InfoHub Logo

كەيبىر ادامدار ءۇشىن سپورت ءومىرىنىڭ باسىنان اياعىنا دەيىن ارناعان ءىسى. مۇنىڭ سەبەپتەرى ءارتۇرلى بولۋى مۇمكىن-ادامنىڭ مۇمكىندىكتەرىنىڭ ۇلىلىعىن دالەلدەۋگە دەگەن ۇمتىلىس، ءوز ەلى ءۇشىن كۇرەس، ءوزىن-وزى جەتىلدىرۋ، سايىپ كەلگەندە، جەڭىسكە دەگەن كەرەمەت ەرىك. بۇل ماقالادا ءبىز پلانەتانىڭ ەڭ تانىمال سپورتشىلارى تۋرالى سويلەسەتىن بولامىز.

الەمدە يۆان پوددۋبنىيدىڭ ەسىمى سياقتى ۇلكەن فيزيكالىق كۇشپەن تىعىز بايلانىستى باسقا اتاۋ جوق شىعار. بۇل اڭىزعا اينالعان اۋىر اتلەت 1871 جىلى كىشكەنتاي كراسيونيۆكا اۋىلىندا پولتاۆششينادا دۇنيەگە كەلگەن. ونىڭ اكەسى مەن اناسى مۇراگەرلىك كازاكتار بولدى جانە قۇرمەتكە يە كىسىلەر. بۇكىل اۋىلدا يۆاننىڭ اكەسى ماكسيم پوددۋبنىي ەڭ مىقتى بولدى جانە اۋىلداستارىن ءوزىنىڭ مۇمكىندىكتەرىمەن تاڭ قالدىردى. جيىرما جاسىندا يۆان اۋىلدان اقشا تابۋ ءۇشىن سيەۆاستوپول پورتىنا كەتتى، وندا ول جۇك تيەۋشى بولىپ جۇمىسقا تۇردى. 1895 جىلى پوددۋبنىي فەودوسياعا كوشىپ، اۋىر سالماق پەن كۇرەس ساباقتارىنا قاتىسا باستايدى. 98 جىلى ول ترۋسسي سيرك چەمپيوناتىندا العاشقى جەڭىسكە جەتتى. 1903 جىلى يۆان پوددۋبنىي سانكت-پەتەربۋرگ اتلەتيكالىق قوعامىنا كىرىپ، سول جىلى پاريجگە الەم چەمپيوناتىنا بارادى. وندا ول ەرەجەلەرمەن تىيىم سالىنعان بىرنەشە امالداردى وتكىزگەن راۋل لە باۋچەردەن ۇتىلادى. الايدا، كەلەسى جىلى پوددۋبنىي ماسكەۋدىڭ چينيزەللي سيركىندە لە بۋشتى جەڭىپ، جەڭىسكە جەتەدى.

يۆان پوددۋبنىي ءوزىنىڭ كۇشىن ۇزاق ۋاقىت بويى تۇراقتى جاتتىعۋلار، سونىڭ ىشىندە قارسىلىق ساباقتارى، سونداي-اق دۇرىس تاماقتانۋ ارقاسىندا ءوز كۇشىن ساقتاپ كەلدى. پوددۋبنىي ەشقاشان الكوگول ىشپەگەنى جانە تەمەكى شەكپەگەنى دە ءرول اتقاردى. ول بارلىق نەگىزگى جەڭىستەردى جاقسى تاكتيكا مەن كۇشپەن جەڭە الدى. جيىرما بەس جىلدان استام ۋاقىت بويى پوددۋبنىي ناعىز چەمپيونداردىڭ چەمپيونى، بۇزىلمايتىن كۇشتىڭ سيمۆولى.

بۇگىنگى تاڭدا ءتىپتى باسكەتبولدان مۇمكىندىگىنشە الىس ادامدار مايكل دجورداننىڭ ەسىمىن كەم دەگەندە ەكى رەت ەستىدى. بۇل ۇلى باسكەتبولشى كەرەمەت سپورتتىق ناتيجەلەر كورسەتىپ قانا قويعان جوق-ول بۇكىل باسكەتبول الەمىن وزگەرتتى، جانە ونىڭ ارقاسىندا ولار الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە نبا جانە باسكەتبول تۋرالى بىلە باستادى. مايكل ءوزىنىڭ كاسىبي مانسابىن سەكسەنىنشى جىلداردىڭ باسىندا سولتۇستىك كارولينا ۋنيۆەرسيتەتىندە باستادى. 1982 جىلى NCAA-دا كوماندامەن جەڭىسكە جەتكەن مايكل چيكاگو بۋللزعا كوشەدى. وسى كەزدەن باستاپ يوردانيانىڭ تانىمالدىعى تەز دامىدى جانە كوپ ۇزاماي ول نبا-نىڭ ناعىز جۇلدىزىنا اينالدى. ونىڭ ناتيجەلى ويىنى مەن سەكىرۋ قابىلەتى وعان "اۋە دجوردان" دەگەن لاقاپ ات بەردى. سونىمەن قاتار، مايكلعا بۇرىن-سوڭدى بولماعان ەڭ جاقسى باسكەتبول قورعاۋشىسى اتاعى بەرىلدى. 1991 جىلدان باستاپ ءۇش جىل بويى چيكاگو كومانداسىنىڭ قۇرامىندا مايكل بارلىق NBA چەمپيوناتتارىندا جەڭىسكە جەتتى. 1993 جىلى كۇتپەگەن جەردەن ول اكەسىنىڭ قايتىس بولۋىنا بايلانىستى باسكەتبولدان كەتەدى. كەيىن، 1995 - تە ول سالتاناتتى تۇردە ورالادى، سودان كەيىن ول چيكاگو بۋللزعا 1996،1997 جانە 1998 جىلدارى نبا چەمپيوناتتارىندا تاعى ءۇش جەڭىس اكەلەدى. سونىمەن قاتار، مايكل ماۋسىم ىشىندە جەڭىسكە جەتكەن ماچتار بويىنشا NBA ءابسوليۋتتى رەكوردىن ورناتتى-72 جەڭىس. دجوردان مانسابىن 1999 جىلى قايتا اياقتايدى، ءبىراق 2001 جىلى قايتا ورالادى، ءبىراق "ۆاشينگتون ۋيزاردس"قۇرامىندا. سونىمەن قاتار، يوردانيا وليمپيادا ويىندارىنىڭ ەكى دۇركىن جەڭىمپازى (1984 جانە 1992) جانە وسى اتاقتارمەن بىرگە NBA چەمپيونى جانە ماۋسىمنىڭ ەڭ قۇندى ويىنشىسى اتاعىن جەڭىپ العان جالعىز ادام.

