ادامگەرشىلىك، جاقسىلىق، قايىرىمدىلىق، قايىرىمسىزدىق، جاماندىق، تاقىرىبىنداعى ماقال-ماتەلدەر
اقىلسىز ادام ايقاي كەلەدى.
جان-جاعىن جايپاي كەلەدى.
اقىلدى ادام جاي-جاي سويلەيدى،
جان جاعىن بايقاي كەلەدى.
*** *** *** ***
ادام دەگەن ارداقتى ات.
*** *** *** ***
ادامگەرشىلىككە ارنالعان ءۇش ساۋال بار:
شولگە قۇدىق قازعان ءبىر ساۋاپ،
وزەنگە كوپىر سالعان ءبىر ساۋاپ،
جولعا اعاش ەككەن ءبىر ساۋاپ.
*** *** *** ***
ەڭبەك ادامنىڭ كوركى،
ادام زاماننىڭ كوركى.
*** *** *** ***
بىرەۋ، بىرەۋگە سۇيەۋ.
*** *** *** ***
تالابى جوق جاس —
قاناتى جوق قۇس.
*** *** *** ***
ورمانسىز جەر — جالاڭاش،
ارمانسىز ەر — جالاڭاش.
*** *** *** ***
ادامنىڭ كۇنى اداممەن.
*** *** *** ***
ادام بىر-بىرىنە قوناق.
*** *** *** ***
ات جاقسىسىن ماقتا،
ادام جاقسىسىن جاقتا.
*** *** *** ***
ادام قايعىسى — زامان قايعىسى.
*** *** *** ***
كۇيەسىز قازان جوق،
قايعىسىز ادام جوق.
*** *** *** ***
جاسىق ادام جاسىنا جەتپەي قارتايار،
اسىل ادام جاسىنا جەتپەي مارقايار.
*** *** *** ***
ون ادام جۇرگەن جەردە ءىز قالادى،
ءجۇز ادام جۇرگەن جەر — سوقپاق،
مىڭ ادام جۇرگەن جەردە جول قالادى.
*** *** *** ***
كىسىنى كەيدە تارشىلىق سىنايدى،
كەيدە بارشىلىق سىنايدى.
*** *** *** ***
اركىمنىڭ ءوزى شىعار بيىگى بار.
*** *** *** ***
جۇمساق اعاش قۇرتقا جەم،
جۇمساق ادام جۇرتقا جەم.
*** *** *** ***
بەيتانىس كىسى —
بىتەۋ جاڭعاق.
*** *** *** ***
قاعازعا ءتىل بىتىرگەن — قالام،
جانسىزعا جان بىتىرگەن — ادام.
*** *** *** ***
ادام ويعا تويماس،
ءبورى قويعا تويماس.
*** *** *** ***
تەمىر سىرىن وتتا تانىتادى،
ادام سىرىن جوقتا تانىتادى.
*** *** *** ***
جامان ادام كەتسە،
دۇنيە كەڭىپ قالعانداي.
جاقسى ادام كەتسە،
دۇنيە كەمىپ قالعانداي.
*** *** *** ***
جاقسى سىيلاعاننىڭ ق ۇلى،
جامان قورىققاننىڭ ق ۇلى.
*** *** *** ***
جاقسىنىڭ سوڭىنان كوپ ەرەدى،
جاماننىڭ سوڭىنان ءشوپ ەرەدى.
*** *** *** ***
بىتەر ءىستىڭ باسىنا،
جاقسى كەلەر قاسىڭا.
*** *** *** ***
سىرلاسۋعا دوس جاقسى،
سىيلاسۋعا جات جاقسى.
*** *** *** ***
اق ساۋىتتىڭ جاعاسى بار،
جەڭى جوق.
شىن جاقسىنىڭ اشۋى بار.
كەگى جوق.
*** *** *** ***
اقىلسىز اتقا مىنسە،
اتاسىن باسىپ كەتە جازدايدى.
*** *** *** ***
بولار ادام — ون بەسىندە باس بولار،
بولماس ادام — قىرىق بەسىندە جاس بولار.
