اباي قۇنانبايەۆتىڭ "جەلسىز تۇندە جارىق اي" ولەڭى
ابايتانۋ 10 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «جەلسىز تۇندە جارىق اي» ولەڭى
ساباقتىڭ جالپى ماقساتى: «جەلسىز تۇندە جارىق اي» ولەڭىندە اقىننىڭ تۇنگى تابيعات كورىنىستەرىنىڭ اسەم سۋرەتىن پوەزيا تىلىمەن ورنەكتەۋى، اقىن كەيىپكەرلەرىنىڭ سەزىم تولقىنىستارىن تابيعات قۇبىلىستارىمەن استاستىرا بەينەلەۋى تۋرالى ۇعىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، لەكسيا
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى:
1) ۇ. ءابىلدا ۇلى «ابايدى وقۋ الىپپەسى» الماتى «راۋان» 1994 ج؛
2) م. مىرزاحمەت ۇلى «اباي جۇرگەن ىزبەنەن» الماتى «قازاقستان» 1985 ج؛
3) ب. بايعالييەۆ «اباي ءومىربايانى مۇراعات دەرەكتەرىندە» الماتى «ارىس» باسپاسى، 2001 ج؛
I. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ ساتىسى:
1) وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ، ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
2) وتكەن تاقىرىپتى ەسكە ءتۇسىرۋ.
II. ماعىنانى اجىراتۋ ساتىسى. جاڭا ساباق
«جەلسىز تۇندە جارىق اي» - ابايدىڭ 1888 جىلى جازعان ولەڭى. ءارقايسىسى 4 تارماقتى 5 شۋماقتان تۇرادى. ولەڭ – اقىننىڭ تابيعات كورىنىستەرىن، ماحاببات سىرلارىن كەستەلى تىلمەن ايشىقتاعان الەم پوەزياسىنداعى شوقتىعى بيىك تۋىندىلارىنىڭ ءبىرى.
وندا پاك، تازا ماحابباتتىڭ بەلگىسىندەي جارىق ايلى، جەلسىز ءتۇن... جان تولقىنىسىنا ءۇن قوسىپ، سىبىرلاسقانداي قالىڭ اعاش جاپىراعى، جۇرەكسىنگەن كوڭىل، ءبۇلىقسىعان سەزىممەن استاسىپ، كولەڭكەلى، تەرەڭ سايعا گۇرىلدەي قۇلاعان وزەن دىبىسى، وسىنداي سىرلى، سۇلۋ تۇندە، الدەقايدان ەستىلگەن سازدى ءان، تىنىمسىز تىرلىك الماعايىپ ۋاقىت دابىلىنداي بەيساۋات ۇرگەن يت پەن ۇزدىك - سوزدىق ايتاق استىندا سۇيگەنىمەن جولىعۋعا اۋلاققا اسىققان سۇلۋ قىز جاندى بەينەدەي ەرەكشە ليريكالىق لەپپەن تاماشا سۋرەتتەلەدى. ءبىر عاجابى، وزگەشە سەزىم قۇرساۋىنداعى سۇلۋ قىز جوق، جاي عانا قىز – ءتۇن جامىلىپ، سۇيگەنىمەن كەزدەسۋگە شىققان قىز تۋرالى تەك ولەڭنىڭ 3 - شۋماعىندا عانا، وندا دا سوڭعى تارماقتاردا ايتىلادى.
