InfoHub Logo

عىلىمي جەتەكشى فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كونديدانتى، پروفەسسور تۋلەكوۆا گ. ح. دۇيسەنبايەۆا ج. س. “تۇران” ۋنيۆەرسيتەتى
الماتى ق. قازاقستان رەسپۋبليكاسى
6ۆ0320-جۋرناليستيكا جانە اۋدارما ءىسى كافەدراسى:
قوعاممەن بايلانىس ماماندىعىنىڭ 1 كۋرس ستۋدەنتى دۇيسەنبايەۆا جاننۇر

اننوتاسيا
ماقالادا بولمىستان اجىراۋ، مەنتاليتەتتەن الشاقتاۋ سەكىلدى ويلار باياندالىپ، ورىستىڭ وزبىر ساياساتى مەن جۇيەسىز جۇمىسىنىڭ ۇلتتىڭ بولمىسىنا، ۇلتتىڭ دىلىنە تيگىزگەن زيانى تۋرالى ايتىلادى. اشارشىلىق، سوعىس، رەپرەسسيا سەكىلدى ۇلكەن تراگەدديالاردى باستان وتكەرىپ – مىنەزى دە، ويى دا، بولمىسى دا، پايىمى دا وزگەرىسكە ۇشىراعان ادامداردى كەيىپكەر رەتىندە جازعان جازۋشى ناعاشىبەك قاپالبەك ۇلىنىڭ “دوس جۇرەگى” اڭگىمەسى تۋرالى. قوماعاي قوعام قالىپتاستىرعان ادامداردىڭ مىنەزى تۋرالى، جوقشىلىق پەن كەدەيلىك تۋدىرعان بۋىننىڭ كوممۋنيكاسياسى مەن قوعاممەن بايلانىسى تۋرالى باياندالادى. كىلت سوزدەر: پاندىك ايماق، قوعاممەن بايلانىس، ۇلتتىق بولمىس، ءدىل، سوعىس، رەپرەسسيا، اشارشىلىق، مىنەز-قۇلىق، ادامدىق قارىم-قاتىناس.

ۆ ستاتە وپيسىۆايۋتسيا تاكيە مىسلي، كاك وترىۆ وت بىتيا، وترىۆ وت مەنتاليتەتا، ۆرەد، پريچينياەمىي روسسييسكوي تيرانيچەسكوي پوليتيكوي ي بەسسيستەمنوي رابوتوي سۋششەستۆوۆانيۋ ناسيي ي رەليگيي ناسيي. رەچ يدەت و پوۆەستي «دوس جۋرەگي» پيساتەليا ناگاشيبەكا كاپالبەكۋلى، ناپيساۆشەگو ۆ كاچەستۆە پەرسوناجەي ليۋدەي، پەرەجيۆشيح بولشيە تراگەديي، تاكيە كاك گولود، ۆوينا، رەپرەسسيي – يزمەنيلسيا يح حاراكتەر، مىسلي، سۋششنوست، ۆيدەنيە. راسسكازىۆاەت و حاراكتەرە ليۋدەي، سفورميروۆاننوم وبششەستۆوم، وب وبششەنيي ي سۆيازي س وبششەستۆوم پوكولەنيا، پوروديۆشەگو بەدنوست. كليۋچيەۆىە سلوۆا: پرەدمەتنايا وبلاست، سۆياز س وبششەستۆەننوستيۋ، ناسيونالنوە ساموسوزنانيە، رەليگيا، ۆوينا، رەپرەسسيي، گولود، پوۆەدەنيە، چەلوۆەچەسكيە وتنوشەنيا.

The article describes such thoughts as separation from being، separation from mentality، the harm caused by the Russian tyrannical policy and unsystematic work to the existence of the nation and the religion of the nation. We are talking about the story "Dos zhuregi" by the writer Nagashibek Kapalbekuly، who wrote as characters people who survived great tragedies such as famine، war، repression - their character، thoughts، essence، vision changed. It tells about the character of people formed by society، about communication and connection with society of the generation that gave rise to poverty. Key words: subject area، public relations، national identity، religion، war، repression، famine، behavior، human relations.

