21 عاسىر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بەينەسى
قازىرگى الەمدە ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ بەينەسى تەز وزگەرۋدە.
ماسەلەن، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرىنشى ليگاسىنا (جالپى سانىنىڭ 10%) ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى ۇلتتىق جانە حالىقارالىق تالاپتارعا سايكەس كەلەتىن، حالىقارالىق اككرەديتتەۋدەن وتكەن، حالىقارالىق رەيتينگتەردە ۇزدىك ورىندارعا يە، كورپوراتيۆتىك باسقارۋدى ەنگىزگەن جانە كوممەرسيالىق ەمەس بولىپ تابىلاتىن وقۋ ورىندارى جاتادى. مۇنداي جوو-لاردىڭ تولىق دەربەستىگى، ماقساتتى قارجىلىق قولداۋى جانە ق ر بعم تەكسەرۋلەرىنەن ەركىندىگى بولۋى ءتيىس.
ەكىنشى ليگانى ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ رەتىندە جوعارى وقۋ ورىندارى توپ-10 ۇلتتىق رەيتينگتەن، ونىڭ ىشىندە دايىندىق باعىتتارى بويىنشا (جالپى سانىنىڭ 12%) قۇرايدى. ولارعا ءىشىنارا اۆتونوميا جانە ماقساتتى قارجىلىق قولداۋ كورسەتىلەدى.
ءۇشىنشى ليگا-بۇل ءوز ايماعىنان تالاپكەرلەردى تارتاتىن، ءبىراق ەل دەڭگەيىندە باسەكەگە قابىلەتتى ەمەس جوعارى وقۋ ورىندارى. ولار باسشىلىق پەن وقىتۋشىلاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋدى قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، ۇنەمى مونيتورينگ پەن پروفيلاكتيكالىق تەكسەرۋلەردەن ءوتۋى كەرەك. مەملەكەتتىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ترانسفورماسياسى ءۇشىن وسى وقۋ ورىندارىنىڭ باسشىلارىن تاعايىنداۋ كەزىندە ولاردى دامىتۋ باعدارلامالارىن كەلىسۋ ەرەكشە ماڭىزعا يە.
جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ترانسفورماسياسى ءسوزسىز: قوعامداعى جانە جالپى ەكونوميكاداعى وزگەرىستەردىڭ درايۆەرلەرى رەتىندە ولارعا جاھاندىق ءرول بەرىلەدى، سونىڭ ىشىندە ءبىلىم بەرۋدە. دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ بولجامى بويىنشا تەحنولوگيالاردىڭ دامۋى جاقىن ارادا الەمدە 75 ميلليون ادامدى جۇمىسسىز قالدىرادى. الايدا، 133 ميلليون جاڭا رولدەر ماشينالارى مەن الگوريتمدەرى بار ادامداردىڭ يكەمدى بەيىمدەلۋىنەن تۋىنداۋى مۇمكىن. وسىعان بايلانىستى مونوگرافيا ەرتەڭ قانداي ءبىلىم مەن قۇزىرەتتىلىك تالاپ ەتىلەتىنى، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ قوعامعا ءرولى مەن اسەرى تۋرالى ديالوگقا كەزەكتى قادام بولدى؟
– جاڭا باسىلىممەن ءبىز ەلىمىزدىڭ 30 جىلدىعىنا وراي ءوز ۇلەسىمىزدى قوسقىمىز كەلەدى جانە ءححى عاسىردىڭ تالاپتارىنا سايكەس جوعارى وقۋ ورىندارىن ترانسفورماسيالاۋ قۇرالى بولاتىن قازاقستان ءۇشىن كىتاپ جازۋ مىندەتىن قويدىق،-دەدى مونوگرافيانىڭ تۇساۋكەسەرىندە اسىلبەك قوجاحمەتوۆ.
وتكەن ءۇش ونجىلدىقتا ەلىمىزدە جەكە ءبىلىم بەرۋ تابىستى دامىپ كەلەدى، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ دەربەستىگى قارقىن الۋدا، "بولاشاق" باعدارلاماسىنىڭ تۇلەكتەرى ەل يگىلىگىنە لايىقتى ۇلەس قوسۋدا. وتاندىق ءبىلىم وتپەلى كەزەڭنىڭ قيىندىقتارىنا توتەپ بەردى جانە ءبىرقاتار پارامەترلەر بويىنشا وداقتىڭ كەيبىر بۇرىنعى رەسپۋبليكالارىنان، ءتىپتى شىعىس ەۋروپا ەلدەرىنەن وزىپ كەتتى.
جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ الەمدى جاۋلاپ الۋى VIII عاسىردان باستاپ ەكسپونەنسيالدى تۇردە جۇرۋدە. وسى جىلدىڭ شىلدە ايىندا عانا ranking Web of universities-كە 31 مىڭنان استام جوعارى وقۋ ورىندارى ەنگىزىلدى. "ەىدۇ مالىمەتتەرى بويىنشا، 25-34 جاس ارالىعىنداعى جوعارى ءبىلىمى بار قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى ورتا ءبىلىمى بار قۇرداستارىنا قاراعاندا 40% – عا ارتىق"، – دەپ جازادى مونوگرافيا اۆتورلارىنىڭ ءبىرى - "استانا" حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرەزيدەنتى سەرىك يرسالييەۆ، بەس بەلگىگە نەگىزدەلگەن جوعارى ءبىلىم بەرۋدى ترانسفورماسيالاۋعا عىلىمي ماقالاسىن ارناعان. – ال 55-64 جاس ارالىعىندا جوو-دا وقيتىنداردىڭ جالاقىسى 73% - عا ارتىق".
