اقپاراتتاردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جانە ولاردى وڭدەۋدىڭ تاسىلدەرى
ءپانى: ينفورماتيكا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اقپاراتتاردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جانە ولاردى وڭدەۋدىڭ تاسىلدەرى. اقپارات سانى، اقپارات ولشەم بىرلىگى.
ساباقتىڭ ماقساتى: اقپاراتتى قابىلداۋدى، جەتكىزۋدى وڭدەۋدى، جانە ساقتاۋدىڭ تاسىلدەرىن ۇيرەتۋ. كودتاۋدى ءتۇسىندىرۋ.
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتى تەحنيكالىق قۇرالدار مەن دەربەس كومپيۋتەردىڭ كومەگىمەن بەرۋ، ساقتاۋ جانە ۇسىنۋ تاسىلدەرىمەن، قابىلدانعان ەكىلىك ساناۋ جۇيەسىمەن، ASII كودتارىمەن تانىستىرۋ:
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى تاربيەلىككە، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، لوگيكالىق - ابستراكسياسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكتى قۇرالدار:كومپيۋتەر، سلايد، وقۋلىق، جۇمىس داپتەرى
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:1. وقۋشىلاردى ۇيىمداستىرۋ
2. ۇيگە بەرگەن تاپسىرمانى تەكسەرۋ
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
4. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ
5. ساباقتى بەكىتۋ
6. ۇيگە تاپسىرما
وتكەن ماتەريالداردى قايتالاۋ سۇراقتارى:
اقپارات دەگەن سوزگە قانداي ماعىنا بەرەسىڭدەر؟
ادام اقپاراتتىقتىڭ قانداي تۇرلەرىن قابىلداي الادى؟
بايلانىس ءتىلى دەپ نەنى ايتادى؟
قانداي تىلدەردى بىلەسىڭ؟
ادام اقپاراتتى قالاي جانە قايدا ساقتايدى؟
ادامنىڭ اقپاراتتى وڭدەۋىنە مىسال كەلتىر
جاڭا تۇسىنىكتەر:
اقپارات قاسيەتتەرىن ءۇش اسپەكتىدە قاراستىرۋعا بولادى:
- تەحنيكالىق تۇرعىدان – دالدىك، سەنىمدىلىك سيگنال بەرۋ جىلدامدىعى؛
- سەمانتيكالىق – ءماتىننىڭ ماعىناسىن كودتار كومەگىمەن بەرۋ؛
- پراگماتيكالىق – وبەكتىنىڭ مىنەز-قۇلقىنا قانشالىقتى ءتيىمدى اسەر ەتۋى.
اقپاراتتى بەرۋ ساقتاۋ جانە وڭدەۋ پروسەستەرى اقپاراتتىق پروسەستەر دەپ اتالدى.
اقپارات قاسيەتتەرىنە مىنالاردى جاتقىزۋعا بولادى: تولىقتىق، سەنىمدىلىك (انىقتىق)، باعالىلىق، ماڭىزدىلىق (اكتۋالدىق)، ايقىندىلىق، قىسقالىق، نانىمدىلىق.
ءتىرى تابيعاتتا اقپارات بەرۋ مەن وڭدەۋ مىسالدارى:
جانۋارلار وزدەرىنىڭ جەرلەرىن قورعاپ، ءيىستى بەلگىلەر قالدىرىپ كەتەدى.
ادام اقپاراتتى سەزۋ، كورۋ ارقىلى قابىلدايدى. ادام راديودان، تەلەديداردان، گازەت - جۋرنالدان اقپاراتتاردى سەزىم مۇشەلەرى ارقىلى قابىلدايدى. ادام قابىلدايتىن اقپارات تاڭبالى، بەينەلى بولىپ بولىنەدى.
بەينەلىك اقپارات دەپ - تابيعات كورىنىستەرىن، كەسكىندەردى، ءدام، ءيىس، سەزۋ مۇشەلەرى ارقىلى قابىلدانعان اقپاراتتاردى ايتادى.
تاڭبالى اقپاراتقا سويلەۋ، جازۋ تۇرىندە الىنعان اقپاراتتار جاتادى. اۋىزەكى ءتىل دە تاڭبالى اقپاراتقا جاتادى. سەبەبى، ءار ءتۇرلى تاڭبالاردان تۇرادى، ءبىراق ولار دىبىستىق تاڭبالار - فەنومەندەر دەپ اتالادى. تاڭبا تۇرىندە قاتىناسۋدى قاتىناس ءتىلى دەپ اتايدى. تابيعي قاتىناس تىلىنە: قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرى جاتادى. جاساندى تىلدەرگە ماتەماتيكا، فيزيكا، كومپيۋتەرمەن قاتىناسۋ تىلدەرى جاتادى. ءار ءتىلدىڭ ءوز ءالفاۆيتى بار. سانداردى كورسەتەتىن الفاۆيتتەر: ەكىلىك، سەگىزدىك، وندىق، ون التىلىق بولادى.