اقىن وعان دەيىن تۇنگى تابيعاتتىڭ اسەم كورىنىسىن نازىك پوەزيا تىلىمەن ورنەكتەيدى. ءبىراق كەلەسى تولقىن اسەم، ءتىپتى جانىڭدى راحاتقا بولەيتىن سۋرەتكە مۇلدە باسقاشا كەيىپ بەرەدى. ءۇستىرت قاراعاندا بۇرىلىس شۇعىل سياقتى. قاس قالامگەردىڭ شەبەرلىگى دە وسىندا. اۋەلى كوڭىلدىڭ جاڭا ىرعاعىنا كوشەر، ءارى تەك قانا قازاق تىرشىلىگىنە سىيىسار كورىنىستەر كەلتىرەدى، ول – تاۋ جاڭعىرتقان ءان، ۇرگەن يت پەن ايتاق داۋسى. ءبىر عاجابى، اقىن اتاپ كورسەتپەسە دە، ءان – سىرلى، مۇڭدى، اۋەزدى، ءيتتىڭ ءۇرىسى مەن وعان قوسىلا شىققان ايتاقتا ءزىل، قاتەر بەلگىسى جوق: «تاۋ جاڭعىرىپ، ءان قوسىپ، ۇرگەن يت پەن ايتاققا...». بۇل – ولەڭنىڭ العاشقى شۋماقتارى ارقىلى كوڭىلدە بەرىك ورنىققان سىرشىلدىقتىڭ ناتيجەسى. كوڭىل كۇيى عانا الماسقان جوق، قاس زەرگەر شىعارمانىڭ زاتتىق قۇرىلىمىندا دا جاڭا ساپاعا قاراي ويىسادى: الگىندە عانا نازاردا جانسىز تابيعات تۇرسا، ەندى جاندى تىرشىلىك ءلۇپىلى ەستىلەدى.
سوندىقتان دا كەلەسى تارماقتاردا ادامنىڭ – جول توسقان قاراقشى، كەش قالعان جولاۋشى ەمەس، سۇيگەنىمەن كەزدەسپەك جاس سۇلۋدىڭ شىعا كەلۋى تابيعي قابىلدانباق. «... كەلمەپ پە ەدىڭ جول توسىپ، جولىعۋعا اۋلاققا؟!». قانداي قىز، قانداي سەزىمدەر جەتەلەگەن جان – كىمگە بولسا دا ايقىن. اباي كەيىپكەرلەرىنىڭ سەزىم تولعانىستارىن اينالادا بولىپ جاتقان جالپى سۋرەتتەر ارقىلى بەينەلەگەن. ساناداعى ساۋلە – جەلسىز ءتۇن، جارىق اي، تاسىعان وزەن سۋرەتتەرى – كەرى شاعىلىسىپ، قۇپيا كەزدەسۋگە، بالكىم، ءوز ومىرىندەگى ەڭ العاشقى ماحاببات سۇحباتىنا بەت بۇرعان قىزدىڭ جۇرەك لۇپىلىمەن استاس جاراستىق تابادى. ايلى ءتۇن، دىرىلدەگەن ساۋلە، قامسىز دا بەيبىت دىبىستار، وڭاشاعا اسىققان قىز – ءبارى كەلىسىمدى ۇندەستىكتە. سىرتقى اسەردى كوكىرەك سىزداتار سىرعا اينالدىرىپ، سەزىم قىلىن شەگىنە جەتكەرە بۇراعان اقىن ەندى بىردەن اعىتىلادى. سىرلى ءتۇن دە جوق، سۇيگەن جىگىت تە جوق، قىز سەزىمى – جاڭاعى تابيعات كورىنىستەرىنىڭ تىكەلەي ىشكى تولقىنىسقا ۇلاسۋى، رۋحى تازا، جانى نازىك سۇلۋدىڭ جۇرەك ءلۇپىلى.
«تايماڭداماي تامىلجىپ،
ءبىر سۋىنىپ، ءبىر ىسىپ،
دەم الا الماي، دامىل قىپ،
ەلەڭ قاعىپ، بوس شوشىپ.
ءسوز ايتا الماي بوگەلىپ،
ءدۇرسىل قاعىپ جۇرەگى.
