اق گۇلدەر
«اق گۇلدەر» اكسياسى
ماقساتى: ا) تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋگە سەپتىگىن تيگىزگەن، جۇرەگى وتانىم، قازاقستانىم دەپ سوققان جەلتوقسان قۇرباندارىن ەسكە الۋ.
ءا) وقۋشىلاردىڭ ءبىر - بىرىنە جاقسى قارىم – قاتىناستارىن قالىپتاستىرۋ، انالارىن سىيلاۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: جەلتوقسان قۇرباندارىنىڭ سۋرەتتەرى، ناقىل سوزدەر، اق گۇلدەر.
بارىسى:
ءى. كىرىسپە ءبولىم.
- «جەلتوقسان وقيعاسىنا» بيىل 28 جىل تولىپ وتىر. ەگەمەندىگىمىزگە 23 جىل بولدى. تاۋەلسىزدىگىمىزدى ءتاۋ ەتىپ، جارقىن بولاشاققا قادام باستىق. ازاتتىق بىزگە وڭاي كەلگەن جوق. ازاتتىق جولىندا تالاي بوزداق قۇربان بولدى. 1986 جىلعى «جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ» قۇرباندارىن سىزدەر بىلەسىزدەر. (وقۋشىلاردىڭ وزدەرىنەن سۇراۋ).
- ولاردى ەسكە الىپ، ەرلىكتەرىن ەلگە مۇرا، ۇرپاققا ۇران عىپ ايتا ءجۇرۋىمىز كەرەك.
- ەرلىككە تاعزىم ەتە ءبىلۋىمىز كەرەك. ولاردىڭ ەرلىكتەرىن ەستە ساقتاپ، سول كەزدەگى «رەسپۋبليكا الاڭى» ءقازىر «جەلتوقسان الاڭى» دەپ اتالادى. الماتىدا تاۋەلسىزدىك مونۋمەنتى اشىلدى. جەلتوقسان قۇرباندارىنا كوشە، مەكتەپ اتاۋلارى بەرىلدى. بۇگىن ءبىز دە ولاردى ەسكە الىپ، ولاردىڭ ەسكەرتكىشتەرىنە گۇل شوقتارىن قويۋىمىزعا بولادى. جول ءتۇسىپ الماتى، استانا قالالارىنا بارىپ جاتساڭىزدار مىندەتتى تۇردە بارادى دەپ ەسەپتەيمىز.
- بۇگىن وسى وقيعاعا بايلانىستى «اق گۇلدەر» اكسياسىن وتكىزگەلى وتىرمىز.
«اق گۇلدەر» - وتكەندى ەسكە ءتۇسىرىپ، الداعى جاقسىلىققا ۇمتىلار جىلىلىقتىڭ بەلگىسى؛
«اق گۇلدەر» - قانعا بويالعان جەلتوقسان جاستارىنىڭ، ارمان ەتكەن ازاتتىقتىڭ بەلگىسى؛
«اق گۇلدەر» - تازالىق پەن پاكتىكتىڭ بەلگىسى؛
«اق گۇلدەر» - ءار ادامنىڭ جۇرەگىنە سەزىم ۇيالاتار قۋانىشتىڭ بەلگىسى.
