InfoHub Logo

Qazaq tili 7 - synyp
Sabaqtyń taqyryby: Zat esimniń sóılemdegi qyzmeti

Sabaqtyń maqsaty: a) bilimdilik – zat esimniń sóılemdegi qyzmeti týraly túsindirý, zat esim taqyryby boıynsha bilimin jetildirý;
á) damytýshylyq – sóıleý tilderin jetildirý, shyǵarmashylyq qabiletin damytýǵa yqpal jasaý;
b) tárbıelik – tilge baılanysty mysaldar ala otyryp týǵan tilin súıýge, qadirleýge tárbıeleý.
Sabaqtyń ádisi: oı qozǵaý, toptastyrý, suraq - jaýap, deńgeılik tapsyrma, toptyq jumystar.
Sabaqtyń kórnekiligi: plakat - syzbalar, úlestirmeli qaǵazdar.
Sabaqtyń barysy. 1. Uıymdastyrý bólimi.

Sálemdesý. Sabaqqa daıarlaý.
2. Búgingi sabaqtyń qurylymymen tanystyrý.
Sabaq «Ashyq jýrnal sabaǵy» dep atalady. Jýrnaldyń ár paraǵynda taqyryptar berilgen: 1. Qaıtalaý – oqý anasy; 2. Jańa sabaq qupıasy; 3. Kitap – dosyń, aqylshyń; 4. Bilimdi myńdy jyǵar; 5. Jeti jurttyń tilin bil; 6. Bilimińdi baıqap kór.
Ár bettegi taqyrypty asha otyryp tapsyrmalardy oryndaımyz. Synyptaǵy oqýshylar deńgeıine qaraı 3 qatarǵa bólinip otyrǵyzylady. 1 - qatar Belsendiler, 2 - qatar Alǵyrlar, 3 - qatar Talapkerler (Búgingi sabaqta tilge baılanysty
mysaldar alynady.)
1. «Qaıtalaý – oqý anasy». Ótken sabaqtardy, úı tapsyrmasyn suraýda alǵashqy «Qaıtalaý – oqý anasy» paraǵy ashylady. Ár qatarǵa ótken sabaq boıynsha deńgeılik tapsyrmalar beremin.
1 - qtar oqýshylary birlesip zat esim boıynsha tirek - syzbasyn salady, túsindiredi, erejesin aıtady.
Zat esim
↓
kim? ne? suraǵyna jaýap beredi
dara, kúrdeli bolyp bólinedi
negizgi, týyndy
jalpy, jalqy
kópteledi
derekti, dereksiz zat esim
septeledi, táýeldenedi

2 - qatar oqýshylary birlesip zat esimdi orys tilimen salystyryp kórsetedi.
Qazaq tilinde
1. Zat esim
2. Kim degen suraq adamǵa qoıylady
3. Ne degen suraq adamnan basqa nárselerge qoıylady.

Ortaq belgisi
1. Zattyń atyn bildiredi.
2. Suraqtary: kim, ne.
3. Jalpy, jalqy bolyp bólinedi.

Orys tilinde
1. Imá sýshestvıtelnoe
2. Kto degen suraq jandy nársege (adamǵa, malǵa, janýarǵa) qoıylady.
3. Chto degen suraq jansyz nárselerge qoıylady.
3 - qatar oqýshylaryna úı tapsyrmasyn oqytyp, tekseremin. 47 - jattyǵý.

2. Jańa sabaqty túsindirýde «Jańa sabaq qupıasy» paraǵyn ashamyz.
a) «Oı qozǵaý». Bastaýysh, orta býynda alǵan sóılem músheleri týraly túsinigin, túrlerin suraımyn.
á) Mysaldar arqyly jańa sabaq túsindiriledi.
- Balalar, myna mysaldardy oqyp, sóılem múshelerine taldaıyq.
Oqýshylardyń taldap túsindirýi boıynsha birlese otyryp zat esimniń sóılemdegi qyzmetin anyqtap, erejesin shyǵaramyz.
1. Til – ulttyń jany. Ataý septikte turyp, kim, ne suraǵyna jaýap berip, bastaýysh qyzmetin atqarady.
2. Til – adamnyń oıyn bildiretin qural. Zat esim jiktelip kelip, sóılemniń baıandaýyshy da bolady. 3 - jaqta jiktelgen sózdiń jiktik jalǵaýy bolmaıdy.
3. Til – ıdeıanyń, oıdyń, sezimniń jandy kórinisi. Zat esim ilik septikte turyp anyqtaýysh qyzmetin atqarady.
4. Óz tilińdi qadir tutpaı turyp, ózge tildi súıe almaısyń. Zat esim tabys, barys, shyǵys, jatys, kómektes septikte turyp tolyqtaýysh qyzmetin atqarady.
5. Biz til arqyly rýhanı baılyǵymyzdy meńgeremiz. Zat esim túbir tulǵada mezgildik, meken - baǵyttyq, sebep - maqsattyq mándegi shylaýlarmen tirkesip kelip pysyqtaýysh ta bolady.

