Injenerlik grafıkanyń shyǵý tegi
Qyzylorda oblystyq bilim basqarmasy
I. Ábdikárimov atyndaǵy Qyzylorda agrarlyq tehnıkalyq koleji
Oqytýshy: Menlıkýlov Nýr Masharapovıch
Mamandyǵy: «Syzýdy oqytý negizderi»
Injenerlik grafıkanyń shyǵý tegi nemese SYZÝ PÁNİN OQYTÝDA MÝLTIMEDIALYQ KÓRSETİLİMDİ QOLDANYLÝ TIİMDİLİGİ.
Bilim joly qıyn da qasıetti jol. Bul jolda tynymsyz eńbektenip, izdenýden jalyqpaıtyn jandar ǵana nátıjeli tabystarǵa jetýde. Osyndaı bilimdi ustazdardan bilim alǵan myńdaǵan shákirtter, qanattary qataıyp, elimizdiń túkpir - túkpirinde bildeı maman ıesi bolatyny sózsiz.
«Shákirt – ustaz aınasy» degendeı bolashaqtyń basshysy da, danasy da, ǵalymy da, eńbekqor eńbekshisi de, kenshisi de ustazdan tálim alady. Ómirge urpaq bergen analardy qalaı ardaqtasaq, sol urpaqty tárbıeleıtin ustazdardy sondaı ardaqtaýǵa mindettimiz.
Iá, rasynda da ustaz - mekteptiń báıteregi, aınasy. Mártebeli mamandar da, arman oty júreginde alaýlaǵan jetkinshekter de, parasatty qoǵam qaıratkerleri de bir adamǵa qaryzdar bolsa, ol – ustaz.
Qazaqstan Respýblıkasy zaıyrly memleket. Demokratıalyq damý jolyna túsken táýelsiz Qazaqstan ekinshi onjyldyqqa qadam basty. Elimizde bilim berýdiń jańa júıesi qurylyp, otandyq bilim berýdi álemdik deńgeıge kóterý áreketteri jasalýda.
«HHİ ǵasyrda bilimi damymaǵan eldiń tyǵyryqqa tirelýi sózsiz» delingen elbasy N. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna Joldaýynda. Sapaly bilim berý tikeleı oqytý sapasyn arttyrýǵa baılanysty bolǵandyqtan, muǵalimniń kásibı deńgeıin, biliktiligin arttyrý, ádistemelik sheberligin jetildirý basty nazarda bolýy tıis.
Pedagogıka ǵylymynyń eń alǵashqy basty qaǵıdasy «Tulǵa tulǵany somdaıdy» desek, ony «damyǵan tulǵa - damyǵan tulǵany somdaıdy dep» ózgertýge bolady.
Damyǵan tulǵany somdaý úshin, birinshi, muǵalimniń teorıalyq biliminiń deńgeıin kóterýi tıis. Muǵalim bilim berý paradıgmasynyń túbegeıli ózgerýin, oqytý úrdisin - tehnologıalandyrýdyń zaman talaby ekenin, tehnologıalandyrý úrdisiniń mán maǵynasyn ajyratý qajettiligin, ınteraktıvti ádis - tásilderdi qoldanýdyń pármendi joldaryn ońtaıly zerdeleýi, túsinýi qajet. Ata - babadan qalǵan amanat – baıtaq jerimizdegi qazba baılyqtardy ıgerýde, elimizdegi halyqaralyq jáne qalaaralyq avtomobıl joldary men jańa qalalar salýda, aýyl sharýashylyǵyn damytý men ınjener – mamandar daıyndaýda ınjenerlik grafıka pániniń mańyzy úlken. Kóbine stýdentter syzba geometrıasy sekildi ınjenerlik oqý quraldaryn oqyǵanda, aldymen taqyrypty sýretine qarap túsinedi. Syzbany syzý joldary dúnıe júzindegi elderdiń barlyǵyna birdeı ortaq bolǵandyqtan, mektep qabyrǵasynda ótetin syzý páni halyqaralyq, ınternasıonaldyq tehnıka tili bolyp tabylady. Sebebi, syzbany