بىلەكتى ءبىردى، ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى
ماتەماتيكالىق اپتالىق (8 - 9 سىنىپتار اراسىندا)
تاقىرىبى: «بىلەكتى ءبىردى، ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى»
ماقساتى: وقۋشىلار اراسىندا ءوزارا كومەك ۇعىمىن، دوستىقتى تاربيەلەۋ
ماتەماتيكا ءپانىن ۇيرەنۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ءار وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىمپازدىعىن وياتۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ءار وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىعىن جەتىلدىرۋ.
وقۋشىلاردىڭ جان - جاقتى بىلىمدەرىن، ماتەماتيكالىق تىلدەرىن جانە بىلىكتىلىگىن دامىتۋ.
كورنەكىلىكتەر: ءسوزجۇمباقتار، كارتوچكالار، سىزبالار، فيگۋپالار، سلايدتار، تاپسىرمالار.
ءتۇرى: توپتىق سايىس
ءتيپى: ويىن تۇرىندە
جوسپارى: 1. توپتىڭ ءوزىن تانىستىرۋى، امانداسۋ ءراسىمى
2. كىم جۇيرىك (تاپسىرما كارتوچكا بويىنشا بەرىلەدى)
3. ويلان تاپ (تاپسىرما كارتوچكا بويىنشا بەرىلەدى
4. بىلىمدىلەر سايىسى (ءار توپقا كارتوچكا بەرىلەدى)
5. عاجايىپ تورتتىك (10، 20، 30، 40 ۇپايلىق تاپسىرما بەرىلەدى)
6. ماتەماتيكالىق تەرميندەر (تاڭداعان ارىپتەرىنە ماتەماتيكالىق
تەرميندەر ايتۋ )
7. جانكۇيەرلەرمەن ويىن سايىسى(جانكۇيەر تاپسىرمالارىن ورىنداۋ)
قولدانىلعان ناقىل سوزدەر:
1. اريفمەتيكا ماتەماتيكانىڭ، ال ماتەماتيكا عىلىمداردىڭ پاتشاسى.
(ك. گاۋسس)
2. اقىل - ويدى تارتىپكە كەلتىرەتىن ماتەماتيكا.
(م. ۆ. لومونوسوۆ)
3. ماتەماتيكا – بارلىق عىلىمداردىڭ تۇڭعىشى جانە ولارعا پايدالى دا،
قاجەت تە. (ر. بەكون)
جۇرگىزۋشى: قايىرلى كۇن قادىرمەندى كورەرمەندەر! «بىلەكتى ءبىردى، ءبىلىمدى
مىڭدى جىعادى» اتتى 8 - ءشى جانە 9 - شى سىنىپتار اراسىندا وتەتىن سايىسقا
قوش كەلدىڭىزدەر!
بۇگىنگى ويىن توپتىق سايىس تۇرىندە وتەدى. ولاي بولسا ورتاعا «ارحيمەد» جانە
«پيفاگور»، كوماندالارىن شاقىرامىز.
ماتەماتيكا سىرلارى،
قىزىقتىردى بىزدەردى.
ويىنعا بىرگە قاتىسۋعا،
شاقىرامىز سىزدەردى، - دەي وتىرىپ سايىسكەرلەرىمىزدىڭ ءبىلىمى مەن تاپقىرلىعىنا باعا بەرەتىن ءادىل قازىلار القاسىن ورتاعا شاقىرامىز. بۇگىنگى كەشتىڭ جوسپارى تانىستىرىلادى.
ءى. كەزەكتە امانداسۋ ءراسىمى: ءى «ارحيمەد» كومانداسىنا.
ءىى «پيفاگور» كومانداسىنا ءسوز بەرىلەدى.
ءىى. كىم جۇيرىك (تاپسىرما كارتوچكا بويىنشا بەرىلەدى).
1. ەگەر 3 - سانى شىقسا 1 - دەن 30 - عا دەيىنگى سانداردى ساناپ شىعادى. ءبىراق سانداردى اتاعاندا 3 - كە ەسەلىك سانداردى ايتپايدى.
2. ەگەر 4 - سانى شىقسا 1 - دەن 40 - عا دەيىنگى سانداردى ساناپ شىعادى. ءبىراق سانداردى اتاعاندا 4 - كە ەسەلىك سانداردى ايتپايدى.
ءىىى. ويلان تاپ (تاپسىرما كارتوچكا بويىنشا بەرىلەدى).