اكادەميالىق ىزدەنىستەردىڭ پاندىك ايماعىن ءتۇسىنۋ جولدارى (ناعاشىبەك قاپالبەك ۇلىنىڭ “دوس جۇرەگى” اڭگىمەسىندەگى ماسەلەلەر) اكادەميا عىلىمىندا ىزدەنىستەردىڭ پاندىك ايماعى تۇسىنىگىن يۋ. م. كۋۆشينسكايا، ۆ. گ. سالاگايەۆ، د. الكەبايەۆا، س. ءالىسجانوۆ سەكىلدى عالىمدار تۇجىرىمدايدى. زەرتتەۋدىڭ پاندىك ايماعى – ءبىز زەرتتەپ وتىرعان باستى ماسەلە مەن اۆتوردىڭ نازارىن اۋداراتىن قۇبىلىس. ءبىزدىڭ ىزدەنىستىڭ پاندىك ايماعى – قوعاممەن بالانىس. قوعاممەن بايلانىس – حالىق پەن قوعام اراسىنداعى قارىم-قاتىناستان تۇرادى. سول زاماننىڭ باستى ماسەلەسى – قىزىل يمپەريانىڭ حالىققا كورسەتكەن ۇستەمدىگى. كوپتەگەن ۇلتتاردى بودان قىلىپ، بەيبىت ومىرگە ءبىر تابان جاقىنداتپاۋدى ماقسات تۇتقان يمپەريالىق جانە اۆتوكراتيالى مەملەكەتتەر ءارتۇرلى سۇمدىق ايلالار ويلاپ تاۋىپ، ءار قيلى ىس-ارەكەتتەر جاساپ وتىرعان. ۇلتتىڭ ءتىلىن تالقانداپ، ءدىنىن ءدۇبارا قىلىپ، ۇلتتىڭ بولمىسىن جويۋ، ۇلتتىڭ دىنگەگىن جۇلۋ، ۇلتتىڭ بولمىسىن جۇلۋ، ۇلتتىڭ تامىرىنا بالتا شابۋ سەكىلدى ۇلى ماقساتتاردى كوزدەدى. ۇلتتىق بولمىس – ءبىر ۇلتتىڭ ادامزاتتىق ساناسى، رۋحاني قۇندىلىعى، ەتنوستىق ەرەكشەلىگى، ۇلتتىق مىنەز-قۇلقى. وسى ماقساتتار ورىندالعان ساتتە-اق ۇلتتىڭ جويىلىپ كەتەتىنى اقيقات ەدى. ۇلتتىق بولمىسى بىلعانعان، دىڭگەگى جۇلىنعان، تامىرى بىلعانعان ۇلت ەل بولىپ ەتەك جيىپ، جۇرت بولىپ جاھاندانۋعا ۇمتىلماسى انىق. سايىن دالانىڭ توسىندە قىمىز ساپىرىپ، سالقار ساحارانى ساۋىققا بولەگەن قازاقتىڭ قارالى كۇن كەشىپ، قاراڭعىدا قالۋى، تۋرالى شوقان ءۋاليحانوۆ: “ دالالىقتار عانا قايعى-مۇڭسىز، ەرتەڭى جايلى ەشتەڭە ويلاماي ەركىن ءومىر سۇرە الادى” [1]، - دەگەن ويماقتاي وي ايتادى.