تۇرماپ پا ەدى سۇيەنىپ،
تاماققا كىرىپ يەگى؟»
كەنەت جۇرەككە مۇڭ قۇيىلادى. كەشەلى - بۇگىندى بولعان، بولىپ جاتقان جاي ەمەس، جەكەلىك سيپاتى مول، ناقتى سەزىم كۇيىنىڭ سۋرەتى ەكەن، ءوتىپ كەتكەن باعزى ءبىر كۇندەردەن قالعان ەستەلىك ەكەن، جاسى جەتكەن نەمەسە زامانى وزعان جاننىڭ ەندى قايتالانباس باقىتتى ءساتى ەكەن. ولەڭ اسەرى ەڭ سوڭعى جولداردا، «تۇرماپ پا ەدى سۇيەنىپ» دەيتىن، وتكەن شاق فورماسىنداعى تىركەستەن سوڭ بۇرىنعىدان ارمەن كۇشەيە تۇسەدى. ەندى مانادان بەرى كوزگە شالىنباعان، سۇتتەي ءتۇندى سىرتتاي باقىلاپ، يمەنشەك سۇلۋدىڭ جولىن توسىپ تۇرعان جىگىت – ءدال قازىرگى مەزەتتە سول ءبىر قيماس كەزىن مۇڭدى ساعىنىشپەن ەسكە الۋشى اقىن (نەمەسە ونىڭ ليريكالىق كەيىپكەرى) بوي كورسەتەدى جانە ءسات وزعان سايىن تۇلعالانا، ەڭسەلەنە تۇسەدى. سيپاتتالعان سۋرەت، بەينەلەنگەن سەزىم – قانشاما زاماننان بەرى ىشتە تۇنعان، سانادا ءسۇزىلىپ، تۇيسىكتە تاڭبالانعان سىرلى اۋەز – ەر جىگىتتىڭ دارقان جانى، كىرشىكسىز كوڭىلىمەن قوسا ادامدىق بەينە، رۋحاني بيىگىن دە ايقىن تانىتادى. ولەڭ 7، 8 بۋىندى جۇيەدە قالىپتاسقان. 1 -، 2 -، 3 -، 5 - شۋماقتارى شالىس ۇيقاسپەن كەستەلەنسە، 4 - شۋماعى شۇبىرتپالى ۇيقاسپەن ورنەكتەلگەن.
«اباي» بۇل ولەڭىنە ءان شىعارعان. ءان ابايدىڭ كومپوزيتورلىق تالانتىنىڭ سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى قۋاتىن، ونىڭ كوركەمدىك تالعام - تانىمىنىڭ بيىكتىگىن تانىتادى. 1935 جىلى كومپوزيتور ل. ا. حاميدي ءارحام ىسقاقوۆتان ءاننىڭ ەكى ءتۇرىن نوتاعا ءتۇسىرىپ الدى. الايدا وسى ەكى ءان ءبىر - بىرىنەن تەك ولەڭنىڭ 3 - تارماعىنىڭ باسىندا ءسال عانا اۋەن ىرعاقتىقپەن ەرەكشەلەنەتىنى بولماسا، جالپى ءان مەلودياسى ءبىر. ءاننىڭ مەلوديالىق - ىرعاقتىق قۇرىلىسى 4 تارماقتى ولەڭ - جىر كەستەسىنىڭ نەگىزىندە قالىپتاسقان. ىرعاق ەكپىنى بايسالدى، ءبىرقالىپتى سوزىڭقى قوڭىر ۇنمەن ورىندالادى. ماۋجىراعان جەلسىز، اسەم ءتۇن، جارىق اي - اۋىل ءتۇنىنىڭ تاماشا ءبىر ءساتىن، ادامنىڭ تابيعات قۇشاعىندا وتىرعان ءبىر مەزەتىن مينورلىق لادتاعى اۋەن سوزبەن سۋرەتتەيدى.
III. ويتولعانىس ساتىسى
• اقىن ولەڭدەرىن وقۋ جانە تالداۋ.
• سوزدىكپەن جۇمىس
جەلسىز تۇندە جارىق اي
جەلسىز تۇندە جارىق اي،
ساۋلەسى سۋدا دىرىلدەپ،
اۋىلدىڭ جانى تەرەڭ ساي،
تاسىعان وزەن كۇرىلدەپ.
قالىڭ اعاش جاپىراعى
سىبىرلاسىپ ءوزدى - ءوزى،
كورىنبەي جەردىڭ توپىراعى،
قۇلپىرعان جاسىل جەر ءجۇزى.
تاۋ جاڭعىرىپ، ءان قوسىپ
ۇرگەن يت پەن ايتاققا.
كەلمەپ پە ەدىڭ جول توسىپ
جولىعۋعا اۋلاققا؟
تايماڭداماي تامىلجىپ،
ءبىر سۋىنىپ، ءبىر ىسىپ،
دەم الا الماي دامىل قىپ،
ەلەڭ قاعىپ، بوس شوشىپ.
