InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەلەكتر كابەلدەرى، سىمدار جانە باۋسىمدار (شنۋرى)
ماماندىعى. «تاراتۋشى قۇرىلعىلارى بويىنشا ەلەكتر قۇراستىرۋشى» 1 كۋرس
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) بىلىمدىلىگى - سىمداردىڭ، كابەلدەردىڭ قيمالارى، ماركىلەرى، بۇيىمداردىڭ سيپاتتامالارى، تۇرلەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. سىمدارمەن كابەلدەردىڭ توك وتكىزگىش بۇيىمداردىڭ ەلەكتروتەحنيكالىق ماڭىزىن مەڭگەرتۋ. ءا) دامىتۋشىلىق – ءپانارالىق بايلانىستى جۇزەگە اسىرا وتىرىپ، ستۋدەنتتەردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ، جەكە تۇلعانى ىزدەنىمپازدىققا
ىنتالاندىرىپ، ماماندىققا دۇرىس باعدار بەرۋ. ب) تاربيەلىك – ستۋدەنتتەردىڭ ەڭبەككە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ۇقىپتىلىققا، ۇنەمدىلىككە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ينتەراكتيۆتى تاقتانى پايدالانا وتىرىپ سىمدار مەن كابەلدەردىڭ تۇرلەرىن، قۇرىلىسىن قولدانىلۋىن ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ەسەپ شىعارۋ. ويىن ءادىسىن قولدانۋ
ءپانارالىق بايلانىس: ەلەكترتەحنيكا، فيزيكا. ماتەريالتانۋ
كورنەكى قۇرالدار:. سلايدتار. مۋلتيمەديا. پلاكاتتار. وقۋلىقتار. سىمدار
پايدالانعان ادەبيەتتەر: _ج. جانىبەكوۆ. ەلەكترمونتەر. 27 بەت
تەحنيكالىق قۇرالدار: مۋلتيمەديالىق پروەكتور، نوۋتبۋك.

ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. ستۋدەنتتەردىڭ ساباققا قاتىسىن تۇگەندەۋ جانە وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ؛
2. جاڭا ساباققا وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن قويۋ. ساباق ماقساتىن جاريالاۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. ەلەكتر قوندىرعىلارىنىڭ شارتتى بەلگىلەرى سايكەستەندىرۋ تەستى.
2. «جۇبىن تاپ» ەكى باعاندا تۇرعان سوزدەردىڭ جۇبىن تابۋ.

ءىىى. جاڭا ساباق: ساباق تاقىرىبى: ەلەكتر كابەلدەرى، سىمدار، جانە ەلەكتر باۋسىمدار (شنۋرى)
ساباق جوسپارى:
1. مونتاجدى سىمدار مەن كابەلدەر تۋرالى تۇسىنىك. (پرەزەنتاسيا)
2. مونتاجدى سىمدار مەن كابەلدەردىڭ ماركىلەرى، (پرەزەنتاسيا، بەينەروليك)
3. سىمداردىڭ قيماسىن ەسەپتەۋ

