ارنالى بۇلاق اسىل ءسوز
قوستاناي وبلىسى، رۋدنىي قالاسى
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءمۇعالىمى:
شىنار دانيار قىزى
تاقىرىبى: «ارنالى بۇلاق – اسىل ءسوز»
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ بويىنداعى وي جانە ءتىل جۇتاڭدىعىن ەسكەرە وتىرىپ، ولاردىڭ سوزدىك قورىن بايىتۋ، ساۋاتتى سويلەۋدى ۇلگىلەۋ، ءتىل مادەنيەتىن جەتىلدىرۋ.
قاجەتتى قۇرالدار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ءتىل تۋرالى ۇلى ادامداردىڭ ناقىل سوزدەرى جازىلعان پلاكاتتار
جۇرگىزۋشى:
ارمىسىزدار قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! مىنە بۇگىن 22 قىركۇيەك «تىلدەر مەرەكەسى». 1989 جىلى قىركۇيەكتىڭ 22 كۇنى قازاقستاندا «تىلدەر تۋرالى» زاڭ قابىلدانعان بولاتىن. وسىدان 22 قىركۇيەك كۇنى رەسپۋبليكادا قازاقستان حالىقتارىنىڭ تىلدەر كۇنى دەپ اتالىپ كەلۋدە. وسى ماقساتتا «ارنالى بۇلاق – اسىل ءسوز» اتتى تاقىرىپتا 6 سىنىپتار اراسىندا ينتەللەكتۋالدىق ويىنىن وتكىزگەلى وتىرمىز. ال ەندى وسى سايىسىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر. ال ەندى وسى سايىستى نەسىپبەك ايتوۆتىڭ مىنا ولەڭ جولدارىمەن اشقىم كەلىپ وتىر.
انا ءتىلىم
انا ءتىلىم جۇرەگىسىڭ انامنىڭ
جۇرەك – انا مەن وزىڭنەن جارالدىم.
ساعات سايىن ساۋلىعىڭدى تىلەيمىن.
سەنسىز مىناۋ كەرەگىنە عالامنىڭ.
سەنىڭ ءاربىر تىنىسىڭمەن كۇن كەشەم،
سەن ارقىلى تىرشىلىكپەن تىلدەسەم،
ەل بەتىنە قالاي ءتۇزۋ قارايمىن
انا ءتىلىم، ەگەر سەنى بىلمەسەم! – دەپ ايتقانداي، وسى ەلدىڭ ءاربىر ازاماتى انا ءتىلىن كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قورعاپ، ءتىل مارتەبەسىنىڭ بيىكتەۋىنە بارىنشا ۇلەس قوسۋعا مىندەتتى.
سايىسىمىزدى باستاماس بۇرىن بۇگىنگى ويىنىمىزعا تورەشىلىك ەتەتىن ءادىلقازىلاردى تانىستىرىپ وتسەم.
بۇگىنگى ويىنىمىزعا 3 توپ قاتىسقالى وتىر. سايىسقا ءوز ونەرلەرىن كورسەتۋگە كەلگەن توپتارعا ىسكە ءسات دەگىمىز كەلەدى. ويىنىمىزدىڭ شارتتارىن ويىن بارىسىندا تۇسىندىرەمىز.
قاناتتارىڭ تالماسىن،
ونەرلەرىڭ سامعاسىن
ءبىلىمدى بولىپ ەر جەتىپ،
حالقىڭا تيگىز پايداسىن
1) ال ەندى ءى كەزەڭ «مەن ەلىمنىڭ ەرتەڭىمىن» (تانىستىرۋ). ءار توپ ءوزىن تانىستىرادى.
كەزەكپەن توپتاردى ورتاعا شاقىرامىز.
جۇرگىزۋشى:
قازاق ءتىلى!
بايسالدى بابام ءتىلىم!
سول بايلىقتان از ەمەس الاتىنىم)
سەن ءتىلىسىڭ!
ادامزات –ابايىنىڭ
سەن ءتىلىسىڭ
ۇرپاقتىڭ تالايىنىڭ!
2) ال ەندىگى ءىى كەزەڭ «101 ماقال» سايىسى. بۇل شارت بويىنشا تەك قانا «ءتىل» تاقىرىبىندا ماقال-ماتەلدەر ايتىلادى (كەزەكپەن). ايتىلعان ماقال-ماتەلدەر قايتالانبايدى. بىلمەگەن توپ ويىننان شىعادى.
جۇرگىزۋشى:
ەڭ ءبىرىنشى باقىتىم – ءتىلىم مەنىڭ،
تاس جۇرەكتى تىلىممەن تىلىمدەدىم.
كەي-كەيدە دۇنيەدەن تۇڭىلسەم دە،
قاسيەتتى تىلىمنەن تۇڭىلمەدىم.
3) ال ەندىگى كەزەڭ «ولەڭ ءسوزدىڭ پاتشاسى – ءسوز ساراسى» مانەرلەپ وقۋ سايىسى.
ورتاعا كەزەكپەن توپتاردى شاقىرامىز.
