InfoHub Logo

Internet qazirgi qoǵamnyń kómekshi quralyna aınalyp úlgerdi. Adam balasynyń tipti bir kúni de, ınternet jelisinsiz ótpeıtin dáýrenge keldik. Adamzat nege ınternetke táýeldi bolyp qaldy? Internet jelisiniń adam balasyna paıdasy men zıany qandaı? Qazaqstandaǵy ınternet jelisiniń jyldamdyǵy? Ondaǵy sapa qandaı? Búgin osy suraqtarǵa jazaý izdep kóremiz.

Ǵalamtor jıyrmasynshy ǵasyrdyń sońynda paıda boldy.Ol qazir bizdi jer sharynyń ár túkpirimen baılanysyp, aqparat alýymyzǵa úmkindik berip otyr. Internet 1960-shy jyldary AQSH-ta qoldanysqa ene bastady. Ǵalamtor qoldanýshylarynyń sany 1990-shy jyldary shamasynda kúrt ósti. Al 2000 jyly ınternetke 5 mln kompúter men 200 mıllıonan astam paıdalanýshy qosylǵan. Sonymen ǵalamtordyń múmkindigi sheksiz. Sizdi qyzyqtyratyn túrli dúnıelerdi qınalmastan taba alasyz. Qosh áleýmettik jeliniń bizge berer paıdasyn jeterlik estidik. Endi paıdasy men zıanyn tarazylap kóreıik.     

Aldymen paıdasyna toqtalyp óteıin. Jaǵandaný kezeńinde adam balasy, ózin ár kez udaıy damytyp, izdenis ústinde bolý qajet. Jańa aqparattarmen tanysyp, bólisip, óz oıyn sol aqparattardan qortyp shyǵarýy kerek. Qazir biz kez- kelgen áleýmettik jeli arqyly, óz saýdamyzdy jasaı alamyz, ıaǵnı onlaın bıznes, tanymaldyqqa qol jetkize alamyz, álem elderindegi tyń aqparattarmen ósip, damı alamyz. Siz moıyndańyzshy tipti bir kúnińizdi ǵalamtorsyz ótkizseńiz, tipti bir ǵasyr artta qalyp qoıǵandaı kúıde bolasyz ǵoı. Mine ınternettiń qudiretti. Al endi, zıan tusyndaı aıta keteıik. Sebebi, taıaqtyń eki ushy boldy. Biz qazir sonyń terisin aıtpaqpyz. Qazir kishkentaı jas óspirimder ǵalamtordyń sońyna túsip, tipti shyǵarý bizge arman bolyp qaldy. Kóptegen oıyn túrlerin júkteý arqyly, birinshiden óz oıyn, sanasyn ýlap, ekinshiden bosqa ketip jatqan ýaqyt. Eńbektep endi tili shyǵa bastaǵan balanyń ózi, telefonmen tańyn atyryp, túnin battyratyn halge jetken. Bul ótte qaıǵyly jaǵdaı.

Qazaqstandaǵy ınternet jelisiniń jyldamdyǵy? Qandaı? Bul maǵanda suraq. Jylda mıllardtaǵan qarjy bólinip jatyrǵan bul sala, álide quldyrap tur. Internet sapasynyń nasharlaýy tipti Reseı men Ýkraına qaqtyǵysynan keıin tipti tómendep ketti. Meıli, barlyǵyn bir qaqtyǵysqa alyp kelip tirep qoıýý jóne emes. Tipti qalanyń ortalyq kóshelereniń ózinde ınternet ótte álsiz. Instagram jelisine bir ıstorıa salýǵa kem degende bes mınýtyń ketedi. Jaraıdy, bul bólek másele. Bilesizder me? Bizdi qazir 5G jelisi bar, bul jeli 4G-diń eki ese jyldamdatylǵan túri. Bul jeli qazir qoldanysta. Biraq bizdiń ǵalamtor jelisiniń máselesin álide sheshe almady. Táýelsizdigimizdiń 30 jyldyq mereı toıy qarsańynda Túrkistan oblysynda 5G jelisi qosylǵan bolatyn. Biraq sharapatyn kórip jatqan halyqty kórmedim. Bıylǵy oqý jyly bastalǵanda qyr kezip, dala kezip ınternet jelisin izdep shar quryp júrgen aýyl turǵyndary týraly da jańalyq aıdarlanda talaı júrdi. Tipti, qulaq deıtin bul nársege úırenip qalǵandaı. 

Qudaıbergenqyzy Aqerke

---