دك ساۋلەتىنىڭ زاماناۋي دامۋ باعىتتارى
ينفورماتيكا
سىنىبى: 6
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دك ساۋلەتىنىڭ زاماناۋي دامۋ باعىتتارى (سلايدىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا دەربەس كومپيۋتەردىڭ زاماناۋي دامۋ باعىتتارى جانە دجون فون نەيمان پرينسيپتەرى جايلى تۇسىنىك بەرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ناقتى شەشىم قابىلداي بىلۋگە، توپپەن جۇمىس جاساۋعا، ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى كومپيۋتەردىڭ قوسىمشا قۇرىلعىلارمەن جۇمىس جاساۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق («ءوزىڭدى تەكسەر!» تەستتىك جۇمىس، تىرەك - سىزبالار، «ءار سۇراققا – ءبىر جاۋاپ» ويىنى، «سينكۆەين» ءادىسى، «كوڭىل كۇي نىساناسى»)
ساباقتىڭ ءادىسى: ينتەراكتيۆتى تاقتا جانە تىرەك - سىزبالار كومەگىمەن ءتۇسىندىرۋ
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: كومپيۋتەر، وقۋلىق، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ قۇرال - جابدىعىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
4. «ساتتىلىك شەڭبەرىن قۇرۋ» وقۋشىلار ءبىر - بىرىنە ساتتىلىك تىلەيدى.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: «ءوزىڭدى تەكسەر!» تەستتىك باقىلاۋ جۇمىسى كومەگىمەن ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. قايسىسى العاشقى ەسەپتەۋ قۇرىلعىسى ەمەس؟
ا) شوتتار ۆ) اريفمومەتر
س) كالكۋلياتور د) سەروبيان
2. ءبىرىنشى بۋىن كومپيۋتەرلەرىنىڭ ەلەمەنتتىك بازاسى – ول:
ا) ترانزيستور
ۆ) ينتەگرالدىق سحەما
س) ەلەكتروندىق لامپا
د) ۇلكەن ينتەگرالدىق سحەما
3. العاشقى باعدارلاماشى كىم؟
ا) چارلز بەببيدج
ۆ) گەرمان حوللەريت
س) ادا لاۆلەيس
د) بلەز پاسكال
4. ءبىرىنشى ەلەكتروندىق كومپيۋتەر بولعان ەسەپتەۋىش ماشينا قالاي اتالادى؟
ا) اۆس ۆ) دۆك
س) بەسم - 2 د) ENIAC
5. ءۇشىنشى بۋىن كومپيۋتەرلەرىنىڭ ەلەمەنتتىك بازاسى – ول:
ا) ترانزيستور
ۆ) ينتەگرالدىق سحەما
س) ەلەكتروندىق لامپا
د) ۇلكەن ينتەگرالدىق سحەما
6. ءتورتىنشى بۋىن كومپيۋتەرلەرىنىڭ ەلەمەنتتىك بازاسى – ول:
ا) ترانزيستور ۆ) ينتەگرالدىق سحەما
س) ەلەكتروندىق لامپا د) ۇلكەن ينتەگرالدىق سحەما
III. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ:
كومپيۋتەر كومپونەنتتەرىنىڭ قۇرامى ونىڭ كونفيگۋراسياسى دەپ اتالادى.
كومپيۋتەردىڭ ساۋلەتى – كومپيۋتەردىڭ قۇرىلىمى مەن جۇمىس پرينسيپتەرىنىڭ سيپاتتاماسى.
ەگەر كومپيۋتەردىڭ اپپاراتتىق بولىكتەرى (كومپونەنتتەرى) اراسىنداعى ءوزارا بايلانىس پرينسيپتەرى ستاندارتتارمەن بەكىتىلگەن بولسا، وندا ونىڭ ساۋلەتىن ستاندارتتىق دەپ اتايدى.
كومپيۋتەرلەردىڭ كوپشىلىگى دجون فون نەيماننىڭ ساۋلەتىنە نەگىزدەلگەن جانە قۇراستىرۋدىڭ مودۋلدىك (اشىق ساۋلەت) ءپرينسيپىن پايدالانادى.