- گۇل سىيلاۋ ادەبىنىڭ تاريحى وتە تەرەڭدە. ءتىپتى ارحەولوگتاردىڭ زەرتتەۋىنشە، ادامدار گۇلدى العاش قولا داۋىرىندە دە اسەمدىك قۇرالى رەتىندە پايدالانىپتى. ورتا عاسىرلىق تاريح بەتتەرىنە كوز جۇگىرتسەك، ەۋروپادا سوعىستان جەڭىسپەن ورالعان ساربازداردىڭ جولىنا كەسىلگەن گۇلساباقتارىن لاقتىرۋ، جاڭا ۇيلەنگەن جاستاردىڭ الدىنا راۋشان گ ۇلىنىڭ كۇلتەلەرىن شاشۋ ءداستۇرى بولعان. بۇل –«جولدارىڭ گۇلگە ورانسىن!» دەگەن اق تىلەكتىڭ بەلگىسى. مىنە وسى سياقتى گۇلگە قاتىستى ىرىم، داستۇرلەردىڭ بارلىعى وسىمدىكتىڭ ادام جانىمەن ەگىز ەكەنىن دالەلدەيدى. بەرتىن كەلە باتىرلاردىڭ ءتوس بەلگىسى رەتىندە گۇلشوعىرلارى قادالسا، اقسۇيەكتەن شىققان فرانسۋز قىزدارى شاشتارىنا ادەمى گۇل سيدامدارىن تاعاتىن بولعان. وسىلاي كەۋدەسىنە، شاشىنا تاققان، قولىنا ۇستاعان، اۋلاسىنا وسىرگەن گۇلدەرىنە قاراپ، حالىق كىمنىڭ كىم ەكەنىن اجىراتا بىلگەن. ماسەلەن، اۋلادا قىزعالداق ءوسىپ تۇرسا، بۇل ءۇي – سۇلتاندىكى بولعانى. سىيلاسقان ادامىنا گۇل بەرۋ ارقىلى سەزىم ءبىلدىرۋ ءداستۇرى عاسىرمەن بىرگە جاساسىپ كەلەدى...
گۇل سىيلاۋ ادەبى. گۇل سىيلاۋ ارقىلى – كەز كەلگەن ادامنىڭ ىشكى سەزىمىن وياتۋعا بولادى. گۇلدى بالاعا دا، اناعا دا، قارتقا دا تارتۋ ەتۋگە بولادى. گۇلدى كەز كەلگەن مەرەيتوي نەمەسە قۋانىش يەسىنە وعان دەگەن قۇرمەتىنىڭ بەلگىسى رەتىندە سىيعا تارتادى. قانداي قىمبات سىيلىقتىڭ قاسىندا دا گۇلدىڭ ورنى ەرەكشە. گۇلدەردى جىلدىڭ كەز كەلگەن مەرەكەسىندە تارتۋ ەتۋگە مۇمكىندىك زور. بۇگىندە گۇلدەردىڭ بارلىق ءتۇرىن جىلدىڭ مەزگىلىنە قاراماستان سىيلاۋعا بولادى. گۇل سىيلاۋدا كەيبىر ەرە - جەلەردى ەستە ساقتاعان دۇرىس. بارلىق ادامعا بىردەي گۇل سىيلاۋعا بول - مايدى. گۇلدەردى ادامنىڭ جاسىنا، جىنىسىنا، بويىنداعى قاسيەتتەرى - نە قاراپ، باعالاپ بارىپ تارتۋ ەتەدى. سول ءۇشىن دە الدىمەن گۇل سىيلاعىڭىز كەلگەن ادام قانداي ءتۇستى ۇناتاتىنىن ءبىلىپ العانىڭىز ءجون.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
اۋىلدىڭ ماڭى بولاتىن،
ارالاپ كەلەم جەرىمدى.
كەڭ جايىپ جىبەك قاناتىن
جاۋىپتى - اۋ گۇلدەر ءوڭىردى.
كوگىلدىر ولكە بار ايماق،
عاجايىپ انگە سالادى.
بولعانىن جازدىڭ حابارلاپ
قارلىعاش ۇشىپ بارادى.
قىرقاعا تولعان قىزىل گۇل،
قارايمىن سونشا قىزىعا.
قاي شوعىن عانا ءۇزىپ ءبىر
سىيلارمىن ءازىز اناما.
تۇمانباي مولداعالييەۆ
- وقۋشىلار! بۇگىن انالارىمىز كەلىپ وتىر. انالارىمىزعا سۇراقتار قويا وتىرايىق. ( وقۋشىلار وزدەرىنىڭ سۇراقتارىن قويادى).
- اق گۇلدەردى تىلەكتەرىن ايتا وتىرىپ وقۋشىلار انالارىنا، دوستارىنا، سىنىپتاستارىنا سىيلايدى.
ءان: مەرەكە كۇنىڭمەن!
ءىىى. قورىتىندىلاۋ.