ءسوز ايتا الماي بوگەلىپ،
ءدۇرسىل قاعىپ جۇرەگى،
تۇرماپ پا ەدى سۇيەنىپ،
تاماققا كىرىپ يەگى؟
ءبۇۇ
ساباقتى قورىتۋ.
ابايدىڭ تابيعاتتى سۋرەتتەيتىن ولەڭدەرىنىڭ ىشىندە "جەلسىز تۇندە جارىق ايدىڭ" ورنى ەرەكشە. وسىناۋ شاعىن ولەڭدە ايلى ءتۇن مەن جايلاۋداعى ەلدىڭ تۇنگى تىرشىلىگىنىڭ سۇلۋ دا سىرلى كورىنىستەرى تابيعي قالپىندا تامىلجىتا سۋرەتتەلگەن.
ساۋلەسى سۋدا دىرىلدەگەن جارىق اي، اۋىلدىڭ جانىنداعى تەرەڭ ساي، وندا كۇركىرەپ اققان تاۋ وزەنى، الدەنەدەن قۋانا سىبىرلاسقان قالىڭ اعاشتىڭ جاپىراقتارى، يت - قۇسقا ما، بەيساۋات جۇرگىنشىگە مە، ۇرگەن يتتەردىڭ ءۇنى مەن قوي كۇزەتكەندەردىڭ ايتاعى، سول داۋىستاردان تاۋدىڭ جاڭعىرۋى — وسىنىڭ ءبارى كەرەمەت شەبەرلىكپەن جان بىتىرە سۋرەتتەلگەن. سوندىقتان ونى وقىعاندا باياعى قازاق ءومىرىنىڭ ەرتەگىدەي ءبىر اسەم سۋرەتى قايتا ءتىرىلىپ، كىسىنىڭ جانى جادىراپ، كوكىرەگىنە شۋاق توگىلگەندەي سەزىمگە بولەنەدى.
ۇيگە تاپسىرما: «جەلسىز تۇندە جارىق اي» ولەڭىن جاتتاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «جەلسىز تۇندە جارىق اي» ولەڭى
ساباقتىڭ جالپى ماقساتى: «جەلسىز تۇندە جارىق اي» ولەڭىندە اقىننىڭ تۇنگى تابيعات كورىنىستەرىنىڭ اسەم سۋرەتىن پوەزيا تىلىمەن ورنەكتەۋى، اقىن كەيىپكەرلەرىنىڭ سەزىم تولقىنىستارىن تابيعات قۇبىلىستارىمەن استاستىرا بەينەلەۋى تۋرالى ۇعىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، لەكسيا
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى:
1) ۇ. ءابىلدا ۇلى «ابايدى وقۋ الىپپەسى» الماتى «راۋان» 1994 ج؛
2) م. مىرزاحمەت ۇلى «اباي جۇرگەن ىزبەنەن» الماتى «قازاقستان» 1985 ج؛
3) ب. بايعالييەۆ «اباي ءومىربايانى مۇراعات دەرەكتەرىندە» الماتى «ارىس» باسپاسى، 2001 ج؛
I. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ ساتىسى:
1) وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ، ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
2) وتكەن تاقىرىپتى ەسكە ءتۇسىرۋ.
II. ماعىنانى اجىراتۋ ساتىسى. جاڭا ساباق
«جەلسىز تۇندە جارىق اي» - ابايدىڭ 1888 جىلى جازعان ولەڭى. ءارقايسىسى 4 تارماقتى 5 شۋماقتان تۇرادى. ولەڭ – اقىننىڭ تابيعات كورىنىستەرىن، ماحاببات سىرلارىن كەستەلى تىلمەن ايشىقتاعان الەم پوەزياسىنداعى شوقتىعى بيىك تۋىندىلارىنىڭ ءبىرى.