1) بەس ءۇشتىڭ كومەگىمەن قولدارىڭىزداعى تاپسىرماداعى تەڭدىك دۇرىس ورىندالاتىنداي اريفمەتيكالىق امالدار قويىپ شىعىڭدار. جاقشا دا پايدالانۋعا بولادى.
3 -(3: 3+3: 3)=1
3 - 33: 33=2
3x33: 33=3
(3+3+3+3): 3=4
3+(3: 3+3: 3)=5
(3x3 - 3)+(3 - 3)=6
2) ءتورت ەكىنىڭ كومەگىمەن قولدارىڭىزداعى تاپسىرماداعى تەڭدىك دۇرىس ورىندالاتىنداي اريفمەتيكالىق امالدار قويىپ شىعىڭدار. جاقشا دا پايدالانۋعا بولادى.
(2+2):(2+2)=1
2: 2+2: 2=2
(2+2+2): 2=3
2x2+(2 - 2)=4
2x2+2: 2=5
2x2x2 - 2=6
IV. بىلىمدىلەر سايىسى (ءار توپقا ەسەپ جازىلعان كارتوچكا بەرىلەدى)
№1 ءبىر ادام ءوزىنىڭ دوسىنا: «ماعان 100 دوللار بەر، سوندا مەن سەنەن ەكى ەسە باي بولامىن» - دەپتى. دوسى بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى: «سەن ماعان تەك 10 دوللار بەر، سوندا مەن سەنەن 6 ەسە باي بولامىن». ءارقايسىسىندا قانشا دوللار بولعان؟
جاۋابى: جانە
№2. ءۇش ادام 24000 تەڭگەگە ءۇي ساتىپ العىسى كەلدى. ولار بىلاي كەلىستى: ءبىرىنشىسى جارتى اقشاسىن بەرەدى؛ ەكىنشىسى ۇشتەن ءبىرىن بەرەدى، ال ءۇشىنشىسى قالعان بولىگىن بەرەدى. ءارقايسىسى قانشا بەرمەك؟
جاۋابى: 12000، 8000، 4000
№3 «باقتاشى 30 تۇيە ايداپ كەلەدى. وعان مىناداي سۇراق بەرىلگەن: قوراداعى تۇيەنىڭ قانشاسىن ايداپ كەلە جاتىرسىڭ؟
باقتاشىنىڭ جاۋابى:
− قوراداعى تۇيەنىڭ جارتىسىنىڭ ۇشتەن ءبىرىن ايداپ كەلە جاتىرمىن. بارلىق تۇيەنىڭ سانى قانشا؟.
جاۋابى: 180
4. «كوپەس 540 سومعا 138 دانا التىن جانە كۇمىس ساقينا ساتىپ الدى. ەگەر ءبىر التىن ساقينا 5 سوم، ال كۇمىس ساقينا 3 سوم تۇرسا، ءارقايسىسىنان نەشە ساقينا ساتىپ العان؟»
جاۋابى: 63، 75
5. اكەسى قىزىنان 4 ەسە ۇلكەن. بۇدان 5 جىل بۇرىن اكەسى قىزىنان 9 ەسە ۇلكەن
ەدى. ءقازىر ءارقايسىسى نەشە جاستا؟.
جاۋابى: 32، 8
6. تاۋلىكتىڭ قالعان بولىگى وتكەن بولىگىنەن ەكى ەسە ارتىق بولسا، ءقازىر ساعات نەشە؟
جاۋابى: 8
V. عاجايىپ تورتتىك (10، 20، 30، 40 ۇپايلىق تاپسىرما بەرىلەدى)
VI. ماتەماتيكالىق تەرميندەر (تاڭداعان ارىپتەرىنە ماتەماتيكالىق
تەرميندەر جازۋ)
VII. جانكۇيەرلەرمەن ويىن سايىسى(جانكۇيەر تاپسىرمالارىن ورىنداۋ)
جۇرگىزۋشى: «بىلەكتى ءبىردى، ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى» اتتى سايىسىمىزدىڭ
قورىتىندىسىن ايتۋ ءۇشىن، ءسوز قازىلار القاسىنا بەرىلەدى.
جۇرگىزۋشى قورىتىندىلايدى:
الدىڭىزدا جايناعان جۇزدەر ءانى
سىزدەرمەن كەزدەسەمىز بىزدەر ءالى.
ءادىلقازى، كورەرمەن ساۋ تۇرىڭىز،
كۇتەدى ءبىزدى جارقىن كۇندەر ءالى! - دەي وتىرىپ بۇگىنگى سايىسىمىزدى اياقتايمىز.