ماقساتى: ا) تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋگە سەپتىگىن تيگىزگەن، جۇرەگى وتانىم، قازاقستانىم دەپ سوققان جەلتوقسان قۇرباندارىن ەسكە الۋ.
ءا) وقۋشىلاردىڭ ءبىر - بىرىنە جاقسى قارىم – قاتىناستارىن قالىپتاستىرۋ، انالارىن سىيلاۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: جەلتوقسان قۇرباندارىنىڭ سۋرەتتەرى، ناقىل سوزدەر، اق گۇلدەر.
بارىسى:
ءى. كىرىسپە ءبولىم.
- «جەلتوقسان وقيعاسىنا» بيىل 28 جىل تولىپ وتىر. ەگەمەندىگىمىزگە 23 جىل بولدى. تاۋەلسىزدىگىمىزدى ءتاۋ ەتىپ، جارقىن بولاشاققا قادام باستىق. ازاتتىق بىزگە وڭاي كەلگەن جوق. ازاتتىق جولىندا تالاي بوزداق قۇربان بولدى. 1986 جىلعى «جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ» قۇرباندارىن سىزدەر بىلەسىزدەر. (وقۋشىلاردىڭ وزدەرىنەن سۇراۋ).
- ولاردى ەسكە الىپ، ەرلىكتەرىن ەلگە مۇرا، ۇرپاققا ۇران عىپ ايتا ءجۇرۋىمىز كەرەك.
- ەرلىككە تاعزىم ەتە ءبىلۋىمىز كەرەك. ولاردىڭ ەرلىكتەرىن ەستە ساقتاپ، سول كەزدەگى «رەسپۋبليكا الاڭى» ءقازىر «جەلتوقسان الاڭى» دەپ اتالادى. الماتىدا تاۋەلسىزدىك مونۋمەنتى اشىلدى. جەلتوقسان قۇرباندارىنا كوشە، مەكتەپ اتاۋلارى بەرىلدى. بۇگىن ءبىز دە ولاردى ەسكە الىپ، ولاردىڭ ەسكەرتكىشتەرىنە گۇل شوقتارىن قويۋىمىزعا بولادى. جول ءتۇسىپ الماتى، استانا قالالارىنا بارىپ جاتساڭىزدار مىندەتتى تۇردە بارادى دەپ ەسەپتەيمىز.
- بۇگىن وسى وقيعاعا بايلانىستى «اق گۇلدەر» اكسياسىن وتكىزگەلى وتىرمىز.
«اق گۇلدەر» - وتكەندى ەسكە ءتۇسىرىپ، الداعى جاقسىلىققا ۇمتىلار جىلىلىقتىڭ بەلگىسى؛
«اق گۇلدەر» - قانعا بويالعان جەلتوقسان جاستارىنىڭ، ارمان ەتكەن ازاتتىقتىڭ بەلگىسى؛
«اق گۇلدەر» - تازالىق پەن پاكتىكتىڭ بەلگىسى؛
«اق گۇلدەر» - ءار ادامنىڭ جۇرەگىنە سەزىم ۇيالاتار قۋانىشتىڭ بەلگىسى.
