اباي قۇنانبايەۆ "قىس"
تاقىرىبى : اباي قۇنانبايەۆ. قىس.
ماقساتى : 1. اباي قۇنانبايەۆتىڭ ءومىرى ، ونىڭ شىعارمالارى تۋرالى ءبىلىمىن كەڭەيتۋ. ”قىس” تۋرالى ولەڭنىڭ مازمۇنى مەن يدەياسىن اشۋ. وقۋشىلاردىڭ تانىم مۇمكىندىكتەرىن انىقتاۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن، ويىن، كوز الدىنا ەلەستەتۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. قورشاعان ورتانىڭ تىلسىم سىرلارىنا قىزىقتىرۋ ارقىلى تۋعان ەلىنىڭ تابيعاتىن سۇيە بىلۋگە باۋلۋ. ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
كورنەكىلىكتەر:اباي سۋرەتى، سلايد، قىس مەزگىلى سلايد، شىرشا بەينەسى.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباق ادىستەرى:سۇراق-جاۋاپ، سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ستراتەگيالارى، قاتارمەن جۇمىس، وي قوزعاۋ، سوزدىك.
ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
II. پسيحولوگيالىق دايىندىق
قۋان، شاتتان الاقاي، قۋاناتىن كۇن بۇگىن. كۇلىپ شىقتى كۇنىمىز، قايىرلى تاڭ! قايىرلى كۇن! ءبارىمىز كۇندەي جارقىرايىق، ءبارىمىز تاتۋ دوس بولايىق!
- بالالار ءبىز قانداي تاراۋدى اياقتادىق؟ (اتا-بابام تاريحى – مەنىڭ تاريحىم)
- بۇل تاراۋدا تاقىرىپتار نە جايىندا جازىلعان؟ (باتىرلار)
- قانداي وقيعالاردى قامتيدى؟ (جوڭعار شاپقىنشىلىعى، ۇلى وتان سوعىسى،
- جەلتوقسان وقيعاسى، اشتىق، رەپرەسسيا جىلدارى )
ال، ەندى بالالار مىنا ءبىر جۇمباقتاردى شەشىپ كورەيىك:
1. قىستا بار دا، جازدا جوق.
(قار) 2. قۇلاعى مەن كوزى جوق،
جوق ءتىپتى قول مەن اياعى.
ءبىراق عاجاپ ونەرپاز،
مانەرلەپ ويۋ ويادى.
(اياز)
3. كولگە جاپقان قاقپاق
سىرەسىپ تۇر –
قاتتى –اق.
(مۇز)
4. قاناتى جوق - ۇشادى.
اياعى جوق - جەلەدى.
اۋزى جوق – ۇليدى.
(بوران)
- جىل مەزگىلى نەشەگە بولىنەدى؟
- جىل مەزگىلدەرىن اتا.
- كىمگە قاي جىل مەزگىلى ۇنايدى؟
(بالالار وزدەرىنە ۇنايتىن جىل مەزگىلدەرى تۋرالى، نەگە ۇنايتىنى تۋرالى اڭگىمەلەيدى. )
III. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
جاقسى بالالار، ولاي بولسا بۇگىنگى جاڭا تاراۋىمىز «تۋعان جەرگە قىس كەلدى». سول تاراۋدىڭ ءبىرى تاقىرىبى اباي قۇنانبايەۆتىڭ «قىس» ولەڭىمەن تانىسامىز. 1. اۆتور تۋرالى ماعلۇمات. اباي قۇنانبايەۆ
ۇلى اقىن، اعارتۋشى، فيلوسوف. ول شىعىس قازاقستان وبلىسى اباي اۋدانىندا شىڭعىس تاۋىنىڭ باۋىرىندا دۇنيەگە كەلگەن. اجەسى زەرەنىڭ باۋىرىندا وسكەن. وتە اقىلدى، زەرەك بالا بولعان. كەيىن ول سەمەي قالاسىندا 3 جىلدىق مەدرەسە تاربيەسىن الادى. ابايدىڭ كوپتەگەن شىعارمالارى بار. ول ءوز شىعارمالارىندا جاستاردى ونەر-بىلىمگە، ادال ەڭبەك ەتۋگە، حالىققا پايدا كەلتىرۋگە ۇندەيدى.
2. ولەڭدى ءمۇعالىم وقىپ تۇسىندىرەدى.
3. ولەڭمەن جۇمىس. ولەڭنىڭ مازمۇنىن اشۋ. ولەڭنىڭ شىعۋ تاريحىنان. - قىس ولەڭىن اباي اتامىز 1884 جىلى سەمەي وڭىرىندە قىس قاتتى بولىپ ەل جۇتاعان، مال قىرىلعان ەكەن. قىستا جاۋعان قار ءساۋىر ايىندا ءبىر-اق ەرىگەن. بۇل ولەڭ سول كەزەڭدە جازىلعان.
سوندىقتان اقىن قىستى «اق كيىمدى، دەنەلى، اق ساقالدى” زور تۇلعالى ادام رەتىندە سيپاتتاعان.
4. ءوز بەتىنشە، تىزبەكتەي وقۋ.