oryndaý kezinde úlgi qalyp (standart) boıynsha belgili toǵyz syzyq túri qoldanylady. Fransýzdyń ataqty ǵalymy jáne memleket qaıratkeri Gaspar Monj (1746 – 1818) ózine deıingi keskinderdi salý týraly maǵlumattardy jınaqtap, belgili bir júıege keltire otyryp, alǵash ret 1795 jyly «Syzba geometrıa»atty eńbegin jazyp shyqty. Mine, osy ýaqyttan bastap syzba geometrıa jeke ǵylym retinde qalyptasa bastady. Joǵaryda aıtyp ketkendeı, eger syzbatehnıka tili bolsa, onda syzba geometrıa osy tildiń gramatıkasy bolyp tabylady. Bizdiń dáýirimizge deıin ómir súrgen Eshıldiń (b. d. d. 525 - 456 j. j.), Anaksagordyń (b. d. d. 500 - 428 j. j.), Demokrıttiń (b. d. d. 460 - 380 j. j.), Evklıdtyń (b. d. d. III ǵasyr) jáne Vıtrývııdiń (b. d. d. I ǵasyr) eńbekterinde syzba geometrıa negizderi bolǵan. Bul salanyń ǵylym retinde qalyptasýyna orta ǵasyrda ómir súrgen babalarymyz ál - Horezmı (780 - 850), ál - Farabı (870 - 950), ál - Bırýnı (973 - 1050), Nasredın Týsıdiń eńbekterimen zertteýleri ushan teńiz. Qaıta órleý zamanynda ómir súrgen Leonardodo Vınchıdiń (1455 - 1519), Dekarttyń (1596 - 1650) jáne Dezargtyń (1593 - 1662) jasaǵan teorıalary syzba geometrıanyń jeke ǵylym bolyp jetilýine sebepker bolǵan. Syzba geometrıa páni syzbany qalaı ońaı jáne túsinikti salýǵa, syzbanysyzýdyń ádisteri, syzbany qalaı oqýǵa, syzba ádisterin paıdalana otyryp, qandaı esepter shyǵarýǵa bolatyny t. b. sekildi suraqtar men máselelerdiń sheshilý joldaryn qarastyrady. Sonymen qatar, syzba geometrıa syzbany salý men ol týraly bilimdi jáne syzbalardyń kómegimen ınjenerlik esepterdi sheshý teorıasyn meńgertetin pán bolyp sanalady. Syzba geometrıa tómendegideı bólimderden turady: proeksıalaý ádis teri; aksonometrıalyq proeksıalar; núkte men túzý syzyq proeksıalary; qısyqsyzyq pen jazyqtyq proeksıalary; better proeksıalary; turǵylyqty (pozısıalyq) jáne ólshem (metrıkalyq) esepteri; syzbany túrlendirý tásilderi; kóleńkeler. Osy bólimderdi tolyq meńgergen stýdent óziniń oılaý qabiletin óristete otyryp, keńistikte ornalasqan nárselerdiń keskinderin salý, syzbadaǵy keskinder arqyly jańa bir nárseni qurastyrý jáne syzbadaǵy túrli esepterdi shyǵarý máselelerinen mol maǵlumat alady. Qazirgi ınjenerlik grafıka páni – joǵaryda atalǵan syzba geometrıa pánimen mashına jasaý jáne qurylys syzbalarynyń teorıalaryn zertteıtin ǵylym. Injenerlik grafıka teorıalarynyń jetistikteri tehnıka men ǵylymnyń ártúrli salalarynda keńinen qoldanylýda. Sondyqtan jer jumystarynyń syzbalaryn saýatty oryndaý, ınjenerlik ǵımarattardy jobalaý jáne turǵyzý úshin, jer betinde salynatyn asa qajetti ǵımarattardy syzbamen keskindeý teorıasynyń negizderin ınjener osy ınjenerlik grafıka teorıasy arqyly bilip úırenedi.
