InfoHub Logo

قاتىسۋشىلار:

قوساياق
تاۋىقتار
كوكەك
قازدار
تۇيەتاۋىق
اققۋلار
پينگۆين
ينكۋباتور يەسى
تۇلكى

ساحنا اشىلعاندا قوساياق ايدالادا سەكەڭدەپ كەلە جاتىپ، جولىندا اعارىپ جاتقان زاتتى كورەدى. قورقاقتاپ، الگى زاتقا جاقىندايدى. سويتسە، ول جۇمىرتقا ەكەن. جۇمىرتقانى قولىنا ەپپەن الىپ، ارى-بەرى توڭكەرىپ قارايدى.

قوساياق. ەشبىر بەلگىسى جوق. بۇل جۇمىرتقا كىمدىكى بولدى ەكەن؟ (ويلانىپ تۇرادى. جۇمىرتقانى ورنىنا قويىپ كەتىپ قالادى، قايتا ورالادى.) قوي، مەن مۇنىڭ وبالىنا قالمايىن. يەسىن تاۋىپ، اپارىپ بەرەيىن، قۋانىپ قالسىن. جاساعان جاقسىلىعىمدى باعالار. بالكىم، وسى جۇمىرتقا تاۋىقتاردىكى شىعار.

قوساياق جۇمىرتقانى قولىنا الىپ تاۋىقتارعا كەلەدى. الدىنان قوقيلانىپ قوراز شىعادى.

قوساياق. مىنا جۇمىرتقا سىزدەردىكى ەمەس پە؟ كەلە جاتسام جولىمدا جاتىر ەكەن.

قوراز جۇمىرتقانى ارى-بەرى توڭكەرىپ قارايدى.

قوراز. ءبىزدىڭ تاۋىق مۇنداي جۇمىرتقانىڭ كۇن سايىن بىرەۋىن تابادى. دال بولىپ تۇرمىن. بالكىم، بىزدىكى، بالكىم، بىزدىكى بولماۋى دا مۇمكىن. ەشبىر بەلگىسى دە جوق. بۇل جۇمىرتقانى ءبىزدىڭ تاۋىق بالاپان قىلىپ باسىپ شىعارماي، ەشكىم دە تاپ باسىپ ايتا الماس. ال ول ءۇشىن تالاي كۇن كۇتۋ كەرەك. (تاۋىقتى جانىنا شاقىرادى.) مىنا جۇمىرتقا بىزدىكى مە؟

تاۋىق جۇمىرتقانى ارى توڭكەرىپ، بەرى توڭكەرىپ ۇزاق قاراپ، باسىن شايقايدى.

تاۋىق. بىلمەي تۇرمىن. جۇمىرتقالاردى اجىراتۋ قيىن. ءبارىنىڭ سىرتى بىردەي عوي. قوراز بايەكە، وسى جۇمىرتقا جىلاندىكى ەمەس پە؟ (شوشىنىپ) ويباي، پالەسىنەن اۋلاق، جۇمىرتقا جىلاندىكى بولىپ شىقسا، ءبارىمىزدى شاعىپ، جۇتىپ قۇرتار!

قوراز. جىلاندىكى وسىنداي ءىرى مە؟

تاۋىق. بىلمەيمىن، بىلمەيمىن. بۇل جۇمىرتقاسىز دا كۇركەمىز جۇمىرتقاعا تولى. جۇمىرتقادان كەندە ەمەسپىز. بۇگىن جانە ءبىرىن تاپتىم. قوراز بايەكە، باسىمىز داۋعا قالار (از-كەم ويلانىپ). ءاي، قوساياق! وسى جۇمىرتقا قازدىكى شىعار؟ ولار دا جۇمىرتقانى كوپ تابادى. سولارعا اپارىپ كورسەتشى.

قوراز. ءوي، اقىلدىم! سەنىڭ كەيدە ءجون تاۋىپ ايتاتىنىڭ بار. بۇل اقىلىڭ اقىل-اق. قوساياعىم، سولارعا بار!

قوراز قوساياقتى كۇركەسىنەن شىعارىپ سالادى. قوساياق ەلپەلەكتەپ قازدارعا كەلەدى. ءبىر توپ قازدار اۋلادا بيلەپ ءجۇر ەكەن.

