InfoHub Logo

اشىق تاربيەلىك شارا پرەزەنتاسياسىمەن
تاقىرىبى: "انا ءتىلىم - ءبارىن سويلەر شەجىرەم..."
(ءتىل الەمىنە ساياحات)
ماقساتى: 1. انا ءتىلىنىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزدىلىعىن تۇسىندىرۋمەن قاتار، تۋعان ءتىلدىڭ ءقادىرىن ءبىلۋ؛
2. وقۋشىلاردىڭ ءتىلىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ، مانەرلەپ وقۋعا ماشىقتاندىرىپ جەتىلدىرۋ. انا تىلگە دەگەن قۇشتارلىقتى ارتتىرۋ؛
3. وقۋشىلاردىڭ ءتىلىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ، مانەرلەپ وقۋعا ماشىقتاندىرىپ جەتىلدىرۋ. انا تىلگە دەگەن قۇشتارلىقتى ارتتىرۋ؛
كورنەكى قۇرالدار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، اقىن - جازۋشىلار سۋرەتتەرى، ولاردىڭ كەلەشەك ۇرپاققا قالدىرعان ونەگە سوزدەرى جازىلعان سلايدتار، كىتاپتار، التىن قاقپا،"ءتىل الەمىنە ساياحات"جازۋىمەن بەزەندىرىلگەن كەمە ماكەتى ت. ب.

ءجۇرۋ بارىسى:
"قازاق وسى"ولەڭى. ورىندايتىن عالىموۆا ساۋلەش
كىرىسپە:
- و، تۋعان انا ءتىلىم! قازاق ءتىلى - كوزىمنىڭ دالاسىنداي كەڭ پىشىلگەن جايدارى دا جالپاق ءتىل، قازاق ءتىلىنىڭ بيازى ماقامى - دومبىرانىڭ كۇمبىر قاققان سازىنداي. اسقان اۋەزدىلىگى شىرقاپ سالار اندەي. تۋعان ءتىل ءبىزدىڭ ءبىرىنشى باقىتىمىز، ءبىز سوندىقتان "انا ءتىلىمىز"دەي كەلە،"انا ءتىلىم - ءبارىن سويلەر شەجىرەم..."تاقىرىبىنداعى ءتىل الەمىنە ساياحات تاربيەلىك شاراسىن اشىق دەپ جاريالايمىز. ولاي بولسا، بۇگىن ءبىز ءتىل الەمىنە ساياحات جاسايمىز. بىزبەن بىرگە ساياحاتقا شىعۋ ءۇشىن ءقادىرلى قوناعىمىز حانشايىمدى ورتاعا شاقىرىپ، قارسى الايىق.

حانشايىم: تىلدەر الەمىنە ساياحات جاساۋدى كوپتەن كوڭىلىمە ءتۇيىپ ءجۇر ەدىم، سونىڭ ءساتى بۇگىن تۇسكەن سياقتى، مەن ءوزىمنىڭ انا ءتىلىمنىڭ قۇدىرەتى تۋرالى بىلسەم دەيمىن. ءوز انا ءتىلىڭدى ءقادىر تۇتپاي تۇرىپ، ەل - جۇرتىڭدى سۇيە المايسىڭ،- دەگەن ەكەن ءبىر دانىشپانىمىز.

جۇرگىزۋشى: دۇيسەنوۆا جاڭىلسىن
- ولاي بولسا، حانشايىم ءۇش قاقپادان سىننان وتەسىز.
"تانىم"قاقپاسى
حانشايىم: ەندەشە ءبىرىنشى قاقپانى اشايىن.

جۇرگىزۋشى:
قازاق ءتىلى ەڭ كونە باستاۋىن ەجەلگى تۇركى جازۋلارى ەسكەرتكىشتەرىنەن: تالاس - ورحون - ەنيسەي جازۋلارى(V - Vءىىىع. ع) ءجۇسىپ بالاساعۇننىڭ "قۇتادعۋ بىلىك" ەڭبەگى، ماحمۇد قاشقاريدىڭ "ديۋاني لۇعات - ات تۇرىك"سوزدىگى، قوجا احمەت ءياسساۋيدىڭ "حيكمەتتەرى"(ح - ءحىى ع. ع) التىن وردا، شاعاتاي جانە قىپشاق (ءحىىى - ءحىVع.) تۇسىنداعى جازۋلاردان الادى.
"عۇلامالار"قاقپاسى
ماڭگى ولمەس، مەيلى، زاۋلاپ كوشەر زامان،
جيرەنشەدەي داريا شەشەن بابام.
قازىبەك، تولە، ايتەكە ەردىڭ قۇنىن،
ەكى اۋىز سوزبەن شەشكەن كوسەم بابام.