جۇرگىزۋشى:
ءسوز قانداي باي، بىلەم سونىڭ قانشاسىن
جاتىپ تۇرىپ سانادىم
اربىرەۋىن قولىما ۇستاپ ۇڭىلە،
اسىل تاسشا قارادىم.
4) 4 - كەزەڭ «بىلىمدىلەر سايىسى». ويىننىڭ شارتى ءار ۇياشىقتا سۇراقتار بەرىلگەن، «جەڭىلدەن اۋىرعا» تاپسىرماسى بويىنشا ۇپاي جينايمىز. ءار توپتىڭ بارلىق وقۋشىسى ءبىر سۇراققا جاۋاپ بەرەدى.
تىلىڭمەن جۇگىرمە،
بىلىمىڭمەن جۇگىر.
5) «ءسوز ويلا دا، تەز ويلا» ويىنىنىڭ شارتى بەرىلگەن سوزدەر قۇرامىنداعى دىبىستاردى پايدالانا وتىرىپ، سوزدەر قۇراستىرۋ. «مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق ءتىلى»
قانشا ءسوز بولسا، سونشا ۇپاي جينايدى
ءادىل قازى القاسى
ءادىل باعا بەرەتىن
سايىسكەردىڭ باعاسىن
ءبىر جۇيەگە كەلتىرسىن
كەلەسى كەزەكتى انگە بەرسەك.
كەلەسى قورىتىندى ءسوزدى تورەشىلەرگە بەرەمىز.
جۇرگىزۋشى: ءتىل مەرەكەسى بارشاڭىزعا قۇتتى بولسىن!
ويىنعا قاتىسقان سايىسكەرلەردى جۇلدەلى ورىندارىمەن قۇتتىقتايمىن!
مەن قازاقپىن، مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن،
جورگەگىمدى تانىستىم مۇڭ تىلىممەن.
جىلاعاندا جۇرەگىم، كۇن تۇتىلىپ،
قۋانعاندا كۇلكىمنەن ءتۇن تۇرىلگەن. – دەپ جۇبان مولداعالييەۆ ايتقانداي انا ءتىلىمىزدى، مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدى قادىرلەي بىلەيىك اعايىن.
قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار بۇگىنگى ويىنىمىزعا ات سالىسقاندارىڭىزعا ۇلكەن العىسىمىزدى بىلدىرەمىز!
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءمۇعالىمى:
شىنار دانيار قىزى
تاقىرىبى: «ارنالى بۇلاق – اسىل ءسوز»
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ بويىنداعى وي جانە ءتىل جۇتاڭدىعىن ەسكەرە وتىرىپ، ولاردىڭ سوزدىك قورىن بايىتۋ، ساۋاتتى سويلەۋدى ۇلگىلەۋ، ءتىل مادەنيەتىن جەتىلدىرۋ.
قاجەتتى قۇرالدار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ءتىل تۋرالى ۇلى ادامداردىڭ ناقىل سوزدەرى جازىلعان پلاكاتتار
جۇرگىزۋشى:
ارمىسىزدار قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! مىنە بۇگىن 22 قىركۇيەك «تىلدەر مەرەكەسى». 1989 جىلى قىركۇيەكتىڭ 22 كۇنى قازاقستاندا «تىلدەر تۋرالى» زاڭ قابىلدانعان بولاتىن. وسىدان 22 قىركۇيەك كۇنى رەسپۋبليكادا قازاقستان حالىقتارىنىڭ تىلدەر كۇنى دەپ اتالىپ كەلۋدە. وسى ماقساتتا «ارنالى بۇلاق – اسىل ءسوز» اتتى تاقىرىپتا 6 سىنىپتار اراسىندا ينتەللەكتۋالدىق ويىنىن وتكىزگەلى وتىرمىز. ال ەندى وسى سايىسىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر. ال ەندى وسى سايىستى نەسىپبەك ايتوۆتىڭ مىنا ولەڭ جولدارىمەن اشقىم كەلىپ وتىر.
انا ءتىلىم
انا ءتىلىم جۇرەگىسىڭ انامنىڭ
جۇرەك – انا مەن وزىڭنەن جارالدىم.
ساعات سايىن ساۋلىعىڭدى تىلەيمىن.
سەنسىز مىناۋ كەرەگىنە عالامنىڭ.
سەنىڭ ءاربىر تىنىسىڭمەن كۇن كەشەم،
سەن ارقىلى تىرشىلىكپەن تىلدەسەم،
ەل بەتىنە قالاي ءتۇزۋ قارايمىن
انا ءتىلىم، ەگەر سەنى بىلمەسەم! – دەپ ايتقانداي، وسى ەلدىڭ ءاربىر ازاماتى انا ءتىلىن كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قورعاپ، ءتىل مارتەبەسىنىڭ بيىكتەۋىنە بارىنشا ۇلەس قوسۋعا مىندەتتى.
سايىسىمىزدى باستاماس بۇرىن بۇگىنگى ويىنىمىزعا تورەشىلىك ەتەتىن ءادىلقازىلاردى تانىستىرىپ وتسەم.