وندا پاك، تازا ماحابباتتىڭ بەلگىسىندەي جارىق ايلى، جەلسىز ءتۇن... جان تولقىنىسىنا ءۇن قوسىپ، سىبىرلاسقانداي قالىڭ اعاش جاپىراعى، جۇرەكسىنگەن كوڭىل، ءبۇلىقسىعان سەزىممەن استاسىپ، كولەڭكەلى، تەرەڭ سايعا گۇرىلدەي قۇلاعان وزەن دىبىسى، وسىنداي سىرلى، سۇلۋ تۇندە، الدەقايدان ەستىلگەن سازدى ءان، تىنىمسىز تىرلىك الماعايىپ ۋاقىت دابىلىنداي بەيساۋات ۇرگەن يت پەن ۇزدىك - سوزدىق ايتاق استىندا سۇيگەنىمەن جولىعۋعا اۋلاققا اسىققان سۇلۋ قىز جاندى بەينەدەي ەرەكشە ليريكالىق لەپپەن تاماشا سۋرەتتەلەدى. ءبىر عاجابى، وزگەشە سەزىم قۇرساۋىنداعى سۇلۋ قىز جوق، جاي عانا قىز – ءتۇن جامىلىپ، سۇيگەنىمەن كەزدەسۋگە شىققان قىز تۋرالى تەك ولەڭنىڭ 3 - شۋماعىندا عانا، وندا دا سوڭعى تارماقتاردا ايتىلادى.
اقىن وعان دەيىن تۇنگى تابيعاتتىڭ اسەم كورىنىسىن نازىك پوەزيا تىلىمەن ورنەكتەيدى. ءبىراق كەلەسى تولقىن اسەم، ءتىپتى جانىڭدى راحاتقا بولەيتىن سۋرەتكە مۇلدە باسقاشا كەيىپ بەرەدى. ءۇستىرت قاراعاندا بۇرىلىس شۇعىل سياقتى. قاس قالامگەردىڭ شەبەرلىگى دە وسىندا. اۋەلى كوڭىلدىڭ جاڭا ىرعاعىنا كوشەر، ءارى تەك قانا قازاق تىرشىلىگىنە سىيىسار كورىنىستەر كەلتىرەدى، ول – تاۋ جاڭعىرتقان ءان، ۇرگەن يت پەن ايتاق داۋسى. ءبىر عاجابى، اقىن اتاپ كورسەتپەسە دە، ءان – سىرلى، مۇڭدى، اۋەزدى، ءيتتىڭ ءۇرىسى مەن وعان قوسىلا شىققان ايتاقتا ءزىل، قاتەر بەلگىسى جوق: «تاۋ جاڭعىرىپ، ءان قوسىپ، ۇرگەن يت پەن ايتاققا...». بۇل – ولەڭنىڭ العاشقى شۋماقتارى ارقىلى كوڭىلدە بەرىك ورنىققان سىرشىلدىقتىڭ ناتيجەسى. كوڭىل كۇيى عانا الماسقان جوق، قاس زەرگەر شىعارمانىڭ زاتتىق قۇرىلىمىندا دا جاڭا ساپاعا قاراي ويىسادى: الگىندە عانا نازاردا جانسىز تابيعات تۇرسا، ەندى جاندى تىرشىلىك ءلۇپىلى ەستىلەدى.
سوندىقتان دا كەلەسى تارماقتاردا ادامنىڭ – جول توسقان قاراقشى، كەش قالعان جولاۋشى ەمەس، سۇيگەنىمەن كەزدەسپەك جاس سۇلۋدىڭ شىعا كەلۋى تابيعي قابىلدانباق. «... كەلمەپ پە ەدىڭ جول توسىپ، جولىعۋعا اۋلاققا؟!». قانداي قىز، قانداي سەزىمدەر جەتەلەگەن جان – كىمگە بولسا دا ايقىن. اباي كەيىپكەرلەرىنىڭ سەزىم تولعانىستارىن اينالادا بولىپ جاتقان جالپى سۋرەتتەر ارقىلى بەينەلەگەن. ساناداعى ساۋلە – جەلسىز ءتۇن، جارىق اي، تاسىعان وزەن سۋرەتتەرى – كەرى شاعىلىسىپ، قۇپيا كەزدەسۋگە، بالكىم، ءوز ومىرىندەگى ەڭ العاشقى ماحاببات سۇحباتىنا بەت بۇرعان قىزدىڭ جۇرەك لۇپىلىمەن استاس جاراستىق تابادى. ايلى ءتۇن، دىرىلدەگەن ساۋلە، قامسىز دا بەيبىت دىبىستار، وڭاشاعا اسىققان قىز – ءبارى كەلىسىمدى ۇندەستىكتە. سىرتقى اسەردى كوكىرەك سىزداتار سىرعا اينالدىرىپ، سەزىم قىلىن شەگىنە جەتكەرە بۇراعان اقىن ەندى بىردەن اعىتىلادى. سىرلى ءتۇن دە جوق، سۇيگەن جىگىت تە جوق، قىز سەزىمى – جاڭاعى تابيعات كورىنىستەرىنىڭ تىكەلەي ىشكى تولقىنىسقا ۇلاسۋى، رۋحى تازا، جانى نازىك سۇلۋدىڭ جۇرەك ءلۇپىلى.