*** *** *** ***
ايلا التاۋ،
اقىل جەتەۋ،
ايلا مەن اقىل قوسىلسا،
الدىرمايتىن ەكەۋ.
*** *** *** ***
ءوزىن عانا ويلاعان،
جاماندىقتىڭ بەلگىسى.
وزگەنى دە ويلاعان،
ادامدىقتىڭ بەلگىسى.
*** *** *** ***
اقىلدى وزىنەن كورەدى،
اقىلسىز اعايىننان كورەدى.
*** *** *** ***
اقىماق ىشكەن-جەگەنىن ايتادى،
اقىلدى كورگەن-بىلگەنىن ايتادى.
*** *** *** ***
كورگەندى كىسى،
كورگەنىن ايتار.
كورگەنسىز كىسى،
بەرگەنىن ايتار.
*** *** *** ***
جاقسىنىڭ ايتقانى كەلمەيدى،
جاماننىڭ ساندىراعى كەلەدى.
*** *** *** ***
بىرەۋگە ور قازبا، ءوزىڭ تۇسەسىڭ.
*** *** *** ***
جامان بولسا العانىڭ،
شىن دوسىڭ دا شەتتەيدى.
*** *** *** ***
جاقسىنى جامانداساڭ،
ارۋاعى تاسادى.
جاماندى جامانداساڭ،
قۇتى قاشادى.
*** *** *** ***
جىلانعا تۇك بىتكەن سايىن،
قالتىراۋىق بولادى.
جامانعا مال بىتكەن سايىن،
باقىراۋىق بولادى.
*** *** *** ***
باسىڭا ءىس تۇسسە،
جاقسى كومەك ەتەدى،
جامان كۇلىپ كەتەدى.
*** *** *** ***
جاقسى ءوز باسىنان كورەدى،
جامان جولداسىنان كورەدى.
*** *** *** ***
جامان ادام ءتورشىل.
*** *** *** ***
جاقسىدان جامان تۋادى،
ءبىر اياق اسقا العىسىز.
جاماننان جاقسى تۋادى،
ادام ايتسا نانعىسىز.
*** *** *** ***
جامان ماقتانسا قاتىنىن سابار.
*** *** *** ***
جاقسىلىققا جاقسىلىق،
ءار كىسىنىڭ ءىسى.
جاماندىققا جاقسىلىق،
ەر كىسىنىڭ ءىسى.
*** *** *** ***
جاقسى ارمان وزدىرار،
جامان قۇلقىن توزدىرار.
*** *** *** ***
جاقسىعا قىلعان جاقسىلىق
ومىرىڭدە توزبايدى.
جامانعا قىلعان جاقسىلىق
ءبىر كۇنگىدەي بولمايدى.
*** *** *** ***
قۇدىقتان سۋ ىشكەن،
قازعانعا راحمەت ايتادى.
اعاشتى كولەڭكەلەگەن،
ەككەنگە راحمەت ايتادى.
*** *** *** ***
ءبىر كۇن تۇزىن تاتقانعا، قىرىق كۇن سالەم.
*** *** *** ***
جاۋىزعا ايتقان جىلى ءسوز —
سۋعا جازعان سەرتپەن تەڭ.
*** *** *** ***
ءوزىم اسىراعان كۇشىگىم ءوزىمدى قاپتى.
*** *** *** ***
ءقادىرىڭدى بىلمەسكە
قادامىڭدى كوتەرمە.
*** *** *** ***
ءبورى بالاسىن اسىراعانمەن يت بولماس.
*** *** *** ***
تارشىلىقتى كورمەسەڭ كەمشىلىكتى بىلمەسسىڭ.
*** *** *** ***
ءوزى بولعان قىز توركىنىن تانىمايدى.
*** *** *** ***
اشارشىلىقتا جەگەن قۇيقانىڭ ءدامى كەتپەيدى.
*** *** *** ***
ساڭىراۋعا سالەم بەرسەڭ "اتاڭنىڭ باسى" دەر.
*** *** *** ***
ەسەكتى وتقا ايداساڭ، بوققا قاشار.