3. Jattyǵý jumystaryn júrgizý úshin «Kitap – dosyń, aqylshyń» paraǵy ashylady.
51 - jattyǵýdy synyp oqýshylary aýyzsha oryndaıdy. 3 - qatar oqýshylary 55 - jattyǵýdy jazbasha oryndaıdy.

4. «Bilimdi myńdy jyǵar».
a) 2 - qatar oqýshylary úlestirmeli qaǵazben jumys júrgizedi. Zat esimderge tolyq satylaı taldaý júrgiziledi.
1 - topshama. Adam taǵdyryn tárbıe sheshedi, tárbıe quraly – sóz. (Oljas Súleımenov).
2 - topshama. Aqyldy oı, alǵyr sóz – adamnyń eń joǵarǵy qasıeti. (Ǵabıden Mustafın).
3 - topshama. Aqyldyń kórki – til
Tildiń kórki – sóz. (Júsip Balasaǵunı).
4 - topshama. Til tazalyǵy úshin kúres eshqashan tolastamaq emes.
5 - topshama. Til – oıdyń tikeleı shyndyǵy.
Til – barsha bilimderdiń qazynasy.
6 - topshama. Tilim – shıpam, dárim de,
Máńgúrt bolyp kún kórmen.
Abyroıdyń bárin de
Maǵan osy til bergen.
á) 1 - qatar oqýshylary shyǵarmashylyq jumyspen aınalysady. Berilgen tirek sózder boıynsha «Tilim – meniń tiregim»
atty shaǵyn shyǵarma jazady.

5. Sergitý sáti retinde «Jeti jurttyń tilin bil» paraǵy ashylady.
Oqylǵan maqaldaǵy aıtylmaı qalǵan sózdi taýyp aıtý, oryssha, aǵylshynsha balamasyn taý.
a) Jigitti namys óltiredi,... qamys óltiredi (qoıan – zaıas – hare)
á) Balanyń tili -... (bal – med – huný). Ananyń tili -... (bal – med – huný)
b) Oqýsyz... joq,... kúniń joq.(bilim – znanıe – khowiedge)
g) Óner aldy – qyzyl... (til – ıazyk – tongue)
ǵ) Kóp sóz – kómir
Az sóz -... (altyn – zoloto – gold)
d)... – ottan da ystyq»Otan – Rodına – Motherland)
e) Ashý – dushpan, aqyl -... (dos, drýg – friend)
j)... ósse – jerdiń kórki(gúl – svety – flower)
... ósse – eldiń kórki (qyz – devochka – girl)
z) Aıtylǵan... – atylǵan oq(sóz – slova – word)

6. Bekitý suraǵyn berý úshin «Bilimińdi baıqap kór» paraǵy ashylady.
a) Tekst suraqtary
3 nusqadan turatyn test suraqtary beriledi. Ár nusqada 10 suraq.
İ nusqa sáıkestendirý testi, İİ, İİİ nusqada ashyq test suraqtary berilgen. jaýaby taqtaǵa ilinip, óz - ózderin tekserip, baǵalaıdy.
«5»: 0 - 1 qate; «4»: 2 - 3 qate; «3»: 4 qate.
á) Toptastyrý. Zat esim sóılemde qandaı qyzmetter atqarady?
Bastaýysh, baıandaýysh, anyqtaýysh, tolyqtaýysh, pysyqtaýysh

Úıge tapsyrma: 1. Ózderiń oqyp júrgen ádebı kitaptan bes sóılem jazyp, zat esimderge taldaý júrgizý.