قوساياق. مىنا جۇمىرتقا جولدا جاتىر ەكەن. تاستاپ كەتۋگە وبالسىندىم. مۇمكىن سىزدىكى بولار. قانشا دەگەنمەن ءسىزدى ءىش تارتىپ كەلدىم. تۋىسپىز عوي. سىزدە دە قوساياق بار. مەندە دە قوساياق بار (كۇلىپ) ال وسى قوساياقتىلار ىشىندە جۇمىرتقا تاپپايتىن مەن عانا. قالعاندارىنىڭ ءبارى جۇمىرتقا تابادى.

قاز (تۇكسيىپ، اشۋ شاقىرىپ). تۋىسشىلىن مۇنىڭ. ادامدار دا قوس اياقتى. ولار جۇمىرتقا تابا ما؟!. جۇمىرتقاسىن كەز كەلگەن جەرگە تۋىپ، تاستاپ كەتە بەرەتىن كوكەك دەپ تۇرسىڭ با مەنى!

قوساياقتى تىستەمەككە تۋرا ۇمتىلادى. قوساياق ارەڭ قاشىپ قۇتىلادى. شارشاپ-شالدىعىپ كەلە جاتسا، الدىنان كوكەك ۇشىراسادى.

قوساياق (جالما-جان). كوكەك، كوكەك! مەن مىنا جۇمىرتقانى ايدالادا جاتقان جەرىنەن تاۋىپ الدىم. سەنىكى ەمەس پە؟

كوكەك (سىلانىپ، تارانىپ، ماڭعازدانىپ). ءبىز، كوكەكتەر، اتا-بابا جولىنان اۋىتقىپ كورگەن ەمەسپىز. كوكەكتەر كەز كەلگەن جەرگە جۇمىرتقالاي سالاتىنى دا راس. جۇمىرتقانى تابۋىن ءبىز تابامىز، ال ونى بالاپان قىپ باسقالار باسىپ شىعارادى. بۇل – ءبىر دە. جۇمىرتقانى باسىپ، ۋاقىتىن ەش قىلاتىن دا ءبىز ەمەس. جۇمىرتقا مەنىكى مە، مەنىكى ەمەس پە، وعان باس قاتىرمايمىن. بۇل – ەكى دە. كانە، اكەلشى كورەيىن. (ول جۇمىرتقانى قولىنا الىپ، ارى-بەرى توڭكەرىپ قاراپ، ءبىراز تۇرادى.) ءبىز ءوز جۇمىرتقامىزدى ونشا تاني دا بەرمەيمىز. بۇل – ءۇش دە.

قوساياق. نە دەگەن قايىرىمسىز، قاتىگەز قۇسسىڭدار.

كوكەك. ءويتىپ ماعان تيىسپە. نە قىلعان پالەسىڭ ءوزىڭ؟

قوساياق. جۇمىرتقانىڭ يەسىن ىزدەپ جۇرگەنىم دە پالەلىك پە؟ بىرەۋگە جاقسىلىق جاساساڭ، كورەتىنىڭ وسى.           

كوكەك. ءاي، قوساياق! مىنا جۇمىرتقانى قاي جەردەن تاپتىڭ، سول جەرگە اپارىپ قوي. بۇل – ءبىر دە. ايتپەسە ۇستىڭنەن ارىز جازىپ، سوتتاتىپ جىبەرەمىن. بۇل – ەكى دە. مەنىڭ سەن تۇرماق، ءوز جۇمىرتقامدى، ءوز بالاپاندارىمدى دا ايامايتىنىمدى بۇكىل ەل بىلەدى. بۇل – ءۇش دە. سەن مەنىمەن ويناما ءويتىپ. ەرەگەسپە!

قوساياق (شىرىلداپ، بەزەك قاعىپ). استاپىراللا! نە ءۇشىن؟ جاساپ جۇرگەن جاقسىلىعىم ءۇشىن بە؟

كوكەك. قانداي جاقسىلىق؟ وسى ما جاقسىلىعىڭ؟ قايتا سەن جاماندىق جاساپ ءجۇرسىڭ. جاقسىلىق-ماقسىلىق دەپ مەنى الداۋ-سىراتپا. ءدال ءقازىر جۇمىرتقانى ورنىنا اپارىپ قوي. ايتپەسە، كۇنىڭ قاراڭ بولادى. قوساياق جۇمىرتقا ۇرلاپ ءجۇر. ونى ءوزى جەپ قويدى دەپ بايبالام سالامىن.