ول بۇدان ءارى ماسسيفيكاسيا سياقتى ترانسفورماسيانىڭ بەلگىسىن اتاپ ءوتتى جانە مىسال رەتىندە يۋنەسكو-نىڭ 2016 جىلى الەمنىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا 216 ميلليون ادام وقىعاندىعى تۋرالى مالىمەتتەرىن كەلتىردى، ال 2050 جىلعا قاراي 600 ميلليون ادام وقيدى دەپ بولجانۋدا.
قازاقستاندا جوعارى ءبىلىم ماسسيفيكاسياسى كەلەسىدەي كورىنەدى: 1991 جىلى 288،4 مىڭ ستۋدەنت وقىدى، ال 2005 جىلى-775،8 مىڭ.1991 جىلدان 2001 جىلعا دەيىن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ سانى ءۇش ەسەگە ءوستى: 61 – دەن 182-گە دەيىن. ءبىراق وسى 10 جىل ىشىندە سەرىك يرسالييەۆتىڭ ايتۋىنشا، پروفەسسورلار، دوسەنتتەر، وقۋ الاڭدارى، جابدىقتار، كىتاپحانالار، عىلىمي جانە جاريالانىمدىق بەلسەندىلىك سانىنىڭ بارابار ءوسۋى بايقالمادى. ەكونوميكالىق كۇيرەۋدەن كەيىن قالپىنا كەلتىرىلگەن ءوندىرىس پەن جاڭا ەڭبەك نارىعى مامانداردىڭ سپەكترى، سانى مەن بىلىكتىلىگى بويىنشا ناقتى نۇسقاۋلار بەرە المادى. ناتيجەسىندە جوعارى وقۋ ورىندارى يننوۆاسيالىق ەكونوميكا بولماعان جاعدايدا زەرتتەۋلەردە ءوز ورنىن تابا المادى.
قازاقستان جوعارى ءبىلىم بەرۋدى تۇراقتى دامىتۋ ءۇشىن زور الەۋەتكە يە، ءبىراق بۇل رەتتە ونىڭ الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق وسۋگە اسەرى تومەن بولىپ قالۋدا. ياعني، ءبىز كوپ نارسەنى ۇيرەتەمىز، ءبىراق بۇل قوعامعا وڭ ۇلەس قوسۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى قۇزىرەتتىلىك بەرمەيدى. سونىمەن، Deloitte global Human Capitel-2017 رەيتينگىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ادامي كاپيتال كولەمىنىڭ جوعارى كورسەتكىشى بار (حالىقتى ءبىلىم بەرۋدىڭ ءارتۇرلى دەڭگەيلەرىمەن قامتۋ)، بۇل وعان 2018 جىلى 128 ەلدىڭ ىشىندە 2ء-شى ورىندى يەلەنۋگە مۇمكىندىك بەردى. سول رەيتينگتە ەڭبەك قىزمەتىندە داعدىلاردى ناقتى پايدالانۋ پارامەترلەرى بويىنشا تەك 64ء-شى ورىنعا جەتۋ. سالىستىرۋ ءۇشىن: اۆستريا ءبىرىنشى كورسەتكىش بويىنشا 44ء-شى ورىندا، ال ەكىنشى كورسەتكىش بويىنشا 4ء-شى ورىندا.
ۋنيۆەرسيتەتتىڭ جاڭا مودەلىنە بەت بۇرۋ قازاقستاننىڭ 30 جىلدىق تاريحىنداعى ماڭىزدى جانە ماڭىزدى وقيعا بولدى. ماسەلەنىڭ بۇل تۇجىرىمى مونوگرافيا ماتەريالدارىنان تۋىندايدى، ول جوعارى ءبىلىمنىڭ بولاشاعى تۋرالى ويلايتىنداردىڭ بارلىعىنا پايدالى جانە قىزىقتى بولادى.
ءال-فارابي اتىنداعى كازۇۋ شەتەل فيلولوگياسى جانە اۋدارما icءى كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى بايەلى ءا.ج.
قازۇۋ شەتەل فيلولوگياسى 2 كۋرس ستۋدەنتى وڭعارباي جانەل
You Might Also Like
-
«ۇستازدى التىن دىڭگەككە بالار ەدىم» — دەپ، ۇلى اعارتۋشى ى.ءالتىنساريننىڭ ايتقانىنداي، ۇستازدىق – تاريحتاعى ەڭ ۇلى ءىستىڭ ءبىرى. شىندىعىندا، ءمۇعالىم ءىسى سىرتتاي قاراپايىم بولعان...
-
الماتىنىڭ قازىرگى ەكولوگيالىق بولمىسى ىلكىدەگىدەي كورىنىس بايقاتا الماي وتىر. كەزىندە بۇكىل كەڭەس وداعى بويىنشا ەڭ جاسىل قالالاردىڭ ءبىرى سانالعان. كەيىن كەلە الماتىنىڭ سول سۇلۋلىعى مەن ادەمىلىگى ۋى...