الەمدەگى ەڭ تانىمال فۋتبولشى، ايگىلى پەلە-فۋتبولدان ءۇش دۇركىن الەم چەمپيونى. ونىڭ شىن ەسىمى ەدسون ارانتەس دي ناسيمەنتو، ول 1940 جىلى برازيليادا دۇنيەگە كەلگەن. ەدسوننىڭ وتباسى كەدەي بولدى جانە فۋتبول بالانىڭ سۇيىكتى ويىن-ساۋىعى ەكەنىن بىلۋگە بولادى. ونىڭ اكەسى، بۇرىنعى فۋتبولشى، پەلەگە نەگىزدەردى ۇيرەتىپ، بىرنەشە كاسىبي قۇپيالاردى ايتقان. جەتى جاسىندا بالا جەرگىلىكتى جاستار كومانداسىنا قابىلداندى. كەيىننەن پەلە شابۋىلداعى كەرەمەت جانە ناتيجەلى ويىنىمەن ءبارىن تاڭ قالدىردى. بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ارالىعىندا بۇل كوماندانىڭ جاتتىقتىرۋشىسى برازيليا قۇراماسىنىڭ بۇرىنعى مۇشەسى ۆالدەمار دە بريتو بولدى، ول پەلەنىڭ بولاشاعىن انىقتادى. ۆالدەمار "سانتوس"فۋتبول كلۋبىندا جاس فۋتبولشىنى تاماشالاعان ەدى. پەلە كاسىبي سپورت الەمىنە وسىلاي كىردى. 15 جاسىندا پەلە قاتىسقان العاشقى رەسمي ماچ ءوتتى. بۇل "كورينتيانسقا" قارسى ويىن بولدى جانە وندا پەلە گول سوقتى. كەلەسى ەكى جىلدا ول بىرنەشە رەت ۇزدىك بومباردير اتاعىنا يە بولدى. سونىمەن قاتار، 1958 جىلى ول 58 گول سوققان ۇزدىك.  

پەلە ۇلتتىق قۇرامادا 1958 جىلى شۆەسيادا وتكەن الەم چەمپيوناتىندا دەبيۋت جاسادى. ونىڭ ويىنى ناعىز اسەر قالدىردى جانە كوماندانى جەڭىسكە جەتكىزدى. ناتيجەسىندە پەلە كورەرمەندەردىڭ، ساراپشىلاردىڭ جانە قارسىلاستاردىڭ پىكىرىنشە، ەڭ جاقسى ويىنشى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە الەمدەگى ەڭ جاس چەمپيون بولدى، ويتكەنى ول كەزدە ول نەبارى 17 جاستا ەدى. ۇلتتىق قۇراماداعى بارلىق ويىنداردا پەلە جاۋدىڭ قاقپاسىنا 72 قىلىش سوقتى-بۇل فۋتبول جەتىستىگى، ول ءالى كۇنگە دەيىن تەڭدەسى جوق ويىنشى. ونىڭ ەرەكشە تەحنيكاسى مەن يمپروۆيزاسيا شەبەرلىگى جاقسى دامىعان سوققىلارمەن بىرگە فۋتبولعا دەگەن ءداستۇرلى كوزقاراستى تۇبەگەيلى وزگەرتتى. كوپتەگەن ادامدار پەلەنى تەك فۋتبولشى عانا ەمەس، ءار قادامدى ەسەپتەپ، نايزاعاي جىلدامدىعىمەن دۇرىس شەشىم قابىلدايتىن ناعىز گروسسمەيستەر دەپ سانايدى. سونىمەن بىرگە، اتى اڭىزعا اينالعان فۋتبولشى كوماندانىڭ جۇمىسىنا ۇلكەن ءمان بەردى، ويتكەنى جالعىز جەڭىسكە جەتۋ مۇمكىن ەمەس دەپ سانايدى. راس، پەلە بۇل مالىمدەمەنى بەلگىلى ءبىر دارەجەدە جوققا شىعاردى، ول 1961 جىلى ماراكانا ستاديونىندا بۇكىل "فلۋمينەنس" كومانداسىن جالعىز جەڭىپ، ءقازىر "عاسىردىڭ گولى" دەپ اتالاتىن گولدى سوققان التىن سپورتشىلاردىڭ ءبىرى.

ارايلىم دادانبەكوۆا

---