5. سوزدىك جۇمىسى.
سوقىر، مىلقاۋ - ەشتەڭەنى كورمەيدى، ەستىمەيدى.
دومبىعىپ - سۋىقتان ءىسىپ، قىزارىپ.
شيدەم - قوي جۇنىنەن توقىلعان سىرتقى كيىم.
6. داپتەرمەن جۇمىس. قيىن سوزدەردى داپتەرگە تالداۋىمەن قوسا جازىپ الۋ.
7. ۇيقاسىن تاپ
وينايىق دەپ...وينايىق دەپ بالاعا،
قىس شاقىرىپ...قىس شاقىرىپ تۇرعانداي.
بورانداتقان ....بورانداتقان تابيعات،
دالاعا ءان...دالاعا ءان سالعانداي.
8. توپتاستىرۋ
9. قاتارمەن جۇمىس
1 – قاتار: قىسقى ەڭبەك 2 – قاتار: قىسقى ويىن 3 – قاتار: قىسقى مەرەكەلەر
IV. بەكىتۋ 1. اۆتور قىستى كىمگە تەڭەيدى؟ 2. شالدىڭ كيىمدەرى قانداي؟ 3. كيىم دەپ وتىرعانى نە؟ 4. مالشى تۋرالى نە دەلىنگەن؟ 5. بالالار تۋرالى نە دەلىنگەن؟ 6. قىس نەسىمەن كوڭىلدى؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار، قىس مەزگىلى ىزعارلى سۋىق قانا ەمەس كوڭىلدى دە، قىزىقتى ەكەن. ال قانە سول قىستى كوڭىلدى ەتۋ سەندەردىڭ قولدارىڭدا.
V. قورىتىندى.
- سونىمەن بالالار ءبىز قانداي تاقىرىپپەن تانىستىق؟
- اۆتورى كىم؟
- ونىڭ تاعى قانداي ولەڭدەرى بار جىل مەزگىلىنە ارنالعان، ءۇزىندى اتىپ جىبەرەيىك؟
- جىل مەزگىلدەرىنەن باسقا تاعى قانداي ولەڭدەرىن بار
VI. باعالاۋ.
ءمۇعالىم باعالايدى،
VII. ۇيگە تاپسىرماقىس ولەڭىن جاتتاۋ. قىس تاقىرىبىنا سۋرەت سالىپ كەلۋ.
ماقساتى : 1. اباي قۇنانبايەۆتىڭ ءومىرى ، ونىڭ شىعارمالارى تۋرالى ءبىلىمىن كەڭەيتۋ. ”قىس” تۋرالى ولەڭنىڭ مازمۇنى مەن يدەياسىن اشۋ. وقۋشىلاردىڭ تانىم مۇمكىندىكتەرىن انىقتاۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن، ويىن، كوز الدىنا ەلەستەتۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. قورشاعان ورتانىڭ تىلسىم سىرلارىنا قىزىقتىرۋ ارقىلى تۋعان ەلىنىڭ تابيعاتىن سۇيە بىلۋگە باۋلۋ. ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
كورنەكىلىكتەر:اباي سۋرەتى، سلايد، قىس مەزگىلى سلايد، شىرشا بەينەسى.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباق ادىستەرى:سۇراق-جاۋاپ، سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ستراتەگيالارى، قاتارمەن جۇمىس، وي قوزعاۋ، سوزدىك.
ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
II. پسيحولوگيالىق دايىندىق
قۋان، شاتتان الاقاي، قۋاناتىن كۇن بۇگىن. كۇلىپ شىقتى كۇنىمىز، قايىرلى تاڭ! قايىرلى كۇن! ءبارىمىز كۇندەي جارقىرايىق، ءبارىمىز تاتۋ دوس بولايىق!
- بالالار ءبىز قانداي تاراۋدى اياقتادىق؟ (اتا-بابام تاريحى – مەنىڭ تاريحىم)
- بۇل تاراۋدا تاقىرىپتار نە جايىندا جازىلعان؟ (باتىرلار)
- قانداي وقيعالاردى قامتيدى؟ (جوڭعار شاپقىنشىلىعى، ۇلى وتان سوعىسى،
- جەلتوقسان وقيعاسى، اشتىق، رەپرەسسيا جىلدارى )
ال، ەندى بالالار مىنا ءبىر جۇمباقتاردى شەشىپ كورەيىك:
1. قىستا بار دا، جازدا جوق.
(قار) 2. قۇلاعى مەن كوزى جوق،
جوق ءتىپتى قول مەن اياعى.
ءبىراق عاجاپ ونەرپاز،
مانەرلەپ ويۋ ويادى.
(اياز)
3. كولگە جاپقان قاقپاق
سىرەسىپ تۇر –
قاتتى –اق.
(مۇز)
4. قاناتى جوق - ۇشادى.
اياعى جوق - جەلەدى.
اۋزى جوق – ۇليدى.
(بوران)
- جىل مەزگىلى نەشەگە بولىنەدى؟
- جىل مەزگىلدەرىن اتا.
