ardaqty ustazdarǵa shyn kóńilden
Joldaımyz biz alǵys búgin.
Kóńil qoıyp tyńdaǵandaryńyzǵa kóp - kóp rahmet. Kelgen qonaqtarymyzǵa qanattaryńyz bıikke qaǵyla bersin?- dep alǵys bildiremiz. Qosh, saý bolyńyzdar!