اققۋلار ۇيىقتاعاندا
اتىراۋ وبلىسى، اتىراۋ قالاسى، جاڭاتالاپ سەلوسى،
جامبىل اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
ۋماروۆا اينۋر كامييەۆنا
قازاق ءتىلى 8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: م. ماقاتايەۆ. «اققۋلار ۇيىقتاعاندا»
(2 ساعاتى)
ساباقتىڭ ماقساتى: اقىن شىعارماسىنىڭ تاقىرىبى مەن يدەياسىن، كوركەمدىك ءتىلىن وقۋشى ءوز بەتىنشە ىزدەنە وتىرىپ اشۋ.
مىندەتى: مازمۇنعا بايلانىستى - اقىن شىعارماسىن وقي وتىرىپ، كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىمەن تانىسۋ، شىعارمانى وقي وتىرىپ، وي تەرەڭدىگىن، ءتىل شەبەرلىگىن سيپاتتاۋ؛ ستو - عا بايلانىستى - تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ بارىسىندا ستو ادىستەرى بىلىمدەرىن ورتاعا سالىپ، ءوز وي - پىكىرلەرىن قورىتىندىلاۋ؛ توپتىق جۇمىسقا بايلانىستى – توپتاعى جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ، جۇمىس ناتيجەلەرىن كورسەتۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كىتاپتار، سۋرەتتەر.
ءتۇرى: ءبىلىم - بىلىكتىلىكتى قالىپتاستىرۋ.
ءادىسى: ءببۇ كەستەسى، تالداۋ، پىكىر سايىس، سۇراق - جاۋاپ.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، تاريح، بيولوگيا.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ. سىنىپتى ءۇش توپقا ءبولىپ، ساباق بارىسىمەن تانىستىرۋ.
(«انا»، «اققۋ»، «تابيعات»)
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. «مەنىڭ مۇقاعاليىم». اقىننىڭ وزىنە ۇناعان ولەڭدەرىن جاتقا ايتۋ.
• اقىن كۇندەلىگىنەن... «مەنىڭ قىمباتتى دوستارىم! ەگەر سىزدەر شىنىمنەن مەنىڭ ءومىربايانىمدى، شىعارمالارىمدى زەرتتەمەك بولساڭدار، وندا مەن نە جازسام، سونىڭ ءبارىن تۇگەل وقىپ شىعۋدى ۇمىتپاعايسىزدار. مەنى ءوز ولەڭدەرىمنەن ءبولىپ قاراماۋلارىڭىزدى وتىنەم. ەستەرىڭىزدە بولسىن، مەنىڭ ولەڭىم جەكە تۇرعاندا تۇك تە ەمەس. بىرىكتىرىپ قاراعاندا ول پوەما ىسپەتتى. باسى جانە اياعى بار. ول كەيدە كۇلىمدەپ، كەيدە تۇڭىلگەن جانىمنىڭ قۇددى داۋىسىنداي...» (م. ماقاتايەۆ).
ءىى. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى.
مۇقاعالي كىم؟→ اقىن، دانىشپان
بايگە! بايگە! بايگە!
بۇل تاپسىرمادا وقۋشىلار مۇقاعالي تۋرالى مالىمەتتەردەن بەرىلگەن سۇراقتارعا 1 مينۋت ىشىندە جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
1 «انا» توبىنا:
1. مۇقاعاليدىڭ ازان شاقىرىپ قويعان اتى كىم؟ - مۇقامەتقالي
2. مۇقاعاليدىڭ اكەسىنىڭ اتى؟ - سۇلەيمەن
3. اقىننىڭ قاي جىلى دۇنيەگە كەلدى؟- 1931ج. 9 اقپان
4. اقىننىڭ تۋعان جەرى؟– الماتى وبلىسى، نارىنقول اۋدانى، قاراساز اۋىلى
5. اقىننىڭ اجەسىنىڭ اتى؟ - تيىن
6. اقىننىڭ اتاسىنىڭ اتى؟ ماقاتاي
2 «تابيعات» توبىنا:
1. مۇقاعاليدىڭ «فاريزا قىز» ولەڭى كىمگە ارنالعان؟
2. «اققۋلار ۇيىقتاعاندا» پوەماسىنداعى كولدىڭ اتى؟
3. اقىن ءوزىنىڭ ءومىربايانىن قاي ولەڭىندە جازدى؟- مەنىڭ انكەتام.