دجون فون نەيماننىڭ پرينسيپتەرى:
o ەكىلىك ءپرينسيپى – دەرەكتەر مەن بۇيرىقتاردى بەينەلەۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
o پروگراممالىق باسقارۋ ءپرينسيپى – پروگرامما بۇيرىقتار جيىنتىعىنان تۇرادى، پروسەسسور ولاردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن بەلگىلى ءبىر رەتپەن ورىندايدى.
o جادتىڭ بىرتەكتىلىك ءپرينسيپى – ءبىر جادتا پروگراممالار دا، دەرەكتەر دە ساقتالادى. دەرەكتەرگە قولدانىلاتىن امالداردى بۇيرىقتارمەن دە ورىنداۋعا بولادى.
o جادتىڭ مەكەنجاي ءپرينسيپى – جادى نومىرلەنگەن ۇياشىقتاردان تۇرادى، پروسەسسور كەز كەلگەن ساتتە ءار ۇياشىققا قاتىسا الادى.
o تىزبەكتەپ پروگراممالىق باسقارۋ ءپرينسيپى – بارلىق بۇيرىقتار جادتا ورنالاسادى جانە تىزبەكتەلىپ، بىرەۋى اياقتالعان سوڭ ەكىنشىسى ورىندالادى.
o شارتتى كوشۋ ءپرينسيپى – پروگراممانىڭ بۇيرىقتارى ءارقاشان دا بىرىنەن سوڭ ءبىرى ورىندالمايدى. پروگراممادا بۇيرىقتاردىڭ تىزبەكتەلىپ ورىندالۋ ءتارتىبىن بەرىلگەندەردىڭ ماندەرىنە سايكەس وزگەرتەتىن شارتتى كوشۋ بۇيرىقتارى دا بولۋى مۇمكىن.
دەربەس كومپيۋتەردىڭ (دك) ساۋلەتى – پرسەسسور، ەستە ساقتاۋ قۇرىلعىلارى (ەسق)، ىشكى ۆيدەوجۇيە، شەتكەرى ورنالاسقان قۇرىلعىلار مەن ەنگىزۋ - شىعارۋ قۇرىلعىلارى سياقتى بولىكتەرىنىڭ قۇراستىرىلۋى.
دك - ءنىڭ ەلەكتروندىق كومپونەنتتەرى ءوزارا شينالار دەپ اتالاتىن سىمدار توبىمەن بىرىكتىرىلگەن. كومپيۋتەردىڭ ەڭ باستى شيناسى جۇيەلىك شينا دەپ اتالادى. ول 3 ءتۇرلى شينادان تۇرادى: ادرەستىك شينا، باسقارۋ شيناسى، دەرەكتەر شيناسى. شينانىڭ سيپاتتاماسى – رازريادتىلىعى.
انالىق تاقشا – زاماناۋي دەربەس كومپيۋتەردىڭ ەسەپتەۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزى – ەكى نەگىزگى ۇلكەن ميكروسىزبادان تۇرادى.
سىنىبى: 6
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دك ساۋلەتىنىڭ زاماناۋي دامۋ باعىتتارى (سلايدىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا دەربەس كومپيۋتەردىڭ زاماناۋي دامۋ باعىتتارى جانە دجون فون نەيمان پرينسيپتەرى جايلى تۇسىنىك بەرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ناقتى شەشىم قابىلداي بىلۋگە، توپپەن جۇمىس جاساۋعا، ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى كومپيۋتەردىڭ قوسىمشا قۇرىلعىلارمەن جۇمىس جاساۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق («ءوزىڭدى تەكسەر!» تەستتىك جۇمىس، تىرەك - سىزبالار، «ءار سۇراققا – ءبىر جاۋاپ» ويىنى، «سينكۆەين» ءادىسى، «كوڭىل كۇي نىساناسى»)
ساباقتىڭ ءادىسى: ينتەراكتيۆتى تاقتا جانە تىرەك - سىزبالار كومەگىمەن ءتۇسىندىرۋ
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: كومپيۋتەر، وقۋلىق، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ قۇرال - جابدىعىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
4. «ساتتىلىك شەڭبەرىن قۇرۋ» وقۋشىلار ءبىر - بىرىنە ساتتىلىك تىلەيدى.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: «ءوزىڭدى تەكسەر!» تەستتىك باقىلاۋ جۇمىسى كومەگىمەن ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. قايسىسى العاشقى ەسەپتەۋ قۇرىلعىسى ەمەس؟
ا) شوتتار ۆ) اريفمومەتر
س) كالكۋلياتور د) سەروبيان
2. ءبىرىنشى بۋىن كومپيۋتەرلەرىنىڭ ەلەمەنتتىك بازاسى – ول:
ا) ترانزيستور
ۆ) ينتەگرالدىق سحەما
س) ەلەكتروندىق لامپا
د) ۇلكەن ينتەگرالدىق سحەما
3. العاشقى باعدارلاماشى كىم؟
ا) چارلز بەببيدج
ۆ) گەرمان حوللەريت
س) ادا لاۆلەيس
د) بلەز پاسكال
4. ءبىرىنشى ەلەكتروندىق كومپيۋتەر بولعان ەسەپتەۋىش ماشينا قالاي اتالادى؟
ا) اۆس ۆ) دۆك
س) بەسم - 2 د) ENIAC
5. ءۇشىنشى بۋىن كومپيۋتەرلەرىنىڭ ەلەمەنتتىك بازاسى – ول:
ا) ترانزيستور
ۆ) ينتەگرالدىق سحەما
س) ەلەكتروندىق لامپا
د) ۇلكەن ينتەگرالدىق سحەما
6. ءتورتىنشى بۋىن كومپيۋتەرلەرىنىڭ ەلەمەنتتىك بازاسى – ول:
ا) ترانزيستور ۆ) ينتەگرالدىق سحەما
س) ەلەكتروندىق لامپا د) ۇلكەن ينتەگرالدىق سحەما
III. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ:
كومپيۋتەر كومپونەنتتەرىنىڭ قۇرامى ونىڭ كونفيگۋراسياسى دەپ اتالادى.