قوساياق (زارەسى ۇشىپ). مەن نەگە اۋرەگە ءتۇسىپ، اقجۇرەك بولىپ ءجۇرمىن، ءا؟! مىنا جۇمىرتقا ماعان كەرەك پە؟ قۇرىسىنشى ءارى (جۇمىرتقانى جەرگە قويىپ، كەتۋگە ىڭعايلانادى).

كوكەك. ءاي-اي! سەن، قوساياق، بۇل جۇمىرتقانى ۇرلاپ العانسىڭ؟

قوساياق. ماعان جالا جاپپا.

قوساياق جۇمىرتقانى قولىنا الىپ، ونى تاۋىپ العان جەرىنە تاستاۋعا بەل بايلايدى. ول جول-جەنەكەي اققۋلار جۇرگەن كولدىڭ جانىنان وتەدى.

قوساياق (وزىنە). اققۋلار دا جۇمىرتقالايدى عوي. نەم كەتەدى، كەرسەتەيىن...

اققۋ (ساندەنىپ). جول بولسىن!

قوساياق. مىنا جۇمىرتقانى جولدا كەلە جاتىپ تاۋىپ الدىم. سىزدىكى ەمەس پە؟

اققۋ (جۇمىرتقانى قولىنا الىپ). جۇمىرتقالاردىڭ ءبارى بىركەلكى عوي. مەنىكى دەپ ناقتى ايتا المايمىن. جۇمىرتقا تاباتىن تەك مەن عانا ەمەس. (جۇمىرتقانى قوساياققا قايتارىپ بەرەدى.) مىنا بەلدىڭ استىندا تۇيەتاۋىقتار بار. سولارعا اپارىپ كەرسەت. بالكىم، سولاردىكى شىعار.

قوساياق تۇيەتاۋىققا كەلەدى. تۇيەتاۋىقتىڭ تۇكسيگەن ءتۇسى سۋىق. باسىن قاقشاڭداتىپ، «قوق-قوق» دەپ ۇرسىساتىن ەشكىمدى تابا الماي تۇرعانى انىق. قوساياق قورقا-قورقا جانىنا جاقىندايدى.

قوساياق. تۇيەتاۋىق اعاي! مەن جۇمىرتقا تاۋىپ الدىم. ايدالادا جاتىر ەكەن. سونى يەسىنە تاپسىرايىن دەپ ەدىم. (كۇمىلجىپ) سىزدىكى ەمەس پە ەكەن؟

تۇيەتاۋىق قوساياققا وزىنە قاراي «جاقىندا» دەپ يشارا جاسايدى. قوساياق جانىنا جاقىنداي بەرگەندە، ونى جەلكەسىنەن شاپ بەرىپ، تىستەپ الىپ، ارى-بەرى ۇزاق سىلكىلەپ، اناداي جەرگە لاقتىرىپ جىبەرەدى. قوساياقتىڭ قولىنداعى جۇمىرتقا جەرگە ۇشىپ كەتەدى.

تۇيەتاۋىق. جوعالت كوزىڭدى! مەن ساعان جۇمىرتقامدى تاۋىپ بەر دەدىم بە؟ جانە مەنى وسىنداي مايدا جۇمىرتقا تابادى دەپ كەلەمەجدەپ تۇرسىڭ با؟ (كەكەتىپ) جۇمىرتقانى سوناۋ سولتۇستىكتەگى پينگۆين دە تابادى. سولارعا اپار. بالكىم، سولاردىكى شىعار.

قوساياق (القىنىپ). ءبىر باستاعان ءىسىمدى اياقسىز قالدىراتىن مەن ەمەس. ەرەگەسكەندە وسىنى پينگۆينگە دە كورسەتىپ قايتامىن!..

قوساياق سولتۇستىكتەگى پينگۆينگە كەلەدى. كۇن سۋىق. دىردەكتەپ توڭىپ تۇر.

پينگۆين. سەن ءوزىڭ كىمسىڭ؟ بۇرىن كورمەگەن قۇسىمسىڭ؟

قوساياق. مەن قۇس ەمەسپىن، اڭمىن. قوساياقپىن.

پينگۆين. باسە، قاناتىڭ جوق. اڭدار دا جۇمىرتقا تابا ما؟

قوساياق. جوق. مەن جۇمىرتقا تاپپايمىن. مۇنى تاۋىپ الدىم.