4. مۇقاعاليعا التىن قالامىن سىيعا تارتقان كىم؟ – ع. مۇسىرەپوۆ
5. مۇقاعالي ولەڭدەرىنە ەڭ كوپ ءان جازعان سازگەر كىم؟
3. «اققۋ» توبىنا:
1. مۇقاعاليدىڭ ۇلدارىنىڭ اتى كىم؟ – ايبار، جۇلدىز
2. قاراسازدا مۇقاعالي مۇراجايى قاشان اشىلدى؟ - 5 شىلدە 1991 جىل
3. مۇقاعاليدىڭ پروزالىق شىعارماسى – «قوش، ماحاببات»
4. اقىننىڭ جارىنىڭ اتى - لاشىن
5. اقىننىڭ العاشقى ولەڭدەرى - «قىرمان باسىندا»، «قويشى بالا - اكىتاي»
6. مۇقاعاليدىڭ قانداي اندەرىن بىلەسىڭدەر؟ – «سارجايلاۋ»،
ءىىى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. اقىننىڭ پوەماسىنداعى نەگىزگى ارقاۋ بولعان تاقىرىپ نە؟
تاقىرىپ
↓
سۇلۋلىق
ماحاببات
زۇلىمدىق
• كومپوزيسيالىق قۇرىلىمىنا تالداۋ.
وقيعانىڭ باستالۋى: جەتىمكولدىڭ تاماشا سۇلۋ تابيعاتى.
وقيعانىڭ بايلانىسۋى: جەتىمكولگە اققۋلاردىڭ كەلۋى.
وقيعانىڭ دامۋى: اۋرۋ بالا مەن انانىڭ شاراسىزدىعى.
وقيعانىڭ شيەلەنىسۋى: سورلى انانىڭ مىلتىعىمەن كولگە كەلۋى.
وقيعانىڭ شارىقتاۋ شەگى: انانىڭ اققۋلاردى اتۋى.
وقيعانىڭ شەشىمى: بالانىڭ ءولۋى. جەتىمكولگە اققۋلاردىڭ قايتا اينالىپ كەلمەۋى.
• شىعارماشىلىق تاپسىرمالار:
1.«اققۋ» توبىنا:
1. اققۋدىڭ اسەمدىگىن بىلدىرەتىن ءسوز جازىڭدار.
7. شىعارمادان وق تيگەن اققۋدىڭ مۇشكىل ءحالىن سۋرەتتەيتىن دەتالداردى تابىڭدار.
8. «تابيعات» توبىنا:
1. پوەمادا جەتىمكولدىڭ سۇلۋلىعى قالاي سۋرەتتەلگەن؟
* ويلانايىق!
اققۋدى اتۋعا بولا ما؟
2 توپ دايىندالعانشا «تابيعات» توبى ماتىننەن وزدەرىڭە ۇنايتىن ءۇزىندىنى داپتەرلەرىڭە جازىپ الىپ، ونى نە ءۇشىن تاڭداعاندارىڭ تۋرالى اڭگىمەلەيسىڭدەر.
«اققۋ» - جاقتاۋشى توپ:
اققۋدى اتۋعا بولادى.
\بالاسىن ولىمنەن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن اتادى.
اققۋ - ماحابباتتىڭ بەلگىسى، انا مەن بالا اراسىنداعى ماحابباتتان ارتىق ماحاببات جوق.
انانىڭ بالاعا دەگەن ماحابباتى وتە كۇشتى.
ەگەر سول كەزدە اققۋدى اتپاعاندا ءوزىن ءومىر باقي كىنالاپ وتەر ەدى.
«انا» - داتتاۋشى توپ:
اققۋدى اتۋعا بولمايدى.