جۇرگىزۋشى: حالقىمىزدىڭ تاريحىندا ەل ءۇشىن، ۇرپاعىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن الىسىپ وتكەن كەمەڭگەر، ويشىلدار، قايراتكەرلەر كوپ بولعان. سولاردىڭ ەڭ باستىلارى وت اۋىزدى، وراق ءتىلدى، اقىلى اسىپ تۋعان بيلەر - تولە بي، قازىبەك بي، ايتەكە بي. سول بيلەرىمىزدى ورتاعا شاقىرايىق!
قوش كەلدىڭىزدەر، بابالار،
ءۇش كەمەڭگەر ءدۇلدۇلىم
ساقتاعان ەلدىڭ بىرلىگىن،
قالىڭ ەلىم ءپىر تۇتار،
قاسيەتتى ءۇش بابام!
ءتىلىم تۋرالى نە ايتار ەدىڭىزدەر؟

تولە بي: ءاربىر تىلدە سويلە الەمدى تاڭ قىلىپ،
انا ءتىلىن بىلمەۋ قانداي زاڭدىلىق.
وسەر بالاڭ، بايتاق دالاڭ تۇرعاندا
قازاق ءتىلى جاساۋ كەرەك ماڭگىلىك.

قازىبەك بي: جەتەر ەندى اركىمگە ءبىر ەرمەيىك،
قازاق بولساڭ قۇلاشتى ءبىر سەرمەيىك.
قانعا سىڭگەن انا ءتىلىم حالقىم - اۋ
شۇبارلاۋعا ەشقاشان جول بەرمەيىك.

ايتەكە بي: قازاق، قازاق بولعالى،
ءتىل ءۇشىن كۇرەس كورگەنى.
كورگەنى كوپ ءتىلىمنىڭ
مۇمكىن ەمەس ولشەگى!
ءتىل سەنىڭ -
ەڭ قايراتتى ارىستانىڭ!
قورعانىڭ، دۇشپانىڭمەن الىسقان كۇن.
ءتىل سەنىڭ -
جىگىتتىك، بالالىعىڭ،
ومىردەگى ادامدىق دارالىعىڭ.
ەردىڭ قۇنىن باعالار ەكى اۋىز ءسوز،
ەل تاعدىرىن شەشىپتى وتكەن ءبىر كەز
دۇشپانعا - ۋ
قايران ءتىلدىڭ،
دوستارىم، قۇدىرەتىن وسىدان سەز!

تەرگەۋشى:
- ەي، تى! چتو تى چيتاەش؟ زناەش لي تى، پودسۋديمىي، چتو سەگودنيا تەبيا راسسترەليات؟
قايرات:
- بىلەمىن. انا تۋرالى ولەڭ وقىپ وتىرمىن.
- گوۆوري سۆوە پوسلەدنەە سلوۆو!
- مەن قازاقپىن مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن
قۇشاق جايا قارسى الدىم سان تىلىمەن
جامان ءۇيدى قوناعى بيلەيدى ەكەن
قالا جازداپ ايىرىلىپ ءوز تىلىمنەن
وزگە تىلگە ەلىكتەپ ەل بولمايىق
قازاعىمنىڭ ارتىعى جوق ءوز تىلىمنەن.
- ەي، تى، كازاح، گوۆوري پراۆدۋ. پيشي نا رۋسسكوم يازىكە!
- موينىما الدىم جالانى
بولسىن حالىق العىسى
بوتەن قولدا كەتپەسىن
تۋعان جەردىڭ نامىسى.
- ۋۆەديتە! راسسترەليايتە!

جۇرگىزۋشى: ءيا، تەڭدىك، بوستاندىق، تاۋەلسىزدىك وڭايلىقپەن كەلگەن دوق. قانشاما اسىلدارىمىز قۇربان بولدى. سولاردىڭ ءبىرى - قايرات رىسقۇلبەكوۆ اعامىز ەدى.
حانشايىم:"حالىقتىڭ تىلىنە قيانات جاساۋ - ونىڭ جۇرەگىن جارالاۋ"دەگەن عوي ۇلى ويشىلدارىمىز.
1 - وقۋشى: ەرمەكقالييەۆا ا.
قاسيەتىڭ انا ءتىل، از با سەنىڭ؟
ءوزىڭ باردا ەسكىرمەس، توزباس ەلىم
سەن بولماساڭ، ۇلى اباي اقىن بولىپ،
مۇقاعالي وتتى ولەڭ جازباس ەدى.