«تايماڭداماي تامىلجىپ،
ءبىر سۋىنىپ، ءبىر ىسىپ،
دەم الا الماي، دامىل قىپ،
ەلەڭ قاعىپ، بوس شوشىپ.
ءسوز ايتا الماي بوگەلىپ،
ءدۇرسىل قاعىپ جۇرەگى.
تۇرماپ پا ەدى سۇيەنىپ،
تاماققا كىرىپ يەگى؟»
كەنەت جۇرەككە مۇڭ قۇيىلادى. كەشەلى - بۇگىندى بولعان، بولىپ جاتقان جاي ەمەس، جەكەلىك سيپاتى مول، ناقتى سەزىم كۇيىنىڭ سۋرەتى ەكەن، ءوتىپ كەتكەن باعزى ءبىر كۇندەردەن قالعان ەستەلىك ەكەن، جاسى جەتكەن نەمەسە زامانى وزعان جاننىڭ ەندى قايتالانباس باقىتتى ءساتى ەكەن. ولەڭ اسەرى ەڭ سوڭعى جولداردا، «تۇرماپ پا ەدى سۇيەنىپ» دەيتىن، وتكەن شاق فورماسىنداعى تىركەستەن سوڭ بۇرىنعىدان ارمەن كۇشەيە تۇسەدى. ەندى مانادان بەرى كوزگە شالىنباعان، سۇتتەي ءتۇندى سىرتتاي باقىلاپ، يمەنشەك سۇلۋدىڭ جولىن توسىپ تۇرعان جىگىت – ءدال قازىرگى مەزەتتە سول ءبىر قيماس كەزىن مۇڭدى ساعىنىشپەن ەسكە الۋشى اقىن (نەمەسە ونىڭ ليريكالىق كەيىپكەرى) بوي كورسەتەدى جانە ءسات وزعان سايىن تۇلعالانا، ەڭسەلەنە تۇسەدى. سيپاتتالعان سۋرەت، بەينەلەنگەن سەزىم – قانشاما زاماننان بەرى ىشتە تۇنعان، سانادا ءسۇزىلىپ، تۇيسىكتە تاڭبالانعان سىرلى اۋەز – ەر جىگىتتىڭ دارقان جانى، كىرشىكسىز كوڭىلىمەن قوسا ادامدىق بەينە، رۋحاني بيىگىن دە ايقىن تانىتادى. ولەڭ 7، 8 بۋىندى جۇيەدە قالىپتاسقان. 1 -، 2 -، 3 -، 5 - شۋماقتارى شالىس ۇيقاسپەن كەستەلەنسە، 4 - شۋماعى شۇبىرتپالى ۇيقاسپەن ورنەكتەلگەن.