اققۋ - كيەلى قۇس، سۇلۋلىقتىڭ، پاكتىكتىڭ بەلگىسى.
اققۋ – تابيعاتتىڭ جاراتىلىسى، ءبىراق ءومىر سۇرۋگە ءتيىس.
اققۋ – ماحاببات بەلگىسى، ماحابباتتى قورلاۋعا بولمايدى.
“اققۋدى اتپا، ماحابباتتى ساتپا” دەگەن دانا ءسوز بار.
«تابيعات» توبىنا وزىندىك جۇمىس بەرىلەدى.
ماتىننەن ءۇزىندى نە سەبەپتى تاڭدادىڭىز؟
«ءسىرا، سورلى جوق شىعار مەنەن وتكەن،
قۇلىنىمنىڭ قاسىنان نەگە كەتكەم؟
وشاق قاسى، وت باسى، كورمەپپىن عوي،
دۇنيە - اۋ، سەن وسىنداي كەرەمەت پە ەڭ؟
انا وتىر، وزبىر ويلار قامالاۋدا،
قامالاۋدا، الدەكىم تابالاۋدا.»
وسى ءۇزىندى وزىمە قاتتى ۇنادى، ويتكەنى شاراسىز انانىڭ جاي - كۇيى جانىما قاتتى باتتى. بالاسى ءۇشىن بار قۇرباندىققا باراتىن انانىڭ جانكەشتى بەينەسى. سورلى اناعا جانىم اشيدى.
ساحنالىق كورىنىس.
«اققۋ» توبى كولدە ءجۇزىپ جۇرگەن جانە جارالى اققۋدىڭ ءرولىن سومدايدى.
«انا» توبى اققۋدى اتقان انا، ودان كەيىنگى انانىڭ زارىن سومدايدى.
«اۆتور ورىندىعى».
ەگەر مەن اۆتور بولسام...
پوەمانى ءوز ويىڭمەن اياقتاپ كور.
ۇيگە تاپسىرما:
«اققۋ – كولدىڭ ەركەسى» شاعىن ەسسە جازۋ.
جامبىل اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
ۋماروۆا اينۋر كامييەۆنا
قازاق ءتىلى 8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: م. ماقاتايەۆ. «اققۋلار ۇيىقتاعاندا»
(2 ساعاتى)
ساباقتىڭ ماقساتى: اقىن شىعارماسىنىڭ تاقىرىبى مەن يدەياسىن، كوركەمدىك ءتىلىن وقۋشى ءوز بەتىنشە ىزدەنە وتىرىپ اشۋ.
مىندەتى: مازمۇنعا بايلانىستى - اقىن شىعارماسىن وقي وتىرىپ، كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىمەن تانىسۋ، شىعارمانى وقي وتىرىپ، وي تەرەڭدىگىن، ءتىل شەبەرلىگىن سيپاتتاۋ؛ ستو - عا بايلانىستى - تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ بارىسىندا ستو ادىستەرى بىلىمدەرىن ورتاعا سالىپ، ءوز وي - پىكىرلەرىن قورىتىندىلاۋ؛ توپتىق جۇمىسقا بايلانىستى – توپتاعى جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ، جۇمىس ناتيجەلەرىن كورسەتۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كىتاپتار، سۋرەتتەر.
ءتۇرى: ءبىلىم - بىلىكتىلىكتى قالىپتاستىرۋ.
ءادىسى: ءببۇ كەستەسى، تالداۋ، پىكىر سايىس، سۇراق - جاۋاپ.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، تاريح، بيولوگيا.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ. سىنىپتى ءۇش توپقا ءبولىپ، ساباق بارىسىمەن تانىستىرۋ.
(«انا»، «اققۋ»، «تابيعات»)
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. «مەنىڭ مۇقاعاليىم». اقىننىڭ وزىنە ۇناعان ولەڭدەرىن جاتقا ايتۋ.