تاقىرىبى: «بىلەكتى ءبىردى، ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى»
ماقساتى: وقۋشىلار اراسىندا ءوزارا كومەك ۇعىمىن، دوستىقتى تاربيەلەۋ
ماتەماتيكا ءپانىن ۇيرەنۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ءار وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىمپازدىعىن وياتۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ءار وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىعىن جەتىلدىرۋ.
وقۋشىلاردىڭ جان - جاقتى بىلىمدەرىن، ماتەماتيكالىق تىلدەرىن جانە بىلىكتىلىگىن دامىتۋ.
كورنەكىلىكتەر: ءسوزجۇمباقتار، كارتوچكالار، سىزبالار، فيگۋپالار، سلايدتار، تاپسىرمالار.
ءتۇرى: توپتىق سايىس
ءتيپى: ويىن تۇرىندە
جوسپارى: 1. توپتىڭ ءوزىن تانىستىرۋى، امانداسۋ ءراسىمى
2. كىم جۇيرىك (تاپسىرما كارتوچكا بويىنشا بەرىلەدى)
3. ويلان تاپ (تاپسىرما كارتوچكا بويىنشا بەرىلەدى
4. بىلىمدىلەر سايىسى (ءار توپقا كارتوچكا بەرىلەدى)
5. عاجايىپ تورتتىك (10، 20، 30، 40 ۇپايلىق تاپسىرما بەرىلەدى)
6. ماتەماتيكالىق تەرميندەر (تاڭداعان ارىپتەرىنە ماتەماتيكالىق
تەرميندەر ايتۋ )
7. جانكۇيەرلەرمەن ويىن سايىسى(جانكۇيەر تاپسىرمالارىن ورىنداۋ)
قولدانىلعان ناقىل سوزدەر:
1. اريفمەتيكا ماتەماتيكانىڭ، ال ماتەماتيكا عىلىمداردىڭ پاتشاسى.
(ك. گاۋسس)
2. اقىل - ويدى تارتىپكە كەلتىرەتىن ماتەماتيكا.
(م. ۆ. لومونوسوۆ)
3. ماتەماتيكا – بارلىق عىلىمداردىڭ تۇڭعىشى جانە ولارعا پايدالى دا،
قاجەت تە. (ر. بەكون)
جۇرگىزۋشى: قايىرلى كۇن قادىرمەندى كورەرمەندەر! «بىلەكتى ءبىردى، ءبىلىمدى
مىڭدى جىعادى» اتتى 8 - ءشى جانە 9 - شى سىنىپتار اراسىندا وتەتىن سايىسقا
قوش كەلدىڭىزدەر!
بۇگىنگى ويىن توپتىق سايىس تۇرىندە وتەدى. ولاي بولسا ورتاعا «ارحيمەد» جانە
«پيفاگور»، كوماندالارىن شاقىرامىز.
ماتەماتيكا سىرلارى،
قىزىقتىردى بىزدەردى.
ويىنعا بىرگە قاتىسۋعا،
شاقىرامىز سىزدەردى، - دەي وتىرىپ سايىسكەرلەرىمىزدىڭ ءبىلىمى مەن تاپقىرلىعىنا باعا بەرەتىن ءادىل قازىلار القاسىن ورتاعا شاقىرامىز. بۇگىنگى كەشتىڭ جوسپارى تانىستىرىلادى.
ءى. كەزەكتە امانداسۋ ءراسىمى: ءى «ارحيمەد» كومانداسىنا.
ءىى «پيفاگور» كومانداسىنا ءسوز بەرىلەدى.
ءىى. كىم جۇيرىك (تاپسىرما كارتوچكا بويىنشا بەرىلەدى).
1. ەگەر 3 - سانى شىقسا 1 - دەن 30 - عا دەيىنگى سانداردى ساناپ شىعادى. ءبىراق سانداردى اتاعاندا 3 - كە ەسەلىك سانداردى ايتپايدى.
2. ەگەر 4 - سانى شىقسا 1 - دەن 40 - عا دەيىنگى سانداردى ساناپ شىعادى. ءبىراق سانداردى اتاعاندا 4 - كە ەسەلىك سانداردى ايتپايدى.
ءىىى. ويلان تاپ (تاپسىرما كارتوچكا بويىنشا بەرىلەدى).
1) بەس ءۇشتىڭ كومەگىمەن قولدارىڭىزداعى تاپسىرماداعى تەڭدىك دۇرىس ورىندالاتىنداي اريفمەتيكالىق امالدار قويىپ شىعىڭدار. جاقشا دا پايدالانۋعا بولادى.