- گۇل سىيلاۋ ادەبىنىڭ تاريحى وتە تەرەڭدە. ءتىپتى ارحەولوگتاردىڭ زەرتتەۋىنشە، ادامدار گۇلدى العاش قولا داۋىرىندە دە اسەمدىك قۇرالى رەتىندە پايدالانىپتى. ورتا عاسىرلىق تاريح بەتتەرىنە كوز جۇگىرتسەك، ەۋروپادا سوعىستان جەڭىسپەن ورالعان ساربازداردىڭ جولىنا كەسىلگەن گۇلساباقتارىن لاقتىرۋ، جاڭا ۇيلەنگەن جاستاردىڭ الدىنا راۋشان گ ۇلىنىڭ كۇلتەلەرىن شاشۋ ءداستۇرى بولعان. بۇل –«جولدارىڭ گۇلگە ورانسىن!» دەگەن اق تىلەكتىڭ بەلگىسى. مىنە وسى سياقتى گۇلگە قاتىستى ىرىم، داستۇرلەردىڭ بارلىعى وسىمدىكتىڭ ادام جانىمەن ەگىز ەكەنىن دالەلدەيدى. بەرتىن كەلە باتىرلاردىڭ ءتوس بەلگىسى رەتىندە گۇلشوعىرلارى قادالسا، اقسۇيەكتەن شىققان فرانسۋز قىزدارى شاشتارىنا ادەمى گۇل سيدامدارىن تاعاتىن بولعان. وسىلاي كەۋدەسىنە، شاشىنا تاققان، قولىنا ۇستاعان، اۋلاسىنا وسىرگەن گۇلدەرىنە قاراپ، حالىق كىمنىڭ كىم ەكەنىن اجىراتا بىلگەن. ماسەلەن، اۋلادا قىزعالداق ءوسىپ تۇرسا، بۇل ءۇي – سۇلتاندىكى بولعانى. سىيلاسقان ادامىنا گۇل بەرۋ ارقىلى سەزىم ءبىلدىرۋ ءداستۇرى عاسىرمەن بىرگە جاساسىپ كەلەدى...
گۇل سىيلاۋ ادەبى. گۇل سىيلاۋ ارقىلى – كەز كەلگەن ادامنىڭ ىشكى سەزىمىن وياتۋعا بولادى. گۇلدى بالاعا دا، اناعا دا، قارتقا دا تارتۋ ەتۋگە بولادى. گۇلدى كەز كەلگەن مەرەيتوي نەمەسە قۋانىش يەسىنە وعان دەگەن قۇرمەتىنىڭ بەلگىسى رەتىندە سىيعا تارتادى. قانداي قىمبات سىيلىقتىڭ قاسىندا دا گۇلدىڭ ورنى ەرەكشە. گۇلدەردى جىلدىڭ كەز كەلگەن مەرەكەسىندە تارتۋ ەتۋگە مۇمكىندىك زور. بۇگىندە گۇلدەردىڭ بارلىق ءتۇرىن جىلدىڭ مەزگىلىنە قاراماستان سىيلاۋعا بولادى. گۇل سىيلاۋدا كەيبىر ەرە - جەلەردى ەستە ساقتاعان دۇرىس. بارلىق ادامعا بىردەي گۇل سىيلاۋعا بول - مايدى. گۇلدەردى ادامنىڭ جاسىنا، جىنىسىنا، بويىنداعى قاسيەتتەرى - نە قاراپ، باعالاپ بارىپ تارتۋ ەتەدى. سول ءۇشىن دە الدىمەن گۇل سىيلاعىڭىز كەلگەن ادام قانداي ءتۇستى ۇناتاتىنىن ءبىلىپ العانىڭىز ءجون.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
اۋىلدىڭ ماڭى بولاتىن،
ارالاپ كەلەم جەرىمدى.
كەڭ جايىپ جىبەك قاناتىن
جاۋىپتى - اۋ گۇلدەر ءوڭىردى.
كوگىلدىر ولكە بار ايماق،
عاجايىپ انگە سالادى.
بولعانىن جازدىڭ حابارلاپ
قارلىعاش ۇشىپ بارادى.
قىرقاعا تولعان قىزىل گۇل،
قارايمىن سونشا قىزىعا.
قاي شوعىن عانا ءۇزىپ ءبىر
سىيلارمىن ءازىز اناما.
تۇمانباي مولداعالييەۆ
- وقۋشىلار! بۇگىن انالارىمىز كەلىپ وتىر. انالارىمىزعا سۇراقتار قويا وتىرايىق. ( وقۋشىلار وزدەرىنىڭ سۇراقتارىن قويادى).
- اق گۇلدەردى تىلەكتەرىن ايتا وتىرىپ وقۋشىلار انالارىنا، دوستارىنا، سىنىپتاستارىنا سىيلايدى.
ءان: مەرەكە كۇنىڭمەن!
ءىىى. قورىتىندىلاۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دك ساۋلەتىنىڭ زاماناۋي دامۋ باعىتتارى