تاريحتىڭ تەرەڭىنە ءۇڭىلىپ، تۇڭعيىعىنا بويلاعان ساتتە تىڭ دەرەكتەر مەن ماردىمدى مالىمەتتەر تابۋعا بولادى. ماسەلەن، قامسىز جاتقان قايمانا قازاقتىڭ باسىنا XVIII عاسىردا عانا قارا بۇلت ءۇيىرىلىپ، قارالى كۇندەر ورنادى. جوڭعار جايلى “ۇيرەنگەن جاۋ اتىسپاققا جاقسى” دەگەن جۇرتىمىز جەڭىلىپ، “اقتابان شۇبىرىندىعا” ۇشىرادى [2]. تەرەزەسى تەڭ بولسادا قۋاتى كەم، قايراتى شىڭجاۋ جوڭعاردىڭ ۇلدى قۇل، قىزدى كۇڭ قىلۋىنىڭ باستى سەبەبى – زەڭبىرەك ەدى. بىلەكتىڭ كۇشى باسىم بولسا دا قازاق باتىرلارى مەن حاندارى ءبىلىمنىڭ جەمىسىنە قارسى تۇرا المادى. وسى تۋرالى احمەت بايتۇرسىنوۆ: “ءوز الدىنا جۇرت بولىپ تۇرا المايتۇعىن بولعان سوڭ، حاندارىمىز حالقىمەن رەسەيگە قوسىلعان” [3]، - دەگەن پىكىر بىلدىرگەن. راس، ورىسقا قوسىلدىق. وسى ۋاقىتتا ورىس بيلىگىنىڭ ساناسىندا “قازاقتى جويۋ” دەگەن ءتاتتى قيال كولبەڭدەي بەردى. ورىس بيلىگى ەڭ الدىمەن ءدىندى بىلعاۋدى باستى ميسسيا رەتىندە قاراستىردى. حالىق سەنەتىن، حالىق يلاناتىن ءدىندى بۇزۋ – ۇلتتى جويۋدىڭ ەڭ العاشقى العىشارتتارىنىڭ ءبىرى. بۇل تۋرالى جەزايىر جازۋشى، قارىمدى قالامگەر اسقار سۇلەيمەنوۆ: “ءدىن قۇرىسا – ءتىل ساقتايدى، ءتىل قۇرىسا – ءۇن ساقتايدى، ءبارى قۇرىسا – ءدىل ساقتايدى” [4]، - دەيدى. راسىندا دا، ءدىن، ءتىل، ءۇن، ءدىل – ۇلتتىڭ تىك تۇرۋىنا سەبەپكەر بولاتىن ءتورتتاعان سەكىلدى. وسى تۇستا اسقار سۇلەيمەنوۆ ەرەكشە نازار اۋدارىپ، ۇلتتىڭ باستى نەگىزى رەتىندە تانىعان “ءدىل” دەگەنىمىز – ويلاۋدىڭ ۇلگىسى، ەتنوستىڭ، الەۋمەتتىك توپتىڭ، ءينديۆيدتىڭ جالپى رۋحاني مىنەز-قۇلقى. ۇلتتىڭ ءدىلى دەگەنىمىز – ۇلتتىڭ مەنتاليتەتى، ۇلتتىڭ مىنەز-قۇلقى، ۇلتتىڭ بولمىسى.

اشارشىلىق. قازاق دالاسىن اڭسوڭكە سۇيەككە تولتىرعان اشتىق كەزىنىڭ زۇلماتى مەن زوبالاڭى قانشاما ۋاقىت وتسە دە ۇمتىلمايتىنى انىق. اشتىقتىڭ كەسىرىنەن ميلليونداعان ادام قىرىلىپ، حالىقتىڭ تۇرمىسى تومەندەدى. ىقىلاس وجاي ۇلى ايتقانداي: “اشتىقتىڭ تراگەدياسى مەن ازابى ودان قۇربان بولعاندار سانىمەن انىقتالمايدى. ونىڭ ەڭ نەگىزگى ازابى اشتىقتان ءتىرى قالعانداردىڭ بۇدان كەيىنگى ءومىر ءسۇرۋ ۇرەيى مەن تويىمسىزدىعىنان باستالادى” [5]، - دەگەن ويابى بولەك وي ايتادى. سوعىس. ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس پەن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە ۇلتتىڭ ۇلدارى الدىڭعى قاتاردان تابىلىپ، جىگەر مەن قايرات كورسەتكەنى اقيقات. ءبىراق، سوعىستىڭ كەسىرىنەن ادامداردىڭ پيعىلى وزگەرىپ، دۇنيەگە دەگەن پايىمى اۋىسقانىن ايتپاي كەتۋگە بولمايدى. جەسىر ايەلدەر مەن جەتىم بالالار، ۇرلىق پەن ادىلەتسىزدىك، كەدەيلىك پەن بايلىققا تالپىنۋ – سوعىستىڭ سالعان ەڭ باستى قاسىرەتىنىڭ ءبىرى.