• اقىن كۇندەلىگىنەن... «مەنىڭ قىمباتتى دوستارىم! ەگەر سىزدەر شىنىمنەن مەنىڭ ءومىربايانىمدى، شىعارمالارىمدى زەرتتەمەك بولساڭدار، وندا مەن نە جازسام، سونىڭ ءبارىن تۇگەل وقىپ شىعۋدى ۇمىتپاعايسىزدار. مەنى ءوز ولەڭدەرىمنەن ءبولىپ قاراماۋلارىڭىزدى وتىنەم. ەستەرىڭىزدە بولسىن، مەنىڭ ولەڭىم جەكە تۇرعاندا تۇك تە ەمەس. بىرىكتىرىپ قاراعاندا ول پوەما ىسپەتتى. باسى جانە اياعى بار. ول كەيدە كۇلىمدەپ، كەيدە تۇڭىلگەن جانىمنىڭ قۇددى داۋىسىنداي...» (م. ماقاتايەۆ).
ءىى. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى.
مۇقاعالي كىم؟→ اقىن، دانىشپان
بايگە! بايگە! بايگە!
بۇل تاپسىرمادا وقۋشىلار مۇقاعالي تۋرالى مالىمەتتەردەن بەرىلگەن سۇراقتارعا 1 مينۋت ىشىندە جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
1 «انا» توبىنا:
1. مۇقاعاليدىڭ ازان شاقىرىپ قويعان اتى كىم؟ - مۇقامەتقالي
2. مۇقاعاليدىڭ اكەسىنىڭ اتى؟ - سۇلەيمەن
3. اقىننىڭ قاي جىلى دۇنيەگە كەلدى؟- 1931ج. 9 اقپان
4. اقىننىڭ تۋعان جەرى؟– الماتى وبلىسى، نارىنقول اۋدانى، قاراساز اۋىلى
5. اقىننىڭ اجەسىنىڭ اتى؟ - تيىن
6. اقىننىڭ اتاسىنىڭ اتى؟ ماقاتاي
2 «تابيعات» توبىنا:
1. مۇقاعاليدىڭ «فاريزا قىز» ولەڭى كىمگە ارنالعان؟
2. «اققۋلار ۇيىقتاعاندا» پوەماسىنداعى كولدىڭ اتى؟
3. اقىن ءوزىنىڭ ءومىربايانىن قاي ولەڭىندە جازدى؟- مەنىڭ انكەتام.
4. مۇقاعاليعا التىن قالامىن سىيعا تارتقان كىم؟ – ع. مۇسىرەپوۆ
5. مۇقاعالي ولەڭدەرىنە ەڭ كوپ ءان جازعان سازگەر كىم؟
3. «اققۋ» توبىنا:
1. مۇقاعاليدىڭ ۇلدارىنىڭ اتى كىم؟ – ايبار، جۇلدىز
2. قاراسازدا مۇقاعالي مۇراجايى قاشان اشىلدى؟ - 5 شىلدە 1991 جىل
3. مۇقاعاليدىڭ پروزالىق شىعارماسى – «قوش، ماحاببات»
4. اقىننىڭ جارىنىڭ اتى - لاشىن
5. اقىننىڭ العاشقى ولەڭدەرى - «قىرمان باسىندا»، «قويشى بالا - اكىتاي»
6. مۇقاعاليدىڭ قانداي اندەرىن بىلەسىڭدەر؟ – «سارجايلاۋ»،
ءىىى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. اقىننىڭ پوەماسىنداعى نەگىزگى ارقاۋ بولعان تاقىرىپ نە؟
تاقىرىپ
↓
سۇلۋلىق
ماحاببات
زۇلىمدىق
• كومپوزيسيالىق قۇرىلىمىنا تالداۋ.
وقيعانىڭ باستالۋى: جەتىمكولدىڭ تاماشا سۇلۋ تابيعاتى.
وقيعانىڭ بايلانىسۋى: جەتىمكولگە اققۋلاردىڭ كەلۋى.
وقيعانىڭ دامۋى: اۋرۋ بالا مەن انانىڭ شاراسىزدىعى.