پينگۆين. ەندەشە جۇمىرتقادا قانداي شارۋاڭ بار؟

قوساياق. يەسىنە تاپسىرايىن دەپ كۇنى بويى اۋرەگە ءتۇسىپ، ساندالىپ ءجۇرمىن.

پينگۆين. ولەرمەن ەكەنسىڭ. كۇن سۋىقتا وسى ىسىڭنەن نە پايدا تاپپاق ەدىڭ؟

قوساياق. وسى قىلىعىم ءۇشىن ەستىمەگەن ءسوزىم جوق. ءوزىم دە ءبىر سورلىمىن. نەم بار ەدى وسى جۇمىرتقادا. «اقىماق باس – اياقتىڭ سورى» دەگەن.

پينگۆين. ەندى ماعان نە ءۇشىن كەلدىڭ؟

قوساياق (پينگۆينگە). مىنا جۇمىرتقا سىزدىكى ەمەس پە؟

پينگۆين. قايدان مەنىكى بولسىن. ءبىز جىلىنا ءبىر عانا جۇمىرتقا تابامىز. ونى كوزىمىزدەن تاسا قىلمايمىز. ءوزىمىز استىمىزعا باسىپ، تاپجىلماي وتىرىپ بالاپان ەتىپ شىعارامىز. مىنە (ول ءوزى باسىپ وتىرعان جۇمىرتقاسىن كورسەتەدى). تاۋىق، ۇيرەك، قاز، تاعى باسقا قۇستار قۇساپ، كۇن سايىن جۇمىرتقا تابا بەرمەيمىز.

قوساياق. ءا، سولاي ەكەن-اۋ. ول ويىما كەلمەپتى. بەكەر اۋرە-سارساڭ بولىپپىن. كەشىرىڭىز (كەتەدى).

قوساياققا جولدا كەلە جاتىپ ءبىر وي كەلەدى دە، جول-جونەكەي تاۋىققا قايتا بارادى.

قوساياق. تاۋىق! سەنەن ءبىر وتىنەيىن دەگەنىم، مىنا جۇمىرتقانى ساعان بەرىپ كەتەيىن. باسىپ كورشى، انىعىنا جەتىپ انىقتايىق. كىمنىڭ جۇمىرتقاسى ەكەنىن سوندا بىلەتىن بولامىز. نەڭ كەتەدى. كوپ جۇمىرتقاڭنىڭ اراسىنا قوسا سال. ءسويتشى.

تاۋىق (كەكىرەيىپ). ءاي، قوساياق. ءبىز جاڭا تاۋىقتارمىز. قىرىق كۇن كۇرىك بولىپ جۇمىرتقا باسىپ شىعاراتىن باياعىنىڭ تاۋىقتارى ەمەسپىز. جۇمىرتقالاردى بۇل كۇندەرى ينكۋباتور بالاپان ەتىپ باسىپ شىعارادى. ودان حابارىڭ جوق پا ەدى؟ (اشۋلانىپ) وسى سەن، قوساياق، ماعان نەگە بايلاندىڭ؟

قوساياق. ينكۋباتورعا بارسام بارايىن. جاقسىلىق جاساپ جۇرگەنىم ءۇشىن جازالاي قويماس (كەتەدى).   

قوساياق ينكۋباتور يەسىنە كەلەدى. ول جۇمىرتقانى ارى-بەرى توڭكەرىپ، ۇزاق قارايدى.

ينكۋباتور يەسى. بۇل جۇمىرتقانى باسىپ شىعارۋ ءۇشىن اقىسىن تولەيسىڭ، تەگىن دۇنيە جوق، ءقازىر نارىق زامانى. جانە جۇمىرتقا وزىڭدىكى ەكەنىنە ءشۇبام بار.

قوساياق. ارينە، مەنىكى ەمەس. مەن جۇمىرتقا تابۋشى ما ەدىم؟! تاۋىپ الدىم دەدىم عوي.

ينكۋباتور يەسى. جىلانعا دا باردىڭ با؟ ول دا جۇمىرتقا تابادى.

قوساياق. جوق. ودان قورقامىن.

ينكۋباتور يەسى. قولتىراۋىنعا باردىڭ با؟ ول دا جۇمىرتقا تابادى.

قوساياق. جوق. ودان دا قورقامىن.

ينكۋباتور يەسى. تاسباقاعا باردىڭ با؟ ول جۇمىرتقانى كوپ تابادى.

