الاشتىڭ ارىسى، قازاقتىڭ نامىسى ءاليحان بوكەيحانوۆ
الاشتىڭ ارىسى، قازاقتىڭ نامىسى ءاليحان بوكەيحانوۆ.
حح عاسىردىڭ باس كەزىندە ورتاعاسىرلىق ۇيقىدا جاتقان الاش قاۋىمى اراسىنان ات توبەلىندەي ازاماتتار سۋىرىلىپ شىعىپ، بولاشاعى بۇلدىر كوشپەلى قازاققا باعدارشام بولدى. قازاق حالقىنىڭ ءوز مەملەكەتتىگىن قۇرۋ جولىنداعى قوزعالىسىن ۇلتتىق ينتەلەگەنسيا باسقاردى. ول توپتىڭ باسىندا ۇلت زيالىسى، پۋبليسيست ءارى ساياساتكەر، پاتشالىق رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ مۇشەسى ءاليحان نۇرمۇحامەد ۇلى بوكەيحانوۆ تۇرعان ەدى. ءاليحان نۇرمۇحامەد ۇلى 1866 جىلى بۇرىنعى سەمەي وبلىسى قارقارالى ۋەزى توقىراۋىن بولىسىنىڭ جەتىنشى اۋىلىندا ومىرگە كەلگەن. قازىرگى اكىمشىلىك - ايماقتىق ءبولىنىس بويىنشا بۇل ەلدىمەكەن قاراعاندى وبلىسى، اقتوعاي اۋدانى، قاراتال سوۆحوزىنا قارايدى. ءاليحاننىڭ ۇلكەن اتاسى - بوكەي، اتاقتى كوكجال باراق سۇلتاننىڭ ۇلى.[اڭىز ادام №20، 5 بەت]
ءاليحاننىڭ ەسىمى ۇزاق جىلدار بويى سيرەك اتالىپ، «بۋرجۋازيالىق ۇلتشىلدىقتىڭ» ءسينونيمى رەتىندە قارالىپ كەلسە، كەيىنگى ۇرپاققا قالدىرعان وراسان مول امانات - مۇراسى ءبىر كىسىنىڭ عۇمىرىنداي ۋاقىت شاڭ باسىپ جاتتى. كورنەكتى قوعام قايراتكەرى - رەسەيدەگى جەرگىلىكتى جانە قالالىق قوعام قايراتكەرلەرى سەزىنىڭ دەپۋتاتى، رەسەيدىڭ ءى مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ جانە مۇسىلمان حالىقتارى سەزىنىڭ دەپۋتاتى، IV مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ مۇسىلمان فراكسياسىنىڭ بيۋرو مۇشەسى، سانكت - پەتەربور ماسونى، قازاقتىڭ حح عاسىر باسىنداعى ۇلت - ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ نەگىزىن سالۋشى ءارى كوسەمى، حالقىمىزدىڭ تۇڭعىش ساياسي الاش پارتيسىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى جانە ۇلتتىق الاشوردا اۆتونوميالى ۇكىمەتىنىڭ ءتوراعاسى: عۇلاما عالىم - ورمانتانۋشى، ەكونوميست، تاريحشى، ەتنوگراف، ادەبيەتتانۋشى، اۋدارماشى ءارى دارىندى پۋبليسيست - مىنە، ارداقتى ازاماتىمىزدىڭ حالقى ءۇشىن سوڭعى دەمى بىتكەنشە اتقارىپ وتكەن سان - قيلى قىزمەتىنىڭ بۇل بولار بولماس كورىنىسى عانا.
وتارشىلىقتى قۇرۋدى كوكسەگەن، ۇلت مەرەيىن كوتەرۋگە اسىعىپ، ارپالىسقان «الاش» قوزعالىسىنىڭ كوسەمى ءاليحان ەدى. الاش قوزعالىسى ساياسي ۇيىم رەتىندە 1917 جىلعى شىلدەدە وتكەن ءى جالپىقازاق سەزىندە قۇرىلعان «الاش» پارتياسى بولدى. وسى جالپىۇلتتىق، ساياسي ۇيىمدى قۇرۋ ءۇشىن حح عاسىر باسىنداعى ۇلتتىق - دەموكراتيالىق قازاق ينتەلليگەنسياسىنىڭ جۇرت تانىعان جەتەكشەلەرىنىڭ ءبىرى ءاليحان بوكەيحانوۆ. پارتيانىڭ باعدارلامالىق ماقسات - مىندەتتەرىنە ساي 1917 جىلعى جەلتوقساندا وتكەن ءىى جالپىقازاق سەزى الاش اۆتونومياسىنىڭ نەمەسە قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ قۇرىلعاندىعىن جاريالاپ، ونىڭ وكىمەتى - الاشوردانى سايلاپ، جاڭادان قۇرىلعان مەملەكەتتىكتىڭ قارۋلى كۇشتەرىنىڭ نەگىزى بولۋعا ءتيىستى حالىق ميليسياسىن جاساقتاۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.