وقيعانىڭ شيەلەنىسۋى: سورلى انانىڭ مىلتىعىمەن كولگە كەلۋى.
وقيعانىڭ شارىقتاۋ شەگى: انانىڭ اققۋلاردى اتۋى.
وقيعانىڭ شەشىمى: بالانىڭ ءولۋى. جەتىمكولگە اققۋلاردىڭ قايتا اينالىپ كەلمەۋى.
• شىعارماشىلىق تاپسىرمالار:
1.«اققۋ» توبىنا:
1. اققۋدىڭ اسەمدىگىن بىلدىرەتىن ءسوز جازىڭدار.
7. شىعارمادان وق تيگەن اققۋدىڭ مۇشكىل ءحالىن سۋرەتتەيتىن دەتالداردى تابىڭدار.
8. «تابيعات» توبىنا:
1. پوەمادا جەتىمكولدىڭ سۇلۋلىعى قالاي سۋرەتتەلگەن؟
* ويلانايىق!
اققۋدى اتۋعا بولا ما؟
2 توپ دايىندالعانشا «تابيعات» توبى ماتىننەن وزدەرىڭە ۇنايتىن ءۇزىندىنى داپتەرلەرىڭە جازىپ الىپ، ونى نە ءۇشىن تاڭداعاندارىڭ تۋرالى اڭگىمەلەيسىڭدەر.
«اققۋ» - جاقتاۋشى توپ:
اققۋدى اتۋعا بولادى.
\بالاسىن ولىمنەن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن اتادى.
اققۋ - ماحابباتتىڭ بەلگىسى، انا مەن بالا اراسىنداعى ماحابباتتان ارتىق ماحاببات جوق.
انانىڭ بالاعا دەگەن ماحابباتى وتە كۇشتى.
ەگەر سول كەزدە اققۋدى اتپاعاندا ءوزىن ءومىر باقي كىنالاپ وتەر ەدى.
«انا» - داتتاۋشى توپ:
اققۋدى اتۋعا بولمايدى.
اققۋ - كيەلى قۇس، سۇلۋلىقتىڭ، پاكتىكتىڭ بەلگىسى.
اققۋ – تابيعاتتىڭ جاراتىلىسى، ءبىراق ءومىر سۇرۋگە ءتيىس.
اققۋ – ماحاببات بەلگىسى، ماحابباتتى قورلاۋعا بولمايدى.
“اققۋدى اتپا، ماحابباتتى ساتپا” دەگەن دانا ءسوز بار.
«تابيعات» توبىنا وزىندىك جۇمىس بەرىلەدى.
ماتىننەن ءۇزىندى نە سەبەپتى تاڭدادىڭىز؟
«ءسىرا، سورلى جوق شىعار مەنەن وتكەن،
قۇلىنىمنىڭ قاسىنان نەگە كەتكەم؟
وشاق قاسى، وت باسى، كورمەپپىن عوي،
دۇنيە - اۋ، سەن وسىنداي كەرەمەت پە ەڭ؟
انا وتىر، وزبىر ويلار قامالاۋدا،
قامالاۋدا، الدەكىم تابالاۋدا.»
وسى ءۇزىندى وزىمە قاتتى ۇنادى، ويتكەنى شاراسىز انانىڭ جاي - كۇيى جانىما قاتتى باتتى. بالاسى ءۇشىن بار قۇرباندىققا باراتىن انانىڭ جانكەشتى بەينەسى. سورلى اناعا جانىم اشيدى.
ساحنالىق كورىنىس.
«اققۋ» توبى كولدە ءجۇزىپ جۇرگەن جانە جارالى اققۋدىڭ ءرولىن سومدايدى.
«انا» توبى اققۋدى اتقان انا، ودان كەيىنگى انانىڭ زارىن سومدايدى.
«اۆتور ورىندىعى».
ەگەر مەن اۆتور بولسام...
پوەمانى ءوز ويىڭمەن اياقتاپ كور.
ۇيگە تاپسىرما:
«اققۋ – كولدىڭ ەركەسى» شاعىن ەسسە جازۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