- كىمگە قاي جىل مەزگىلى ۇنايدى؟
(بالالار وزدەرىنە ۇنايتىن جىل مەزگىلدەرى تۋرالى، نەگە ۇنايتىنى تۋرالى اڭگىمەلەيدى. )
III. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
جاقسى بالالار، ولاي بولسا بۇگىنگى جاڭا تاراۋىمىز «تۋعان جەرگە قىس كەلدى». سول تاراۋدىڭ ءبىرى تاقىرىبى اباي قۇنانبايەۆتىڭ «قىس» ولەڭىمەن تانىسامىز. 1. اۆتور تۋرالى ماعلۇمات. اباي قۇنانبايەۆ
ۇلى اقىن، اعارتۋشى، فيلوسوف. ول شىعىس قازاقستان وبلىسى اباي اۋدانىندا شىڭعىس تاۋىنىڭ باۋىرىندا دۇنيەگە كەلگەن. اجەسى زەرەنىڭ باۋىرىندا وسكەن. وتە اقىلدى، زەرەك بالا بولعان. كەيىن ول سەمەي قالاسىندا 3 جىلدىق مەدرەسە تاربيەسىن الادى. ابايدىڭ كوپتەگەن شىعارمالارى بار. ول ءوز شىعارمالارىندا جاستاردى ونەر-بىلىمگە، ادال ەڭبەك ەتۋگە، حالىققا پايدا كەلتىرۋگە ۇندەيدى.
2. ولەڭدى ءمۇعالىم وقىپ تۇسىندىرەدى.
3. ولەڭمەن جۇمىس. ولەڭنىڭ مازمۇنىن اشۋ. ولەڭنىڭ شىعۋ تاريحىنان. - قىس ولەڭىن اباي اتامىز 1884 جىلى سەمەي وڭىرىندە قىس قاتتى بولىپ ەل جۇتاعان، مال قىرىلعان ەكەن. قىستا جاۋعان قار ءساۋىر ايىندا ءبىر-اق ەرىگەن. بۇل ولەڭ سول كەزەڭدە جازىلعان.
سوندىقتان اقىن قىستى «اق كيىمدى، دەنەلى، اق ساقالدى” زور تۇلعالى ادام رەتىندە سيپاتتاعان.
4. ءوز بەتىنشە، تىزبەكتەي وقۋ.
5. سوزدىك جۇمىسى.
سوقىر، مىلقاۋ - ەشتەڭەنى كورمەيدى، ەستىمەيدى.
دومبىعىپ - سۋىقتان ءىسىپ، قىزارىپ.
شيدەم - قوي جۇنىنەن توقىلعان سىرتقى كيىم.
6. داپتەرمەن جۇمىس. قيىن سوزدەردى داپتەرگە تالداۋىمەن قوسا جازىپ الۋ.
7. ۇيقاسىن تاپ
وينايىق دەپ...وينايىق دەپ بالاعا،
قىس شاقىرىپ...قىس شاقىرىپ تۇرعانداي.
بورانداتقان ....بورانداتقان تابيعات،
دالاعا ءان...دالاعا ءان سالعانداي.
8. توپتاستىرۋ
9. قاتارمەن جۇمىس
1 – قاتار: قىسقى ەڭبەك 2 – قاتار: قىسقى ويىن 3 – قاتار: قىسقى مەرەكەلەر
IV. بەكىتۋ 1. اۆتور قىستى كىمگە تەڭەيدى؟ 2. شالدىڭ كيىمدەرى قانداي؟ 3. كيىم دەپ وتىرعانى نە؟ 4. مالشى تۋرالى نە دەلىنگەن؟ 5. بالالار تۋرالى نە دەلىنگەن؟ 6. قىس نەسىمەن كوڭىلدى؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار، قىس مەزگىلى ىزعارلى سۋىق قانا ەمەس كوڭىلدى دە، قىزىقتى ەكەن. ال قانە سول قىستى كوڭىلدى ەتۋ سەندەردىڭ قولدارىڭدا.
V. قورىتىندى.
- سونىمەن بالالار ءبىز قانداي تاقىرىپپەن تانىستىق؟
- اۆتورى كىم؟
- ونىڭ تاعى قانداي ولەڭدەرى بار جىل مەزگىلىنە ارنالعان، ءۇزىندى اتىپ جىبەرەيىك؟
- جىل مەزگىلدەرىنەن باسقا تاعى قانداي ولەڭدەرىن بار
VI. باعالاۋ.
ءمۇعالىم باعالايدى،
VII. ۇيگە تاپسىرماقىس ولەڭىن جاتتاۋ. قىس تاقىرىبىنا سۋرەت سالىپ كەلۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ ماقساتى: 1) تاۋەلدىك جالعاۋدىڭ ماعىناسىن بايقاتۋ، ياعني زاتتىڭ ، قاندايدا ءبىر نارسەنىڭ بىرەۋگە ءتان ، سونىڭ مەنشىگى ەكەنىن بىلدىرەتىن، ءۇش جاعى بولاتىنىن جانە ولاردىڭ I، II جاقتارىنىڭ ادامعا ...