1. مونتاجدى سىمدار مەن كابەلدەر تۋرالى تۇسىنىك
مونتاجدى سىمدار مەن كابەلدەر ەلەكترلىك اپپاراتتاردا جانە باسقا ەلەكتروتەحنيكالىق قوندىرعىلاردا ءتۇرلى قوسىندىلاردى جاساۋعا ارنالعان. مونتاجدى سىمداردىڭ جانە كابەلدەردىڭ توقوتكىزگىش جەلىلەرىن وتكىزگىش مىستان جاسايدى. ولار 1 سىمدى جانە كوپسىمدى بولۋى مۇمكىن.
مونتاجدى سىمداردىڭ جەلىلەرىنىڭ قيماسى 0. 05 - 2. 5 مم 2، كابەلدىكى - 0. 35 - 2. 5مم2. جەلىلەر سانى 1 - دەن 52 - گە دەيىن. جوعارى قىزدىرۋعا ءتوزىمدى (200 - 220%) مونتاجدى سىمداردا نيكەلدەنگەن مىس جەلىلەرىن قولدانادى.
كابەل (گولل. kabel – كانات، سىم ارقان)، ەلەكترلىك – سىرتى قورعاعىش قاپتامامەن قاپتالعان، ءبىر نەمەسە بىرنەشە وقشاۋلانعان وتكىزگىشتەردەن (توك وتكىزەتىن تالسىمداردان) تۇراتىن وتكىزگىش.
كابەل ەلەكتر ەنەرگياسىن جانە سيگنالداردى قاشىقتىققا جەتكىزۋ ءۇشىن پايدالانىلادى. كابەلدىڭ قۇرىلىمى ونى تارتۋ (سۋ جانە جەر استىندا، اۋادا، زياندى ورتادا ت. ب.) جانە پايدالانۋ ەرەكشەلىكتەرىنە قاراي ءار ءتۇرلى بولىپ جاسالادى.
كابەل تۇرلەرى؛
كۇشتىك كابەلدەر
باقىلاۋ كابەلدەرى - باسقارۋ، باقىلاۋ جانە اۆتوماتتاندىرىلعان تىزبەكتەر ءۇشىن ارنالعان.
جىلجىمالى وبەكتىلەردى باسقارۋ تىزبەكتەرىندە كوپ سىمدى، اسا يىلگىش نەمەسە يىلگىش مىس تالسىمدار قولدانىلادى.
ارنايى كابەلدەر جارۋ جۇمىستارىنا ارنالعان كابەلدەر جانە تاعى باسقالار بولىپ بولىنەدى. بۇل كابەلدەردى گەولوگيالىق، گەودەزيالىق جۇمىستاردا پايدالانادى.
بايلانىس كابەلدەرى قولدانۋ ايماعىنا قاراي ماگيسترالدى، وبلىس ىشىلىك، قالاارالىق جانە سۋ ىشىلىك دەپ بولىنەدى.
اقپارات كابەلدەرى - انتەننا، تەلەفون، كومپيۋتەر كابەلدەرى جاتادى.
جارىقتى – ديودتى كابەلدەر - كۇشتىك كابەلدىڭ وتە قىزىقتى ءتۇرى. ءمولدىر اشىق قاپپەن قاپتالعان وقشاۋلاماسى بار تپج - نىڭ بويىمەن ءار ءتۇرلى جارىقتى - ديود قوسىمشا سىمدار تىزبەكتەپ جالعانعان بۇل كابەلدەرمەن تەك قانا دەكوراتيۆتى ءتۇرلى - ءتۇستى سۋرەتتەر، كارتينالار سالۋعا بولادى ءار ءتۇرلى مەحانيزمدەردە جانە ساحنالىق اپپاراتۋرالاردى قوسقاندا قولدانىلادى.
كۇشتىك كابەلدەر ۇلكەن وندىرىستەردە قولدانىلادى
بروندالعان كۇشتىك كابەل
1 - توق وتكىزگىش تالسىم
2 - تالسىمداردىڭ
وقشاۋلاماسى
3 - بەلدەۋلىك وقشاۋلاما
4 - مىرىشتىق قابات
5 - قورعانىستىق جابىن
جەكە مىرىشتالعان دومالاق تالسىمدارى بار كۇشتىك
كابەل

1 - توق وتكىزگىش تالسىم
2 - جارتىلاي وتكىزەتىن
قاعازدان جاسالعان ەكران
3 - قاعاز - مايلى وقشاۋلاما
4 - جارتىلاي وتكىزەتىن
قاعازدان جاسالعان ەكران
5 - مىرىشتىق قابات
6 - سىڭدىرىلگەن كابەلدىك
جىپتەرمەن تولىقتىرۋ.
7 - سىمدى برون
8 - قورعانىس قاباتى

1. تاقىرىپشانى بەكىتۋ
1. كابەلگە انىقتاما
2. كابەلدىڭ تۇرلەرى
2. مونتاجدى سىمدار مەن كابەلدەردىڭ ماركىلەرى
كوپتەگەن كابەلدەر مەن سىمداردىڭ وقشاۋلامالىق قابى سىرتقى مەحانيكالىق اسەردەن ماقتا ماتا ورىممەن قورعالعان بولادى. سىمداردىڭ سالالارىنىڭ جانە وقشاۋلامامالىق قابىنىڭ ماتەريالىنا قاراي ماركىلەيدى. ماركىنى ارىپپەن جازادى: اپن، پرتو، پگۆ. ارىپتەر مىنانى بىلدىرەدى:
ا – اليۋمينيي سالا(ەگەر بۇل ءارىپ جوق بولسا، وندا مىس سالالى بولعانى)؛ ر – رەزەڭكە وقشاۋلامالى؛
ۆ – پوليحلورۆينيل وقشاۋلامالى، ن – نايريت وقشاۋلامالى، پ – سىم، پپ – جالپاق سىم،
و – ءوزارا وقشاۋلانعان سىمداردىڭ ورتاق ءبىر قابى بار؛ ت – ترۋبا ىشىمەن جۇرگىزۋگە ارنالعان سىم؛ گ – يىلگىش سىم؛ د – قوس سىم، ش - باۋسىم
ۆۆگ - كۇشتىك كابەل تپج جانە پۆح وقشاۋلاماسىمەن قاپتالعان، سالالارى مىس ماتەريالىنان جاسالعان، سىرتقى قورعانىسى جوق. جيىلىگى 50 گس، 600 - 1000 ۆ كەرنەۋدەگى ەلەكتر توگىن تاراتۋ جانە
جىبەرۋ ءۇشىن ارنالعان كۇشتىك كابەل. 1 - دەن 5 - كە دەيىنگى سالالاردان تۇرادى، قيماسىنىڭ ديامەترى 1، 5 تەن 240 مم2 دەيىن.
اۆۆگ — كۇشتىك كابەل تپج جانە پۆح وقشاۋلاماسىمەن قاپتالعان، سالالارى اليۋمينيي ماتەريالىنان جاسالعان، سىرتقى قورعانىسى جوق. جيىلىگى 50 گس، 600 - 1000 ۆ كەرنەۋدەگى ەلەكتر توگىن تاراتۋ جانە قولدانۋ ءۇشىن ارنالعان كۇشتىك كابەل. 1 - دەن 5 - كە دەيىنگى سالالاردان تۇرادى.
قيماسىنىڭ ديامەترى 1، 5 تەن 240 مم2 دەيىن.
ۆببشۆ — مىس سالالى بروندالعان كۇشتىك كابەل. كابەلدىڭ سالاسى ءبىر سىمدى نەمەسە كوپ سىمدى
بولىپ كەلەدى. 1 - دەن 5 - كە دەيىنگى سالادان تۇرادى. قيماسى 1، 5 مم2 – 240 مم2. تپج - وقشاۋلاماسى بار،
سىرتقى قابى بار، وقشاۋلامامەن كەمبريكتىڭ ارالارىندا پۆح قولدانىلادى. سودان كەيىن ەكى لەنتامەن بروندايدى.
پپ – جالپاق سىم، سالاسى ءبىر سىمدى مىستان جاسالعان. وقشاۋلاماسى پۆح - دان جانە سىرتقى قابىعى دا پۆح - دان جاسالعان. سالالارىنىڭ سانى 2 نەمەسە 3، قيماسىنىڭ رازمەرى 1، 5 تەن 6 مم2 دەيىن. ستاسيونارلىق جارىقتاعىش جۇيەلەردە، سونىمەن قاتار جارىقتاندىرۋدا، روزەتكالاردى مونتاجداۋدا قولدانىلدى. نومينالدىق كەرنەۋى 250 ۆ، جيىلىگى 50 گس. - 15 تەن +50 س دەيىنگى ارالىقتا قولدانىلادى.
مايىسۋ راديۋسى 10 دەسيمەتردەن اسپاۋ كەرەك.