№16 جالپى ورتا
ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى
11 سىنىپ وقۋشىسى
كاربوز بايانسۇلۋ
الاشتىڭ ارىسى، قازاقتىڭ نامىسى ءاليحان بوكەيحانوۆ. جۇكتەۋ
حح عاسىردىڭ باس كەزىندە ورتاعاسىرلىق ۇيقىدا جاتقان الاش قاۋىمى اراسىنان ات توبەلىندەي ازاماتتار سۋىرىلىپ شىعىپ، بولاشاعى بۇلدىر كوشپەلى قازاققا باعدارشام بولدى. قازاق حالقىنىڭ ءوز مەملەكەتتىگىن قۇرۋ جولىنداعى قوزعالىسىن ۇلتتىق ينتەلەگەنسيا باسقاردى. ول توپتىڭ باسىندا ۇلت زيالىسى، پۋبليسيست ءارى ساياساتكەر، پاتشالىق رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ مۇشەسى ءاليحان نۇرمۇحامەد ۇلى بوكەيحانوۆ تۇرعان ەدى. ءاليحان نۇرمۇحامەد ۇلى 1866 جىلى بۇرىنعى سەمەي وبلىسى قارقارالى ۋەزى توقىراۋىن بولىسىنىڭ جەتىنشى اۋىلىندا ومىرگە كەلگەن. قازىرگى اكىمشىلىك - ايماقتىق ءبولىنىس بويىنشا بۇل ەلدىمەكەن قاراعاندى وبلىسى، اقتوعاي اۋدانى، قاراتال سوۆحوزىنا قارايدى. ءاليحاننىڭ ۇلكەن اتاسى - بوكەي، اتاقتى كوكجال باراق سۇلتاننىڭ ۇلى.[اڭىز ادام №20، 5 بەت]
ءاليحاننىڭ ەسىمى ۇزاق جىلدار بويى سيرەك اتالىپ، «بۋرجۋازيالىق ۇلتشىلدىقتىڭ» ءسينونيمى رەتىندە قارالىپ كەلسە، كەيىنگى ۇرپاققا قالدىرعان وراسان مول امانات - مۇراسى ءبىر كىسىنىڭ عۇمىرىنداي ۋاقىت شاڭ باسىپ جاتتى. كورنەكتى قوعام قايراتكەرى - رەسەيدەگى جەرگىلىكتى جانە قالالىق قوعام قايراتكەرلەرى سەزىنىڭ دەپۋتاتى، رەسەيدىڭ ءى مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ جانە مۇسىلمان حالىقتارى سەزىنىڭ دەپۋتاتى، IV مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ مۇسىلمان فراكسياسىنىڭ بيۋرو مۇشەسى، سانكت - پەتەربور ماسونى، قازاقتىڭ حح عاسىر باسىنداعى ۇلت - ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ نەگىزىن سالۋشى ءارى كوسەمى، حالقىمىزدىڭ تۇڭعىش ساياسي الاش پارتيسىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى جانە ۇلتتىق الاشوردا اۆتونوميالى ۇكىمەتىنىڭ ءتوراعاسى: عۇلاما عالىم - ورمانتانۋشى، ەكونوميست، تاريحشى، ەتنوگراف، ادەبيەتتانۋشى، اۋدارماشى ءارى دارىندى پۋبليسيست - مىنە، ارداقتى ازاماتىمىزدىڭ حالقى ءۇشىن سوڭعى دەمى بىتكەنشە اتقارىپ وتكەن سان - قيلى قىزمەتىنىڭ بۇل بولار بولماس كورىنىسى عانا.
وتارشىلىقتى قۇرۋدى كوكسەگەن، ۇلت مەرەيىن كوتەرۋگە اسىعىپ، ارپالىسقان «الاش» قوزعالىسىنىڭ كوسەمى ءاليحان ەدى. الاش قوزعالىسى ساياسي ۇيىم رەتىندە 1917 جىلعى شىلدەدە وتكەن ءى جالپىقازاق سەزىندە قۇرىلعان «الاش» پارتياسى بولدى. وسى جالپىۇلتتىق، ساياسي ۇيىمدى قۇرۋ ءۇشىن حح عاسىر باسىنداعى ۇلتتىق - دەموكراتيالىق قازاق ينتەلليگەنسياسىنىڭ جۇرت تانىعان جەتەكشەلەرىنىڭ ءبىرى ءاليحان بوكەيحانوۆ. پارتيانىڭ باعدارلامالىق ماقسات - مىندەتتەرىنە ساي 1917 جىلعى جەلتوقساندا وتكەن ءىى جالپىقازاق سەزى الاش اۆتونومياسىنىڭ نەمەسە قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ قۇرىلعاندىعىن جاريالاپ، ونىڭ وكىمەتى - الاشوردانى سايلاپ، جاڭادان قۇرىلعان مەملەكەتتىكتىڭ قارۋلى كۇشتەرىنىڭ نەگىزى بولۋعا ءتيىستى حالىق ميليسياسىن جاساقتاۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.
№16 جالپى ورتا
ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى
11 سىنىپ وقۋشىسى
كاربوز بايانسۇلۋ
الاشتىڭ ارىسى، قازاقتىڭ نامىسى ءاليحان بوكەيحانوۆ. جۇكتەۋ
You Might Also Like
