Zattyń agregattyq kúıleri
Sabaqtyń taqyryby: Zattyń agregattyq kúıleri
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylardy tabıǵattaǵy zattyń úsh kúıimen tanystyryp, olardyń bir - birimen aıyrmashylyǵyn ajyrata bilýge úıretý.
Bilimdilik: Oqýshylarǵa zattyń agregattyq kúıiniń ózgerýi onyń molekýlalyq qurylymynyń ózgerisimen baılanysty bolatynyn túsindirý.
Damytýshylyq: Oqýshylardy zattyń úsh kúıi - gaz, suıyq, qatty dene bolatyndyǵymen tanystyrý, balqý jáne qataıý qubylystarynyń maǵynasyn túsindirý.
Tárbıeliligi: Oqýshylardyń pánge degen yntasymen qabiletin damytý:
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta, slaıdtar, krıstal dene modeli, qatynas ydystar, menzýrka, túsi boıalǵan ydystaǵy sý.
Tájirıbe jasaý:
1. Suıyqtardyń belgili bir formasy joq, kólemin saqtaı alatyndyǵyn kórsetý.
2. Krıstal denelerdiń molekýlalarynyń retpen ornalasýyn kórsetý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaqty meńgerý.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
2. Jańa sabaqty túsindirý.
Zattyń agregattyq kúıiniń ózgerýi onyń molekýlalyq qurylymynyń ózgerisimen sáıkes keledi. Zattyń bir agregattyq kúıden ekinshisine ótýin oqyp úırengende, oqýshylarǵa tabıǵat qubylystarynda únemi bolyp otyratyn aýysýlarmen ózara áserlesýler jóninde, azdaǵan sandyq ózgeristerdiń túbegeıli sapalyq ózgeristerge túrlený jóninde aıtamyz. Qatty denelerdiń qasıetterindeı (myqtylyǵy, morttylyǵy, qattylyǵy) jáne suıyq denelerdiń qasıetterindeı (aqqyshtyǵy, ýaqyt ótýmen formasynyń saqtalmaýy) qasıetteri bar amorf deneler týraly aıtýǵa bolady. Úlken probırkany ishinde qaınaýǵa deıin jetkizilgen sýy bar ydysqa salamyz. Shyqqan grafıkti taldaǵan kezde oqýshylardyń nazaryn balqý prosesi ótetin temperatýra turaqtylyǵyna aýdaramyz. Balqý temperatýralarynyń kestesin qarastyramyz.
1. Kestemen jumys. 3 - keste 59 - bet
Barlyq metaldarmen olardyń qorytpalary krıstal denelerge jatatyndyǵyn atap kórsetip, oqýshylarǵa kesteden eń joǵary jáne eń tómen balqý temperatýralary bar metaldardy tabýdy usynamyz. Oqýshylarǵa nashar balqıtyn metaldarmen qorytpalardyń kosmos korablderin reaktıvtik dvıgateldi jasaýda, jylý, elektr prıvorlarynyń spıráldaryn daıyndaý úshin qoldanylatynyn túsindiremiz.
1. Muz qaı temperatýrada erıdi? (°S)
2. Synap qaı temperatýrada qatady? (- 39°S)
3. Qaı metal óte baıaý balqıdy? (vólfram 3387° S)
4. Qaı metal tez balqıdy? (qalaıy 232 °S)
5. Kúmis qaı temperatýrada balqıdy? (961° S)
6. 1064° S bolatyn qaı metal. (altyn)
7. Nelikten sýyq jerlerde soltústik endikterde aýanyń temperatýrasyn ólsheý úshin synapty emes, spırtti termometr paıdalanylady? Óıtkeni synap (- 39 °S - de) qatty aıazda qatyp qalady.
8. Altyn qasyqta kúmisti balqytýǵa bolady ma? (bolady t kúmis < t="">
9. Alúmını ydysqa salyp mysty balqytýǵa bola ma? (bolmaıdy, óıtkeni t alúmını < t="">
Tájirıbe jasaý:
1 - tájirıbe. Menzýrkadaǵy sýdyń kólemin ólshep ydysqa quıý, ony qaıtadan tógip almaı menzýrkaǵa quıyp taǵy da kólemin ólsheý.
Qorytyndy: Suıyqtardyń belgili bir formasy bolmaıdy, olar qaı ydysta tursa, sol ydystyń formasyn (pishinin) alady, óziniń kólemin saqtaıdy.
2 - tájirıbe. Plıtaǵa ishinde sýy bar, tyǵyndalǵan, tyǵynnan G - tárizdi shyny tútikshe ótkizilgen kolbany qoıyp, sý qaınatyp bý shyǵarý.
Qorytyndy: Bý - sýdyń gaz tárizdes kúıi, tússiz, ıissiz belgili bir pishini bolmaıdy, kólemin saqtamaıdy.
Sabaqty qorytyndylaý:
Fızıkalyq suraqtar
1. Bir zattyń ózi qandaı agregattyq úsh kúıde bola alady?
2. Zattyń bir agregattyq kúıinen ekinshi bir agregattyq kúıine aýysýynyń qandaı praktıkalyq mańyzy bar?
3. Zattyń qandaı agregattyq kúıde bolýy nemen anyqtalady?
4. Gazdardyń, suıyqtardyń jáne qatty denelerdiń molekýlalyq qurylysynyń erekshelikteri qandaı?
5. Tizbekke qosylǵan elektr plıtaǵa qoıylǵan sháınek ishinde sýy bar kezinde balqyp ketpeıtindigi nelikten?
Oqýshylardy baǵalaý.