اقپاراتتى بەلگىلى - ءبىر الفاۆيت ارقىلى ۇسىنۋدى كودتاۋ دەپ اتايدى. ءبىر بەلگى توبىنان ەكىنشى بەلگى توبىنا كوشىرۋ ەرەجەسىن كود دەپ اتايدى. اقپاراتتى ساقتاۋ، قابىلداۋ، ۇسىنۋ، جانە وڭدەۋ ادىستەرى ءىس جۇزىندە اقپاراتتىڭ ۇسىنىلۋ تۇرىنە بايلانىستى بولادى. اقپاراتتىڭ كودتالۋى كەيدە شيفراۋ دەپ تە ايتىلادى، ونىڭ كەرى كودتالۋى دەكوديروۆانيە پروسەسىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ەكىلىك الفاۆيتى 0 جانە 1 تاڭبالارىمەن ۇسىنىلادى. اقپاراتتى ەكىلىك كود پەن كورسەتۋ ءۇشىن، قۇرىلعى ەكى كۇيدى ايىرا ءبىلۋى كەرەك، مىسالى؛ 1 - قۇرىلعىدا توق بار، ال 0 جوعىن، نەمەسە 1 - جوعارى كەرنەۋ،
0 تومەن كەرنەۋ. تەك ەكى ءتۇرلى ءمانى نەمەسە نەمەسە وعان سايكەس كود رازريادى بار، 0 نەمەسە
1 ماندەرىن عانا قابىلداي الاتىن سيگنالدى بيت دەپ اتايدى. سيمۆولداردى كودتاۋ ءۇشىن
8 بيتتەن تۇراتىن كوتتى بايت دەپ اتايدى. 8 ءنول مەن بىرلەردىڭ كومەگىمەن ياعني ءبىر بايتتىڭ كومەگىمەن 256 سيمۆول كودتالادى. سيمۆولداردى كودتتاۋ كوبيناسيالارىنىڭ جيىنتىعىن كودتاۋ كەستەسى دەپ اتالادى.
اقپارات ادام ءۇشىن جاڭا، بەلگىسىز بولۋ كەرەك. حابار بىزگە اقپارات الۋ دەگەن بىزگە جاڭا تۇسىنىكتى بولۋى كەرەك. سول سالادا ءبىلىمىمىز جەتكىلىكتى بولۋى كەرەك. ەگەر اقپارات ءبىز ءۇشىن تولىق، وبەكتيۆتى، جاڭا، پايدالى، ءارى ناقتى بولسا ول ءبىز ءۇشىن باعالى بولادى. حاباردىڭ اقپاراتتىڭ كولەمى دەپ - حاباردىڭ ۇزىندىعىن، ياعني سيمۆولدار سانىن بىلدىرەدى. ەندەشە تەحنيكادا كەز - كەلگەن ساقتالاتىن بەرىلەتىن اقپارات كولەمى ونداعى بەرىلەتىن اقپارات كولەمى ونداعى ەڭ كىشى ولشەم ءبىر ەكىلىك رازريادقا نەمەسە 1 بيتكە تەڭ بولادى. اقپاراتتى ولشەۋ بىرلىگى ءبىر بيتكە تەڭ. ودان كەيىن 1 بايت. حاباردىڭ اقپاراتتىڭ كولەمى - بيت نەمەسە بايتتا ولشەنەتىن ونىڭ ۇزىندىعى.
1 باي=8بيت؛
1 كبايت(كيلوبايت)=1024 بايت؛
1 مبايت(مەگابايت)=1024كبايت؛
1گبايت(گيگابايت)=1024مبايت؛
ساباقتى بەكىتۋ سۇراقتارى:
• كودتاۋ مەن كەرى كودتاۋ دەگەن نە؟
• بيت، بايت دەگەن نە؟
• تەحنيكالىق جۇيەلەردە نەگە ەكىلىك ءالفاۆيتتى پايدالانۋدى تاڭدايدى.