قوساياق. ەندى ماعان جەتپەگەنى وسى ەدى. ول ءۇشىن مۇحيتقا بارۋ كەرەك، تىم الىس.

ينكۋباتور يەسى. بارىنەن قورقاسىڭ، ال مەنەن قورىقپايسىڭ، ءا؟ ايتار اقىلىم، سولاردى تۇگەل ارالاپ شىق. مۇمكىن سولاردىڭ بىرەۋىنىكى شىعار (كەتۋگە ىڭعايلانادى).

قوساياق. اعاتاي، اقىسىن تولەيىن. جۇمىرتقانى باسىپ شىعارشى.

ينكۋباتور يەسى. اقشاڭ بار ما؟

قوساياق. تابامىن. قارىز الارمىن. اقىسى ونشا كوپ ەمەس شىعار.

ينكۋباتور يەسى. كوپ. ءبىز ءبىر جۇمىرتقا باسساق تا، مىڭ جۇمىرتقا باسساق تا، اگرەگات ىسكە قوسىلعان سوڭ، اقىسىن تولىق الامىز.

قوساياق. ونداي اقشا مەندە جوق.                                            

ينكۋباتور يەسى. ەندەشە، دو سۆيدانيا.

قوساياق. جانىڭىز اشىمايتىن قاتىگەز ەكەنسىز...

جول-جونەكەي وعان تۇلكى جولىعادى. تۇلكىنى اينالىپ وتپەك بولعان قوساياقتىڭ جولىن كەس-كەستەيدى.

تۇلكى. قوساياقجان، قايدا اسىقتىڭ؟ قايدان كەلەسىڭ؟

قوساياق (ساقتانىپ). ءجاي، قىدىرىپ ءجۇرمىن.

تۇلكى. قولىڭداعى جاسىرىپ تۇرعان نە؟

قوساياق. ەشتەمە ەمەس.

تۇلكى (كۇلىپ). قوساياقجان، كورىپ تۇرمىن عوي. اعاراڭداعان نارسە عوي، اكەلشى كورەيىك. (قوساياق كورسەتپەيدى. تۇلكى كۇشتەپ كورگىسى كەلەدى. قوساياق قاشادى. تۇلكى ونى قۋالاپ ءجۇرىپ ۇستاپ الادى.) ءوي، مىناۋىڭ جۇمىرتقا عوي. قاي جەردەن ۇرلاپ الدىڭ؟

قوساياق. ۇرلاپ العان جوقپىن، تاۋىپ الدىم.

تۇلكى (سىقىلىقتاپ). ءجا، ءجا. ءويتىپ كولگىرسىمە. ۇرلاعان زاتىڭدى ءبولىس. اكەل، ەكەۋمىز مۇنى تەڭ ءبولىپ، جەپ الايىق.

قوساياق (شوشىنىپ). جوق. بولمايدى.

تۇلكى (تۇنەرىپ). جەكە ءوزىڭ جەيىن دەپ تۇرسىڭ عوي. ونىڭ بولماس.

(تۇلكى قوساياقتى قۋا جونەلەدى. الىمجەتتىك جاساپ، جۇمىرتقانى قوساياقتىڭ قولىنان تارتىپ الادى. جۇمىرتقانى جەرگە ءبىر ۇرادى. جۇمىرتقا جارىلمايدى. ەكى ۇرادى، تاعى دا جارىلمايدى.) ءاي، قوساياق، مىنا جۇمىرتقاڭ نە دەگەن بەرىك ەدى. (تاسپەن ۇرادى. ول سىنبايدى. قولىنا الىپ) وي، مىناۋىڭ جۇمىرتقا ەمەس، اپپاق شاريك قوي. تەننيستىڭ بە، گولفتىڭ بە شاريگى عوي!

(قوساياق ەلەڭ ەتە قالادى.) ءما، ءوزىڭ جەي عوي. (تۇلكى جۇمىرتقانى الىسقا لاقتىرىپ جىبەرەدى. كەتەدى. قوساياق ءماز-مايرام بوپ قاتتى قۋانادى. جۇمىرتقا دەپ جۇرگەنى شاريك ەكەن.)

قوساياق. نە بولسا، و، بولسىن! مەن تەك ەلگە جاقسىلىق جاسايىن دەدىم. قايىرىم جاساعانعا ەلدىڭ كيەسى تيەدى. ساۋ بولىڭىزدار! (كەتەدى.)

سوڭى

---