كەدەيلىك پەن جوقشىلىقتى، اشتىق پەن ادىلەتسىزدىكتى كورىپ وسكەن بالا قوعاممەن بايلانىسقا تۇسكەن ساتتە ءوز ەگوسىن ءارقاشان بيىك قويادى. “ۇرلىق – بالا كەزىندە جوقشىلىق كورگەن ادام مەنتاليتەتىنىڭ كورنىسى” [6] دەگەن راس. سوعىس – ادامدىق قۇندىلىقتاردى ەمەس اشكوزدىكتى قولدايتىن، تويىمسىزدىقتى قۇپتايتىن، مىنەزى ۇلكەن وزگەرىسكە ۇشىراعان بۋىندى قالىپتاستىردى. سوعىستىڭ باستى قاسىرەتى – وسى. رەپرەسسيا. الاشتىڭ ايماڭداي ۇلدارىنىڭ اتىلىپ كەتىپ، ۇلتتىڭ ۇستىنى بولعان ۇلى تۇلعالاردىڭ ءولىم جازاسىنا كەسىلۋى دە ۇلتتىڭ مىنەزىنە ءوز اسەرىن تيگىزدى. ۇلى اقىندار مەن ۇلى فيلوسوفتار “دارعا اسۋدىڭ كۋاسى بولعان حالىق ءولىم قورقىنىشىن ارتىق سەزىنەدى” [7]، - دەگەن وي ايتادى. راس، ورىس بيلىگى رەپرەسسيا ارقىلى قازاقتىڭ رۋحىن، قازاقتىڭ اساۋلىعىن 50 جىلعا شەگەرىپ تاستادى. XX عاسىردىڭ 70-80 جىلدارى ادەبيەتكە اشارشىلىقتىڭ ۇرەيىن، سوعىستىڭ سالقىنىن سەزىنگەن بۋىن كەلدى [8]. بۇل بۋىن ءۇشىن تاقىرىپ جەتەرلىك بولدى. قولعا قالام الىپ، قايعىسى مەن قاسىرەتى كوپ ونەرگە بەت بۇرعان ادام ءۇشىن قازاق دالاسىن اقسوڭكە سۇيەككە تولتىرعان اشتىق تاقىربى تۋرالى دا، قازاق بالاسىن قان مايدانعا سۇيرەگەن سوعىس تاقىرىبى تۋرالى دا، الاشتىڭ تاقىرىبى تۋرالى دا جازۋعا بولاتىن ەدى. ءبىراق، اشارشىلىقتى، سوعىستى نەمەسە رەپرەسسيانى جازۋ شەبەرلىك ەمەس. وسى اشارشىلىقتى كورگەن، سوعىسقا قاتىسقان، رەپرەسسيانى سەزىنگەن ادامدى كەيىپكەر رەتىندە اشىپ جازۋ – شەبەرلىك. ۇلكەن تراگەديالاردى وتكەرىپ – مىنەزى دە، ويى دا، بولمىسى دا، پايىمى دا وزگەرىسكە ۇشىراعان ادامداردى جازعان جازۋشىلار از بولمادى. قوعامنىڭ قوماعايلىعىن، ادامنىڭ سۇمىرايلىعىن اشىپ كورسەتكەن جازۋشىلار دا جەتەرلىك. وسى جازۋشىلاردىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى – ناعاشىبەك قاپالبەك ۇلى. ناعاشىبەك قاپالبەك ۇلى – جازۋشى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى. 1950 جىلى 16 ناۋرىزدا الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانى، قىزىلاسكەر اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن [9]. ول ءوز شىعارمالارىندا ادامداردىڭ قۇبىلعان مىنەزى تۋرالى، زاماننىڭ وزگەرگەنى تۋرالى، جاقىننىڭ جات بولۋى تۋرالى، جاتتىڭ جاقىن بولۋى تۋرالى، جوعالىپ كەتكەن مەيىرىم تۋرالى، دۇنيەنى بيلەگەن دۇنيەقوڭىزدىق تۋرالى، شارتاراپتى شارلاعان اتاققۇمارلىق تۋرالى جازدى.

