InfoHub Logo

الماتىداعى «استانا» قوناق ۇيىندە «قازاقتىڭ ءتىلى مەن تاريحى – ۇلتتىڭ التىن قازىعى» دەگەن تاقىرىپتا قوعامدىق تالقىلاۋ ءوتتى.

جيىندا اكادەميك اسقار جۇمادىلدايەۆ ءسوز سويلەپ، ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى دەپ حابارلايدى ۇلت پورتالى.

- كەشە عانا عىلىمي جينالىس بولدى. سول جيىندا مەن ءبىر ساعاتتىق بايانداما جاسادىم. باياندامانىڭ تاقىرىبى: «ماتەماتيكانى قازاق تىلىندە وقىتۋعا بولا ما، بولماي ما؟». ارينە، بۇل قانداي اقماعي سۇراق دەپ ويلارسىزدار. وكىنىشكە وراي، XXI عاسىردىڭ باسىندا وسى سۇراق عىلىمي تالقىعا ءتۇسىپ وتىر.

ءتىل دەگەن نە؟ ءتىل – بايلانىس قۇرالى. ونىڭ بەس فۋنكسياسى بار. ولار: وتباسى، وشاق قاسى؛ بيزنەس؛ ساياسات؛ ەكونوميكا؛ عىلىم جانە تەحنولوگيا. ادامنىڭ ون ەكى مۇشەسى بار بولاتىن بولسا، سول ون ەكى مۇشەنىڭ ءبارى جۇمىس جاساۋ كەرەك. قازاقتا مىقتى پوەزيا بار، ادەبيەت بار. ءبىراق باسقا جاعىندا تۇك تە جوق. مەنىڭ ويىمشا ءبىزدىڭ ساياسات بىلاي بولۋى كەرەك: ءسىز كومەكتەسپەي-اق قويىڭىز، ءبىراق كەدەرگى جاساماي-اق قويىڭىز. سوڭعى كەزدە قازاقتىڭ ءتىلى دامىپ كەلە جاتىر. ءبىزدىڭ مينيستر قازاق بالالارىنىڭ ءبىلىمى تومەن دەپ ايتادى. بوس ءسوز. كەشەگى وتكەن ۇبت-دا ەڭ جاقسى ناتيجە كورسەتكەن قازاق مەكتەبىنىڭ بالالارى. قۇداي بىلەدى، «بولاشاقپەن» شەتەلگە وقۋعا كەتكەندەردىڭ 80 پايىزى قازاق مەكتەبىن بىتىرگەن بالالار. قازاقشا مەكتەپتە وقۋ مەتوديكاسى قالىپتاستى.

قازاق تىلىندە باستاۋىشقا، ورتا مەكتەپكە لايىق جەتكىلىكتى ءتىل بار. ءبىز قازاقتىڭ ءتىلى باي دەيمىز. سول باي ءتىلىمىز ورتا مەكتەپكە ءبىلىم بەرۋگە جارامايتىن بولسا، ول ءتىلدىڭ نە كەرەگى بار؟! مينيسترلىكتىڭ وكىلدەرى «قازاق تاريحىن قازاق تىلىندە وقىتاتىن بولدىق» دەپ جەتىستىك رەتىندە ايتىپ وتىر. بۇل جەتىستىك ەمەس، كۇلكىلى نارسە. بۇكىل عىلىمنىڭ بارلىعى انا تىلىندە وقىتىلۋى كەرەك.

ەلىمىزدە ءبىلىم بەرۋدىڭ ەكى ءتۇرى بار: باستاۋىش پەن ورتا مەكتەپ، جانە جوعارعى مەكتەپ. ءبىزدىڭ اتا زاڭدا جازىلعان. ءار اتا-انا بالاسىن مەكتەپكە بەرۋگە مىندەتتى. ەگەر بالاڭىزدى وقىتپاي قويساڭىز، وندا ءسىزدى زاڭ شەڭبەرىندە جاۋاپقا تارتىلاسىز. كونستيتۋسيامىزدا تاعى ءبىر باپ بار. كەز-كەلگەن قازاقتىڭ ازاماتى ءوز انا تىلىندە اقپارات الۋعا قۇقى بار.

وقۋ – اقپارات الۋ دەگەن ءسوز، ءبىلىم بەرۋ دەگەن – ينفورماسيانىڭ كوكەسى. دەمەك، بۇگىنگى مينيسترلىك ءبىزدىڭ بالالارىمىزدى اقپارات الۋ قۇقىعىنان ايىرايىن دەپ وتىر. بۇل بۇكىل ءبىر حالىقتىڭ ادام قۇقىعىن بۇزۋ دەگەن نارسە.

قازاقتا ماتەماتيكتەر بار. جاقسى ۇستازدار كوپ. ءقازىر وزەنىمىز تابيعي اعىپ كەلە جاتىر. ءبىز نەگە وعان بوگەت قويامىز؟ مەنىڭ ويىمشا، مينيسترلىك ەڭ بولماسا بۇعان كەدەرگى جاساماۋى كەرەك، - دەدى اكادەميك.

ايتا كەتسەك، جيىندا قوعام بەلسەندىلەرى ۇشتىلدىلىك رەفورماسىنىڭ ۇلتتى جويۋعا باعىتتالعانىن اشىق ايتىپ، ءوز قارسىلىقتارىن ءبىلدىردى. سونداي-اق، ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرىنە قوعام بەلسەندىسى رۋزا بەيسەنبەكتەگىنىڭ 4 جارىم مىڭنان استام ادامنىڭ قولى جينالعان اشىق حاتىن تاپسىردى.

---