ۇيگە تاپسىرما:
اقپاراتتاردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جانە ولاردى وڭدەۋدىڭ تاسىلدەرى. اقپارات سانى، اقپارات ولشەم بىرلىگى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اقپاراتتاردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جانە ولاردى وڭدەۋدىڭ تاسىلدەرى. اقپارات سانى، اقپارات ولشەم بىرلىگى.
ساباقتىڭ ماقساتى: اقپاراتتى قابىلداۋدى، جەتكىزۋدى وڭدەۋدى، جانە ساقتاۋدىڭ تاسىلدەرىن ۇيرەتۋ. كودتاۋدى ءتۇسىندىرۋ.
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتى تەحنيكالىق قۇرالدار مەن دەربەس كومپيۋتەردىڭ كومەگىمەن بەرۋ، ساقتاۋ جانە ۇسىنۋ تاسىلدەرىمەن، قابىلدانعان ەكىلىك ساناۋ جۇيەسىمەن، ASII كودتارىمەن تانىستىرۋ:
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى تاربيەلىككە، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، لوگيكالىق - ابستراكسياسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكتى قۇرالدار:كومپيۋتەر، سلايد، وقۋلىق، جۇمىس داپتەرى
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:1. وقۋشىلاردى ۇيىمداستىرۋ
2. ۇيگە بەرگەن تاپسىرمانى تەكسەرۋ
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
4. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ
5. ساباقتى بەكىتۋ
6. ۇيگە تاپسىرما
وتكەن ماتەريالداردى قايتالاۋ سۇراقتارى:
اقپارات دەگەن سوزگە قانداي ماعىنا بەرەسىڭدەر؟
ادام اقپاراتتىقتىڭ قانداي تۇرلەرىن قابىلداي الادى؟
بايلانىس ءتىلى دەپ نەنى ايتادى؟
قانداي تىلدەردى بىلەسىڭ؟
ادام اقپاراتتى قالاي جانە قايدا ساقتايدى؟
ادامنىڭ اقپاراتتى وڭدەۋىنە مىسال كەلتىر
جاڭا تۇسىنىكتەر:
اقپارات قاسيەتتەرىن ءۇش اسپەكتىدە قاراستىرۋعا بولادى:
- تەحنيكالىق تۇرعىدان – دالدىك، سەنىمدىلىك سيگنال بەرۋ جىلدامدىعى؛
- سەمانتيكالىق – ءماتىننىڭ ماعىناسىن كودتار كومەگىمەن بەرۋ؛
- پراگماتيكالىق – وبەكتىنىڭ مىنەز-قۇلقىنا قانشالىقتى ءتيىمدى اسەر ەتۋى.
اقپاراتتى بەرۋ ساقتاۋ جانە وڭدەۋ پروسەستەرى اقپاراتتىق پروسەستەر دەپ اتالدى.
اقپارات قاسيەتتەرىنە مىنالاردى جاتقىزۋعا بولادى: تولىقتىق، سەنىمدىلىك (انىقتىق)، باعالىلىق، ماڭىزدىلىق (اكتۋالدىق)، ايقىندىلىق، قىسقالىق، نانىمدىلىق.
ءتىرى تابيعاتتا اقپارات بەرۋ مەن وڭدەۋ مىسالدارى:
جانۋارلار وزدەرىنىڭ جەرلەرىن قورعاپ، ءيىستى بەلگىلەر قالدىرىپ كەتەدى.
ادام اقپاراتتى سەزۋ، كورۋ ارقىلى قابىلدايدى. ادام راديودان، تەلەديداردان، گازەت - جۋرنالدان اقپاراتتاردى سەزىم مۇشەلەرى ارقىلى قابىلدايدى. ادام قابىلدايتىن اقپارات تاڭبالى، بەينەلى بولىپ بولىنەدى.
بەينەلىك اقپارات دەپ - تابيعات كورىنىستەرىن، كەسكىندەردى، ءدام، ءيىس، سەزۋ مۇشەلەرى ارقىلى قابىلدانعان اقپاراتتاردى ايتادى.
تاڭبالى اقپاراتقا سويلەۋ، جازۋ تۇرىندە الىنعان اقپاراتتار جاتادى. اۋىزەكى ءتىل دە تاڭبالى اقپاراتقا جاتادى. سەبەبى، ءار ءتۇرلى تاڭبالاردان تۇرادى، ءبىراق ولار دىبىستىق تاڭبالار - فەنومەندەر دەپ اتالادى. تاڭبا تۇرىندە قاتىناسۋدى قاتىناس ءتىلى دەپ اتايدى. تابيعي قاتىناس تىلىنە: قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرى جاتادى. جاساندى تىلدەرگە ماتەماتيكا، فيزيكا، كومپيۋتەرمەن قاتىناسۋ تىلدەرى جاتادى. ءار ءتىلدىڭ ءوز ءالفاۆيتى بار. سانداردى كورسەتەتىن الفاۆيتتەر: ەكىلىك، سەگىزدىك، وندىق، ون التىلىق بولادى.