ناعاشىبەك قاپالبەك ۇلىنىڭ اڭگىمەلەرىنىڭ ەڭ باستى ەرەكشەلىگى – كەيىپكەرلەردىڭ مىنەزىنىڭ شىنايىلىعى، ديالوگتاردىڭ شۇرايلىلىعى [10]. ءماتىننىڭ سيقىرى – قاراپايىمدىلىعىندا. بۇل جازۋشىنىڭ اڭگىمەلەرىنىڭ ءتىلى جەڭىل بولسا دا، ايتار ويى ادام ساناسىن سارساڭعا سالىپ، ۇزاق ۋاقىت ويلانۋعا ماجبۇرلەيدى. وسى اڭگىمەلەرىنىڭ ىشىندەگى ادامدى ءتۇرلى ويعا جەتەلەيتىنى – “دوس جۇرەگى” اڭگىمەسى. بۇل اڭگىمەدە اۋرۋحانادا توسەككە تانىلعان قايىركەننىڭ ءومىر سۋرەتتەرىن وي بەزبەنىنەن وتكىزگەنى تۋرالى باياندالادى. قايىركەن – ءومىردىڭ قيىندىعى مەن قۋانىشىن قاتار كورگەن قاراپايىم اۋىل ازاماتى. وسى وبراز ارقىلى اۋىلدىق ادامنىڭ مىنەزىن، اۋىلدىق ادامنىڭ دالاداي دارحان كوڭىلىن، سالقار ساحارا سەكىلدى پەيىلىن انىق اڭعارۋعا بولادى. ول اۋىلدا جاتسا دا كوڭىلىن بىلۋگە كەلمەگەن دوسى تۋرالى ويعا شومىپ – وتكەن ءومىر ەسىگىنەن ءبىر-اق شىعادى. ول دوسىنا: “... تاڭات! مەن قۇيتتايىنان بىلەتىن تاڭات بولسا مىنا ايقايلاساڭ داۋسىن جەتەر تۇستاعى اۋرۋحانادا جاتقان ماعان قۇرىعاندا ءبىر سوعۋى ءتيىس ەدى-اۋ... ءاي، مەن بىلەتىن تاڭات بولماعانى ما، شىنىمەن ؟..”، - دەپ ىشتەي مۇڭ شاعادى. وسى كەۋدەنى قىسىپ، جۇرەكتى اۋىرتقان اۋىر مۇڭ سان ءتۇرلى ويلارعا، ەستە جوق ەسكى كۇندەرگە جەتەلەپ: “تەك ويىن عانا سان تاراپتى شارلاپ، شىقپايتىن شىڭ، بارمايتىن جەر جوق سياقتى، بۇكىل الەمدى كەزەسىڭدە كەتەسىڭ، وتكەن كۇندەردى قورعاسىنداي سالماقتاپ، تارازىلايسىڭ، الدەنەنى جۇبانىش ەتەسىڭ، كۇتەسىڭ...”، - دەپ وپىنادى.