Úıge tapsyrma: Zattyń agregattyq kúıleri.
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylardy tabıǵattaǵy zattyń úsh kúıimen tanystyryp, olardyń bir - birimen aıyrmashylyǵyn ajyrata bilýge úıretý.
Bilimdilik: Oqýshylarǵa zattyń agregattyq kúıiniń ózgerýi onyń molekýlalyq qurylymynyń ózgerisimen baılanysty bolatynyn túsindirý.
Damytýshylyq: Oqýshylardy zattyń úsh kúıi - gaz, suıyq, qatty dene bolatyndyǵymen tanystyrý, balqý jáne qataıý qubylystarynyń maǵynasyn túsindirý.
Tárbıeliligi: Oqýshylardyń pánge degen yntasymen qabiletin damytý:
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta, slaıdtar, krıstal dene modeli, qatynas ydystar, menzýrka, túsi boıalǵan ydystaǵy sý.
Tájirıbe jasaý:
1. Suıyqtardyń belgili bir formasy joq, kólemin saqtaı alatyndyǵyn kórsetý.
2. Krıstal denelerdiń molekýlalarynyń retpen ornalasýyn kórsetý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaqty meńgerý.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
2. Jańa sabaqty túsindirý.
Zattyń agregattyq kúıiniń ózgerýi onyń molekýlalyq qurylymynyń ózgerisimen sáıkes keledi. Zattyń bir agregattyq kúıden ekinshisine ótýin oqyp úırengende, oqýshylarǵa tabıǵat qubylystarynda únemi bolyp otyratyn aýysýlarmen ózara áserlesýler jóninde, azdaǵan sandyq ózgeristerdiń túbegeıli sapalyq ózgeristerge túrlený jóninde aıtamyz. Qatty denelerdiń qasıetterindeı (myqtylyǵy, morttylyǵy, qattylyǵy) jáne suıyq denelerdiń qasıetterindeı (aqqyshtyǵy, ýaqyt ótýmen formasynyń saqtalmaýy) qasıetteri bar amorf deneler týraly aıtýǵa bolady. Úlken probırkany ishinde qaınaýǵa deıin jetkizilgen sýy bar ydysqa salamyz. Shyqqan grafıkti taldaǵan kezde oqýshylardyń nazaryn balqý prosesi ótetin temperatýra turaqtylyǵyna aýdaramyz. Balqý temperatýralarynyń kestesin qarastyramyz.
1. Kestemen jumys. 3 - keste 59 - bet
Barlyq metaldarmen olardyń qorytpalary krıstal denelerge jatatyndyǵyn atap kórsetip, oqýshylarǵa kesteden eń joǵary jáne eń tómen balqý temperatýralary bar metaldardy tabýdy usynamyz. Oqýshylarǵa nashar balqıtyn metaldarmen qorytpalardyń kosmos korablderin reaktıvtik dvıgateldi jasaýda, jylý, elektr prıvorlarynyń spıráldaryn daıyndaý úshin qoldanylatynyn túsindiremiz.
1. Muz qaı temperatýrada erıdi? (°S)
2. Synap qaı temperatýrada qatady? (- 39°S)
3. Qaı metal óte baıaý balqıdy? (vólfram 3387° S)
4. Qaı metal tez balqıdy? (qalaıy 232 °S)
5. Kúmis qaı temperatýrada balqıdy? (961° S)
6. 1064° S bolatyn qaı metal. (altyn)
7. Nelikten sýyq jerlerde soltústik endikterde aýanyń temperatýrasyn ólsheý úshin synapty emes, spırtti termometr paıdalanylady? Óıtkeni synap (- 39 °S - de) qatty aıazda qatyp qalady.
8. Altyn qasyqta kúmisti balqytýǵa bolady ma? (bolady t kúmis < t="">
9. Alúmını ydysqa salyp mysty balqytýǵa bola ma? (bolmaıdy, óıtkeni t alúmını < t="">
Tájirıbe jasaý:
1 - tájirıbe. Menzýrkadaǵy sýdyń kólemin ólshep ydysqa quıý, ony qaıtadan tógip almaı menzýrkaǵa quıyp taǵy da kólemin ólsheý.
Qorytyndy: Suıyqtardyń belgili bir formasy bolmaıdy, olar qaı ydysta tursa, sol ydystyń formasyn (pishinin) alady, óziniń kólemin saqtaıdy.
2 - tájirıbe. Plıtaǵa ishinde sýy bar, tyǵyndalǵan, tyǵynnan G - tárizdi shyny tútikshe ótkizilgen kolbany qoıyp, sý qaınatyp bý shyǵarý.
Qorytyndy: Bý - sýdyń gaz tárizdes kúıi, tússiz, ıissiz belgili bir pishini bolmaıdy, kólemin saqtamaıdy.
Sabaqty qorytyndylaý:
Fızıkalyq suraqtar
1. Bir zattyń ózi qandaı agregattyq úsh kúıde bola alady?
2. Zattyń bir agregattyq kúıinen ekinshi bir agregattyq kúıine aýysýynyń qandaı praktıkalyq mańyzy bar?
3. Zattyń qandaı agregattyq kúıde bolýy nemen anyqtalady?
4. Gazdardyń, suıyqtardyń jáne qatty denelerdiń molekýlalyq qurylysynyń erekshelikteri qandaı?
5. Tizbekke qosylǵan elektr plıtaǵa qoıylǵan sháınek ishinde sýy bar kezinde balqyp ketpeıtindigi nelikten?
Oqýshylardy baǵalaý.
Úıge tapsyrma: Zattyń agregattyq kúıleri.
You Might Also Like