كومپيۋتەردىڭ ساۋلەتى – كومپيۋتەردىڭ قۇرىلىمى مەن جۇمىس پرينسيپتەرىنىڭ سيپاتتاماسى.
ەگەر كومپيۋتەردىڭ اپپاراتتىق بولىكتەرى (كومپونەنتتەرى) اراسىنداعى ءوزارا بايلانىس پرينسيپتەرى ستاندارتتارمەن بەكىتىلگەن بولسا، وندا ونىڭ ساۋلەتىن ستاندارتتىق دەپ اتايدى.
كومپيۋتەرلەردىڭ كوپشىلىگى دجون فون نەيماننىڭ ساۋلەتىنە نەگىزدەلگەن جانە قۇراستىرۋدىڭ مودۋلدىك (اشىق ساۋلەت) ءپرينسيپىن پايدالانادى.
دجون فون نەيماننىڭ پرينسيپتەرى:
o ەكىلىك ءپرينسيپى – دەرەكتەر مەن بۇيرىقتاردى بەينەلەۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
o پروگراممالىق باسقارۋ ءپرينسيپى – پروگرامما بۇيرىقتار جيىنتىعىنان تۇرادى، پروسەسسور ولاردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن بەلگىلى ءبىر رەتپەن ورىندايدى.
o جادتىڭ بىرتەكتىلىك ءپرينسيپى – ءبىر جادتا پروگراممالار دا، دەرەكتەر دە ساقتالادى. دەرەكتەرگە قولدانىلاتىن امالداردى بۇيرىقتارمەن دە ورىنداۋعا بولادى.
o جادتىڭ مەكەنجاي ءپرينسيپى – جادى نومىرلەنگەن ۇياشىقتاردان تۇرادى، پروسەسسور كەز كەلگەن ساتتە ءار ۇياشىققا قاتىسا الادى.
o تىزبەكتەپ پروگراممالىق باسقارۋ ءپرينسيپى – بارلىق بۇيرىقتار جادتا ورنالاسادى جانە تىزبەكتەلىپ، بىرەۋى اياقتالعان سوڭ ەكىنشىسى ورىندالادى.
o شارتتى كوشۋ ءپرينسيپى – پروگراممانىڭ بۇيرىقتارى ءارقاشان دا بىرىنەن سوڭ ءبىرى ورىندالمايدى. پروگراممادا بۇيرىقتاردىڭ تىزبەكتەلىپ ورىندالۋ ءتارتىبىن بەرىلگەندەردىڭ ماندەرىنە سايكەس وزگەرتەتىن شارتتى كوشۋ بۇيرىقتارى دا بولۋى مۇمكىن.
دەربەس كومپيۋتەردىڭ (دك) ساۋلەتى – پرسەسسور، ەستە ساقتاۋ قۇرىلعىلارى (ەسق)، ىشكى ۆيدەوجۇيە، شەتكەرى ورنالاسقان قۇرىلعىلار مەن ەنگىزۋ - شىعارۋ قۇرىلعىلارى سياقتى بولىكتەرىنىڭ قۇراستىرىلۋى.
دك - ءنىڭ ەلەكتروندىق كومپونەنتتەرى ءوزارا شينالار دەپ اتالاتىن سىمدار توبىمەن بىرىكتىرىلگەن. كومپيۋتەردىڭ ەڭ باستى شيناسى جۇيەلىك شينا دەپ اتالادى. ول 3 ءتۇرلى شينادان تۇرادى: ادرەستىك شينا، باسقارۋ شيناسى، دەرەكتەر شيناسى. شينانىڭ سيپاتتاماسى – رازريادتىلىعى.
انالىق تاقشا – زاماناۋي دەربەس كومپيۋتەردىڭ ەسەپتەۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزى – ەكى نەگىزگى ۇلكەن ميكروسىزبادان تۇرادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ماقساتى: ا) تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋگە سەپتىگىن تيگىزگەن، جۇرەگى وتانىم، قازاقستانىم دەپ سوققان جەلتوقسان قۇرباندارىن ەسكە الۋ.