اڭگىمەنى وقىعان ساتتە تاڭاتتىڭ مىنەزىنىڭ، ويىنىڭ، پىكىرىنىڭ، پايىمىنىڭ، تانىمىنىڭ وزگەرىسكە ۇشىراعانىن بايقاۋعا بولادى. تاڭات ەڭ العاشقى ۇيلەنگەن ۋاقىتتا ەرمەك پەن قايىركەندى “و، باۋىرلارىم! ” دەپ قاپسىرا قۇشاقتاپ، قايىركەنگە “سەن بىلەسىڭ بە، گەولوگتار ءبىر ايدا مىڭ سومعا دەيىن تابادى ەكەن، ەگەر قازبا بايلىق تاۋىپ قالساڭ، اقشانىڭ استىندا قالدىم دەي بەر...”، - دەپ اسقاق ارماندارى تۋرالى، ماردىمدى ماقساتتارى تۋرالى باياندايتىن بولعان. ۋاقىت جىلجىپ، ايلار الماسقان سايىن تاڭاتتىڭ مىنەزى دە وزگەرە بەرەدى. تاڭاتتىڭ مىنەزىنىڭ قۇبىلىپ، تانىمىنىڭ وزگەرگەنىن: “سەرىكتىڭ الا باس سيىرى ەگىز ۇرعاشى بۇزاۋ تۋعانىن، اتتەستات الا ساپ ءراسىلدىڭ قىزى كۇيەۋگە قاشىپ كەتكەنى سياقتى، جامىراپ، بىتپەيتىن اۋىل حيكايالارىن سوعامىز. بۇرىن مۇندايدا “اپىراي، سولاي ما؟” دەپ تاڭدانىپ، ەجىكتەپ قايتا سۇراپ جاتاتىن تاڭات، بەيپازدانىپ، جەردى وكشەسىمەن قازىپ قوزعالاتىن مىنەز تاپقان! ”، - دەگەن سويلەم ارقىلى بىلۋگە بولادى. “الگى سابيرامەن اقىلداسايىنشى، ءسابيراعا ايتايىنشى”، - دەگەن ديالوگتارى ارقىلى دا تاڭاتتىڭ وزگەرىسكە ۇشىراعانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. تاڭاتتىڭ مىنەزىنىڭ قۇبىلىسقا ۇشىراپ، دۇنيەگە دەيىن تۇسىنىگىنىڭ وزگەرگەنىنە، قالا ادامىنىڭ قوعاممەن بايلانىسىنا بايلانىستى ۇلكەن ماسەلە تۋىندايدى. تاڭاتتىڭ قالاعا كوشكەن ۋاقىت ارالىعىندا اۋىل ادامدارىمەن كوممۋنيكاسياسى ناشارلاپ، قوعاممەن بايلانىسى تومەندەگەن. تاڭاتتىڭ يىلگىش، جاعىمپاز مىنەزدەرى دوسى قايىركەن ءۇشىن دە تاڭسىق بولىپ كورىنەدى. ماسەلەن، قايىركەن ءۇشىن تاڭاتتىڭ ۇيىنەن قۋىپ شىعىپ، “ۇرى” دەگەن اتاق بەرگەن تۋىسقانى بولعانبايەۆقا: “جالعىز اعام، اۋىلىمنىڭ ماقتانىشى، الاتاۋداي پانا تۇتار پانامىز”، - دەپ ماقتاۋ جاۋدىرۋى تىم ەرىسى جانە دۇرىس ەمەس بولىپ كورىنەدى. شىعارماداعى باستى نازار اۋداراتىن ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – ادامدىق قارىم-قاتىناس. ماسەلەن، بولعانبايەۆتىڭ جالعىز ۇلى، ەركە بالاسى جوريكتىڭ تاڭاتقا “ءدجينسيىم جوعالدى، ونى تاڭات ۇرلادى”، - دەپ جالا جابۋى، بولعانبايەۆتىڭ: “ەلۋ سومعا تويىنا حرۋستال ۆازا اپاردىڭ با؟ اپاردىم. جاتقان جاتىن جايىنا – ەلۋ سوم، ىشكەن تاماقتارىن جانە ەلۋ سوم”، - دەگەن ەسەك دامەسى مەن ەسەپ پيعىلى ادامدىق قارىم-قاتىناستىڭ دەڭگەيىن كورسەتەدى.