3 -(3: 3+3: 3)=1
3 - 33: 33=2
3x33: 33=3
(3+3+3+3): 3=4
3+(3: 3+3: 3)=5
(3x3 - 3)+(3 - 3)=6
2) ءتورت ەكىنىڭ كومەگىمەن قولدارىڭىزداعى تاپسىرماداعى تەڭدىك دۇرىس ورىندالاتىنداي اريفمەتيكالىق امالدار قويىپ شىعىڭدار. جاقشا دا پايدالانۋعا بولادى.
(2+2):(2+2)=1
2: 2+2: 2=2
(2+2+2): 2=3
2x2+(2 - 2)=4
2x2+2: 2=5
2x2x2 - 2=6
IV. بىلىمدىلەر سايىسى (ءار توپقا ەسەپ جازىلعان كارتوچكا بەرىلەدى)
№1 ءبىر ادام ءوزىنىڭ دوسىنا: «ماعان 100 دوللار بەر، سوندا مەن سەنەن ەكى ەسە باي بولامىن» - دەپتى. دوسى بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى: «سەن ماعان تەك 10 دوللار بەر، سوندا مەن سەنەن 6 ەسە باي بولامىن». ءارقايسىسىندا قانشا دوللار بولعان؟
جاۋابى: جانە
№2. ءۇش ادام 24000 تەڭگەگە ءۇي ساتىپ العىسى كەلدى. ولار بىلاي كەلىستى: ءبىرىنشىسى جارتى اقشاسىن بەرەدى؛ ەكىنشىسى ۇشتەن ءبىرىن بەرەدى، ال ءۇشىنشىسى قالعان بولىگىن بەرەدى. ءارقايسىسى قانشا بەرمەك؟
جاۋابى: 12000، 8000، 4000
№3 «باقتاشى 30 تۇيە ايداپ كەلەدى. وعان مىناداي سۇراق بەرىلگەن: قوراداعى تۇيەنىڭ قانشاسىن ايداپ كەلە جاتىرسىڭ؟
باقتاشىنىڭ جاۋابى:
− قوراداعى تۇيەنىڭ جارتىسىنىڭ ۇشتەن ءبىرىن ايداپ كەلە جاتىرمىن. بارلىق تۇيەنىڭ سانى قانشا؟.
جاۋابى: 180
4. «كوپەس 540 سومعا 138 دانا التىن جانە كۇمىس ساقينا ساتىپ الدى. ەگەر ءبىر التىن ساقينا 5 سوم، ال كۇمىس ساقينا 3 سوم تۇرسا، ءارقايسىسىنان نەشە ساقينا ساتىپ العان؟»
جاۋابى: 63، 75
5. اكەسى قىزىنان 4 ەسە ۇلكەن. بۇدان 5 جىل بۇرىن اكەسى قىزىنان 9 ەسە ۇلكەن
ەدى. ءقازىر ءارقايسىسى نەشە جاستا؟.
جاۋابى: 32، 8
6. تاۋلىكتىڭ قالعان بولىگى وتكەن بولىگىنەن ەكى ەسە ارتىق بولسا، ءقازىر ساعات نەشە؟
جاۋابى: 8
V. عاجايىپ تورتتىك (10، 20، 30، 40 ۇپايلىق تاپسىرما بەرىلەدى)
VI. ماتەماتيكالىق تەرميندەر (تاڭداعان ارىپتەرىنە ماتەماتيكالىق
تەرميندەر جازۋ)
VII. جانكۇيەرلەرمەن ويىن سايىسى(جانكۇيەر تاپسىرمالارىن ورىنداۋ)
جۇرگىزۋشى: «بىلەكتى ءبىردى، ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى» اتتى سايىسىمىزدىڭ
قورىتىندىسىن ايتۋ ءۇشىن، ءسوز قازىلار القاسىنا بەرىلەدى.
جۇرگىزۋشى قورىتىندىلايدى:
الدىڭىزدا جايناعان جۇزدەر ءانى
سىزدەرمەن كەزدەسەمىز بىزدەر ءالى.
ءادىلقازى، كورەرمەن ساۋ تۇرىڭىز،
كۇتەدى ءبىزدى جارقىن كۇندەر ءالى! - دەي وتىرىپ بۇگىنگى سايىسىمىزدى اياقتايمىز.
You Might Also Like
-
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قۇستاردىڭ پايداسى تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، قۇستاردىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ.