I. Ábdikárimov atyndaǵy Qyzylorda agrarlyq tehnıkalyq koleji
Oqytýshy: Menlıkýlov Nýr Masharapovıch
Mamandyǵy: «Syzýdy oqytý negizderi»
Injenerlik grafıkanyń shyǵý tegi nemese SYZÝ PÁNİN OQYTÝDA MÝLTIMEDIALYQ KÓRSETİLİMDİ QOLDANYLÝ TIİMDİLİGİ.
Bilim joly qıyn da qasıetti jol. Bul jolda tynymsyz eńbektenip, izdenýden jalyqpaıtyn jandar ǵana nátıjeli tabystarǵa jetýde. Osyndaı bilimdi ustazdardan bilim alǵan myńdaǵan shákirtter, qanattary qataıyp, elimizdiń túkpir - túkpirinde bildeı maman ıesi bolatyny sózsiz.
«Shákirt – ustaz aınasy» degendeı bolashaqtyń basshysy da, danasy da, ǵalymy da, eńbekqor eńbekshisi de, kenshisi de ustazdan tálim alady. Ómirge urpaq bergen analardy qalaı ardaqtasaq, sol urpaqty tárbıeleıtin ustazdardy sondaı ardaqtaýǵa mindettimiz.
Iá, rasynda da ustaz - mekteptiń báıteregi, aınasy. Mártebeli mamandar da, arman oty júreginde alaýlaǵan jetkinshekter de, parasatty qoǵam qaıratkerleri de bir adamǵa qaryzdar bolsa, ol – ustaz.
Qazaqstan Respýblıkasy zaıyrly memleket. Demokratıalyq damý jolyna túsken táýelsiz Qazaqstan ekinshi onjyldyqqa qadam basty. Elimizde bilim berýdiń jańa júıesi qurylyp, otandyq bilim berýdi álemdik deńgeıge kóterý áreketteri jasalýda.
«HHİ ǵasyrda bilimi damymaǵan eldiń tyǵyryqqa tirelýi sózsiz» delingen elbasy N. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna Joldaýynda. Sapaly bilim berý tikeleı oqytý sapasyn arttyrýǵa baılanysty bolǵandyqtan, muǵalimniń kásibı deńgeıin, biliktiligin arttyrý, ádistemelik sheberligin jetildirý basty nazarda bolýy tıis.
Pedagogıka ǵylymynyń eń alǵashqy basty qaǵıdasy «Tulǵa tulǵany somdaıdy» desek, ony «damyǵan tulǵa - damyǵan tulǵany somdaıdy dep» ózgertýge bolady.
Damyǵan tulǵany somdaý úshin, birinshi, muǵalimniń teorıalyq biliminiń deńgeıin kóterýi tıis. Muǵalim bilim berý paradıgmasynyń túbegeıli ózgerýin, oqytý úrdisin - tehnologıalandyrýdyń zaman talaby ekenin, tehnologıalandyrý úrdisiniń mán maǵynasyn ajyratý qajettiligin, ınteraktıvti ádis - tásilderdi qoldanýdyń pármendi joldaryn ońtaıly zerdeleýi, túsinýi qajet. Ata - babadan qalǵan amanat – baıtaq jerimizdegi qazba baılyqtardy ıgerýde, elimizdegi halyqaralyq jáne qalaaralyq avtomobıl joldary men jańa qalalar salýda, aýyl sharýashylyǵyn damytý men ınjener – mamandar daıyndaýda ınjenerlik grafıka pániniń mańyzy úlken. Kóbine stýdentter syzba geometrıasy sekildi ınjenerlik oqý quraldaryn oqyǵanda, aldymen taqyrypty sýretine qarap túsinedi. Syzbany syzý joldary dúnıe júzindegi elderdiń barlyǵyna birdeı ortaq bolǵandyqtan, mektep qabyrǵasynda ótetin syzý páni halyqaralyq, ınternasıonaldyq tehnıka tili bolyp tabylady. Sebebi, syzbany oryndaý kezinde úlgi qalyp (standart) boıynsha belgili toǵyz syzyq túri qoldanylady. Fransýzdyń ataqty ǵalymy jáne memleket qaıratkeri Gaspar Monj (1746 – 1818) ózine deıingi keskinderdi salý týraly maǵlumattardy jınaqtap, belgili bir júıege keltire otyryp, alǵash ret 1795 jyly «Syzba geometrıa»atty eńbegin jazyp shyqty. Mine, osy ýaqyttan bastap syzba geometrıa jeke ǵylym retinde qalyptasa bastady. Joǵaryda aıtyp ketkendeı, eger syzbatehnıka tili bolsa, onda syzba geometrıa osy tildiń gramatıkasy bolyp tabylady. Bizdiń dáýirimizge deıin ómir súrgen Eshıldiń (b. d. d. 525 - 456 j. j.), Anaksagordyń (b. d. d. 500 - 428 j. j.), Demokrıttiń (b. d. d. 460 - 380 j. j.), Evklıdtyń (b. d. d. III ǵasyr) jáne Vıtrývııdiń (b. d. d. I ǵasyr) eńbekterinde syzba geometrıa negizderi bolǵan. Bul salanyń ǵylym retinde qalyptasýyna orta ǵasyrda ómir súrgen babalarymyz ál - Horezmı (780 - 850), ál - Farabı (870 - 950), ál - Bırýnı (973 - 1050), Nasredın Týsıdiń eńbekterimen zertteýleri ushan teńiz. Qaıta órleý zamanynda ómir súrgen Leonardodo Vınchıdiń (1455 - 1519), Dekarttyń (1596 - 1650) jáne Dezargtyń (1593 - 1662) jasaǵan teorıalary syzba geometrıanyń jeke ǵylym bolyp jetilýine sebepker bolǵan. Syzba geometrıa páni syzbany qalaı ońaı jáne túsinikti salýǵa, syzbanysyzýdyń ádisteri, syzbany qalaı oqýǵa, syzba ádisterin paıdalana otyryp, qandaı esepter shyǵarýǵa bolatyny t. b. sekildi suraqtar men máselelerdiń sheshilý joldaryn qarastyrady. Sonymen qatar, syzba geometrıa syzbany salý men ol týraly bilimdi jáne syzbalardyń kómegimen ınjenerlik esepterdi sheshý teorıasyn meńgertetin pán bolyp sanalady. Syzba geometrıa tómendegideı bólimderden turady: proeksıalaý ádis teri; aksonometrıalyq proeksıalar; núkte men túzý syzyq proeksıalary; qısyqsyzyq pen jazyqtyq proeksıalary; better proeksıalary; turǵylyqty (pozısıalyq) jáne ólshem (metrıkalyq) esepteri; syzbany túrlendirý tásilderi; kóleńkeler. Osy bólimderdi tolyq meńgergen stýdent óziniń oılaý qabiletin óristete otyryp, keńistikte ornalasqan nárselerdiń keskinderin salý, syzbadaǵy keskinder arqyly jańa bir nárseni qurastyrý jáne syzbadaǵy túrli esepterdi shyǵarý máselelerinen mol maǵlumat alady. Qazirgi ınjenerlik grafıka páni – joǵaryda atalǵan syzba geometrıa pánimen mashına jasaý jáne qurylys syzbalarynyń teorıalaryn zertteıtin ǵylym. Injenerlik grafıka teorıalarynyń jetistikteri tehnıka men ǵylymnyń ártúrli salalarynda keńinen qoldanylýda. Sondyqtan jer jumystarynyń syzbalaryn saýatty oryndaý, ınjenerlik ǵımarattardy jobalaý jáne turǵyzý úshin, jer betinde salynatyn asa qajetti ǵımarattardy syzbamen keskindeý teorıasynyń negizderin ınjener osy ınjenerlik grafıka teorıasy arqyly bilip úırenedi.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Maqsaty: Bilim alýshylardyń matematıka pánine qyzyǵýshylyqtaryn arttyryp, logıkalyq oılaý qabiletin shıratyp, matematıka tarıhy men matematıkaǵa qatysty jumbaqtar sheshý daǵdysyn jattyqtyrý.