زووتەحنيك قۇسبەكتىڭ تاڭاتتىڭ اكەسىنە: “ءاي، قاڭعىپ كەلگەن جالعىز ءۇي كىرمە! انا سيىردىڭ قۇنىن قاشان تولەيسىڭ؟ ”، - دەگەن اۋىر سوزدەر ايتۋى ادامدىق قارىم-قاتىناستىڭ تومەندەپ كەتكەنىن كورسەتەدى. وسى جاعدايلاردىڭ بارلىعىنا دا اشارشىلىقتىڭ نەمەسە سوعىستىڭ اسەرى بولدى. زووتەحنيك قۇسبەك تاڭاتتىڭ اكەسىن “كىرمە” دەپ ايىپتاۋ سەبەبى تۇلدىرى جوق تاڭاتتىڭ اكەسى ءتۇپ ناعاشىلارىن ساعالاپ وسى اۋىلعا كەلىپ، قالىپ قالعان. قازاق دالاسىنداعى ءاربىر قايعى-قاسىرەتكە اشارشىلىقتىڭ، سوعىستىڭ، رەپرەسسيانىڭ تيتتەي بولسا دا زيانى بار. سوعىستى كورمەگەن بۋىن دا، اشارشىلىقتى كورمەگەن ادام دا وسى قاسىرەتتەردىڭ زاردابىن تارتادى. ۇلتتىڭ بولمىسىنا جاسالعان قاستاندىقتار ۇزاق ۋاقىت ۇلتقا كەسىرىن تيگىزەدى. بىرنەشە بۋىن الماسىپ، ءومىر ساحناسىنا جاڭا بۋىن شىققان ساتتە عانا ۇلتتىق ماسەلەلەر شەشىلىپ، ەلدىك پروبلەمالار ورنىنا كەلەدى.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:
1 – ۆاليحانوۆ.چ.، يزبراننىە پرويزۆەدەنيا. – موسكۆا: ناۋكا، 1986. – 218 ستر.
2 – قويگەلدييەۆ. م.، قورعانسىزدىڭ كۇنىن كەشكەندەر. – الماتى: ارىس، 2019. –304 ب.
3 – بايتۇرسىن ۇلى. ا.، التى تومدىق شىعارمالار جيناعى. – الماتى: ەل-شەجىرە، 2013. – 384 ب.
4 – سۇلەيمەنوۆ. ا.، بەساتار. – الماتى: اتامۇرا، 2009. – 218 ب.
5 – وجاي ۇلى. ى.، اشتىق ءپالساپاسى. – ەلەكتروندى رەسۋرس: https://e-history.kz/kz/news/show/33310/؟fbclid=IwAR2It98L_uKZSwIq-fMUl4xzbr_Yxf9JcjVjEpkGrx2O4UeT93HTQNlUFwU
6 – وجاي ۇلى. ى.، اشتىق ءپالساپاسى. – ەلەكتروندى رەسۋرس: https://e-history.kz/kz/news/show/33310/؟fbclid=IwAR2It98L_uKZSwIq-fMUl4xzbr_Yxf9JcjVjEpkGrx2O4UeT93HTQNlUFwU
7 – شايمەردەن ۇلى. ە.، شىعارمالارى. – الماتى: قازاق ەنسيكلوپەدياسى، 2014. – 37 ب.
8 – 70-80 جىلدارداعى ادەبيەت سىنىنىڭ جاعدايى. – ەلەكتروندى رەسۋرس: https://massaget.kz/qaarc/qa/18964/
9 – ناعاشىبەك قاپالبەك ۇلى. – ەلەكتروندى رەسۋرس: https://kk.wikipedia.org/wiki/ناعاشىبەك_قاپالبەك ۇلى
10 – جۇرەك تەربەگەن تۋىندى. – ەلەكتروندى رەسۋرس: https://qazaquni.kz/news/1365-zh-rek-terbegen-tuyindyi-zhazushyi-na-ashyib

---