«اباي» بۇل ولەڭىنە ءان شىعارعان. ءان ابايدىڭ كومپوزيتورلىق تالانتىنىڭ سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى قۋاتىن، ونىڭ كوركەمدىك تالعام - تانىمىنىڭ بيىكتىگىن تانىتادى. 1935 جىلى كومپوزيتور ل. ا. حاميدي ءارحام ىسقاقوۆتان ءاننىڭ ەكى ءتۇرىن نوتاعا ءتۇسىرىپ الدى. الايدا وسى ەكى ءان ءبىر - بىرىنەن تەك ولەڭنىڭ 3 - تارماعىنىڭ باسىندا ءسال عانا اۋەن ىرعاقتىقپەن ەرەكشەلەنەتىنى بولماسا، جالپى ءان مەلودياسى ءبىر. ءاننىڭ مەلوديالىق - ىرعاقتىق قۇرىلىسى 4 تارماقتى ولەڭ - جىر كەستەسىنىڭ نەگىزىندە قالىپتاسقان. ىرعاق ەكپىنى بايسالدى، ءبىرقالىپتى سوزىڭقى قوڭىر ۇنمەن ورىندالادى. ماۋجىراعان جەلسىز، اسەم ءتۇن، جارىق اي - اۋىل ءتۇنىنىڭ تاماشا ءبىر ءساتىن، ادامنىڭ تابيعات قۇشاعىندا وتىرعان ءبىر مەزەتىن مينورلىق لادتاعى اۋەن سوزبەن سۋرەتتەيدى.
III. ويتولعانىس ساتىسى
• اقىن ولەڭدەرىن وقۋ جانە تالداۋ.
• سوزدىكپەن جۇمىس
جەلسىز تۇندە جارىق اي
جەلسىز تۇندە جارىق اي،
ساۋلەسى سۋدا دىرىلدەپ،
اۋىلدىڭ جانى تەرەڭ ساي،
تاسىعان وزەن كۇرىلدەپ.
قالىڭ اعاش جاپىراعى
سىبىرلاسىپ ءوزدى - ءوزى،
كورىنبەي جەردىڭ توپىراعى،
قۇلپىرعان جاسىل جەر ءجۇزى.
تاۋ جاڭعىرىپ، ءان قوسىپ
ۇرگەن يت پەن ايتاققا.
كەلمەپ پە ەدىڭ جول توسىپ
جولىعۋعا اۋلاققا؟
تايماڭداماي تامىلجىپ،
ءبىر سۋىنىپ، ءبىر ىسىپ،
دەم الا الماي دامىل قىپ،
ەلەڭ قاعىپ، بوس شوشىپ.
ءسوز ايتا الماي بوگەلىپ،
ءدۇرسىل قاعىپ جۇرەگى،
تۇرماپ پا ەدى سۇيەنىپ،
تاماققا كىرىپ يەگى؟
ءبۇۇ
ساباقتى قورىتۋ.
ابايدىڭ تابيعاتتى سۋرەتتەيتىن ولەڭدەرىنىڭ ىشىندە "جەلسىز تۇندە جارىق ايدىڭ" ورنى ەرەكشە. وسىناۋ شاعىن ولەڭدە ايلى ءتۇن مەن جايلاۋداعى ەلدىڭ تۇنگى تىرشىلىگىنىڭ سۇلۋ دا سىرلى كورىنىستەرى تابيعي قالپىندا تامىلجىتا سۋرەتتەلگەن.
ساۋلەسى سۋدا دىرىلدەگەن جارىق اي، اۋىلدىڭ جانىنداعى تەرەڭ ساي، وندا كۇركىرەپ اققان تاۋ وزەنى، الدەنەدەن قۋانا سىبىرلاسقان قالىڭ اعاشتىڭ جاپىراقتارى، يت - قۇسقا ما، بەيساۋات جۇرگىنشىگە مە، ۇرگەن يتتەردىڭ ءۇنى مەن قوي كۇزەتكەندەردىڭ ايتاعى، سول داۋىستاردان تاۋدىڭ جاڭعىرۋى — وسىنىڭ ءبارى كەرەمەت شەبەرلىكپەن جان بىتىرە سۋرەتتەلگەن. سوندىقتان ونى وقىعاندا باياعى قازاق ءومىرىنىڭ ەرتەگىدەي ءبىر اسەم سۋرەتى قايتا ءتىرىلىپ، كىسىنىڭ جانى جادىراپ، كوكىرەگىنە شۋاق توگىلگەندەي سەزىمگە بولەنەدى.
ۇيگە تاپسىرما: «جەلسىز تۇندە جارىق اي» ولەڭىن جاتتاۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاقتىڭ ۇلتتىق ءتىلىنىڭ شىعۋ نەگىزى مەن قالىپتاسۋ جولى
