ارحيمەد كۇشى
ساباق تاقىرىبى: §55. ارحيمەد كۇشى.
ساباق ماقساتى:
بىلىمدىلىك: تاجىريبەلەر ارقىلى ارحيمەد كۇشى تۋرالى ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى ءوز بەتىمەن عىلىمي وي قورىتىندىلارىن جاساي الۋعا جەتەلەۋ.
تاربيەلىك: جاۋاپكەرشىلىككە، تياناقتىلىققا، ەڭبەكقورلىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباق ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق-جاۋاپ، دەمونستراسيالى
قۇرال-جابدىقتار: اكۆاريۋم، سۋى بار ىدىس،تارازى، كارتوچكالار، سلايد، كومپيۋتەر
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ
2. سىنىپتىڭ گيگيەنالىق تالابىن ساقتاۋ
3. وقۋشىلاردى جۋرنال بويىنشا تۇگەلدەۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا سۇراقتار:
1. اتموسفەرالىق اۋا قىسىمىنان جوعارى نەمەسە تومەن بولاتىن قىسىمدى ولشەۋگە ارنالعان قۇرالدار قالاي اتالادى؟
2. مانومەترلەردىڭ جۇمىس ىستەۋ ءپرينسيپى قانداي زاڭعا نەگىزدەلگەن؟
3. اشىق سۇيىقتىق مانومەتر قالاي جاسالعان جانە قالاي جۇمىس ىستەيدى؟
4. مەتالل مانومەتر قالاي جۇمىس ىستەيدى؟
5. سۋ سورعىسىنىڭ قۇرىلىسى قانداي جانە قالاي جۇمىس ىستەيدى؟
6. دوپقا، ۆەلوسيپەدكە اۋا تولتىرۋعا ارنالعان قاراپايىم سورعىنىڭ قۇرلىسى قانداي؟
ءىىى. جاڭا ساباق.
تاجىريبە:
دوپتى سۋعا باتىرىپ، قولدى قويا بەرگەننەن كەيىن، دوپ قايتادان سۋ بەتىنە شىعادى.
ءمۇعالىم: دوپ نەگە سۋ بەتىنە ىتقىپ شىعادى؟
جاۋاپ: ويتكەنى دوپقا كۇش اسەر ەتتى.
ءمۇعالىم: جاۋاپ دۇرىس، دوپتى سۋدان ىعىستىرىپ شىعاتىن كۇش اسەر ەتتى. بۇل كۇشتى ءبىز ىعىستىرۋشى كۇش دەپ اتايمىز.
ءمۇعالىم: سول ىدىسقا ءسيليندردى سالايىق. دەنە باتىپ كەتتى. بۇل جاعدايدا ىعىستىرۋشى كۇش اسەر ەتە مە؟
جاۋاپ: وقۋشىلار ءار قيلى جاۋاپ بەرۋى مۇمكىن.
ءمۇعالىم: سيليندرگە ىعىستىرۋشى كۇش اسەر ەتە مە ەكەنىن تەكسەرۋ ءۇشىن، ءسيليندردى دينامومەترگە ءىلىپ، دينامومەتردىڭ كورسەتكىشىن جازىپ الامىز. سودان كەيىن ءسيليندردى سول تۇرعان كۇيىندە سۋعا باتىرامىز دا، دينامومەتردىڭ كورسەتۋىن جازىپ الامىز. ەكى جاعدايداعى دينامومەتر كورسەتكىشىن سالىستىرامىز. تاجىريبە جاسالادى. نە بايقادىڭدار:
جاۋاپ: ءسيليندردى سۋعا سالعاندا دينامومەتردىڭ كورسەتۋى كەميدى.
ءمۇعالىم: بۇدان قانداي قورىتىندى جاساۋعا بولادى؟
جاۋاپ: سۋ سالىنعان كەز كەلگەن دەنەگە ىعىستىرۋشى كۇش اسەر ەتەدى.
ءمۇعالىم: بۇل كۇش قالاي قاراي باعىتتالعان؟
جاۋاپ: سۇيىقتىقتا تۇرعان دەنەگە اسەر ەتەتىن ىعىستىرۋشى كۇش جوعارى قاراي باعىتتالعان.
تاجىريبە: بىلەۋشە ءتارىزدى دەنەنى سۋعا سالىنادى.