اقپاراتتى بەلگىلى - ءبىر الفاۆيت ارقىلى ۇسىنۋدى كودتاۋ دەپ اتايدى. ءبىر بەلگى توبىنان ەكىنشى بەلگى توبىنا كوشىرۋ ەرەجەسىن كود دەپ اتايدى. اقپاراتتى ساقتاۋ، قابىلداۋ، ۇسىنۋ، جانە وڭدەۋ ادىستەرى ءىس جۇزىندە اقپاراتتىڭ ۇسىنىلۋ تۇرىنە بايلانىستى بولادى. اقپاراتتىڭ كودتالۋى كەيدە شيفراۋ دەپ تە ايتىلادى، ونىڭ كەرى كودتالۋى دەكوديروۆانيە پروسەسىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ەكىلىك الفاۆيتى 0 جانە 1 تاڭبالارىمەن ۇسىنىلادى. اقپاراتتى ەكىلىك كود پەن كورسەتۋ ءۇشىن، قۇرىلعى ەكى كۇيدى ايىرا ءبىلۋى كەرەك، مىسالى؛ 1 - قۇرىلعىدا توق بار، ال 0 جوعىن، نەمەسە 1 - جوعارى كەرنەۋ،
0 تومەن كەرنەۋ. تەك ەكى ءتۇرلى ءمانى نەمەسە نەمەسە وعان سايكەس كود رازريادى بار، 0 نەمەسە
1 ماندەرىن عانا قابىلداي الاتىن سيگنالدى بيت دەپ اتايدى. سيمۆولداردى كودتاۋ ءۇشىن
8 بيتتەن تۇراتىن كوتتى بايت دەپ اتايدى. 8 ءنول مەن بىرلەردىڭ كومەگىمەن ياعني ءبىر بايتتىڭ كومەگىمەن 256 سيمۆول كودتالادى. سيمۆولداردى كودتتاۋ كوبيناسيالارىنىڭ جيىنتىعىن كودتاۋ كەستەسى دەپ اتالادى.
اقپارات ادام ءۇشىن جاڭا، بەلگىسىز بولۋ كەرەك. حابار بىزگە اقپارات الۋ دەگەن بىزگە جاڭا تۇسىنىكتى بولۋى كەرەك. سول سالادا ءبىلىمىمىز جەتكىلىكتى بولۋى كەرەك. ەگەر اقپارات ءبىز ءۇشىن تولىق، وبەكتيۆتى، جاڭا، پايدالى، ءارى ناقتى بولسا ول ءبىز ءۇشىن باعالى بولادى. حاباردىڭ اقپاراتتىڭ كولەمى دەپ - حاباردىڭ ۇزىندىعىن، ياعني سيمۆولدار سانىن بىلدىرەدى. ەندەشە تەحنيكادا كەز - كەلگەن ساقتالاتىن بەرىلەتىن اقپارات كولەمى ونداعى بەرىلەتىن اقپارات كولەمى ونداعى ەڭ كىشى ولشەم ءبىر ەكىلىك رازريادقا نەمەسە 1 بيتكە تەڭ بولادى. اقپاراتتى ولشەۋ بىرلىگى ءبىر بيتكە تەڭ. ودان كەيىن 1 بايت. حاباردىڭ اقپاراتتىڭ كولەمى - بيت نەمەسە بايتتا ولشەنەتىن ونىڭ ۇزىندىعى.
1 باي=8بيت؛
1 كبايت(كيلوبايت)=1024 بايت؛
1 مبايت(مەگابايت)=1024كبايت؛
1گبايت(گيگابايت)=1024مبايت؛
ساباقتى بەكىتۋ سۇراقتارى:
• كودتاۋ مەن كەرى كودتاۋ دەگەن نە؟
• بيت، بايت دەگەن نە؟
• تەحنيكالىق جۇيەلەردە نەگە ەكىلىك ءالفاۆيتتى پايدالانۋدى تاڭدايدى.
ۇيگە تاپسىرما:
اقپاراتتاردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جانە ولاردى وڭدەۋدىڭ تاسىلدەرى. اقپارات سانى، اقپارات ولشەم بىرلىگى.
You Might Also Like
