«ادەبيەت تەورياسى» بەيىندىك كۋرسىنا ارنالعان كومەكشى قۇرال
«ادەبيەت تەورياسى» بەيىندىك كۋرسىنا ارنالعان كومەكشى قۇرال
1. انتيتەزا – اقىن - جازۋشىلار ءبىر نارسە سۋرەتتەگەندە ەكى زاتتى قاتار قويىپ سۋرەتتەپ، ءۇشىنشى زاتتىڭ بەينەسىن سۋرەتتەپ كورسەتەدى. مىسالى، ءاقجۇنىس قارت قوجاعا:
«قارا جەرگە قار جاۋار،
قاردى كور دە ەتىم كور!
قار ۇستىنە قان تامار،
قاندى كور دە بەتىم كور!- دەپ سالىستىرادى.
سوندا بەتىنىڭ اپپاق ەكەنىن ءاقجۇنىس وسىلاي كورسەتەدى».
2. انافورا – ولەڭ تارماقتارىندا ءسوز باسىندا عانا ءبىر نەمەسە بىرنەشە ءسوزدىڭ قايتالانىپ كەلۋى.
قوسشىعا قوقان جازىلدى،
قوعام بولدى سوقا الدى - دەيتىن.
سىقىر - سىقىر سوقاسى،
قازاق وسى - دالا دەيتىن، كۇن دەيتىن،
قازاق وسى – ونەر الدى ءتىل دەيتىن
(ق. مىرزا ءالي)
سولقىلداتتى سول ماڭدى.
قولاڭ شاشتى تۇقىمدى
قوقان جەردى قوپاردى.
ولەڭنىڭ ءار جولى كەيدە
ءبىر سوزدەن باستالادى...
(ءى. جانسۇگىروۆ، «كوكتەمدە»)
3. انتونيم - جەكە سوزبەن اتالعان ماعىناسى قاراما-قارسى سوزدەر.
جوعارى - تومەن ۇيرەك - قاز،
ۇشىپ تۇرسا سىمپيىپ.
(اباي، «جاز»)
اق-قارا، الىس-جاقىن. بۇل وڭاي ماسەلە، ويتكەنى بۇنى قازاق تىلىندە دە وتەدى.
4. اسسونانس – ولەڭ تارماقتارىنىڭ باستاپقى ءسوزى تەك قانا ءبىرىڭعاي داۋىستى دىبىستاردان باستالادى.
اعىندى مەنىڭ اقسۋىم،
اقىرىپ ءالى اعاسىڭ.
اقيلاعان اشۋمەن
اقتاردى اسقار ساباسىن.
(ءى. جانسۇگىروۆ «اعىندى مەنىڭ اقسۋىم»)
... قاتاراعان قارا نار
ارقانىڭ قيىپ العان كۇن،
الما مويىن ارۋدى
ات ارتىنا سالعان كۇن.
(«مۇنار كۇن»، ماحامبەت)
1. انتيتەزا – اقىن - جازۋشىلار ءبىر نارسە سۋرەتتەگەندە ەكى زاتتى قاتار قويىپ سۋرەتتەپ، ءۇشىنشى زاتتىڭ بەينەسىن سۋرەتتەپ كورسەتەدى. مىسالى، ءاقجۇنىس قارت قوجاعا:
«قارا جەرگە قار جاۋار،
قاردى كور دە ەتىم كور!
قار ۇستىنە قان تامار،
قاندى كور دە بەتىم كور!- دەپ سالىستىرادى.
سوندا بەتىنىڭ اپپاق ەكەنىن ءاقجۇنىس وسىلاي كورسەتەدى».
2. انافورا – ولەڭ تارماقتارىندا ءسوز باسىندا عانا ءبىر نەمەسە بىرنەشە ءسوزدىڭ قايتالانىپ كەلۋى.
قوسشىعا قوقان جازىلدى،
قوعام بولدى سوقا الدى - دەيتىن.
سىقىر - سىقىر سوقاسى،
قازاق وسى - دالا دەيتىن، كۇن دەيتىن،
قازاق وسى – ونەر الدى ءتىل دەيتىن
(ق. مىرزا ءالي)
سولقىلداتتى سول ماڭدى.
قولاڭ شاشتى تۇقىمدى
قوقان جەردى قوپاردى.
ولەڭنىڭ ءار جولى كەيدە
ءبىر سوزدەن باستالادى...
(ءى. جانسۇگىروۆ، «كوكتەمدە»)
3. انتونيم - جەكە سوزبەن اتالعان ماعىناسى قاراما-قارسى سوزدەر.
جوعارى - تومەن ۇيرەك - قاز،
ۇشىپ تۇرسا سىمپيىپ.
(اباي، «جاز»)
اق-قارا، الىس-جاقىن. بۇل وڭاي ماسەلە، ويتكەنى بۇنى قازاق تىلىندە دە وتەدى.
4. اسسونانس – ولەڭ تارماقتارىنىڭ باستاپقى ءسوزى تەك قانا ءبىرىڭعاي داۋىستى دىبىستاردان باستالادى.
اعىندى مەنىڭ اقسۋىم،
اقىرىپ ءالى اعاسىڭ.
اقيلاعان اشۋمەن
اقتاردى اسقار ساباسىن.
(ءى. جانسۇگىروۆ «اعىندى مەنىڭ اقسۋىم»)
... قاتاراعان قارا نار
ارقانىڭ قيىپ العان كۇن،
الما مويىن ارۋدى
ات ارتىنا سالعان كۇن.
(«مۇنار كۇن»، ماحامبەت)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
