InfoHub Logo

Isataıdyń ákesi Taıman, Jabal eki aǵaıyndy. Jabal Bókeı hannyń zamanynda berish rýyna starshına bolǵan. Bókeı han ólgesin, ornyna Syǵaı jas bala ısataıdy unatyp Jabaldan óz ruqsaty boıynsha on bes jastaǵy ısataıǵa starshınalyqty alyp bergen (ol kezde Jabal ulǵaıyp qalǵan adam eken).

Astrahan gýbernatorynyń qolynda amanatta júrgen Jáńgir áskerı bilim alyp, orys eliniń ákimshilik saltyna túsinip, jas jigit ákesiniń ornyna otyryp han bolmaq bolyp elge kelgen. Biraq bes-alty jyl han bolyp mansapqorlanyp alǵan Syǵaı Jáńgirge handyqty bermeý nıetine kirisken.

Bóten elden jańa kelgen jas Jáńgir ákesiniń taǵyna qalaı miný amalyn kózdep alasurǵan. Shyn járdemshi jalǵyz ǵana anasy Botan hanym bolyp kóringen. Dál sol kezde Syǵaıdyń ishki-syrtqy saıasatyna, álsizdigine razy bolmaı ókpelep júrgen Isataıdy Botan hanym balasy Jáńgirmen dostastyryp, bolashaq tartysqa ázirlegen.

Tartys ashyq bolyp kórinbeı orda aınalasymen-aq, ásirese qyzylǵurt Dos bıdiń Syǵaıdan bet burýymen baılanysty tez sheshilip Jáńgir han bolǵan. Isataı batyr Jaıyq starshınasy ǵana emes, hannyń syrlasy, zamandasy, aqylshysy batyl sóılesetin jedeldesi sekildi bolǵan.

Biraq han halqyn túgel bılep, ákimshiligin kúsheıtip, býynyn kúsheıtip, arqa súıeý patsha áskerine aralasqan saıyn ısataıdan boıyn aýlaq salyp, ondaı-mundaı aıtqan aqyldaryn aýyrlatyp bolǵan. Hannyń osyndaı pikirlerin, halyqtan ózin artyq sanaıtynyn, qara basyn keremet ıesi etip kórsetkisi kelgenin sezgen ısataı eki sózdiń birinde handy shanshyp, túırep, keıbir jerinde jasaǵan qatelikterin betine basatyn bolǵan. Ol sonymen qatar keıbir handy jaqtaýshy bolmasa, jaǵympaz bılerdi de myqtap uıaltyp otyratyn bolǵan.

Bir kúni Jáńgir han ordasyndaǵy bılerin, myrzalaryn jınap alyp ártúrli áńgimeler aıtqyzyp: «Qaı rýlarda qandaı kisi tańdanarlyq nárse bar, solardy aıtyńdar», — dep usynys jasapty. Sonda adaı rýynyń bıi Saýǵabaı degen kisi: «Marqum bizdiń ákemiz aıaqtynyń júırigi edi, oıdan qashqan qoıandy qyratqa shyqqansha ıa ustap alatyn edi de, eń bolmaǵanda saýyrynan bir ýys júnin julyp alyp qalatyn edi», — deıdi.

Han da, bıler de tańdanyp, «shyn júırik eken» desedi. Biraq úndemeı otyrǵan Isataı hanǵa qarap:

— Aı, taqsyr, han-aı! İshki ordadaǵy qazaqtyń júırik aty men tazy ıtin, alǵyr degen qusyn qoımaı jınaǵansha, jurtty júıriginen aıyryp renjitkenshe osy Saýǵabaıdyń ákesin alyp qolǵa ustasań, paıdalansań, qandaı jaqsy bolǵan bolar edi, — depti. Han da Saýǵabaı da tipti keıbir bıler de qyzaryp birine-biri qarap qoıypty.

İshki ordaǵa rýlaryn tegis shaqyryp Jáńgir han bir toı jasapty. Toı tarqamas buryn toıbastar aıtýǵa týra kelip qazaq ádeti boıynsha toıdy joly úlken rýǵa bermek bolypty. Han turyp:

— Al endi joldyq kimge tıedi, toıbastar aıtsyn, — depti. Atalyqty ári ataqty sherkesh rýynyń bıi Sholtyr at ústinde turyp:

— Baıulynyń aǵasy tańbam uzyn, tabanym jalpaq, sherkeshpin, joldyq bizge tıisti, toıdy biz bastaımyz, — depti. Ózge jurt, basqa rýlardyń adamdary esh nárse aıtpaǵanda, Isataı at ústinen omyraýlatyp Sholtyr bıge:

— Tańbań uzyn bolsa, jylqynyń qarynyń sory, tabanyń jalpaq bolsa, bylǵarynyń sory, ishki orda qazaqtarynyń kóptigi berish rýy, kóp qorqytady, tereń batyrady. Men kóppin, joldyq kóptiki. Toıdy, mine, biz bastaımyz, — dep hannan ruqsat alyp, berish rýynyń aqyndary toı bastapty deıdi.

Oqýǵa keńes beremiz:

Jylqynyń torysy kóp pe, tóbeli kóp pe? (İ nusqa)

Syrymnyń Nuraly handy shabýy (İİ nusqa)

Baımaǵambet sultan men Syrym batyr

---