2 - وقۋشى: قويشييەۆا د.
ءتىلىم مەنىڭ!
ۇلى اباي، مۇحتارداي ءپىرىم مەنىڭ.
تۇنىعىم، رۋحاني جان ازىعىم
ول بۇلىنسە، مەنىڭ دە بۇلىنگەنىم.
انا ءتىلىم، تۋعان ءتىلىم، بال ءتىلىم.
سەن ارقىلى دۇنيە تانىپ تالپىندىم.
سەن ارقىلى الەمگە ايان بار ءىسىم
سەن ومىردە تاۋسىلمايتىن التىنىم.

3 - وقۋشى: جۇمانوۆاق.
تۋعان ءتىلىم - بابام ءتىلى - ءوز ءتىلىم،
تۋعان ءتىلىم - انام ءتىلىم - ءوز ءتىلىم.
تۋعان ءتىلىم - دالام ءتىلى - ءوز ءتىلىم،
تۋعان ءتىلىم - ادام ءتىلى - ءوز ءتىلىم.
تۋعان تىلدە سىرى تەرەڭ جانىم بار،
تۋعان تىلدە ءانىم مەنەن ءسانىم بار.
تۋعان ءتىلىم ءتىل بوۋدان قالسا ەگەر
جۇرەگىمدى سۋىرىپ - اق الىڭدار.

"قازىنا"قاقپاسى
حانشايىم: وقۋشىلار، ولەڭدى وتە تاماشا ايتادى ەكەن. حانشايىم جايلاپ "قازىنا"قاقپاسىەا جاقىندايدى. بۇل قانداي كەرەمەت بولدى ەكەن. قاقپا نەگە اشىلمايدى؟ مەنىڭ كىم ەكەنىمدى بىلمەيدى عوي شاماسى.(سوندا ارعى جاعىنان تىلدەي قاعاز تۇسەدى)
دۇنيەدە نە ءتاتتى؟
دۇنيەدە نە اششى؟
- مۇنىڭ ءمانىسى نەدە؟- دەپ وقۋشىلاردان سۇرالادى.(وقۋشىلاردىڭ جاۋابى تىڭدالادى)

جۇرگىزۋشى: مۇنىڭ جاۋابىن ءبىلۋ ءۇشىن "دانىشپان اتاعا"حات جازعانبىز. بۇگىن سول حاتىمىزدىڭ جاۋابى كەلدى.
دانىشپان اتا:"و، حان يەم! دۇرىس سويلەي ءبىلۋ دە ونەر، جۇيەسىن تاۋىپ سويلەگەن ءسوز جۇرەككە جەتىپ، جۇيەنى بوساتادى. سوندىقتان دا ءتىل - ءتاتتى. جەبە سالعان جارا جازىلار، بالتامەن وتالعان ورمان قايتا وسەر، ءبىراق ءتىلدىڭ جاراسى جازىلماس. سوندىقتان دا ءتىل - اششى"
حانشايىم "قازىنا"قاقپاسىنىڭ الدىنداعى كىتاپتى قولىنا الىپ، پاراقتاي باستايدى.
حانشايىم:"ءتىل جۇرەكتىڭ ايتقانىنا كونسە، جالعان شىقپايدى. اقىلدىڭ ءتىلىن السا، جۇرەك ءۇمىت قالادى"،- دەگەن ەكەن اباي.
ابايدىڭ ون التىنشى ءقاراسوزى: قاراتايەۆا ر.
جۇرگىزۋشىنىڭ قورىتىندى ءسوزى:
انا ءتىلىم - ءبارىن سويلەر شەجىرەم،
ءتىلسىز نەنى بىلدىرە الام، نە بىلەم؟!
ءتىلىم باردا عانا مىناۋ عالامنىڭ
كىلتىن تابار ساڭلاعى سەزىنەم.
و، ادامدار، قادىرىنە جەتىڭدەر،
انا ءتىلىڭ - اناڭ، سىيلاپ وتىڭدەر!
سىنىپ جەتەكشىسىنىڭ قورىتىندى ءسوزى:
-"داۋعا سالسا الماستاي قيعان، سەزىمگە سالسا قىرانداي قالقىعان، ويعا سالسا قورعاسىنداي بالقىعان، ءومىردىڭ كەز كەلگەن ورايىندا ءارى - قارۋ، ءارى - قالقان بولعان، ءارى بايىرعى، ءارى ماڭگى جاس، وتتى دا ويناقى - انا ءتىلىمىز"،- دەگەن ەكەن ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ.
"قارا جورعا"ءبيى، ورىندايتىن بيشىلەر توبى.
ق ر - نىڭ مەملەكەتتىك ءانۇرانى ورىندالادى.