2. تاقىرىپشانى بەكىتۋ
كابەل ماركالارىن اجىراتا ءبىلۋ.

3. سىمداردىڭ قيماسىن ەسەپتەۋ
قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ ءۇشىن بىزدەر كابەلدىڭ نەمەسە سىمنىڭ جۇكتەمەگە سايكەس كەلۋى ءۇشىن
سىمنىڭ قيماسىن انىقتاۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن سىمنىڭ نەمەسە كابەلدىڭ سىرتقى قابىعىن
اشىپ، ەگەر سىم ءبىر سالالى بولسا، وندا ديامەترىن مىنا فورمۋلامەن ولشەيمىز:
S = پ *d2 / 4 نەمەسە S= 0. 8* d2 مۇندا
S = سىمنىڭ قيماسىنىڭ اۋدانى، مم2
پ = 3. 14
d = سىمنىڭ ديامەترى، مم2
وسى فورمۋلا بويىنشا ەسەپ شىعارۋ: سىمنىڭ ديامەترى d=1. 5، وندا سىمنىڭ قيماسى نەشەگە تەڭ:
S=0، 8 * d2 = 0، 8 * 1، 5 * 1، 5 = 1، 8 مم2
ەگەر سىم كوپ سالالارى بولسا، وندا سىمنىڭ بولەك - بولەك اعىتىپ، ىشىندەگى سالالارىن
سانايمىز دا، ىشىندەگى سالانىڭ قيماسىنىڭ اۋدانى s، سودان كەيىن بارلىق سىمنىڭ
قيماسىنىڭ اۋدانىن S - تى انىقتايمىز. بارلىق سىمنىڭ سالاسىنىڭ اۋداندارىنىڭ قوسىندىسىن قوسىپ، سىمنىڭ قيماسىن تابۋعا بولادى.

3 تاقىرىپشانى بەكىتۋ.
ەسەپ: ءبىر سىمنىڭ ىشىندە 37 سالاسى بولسا، وندا ءبىر سالاسىنىڭ قيماسىنىڭ ديامەترى
d = 0، 3 مم بولادى. سىمنىڭ ءبىر سالاسىنىڭ اۋدانى مىناعان تەڭ:
شەشۋى: s = 0. 8 * d2 =0. 8 * 0. 3 * 0. 3 = 0. 072 مم 2
سىمنىڭ بارلىق سالالارىنىڭ قيماسىنىڭ اۋدانى مىناعان تەڭ:
S = 37 * s = 37 * 0. 072 = 2. 66 مم 2

V. ءۇي تاپسىرماسى:
_____ ينتەرنەتتەن ماقالالار جيناپ اكەلۋ. ج. جانىبەكوۆ. ەلەكترمونتەر. 27 بەت
VI. وقۋشىلاردى باعالاۋ.

اتىراۋ يندۋستريالدى كوللەدجى
ارنايى ءپان ءمۇعالىمى داۋىلبايەۆا التىناي ورىنعالي قىزى