اقبالانىڭ توقتىسى
"جەتىمنىڭ، جەسىردىڭ قاقىن جەۋ قارام"
(مولدالار شاريعاتىنان)
اقبالانىڭ بايىنان قالعان، كونەتوز ارباسى بار. جەسىر قاتىنعا بايىنان قالعان قاي نارسە ىستىق ەمەس. اسىرەسە، ارباسى ىستىق. قالتاي ءوزى تىرىسىندە دە ارباسىن كىسىگە كوپ بەرە قويمايتىن، "سىندىرىپ تاستايسىڭدار، بۇلدىرەسىڭدەر" دەپ بەزىلدەيتىن. بايى ولگەلى اقبالا دا ارباسىن كىسىگە كوپ بەرە قويعان جوق. قالي سونى جۇما نامازىنا بارامىن دەپ بالاسىن ەكى-ۇش رەت جىبەرگەن سوڭ، شاراسىزدان سوعان عانا بەرىپ ەدى...
"ءبايادىل مولدا تورتتوبە بولىسىن ارالاۋعا بارادى ەكەن" دەگەن حاباردى ەستىگەندە، اقبالانىڭ جۇرەگى زىرق ەتە قالدى. ءبايادىل مولدانىڭ داۋلەتى ەشكىمنەن كەم ەمەس. تابىسى جەتكىلىكتى. مولدالىقتان تابىس شامالى بولىپ بارا جاتسا، رايسويۋزگە تارى جيىپ بەرۋگە اگەنت بولىپ كەتەتىن ونەرى دە بار. ءسويتىپ ءجۇرىپ ابزەلگە جارىمايدى. شايماننىڭ سالقام
ارباسىن ەكى جىلداي قاباتتاسىپ جەگىپ، اقىرىندا، بەركىمبايدىڭ شەشەسىنىڭ جانازاسىنا بارعاندا بەل اعاشىن ومىرىپ، ۇيىنە اكەلىپ تاستادى.
اقبالانىڭ قورىققانى — اربا سۇرايدى عوي دەگەندىك ەدى. "مال يەسى ءۋالى" دەگەن راس، ءبىر كۇن مولدا كەلىپ كوزىن ءسۇزىپ تۇر:
— ەل ارالاعان سوڭ، ءتۇسىم بولماي تۇرمايدى عوي. قولىما مال تۇسسە، تاڭداماي بىرەۋىن ساعان بەرەيىن، جەگىپ بارۋعا ارباڭدى بەر، — دەيدى.
— بۇرىندى-سوڭدى ەل ارالاعاندا مولدانىڭ قۇر قايتقان جولى جوق. ۋادەسىنە جەتىپ مال بەرەتىن بولسا، ۇيدە تۇرعاندا اربا نە تابادى، بەرۋ كەرەك، — دەپ اقبالا لوبليدى. بىرەر كۇننەن سوڭ، اقبالانىڭ ارباسىنا كوك اتتى جەگىپ، پراشكەسىندە1 كۇزەۋلى تور بايتال، مولدەكەڭ مىقشيىپ تورت-توبەگە اسادى...
* * *
ءىڭىر ۋاقىتىندا:
— مولدا كەلە جاتىر! — دەگەن حابار دۇڭك ەتە قالدى. اقبالا ۇيدەن جۇگىرە شىقتى. قارا جولدان بۇرىلىپ كەلەدى ەكەن. مولدا اقبالانىڭ ارباسىنىڭ ۇستىندە وتىر. كوشىردەگى بالاسى پراشكەدەگى بايتالعا جايداق ءمىنىپ، 15 شامالى قويدى اربانىڭ ارتىنان شۇبىرتىپ ايداپ كەلە جاتىر.
اقبالا قۋانىپ كەتتى:
— ءبىر قويدى قايتسە دە بەرەدى عوي، بالا-شاعا تۇتتاي جالاڭاش قالىپ ەدى، جاقسى بولدى عوي، — دەپ ويلادى.
ەرتەڭگى ساسكە كەزىندە اۋىل شالدارى مولدانىڭ ءۇيىنىڭ جانىنا جينالدى. مولدا بۇرىنعى قوي مەن سوڭعى قويىن قوسىپ، كۇزەم الدىرىپ جاتىر ەدى. اقبالا دا باردى، مولدا اقبالاعا كوزىنىڭ استىمەن تۇنجىراڭقىراپ قارادى دا:
— ءاي! — دەپ قاتىنىنا داۋىستادى، — مىنا كەلىنگە انا قوڭىر توقتىنى ۇستاپ بەر، قىرىقتىرىپ ءجۇنىن السىن... — دەدى.
— ءجۇنىن قايتەيىن، بەرسەڭ باسىمەن بەر. اربانى العانداعى ۋادەڭ قايدا؟ — دەپ اقبالا جابىسا كەتتى.
مولدا قاپەلىمدە كىبىرتىكتەسە دە، ارتىنان بەتىن تۇزەپ الدى:
— مەن ول قويدى ءوزىم ءۇشىن اكەلگەنىم جوق. ءدىن نازاراتىنىڭ ايتۋىمەن جيىلعان مال. ءتيىستى جەرىنە تابىس قىلىنادى، — دەدى.
اقبالا ۇيىنە جىلاپ كەتتى...
"جەتىمنىڭ، جەسىردىڭ قاقىن جەۋ — حارام"،— دەپ ءبايادىل مولدانىڭ شاريعات ايتقانىن ەرتە كەزدە تالاي ەستىپ ەدىك. ول شاريعاتقا قاراعاندا — قوڭىر توقتىنىڭ اقبالانىكى بولاتىن ءجونى بار-اق. ءبىراق، سوڭعى كەزدە مولدالار شاريعاتقا وزگەرىس كىرگىزىپ، كەيبىر جەرلەرىن وزدەرىنىڭ قۇلقىنىنا قاراي بەيىمدەدى دەسىپ ءجۇر عوي.
شاريعاتتىڭ ءوزى دە، مولدالاردىڭ قۇلقىنى ءۇشىن ويدان شىعارعان نارسەسى عوي، ويدان شىعارىلعان نارسە كەرەگىنە قاراي يكەمدەپ وتىرۋعا كونە بەرمەكشى. قۇلقىنىنا كەرەگى ەدى.
— ءبايادىل مولدا جەسىردىڭ اقىسىن دا جەدى، ۋادەسىن دە جۇتتى. مۇنى باسقالار سەزبەي جۇرگەنمەن، اقبالا ەندى سەزەر. اقبالا سەكىلدى بىرەر الدانعاندار مولدانى ماڭايىنا ويلاپ جولاتار عوي.
You Might Also Like