بۇگىنگى ويىنىمىزعا 3 توپ قاتىسقالى وتىر. سايىسقا ءوز ونەرلەرىن كورسەتۋگە كەلگەن توپتارعا ىسكە ءسات دەگىمىز كەلەدى. ويىنىمىزدىڭ شارتتارىن ويىن بارىسىندا تۇسىندىرەمىز.
قاناتتارىڭ تالماسىن،
ونەرلەرىڭ سامعاسىن
ءبىلىمدى بولىپ ەر جەتىپ،
حالقىڭا تيگىز پايداسىن
1) ال ەندى ءى كەزەڭ «مەن ەلىمنىڭ ەرتەڭىمىن» (تانىستىرۋ). ءار توپ ءوزىن تانىستىرادى.
كەزەكپەن توپتاردى ورتاعا شاقىرامىز.
جۇرگىزۋشى:
قازاق ءتىلى!
بايسالدى بابام ءتىلىم!
سول بايلىقتان از ەمەس الاتىنىم)
سەن ءتىلىسىڭ!
ادامزات –ابايىنىڭ
سەن ءتىلىسىڭ
ۇرپاقتىڭ تالايىنىڭ!
2) ال ەندىگى ءىى كەزەڭ «101 ماقال» سايىسى. بۇل شارت بويىنشا تەك قانا «ءتىل» تاقىرىبىندا ماقال-ماتەلدەر ايتىلادى (كەزەكپەن). ايتىلعان ماقال-ماتەلدەر قايتالانبايدى. بىلمەگەن توپ ويىننان شىعادى.
جۇرگىزۋشى:
ەڭ ءبىرىنشى باقىتىم – ءتىلىم مەنىڭ،
تاس جۇرەكتى تىلىممەن تىلىمدەدىم.
كەي-كەيدە دۇنيەدەن تۇڭىلسەم دە،
قاسيەتتى تىلىمنەن تۇڭىلمەدىم.
3) ال ەندىگى كەزەڭ «ولەڭ ءسوزدىڭ پاتشاسى – ءسوز ساراسى» مانەرلەپ وقۋ سايىسى.
ورتاعا كەزەكپەن توپتاردى شاقىرامىز.
جۇرگىزۋشى:
ءسوز قانداي باي، بىلەم سونىڭ قانشاسىن
جاتىپ تۇرىپ سانادىم
اربىرەۋىن قولىما ۇستاپ ۇڭىلە،
اسىل تاسشا قارادىم.
4) 4 - كەزەڭ «بىلىمدىلەر سايىسى». ويىننىڭ شارتى ءار ۇياشىقتا سۇراقتار بەرىلگەن، «جەڭىلدەن اۋىرعا» تاپسىرماسى بويىنشا ۇپاي جينايمىز. ءار توپتىڭ بارلىق وقۋشىسى ءبىر سۇراققا جاۋاپ بەرەدى.
تىلىڭمەن جۇگىرمە،
بىلىمىڭمەن جۇگىر.
5) «ءسوز ويلا دا، تەز ويلا» ويىنىنىڭ شارتى بەرىلگەن سوزدەر قۇرامىنداعى دىبىستاردى پايدالانا وتىرىپ، سوزدەر قۇراستىرۋ. «مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق ءتىلى»
قانشا ءسوز بولسا، سونشا ۇپاي جينايدى
ءادىل قازى القاسى
ءادىل باعا بەرەتىن
سايىسكەردىڭ باعاسىن
ءبىر جۇيەگە كەلتىرسىن
كەلەسى كەزەكتى انگە بەرسەك.
كەلەسى قورىتىندى ءسوزدى تورەشىلەرگە بەرەمىز.
جۇرگىزۋشى: ءتىل مەرەكەسى بارشاڭىزعا قۇتتى بولسىن!
ويىنعا قاتىسقان سايىسكەرلەردى جۇلدەلى ورىندارىمەن قۇتتىقتايمىن!
مەن قازاقپىن، مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن،
جورگەگىمدى تانىستىم مۇڭ تىلىممەن.
جىلاعاندا جۇرەگىم، كۇن تۇتىلىپ،
قۋانعاندا كۇلكىمنەن ءتۇن تۇرىلگەن. – دەپ جۇبان مولداعالييەۆ ايتقانداي انا ءتىلىمىزدى، مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدى قادىرلەي بىلەيىك اعايىن.
قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار بۇگىنگى ويىنىمىزعا ات سالىسقاندارىڭىزعا ۇلكەن العىسىمىزدى بىلدىرەمىز!
You Might Also Like
-
زەرتتەۋ وزەكتىلىگى: كوشپەلى ەلدىڭ بارلىق تىرشىلىك بولىمىسى تابيعاتتا جانە تابيعاتپەن بىتە قايناسىپ وتىرادى. ۇلى دالادا كوشپەلى ءومىر سۇرۋگە بەيىمدەلگەن قازاق حالقى ءوز مەكەن ەتكەن كەڭىستىكتىڭ بارشا ق...