ءۇى. بەكىتۋ: كارتوچكامەن جۇمىس ەسەپ شىعارۋ
ءاتى-جونى
نۇسقاسى:
1. سۋعا كولەمى 100سم3 بولاتىن دەنە باتىرىلعان. وسى دەنەگە اسەر ەتەتىن ىعىستىرۋشى كۇشتى انىقتاڭدار. سۋدىڭ تىعىزدىعى-1000كگم3
2. كەروسينگە ماسساسى 500گ تەمىر كەسەگى باتىرىلعان. ىعىستىرۋشى كۇشتى انىقتاڭدار. تەمىردىڭ تىعىزدىعى -7900كگم3، ال كەروسيننىڭ تىعىزدىعى -800كگم3
3. ماسساسى 600كگ،كولەمى 0،23م3 تاستى سۋ ىشىندە كوتەرۋ ءۇشىن قانداي كۇش جۇمساۋ كەرەك
V. ۇيگە تاپسىرما
ءۇى. باعالاۋ
ساباق ماقساتى:
بىلىمدىلىك: تاجىريبەلەر ارقىلى ارحيمەد كۇشى تۋرالى ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى ءوز بەتىمەن عىلىمي وي قورىتىندىلارىن جاساي الۋعا جەتەلەۋ.
تاربيەلىك: جاۋاپكەرشىلىككە، تياناقتىلىققا، ەڭبەكقورلىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباق ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق-جاۋاپ، دەمونستراسيالى
قۇرال-جابدىقتار: اكۆاريۋم، سۋى بار ىدىس،تارازى، كارتوچكالار، سلايد، كومپيۋتەر
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ
2. سىنىپتىڭ گيگيەنالىق تالابىن ساقتاۋ
3. وقۋشىلاردى جۋرنال بويىنشا تۇگەلدەۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا سۇراقتار:
1. اتموسفەرالىق اۋا قىسىمىنان جوعارى نەمەسە تومەن بولاتىن قىسىمدى ولشەۋگە ارنالعان قۇرالدار قالاي اتالادى؟
2. مانومەترلەردىڭ جۇمىس ىستەۋ ءپرينسيپى قانداي زاڭعا نەگىزدەلگەن؟
3. اشىق سۇيىقتىق مانومەتر قالاي جاسالعان جانە قالاي جۇمىس ىستەيدى؟
4. مەتالل مانومەتر قالاي جۇمىس ىستەيدى؟
5. سۋ سورعىسىنىڭ قۇرىلىسى قانداي جانە قالاي جۇمىس ىستەيدى؟
6. دوپقا، ۆەلوسيپەدكە اۋا تولتىرۋعا ارنالعان قاراپايىم سورعىنىڭ قۇرلىسى قانداي؟
ءىىى. جاڭا ساباق.
تاجىريبە:
دوپتى سۋعا باتىرىپ، قولدى قويا بەرگەننەن كەيىن، دوپ قايتادان سۋ بەتىنە شىعادى.
ءمۇعالىم: دوپ نەگە سۋ بەتىنە ىتقىپ شىعادى؟
جاۋاپ: ويتكەنى دوپقا كۇش اسەر ەتتى.
ءمۇعالىم: جاۋاپ دۇرىس، دوپتى سۋدان ىعىستىرىپ شىعاتىن كۇش اسەر ەتتى. بۇل كۇشتى ءبىز ىعىستىرۋشى كۇش دەپ اتايمىز.
ءمۇعالىم: سول ىدىسقا ءسيليندردى سالايىق. دەنە باتىپ كەتتى. بۇل جاعدايدا ىعىستىرۋشى كۇش اسەر ەتە مە؟
جاۋاپ: وقۋشىلار ءار قيلى جاۋاپ بەرۋى مۇمكىن.
ءمۇعالىم: سيليندرگە ىعىستىرۋشى كۇش اسەر ەتە مە ەكەنىن تەكسەرۋ ءۇشىن، ءسيليندردى دينامومەترگە ءىلىپ، دينامومەتردىڭ كورسەتكىشىن جازىپ الامىز. سودان كەيىن ءسيليندردى سول تۇرعان كۇيىندە سۋعا باتىرامىز دا، دينامومەتردىڭ كورسەتۋىن جازىپ الامىز. ەكى جاعدايداعى دينامومەتر كورسەتكىشىن سالىستىرامىز. تاجىريبە جاسالادى. نە بايقادىڭدار:
جاۋاپ: ءسيليندردى سۋعا سالعاندا دينامومەتردىڭ كورسەتۋى كەميدى.
ءمۇعالىم: بۇدان قانداي قورىتىندى جاساۋعا بولادى؟
جاۋاپ: سۋ سالىنعان كەز كەلگەن دەنەگە ىعىستىرۋشى كۇش اسەر ەتەدى.
ءمۇعالىم: بۇل كۇش قالاي قاراي باعىتتالعان؟
جاۋاپ: سۇيىقتىقتا تۇرعان دەنەگە اسەر ەتەتىن ىعىستىرۋشى كۇش جوعارى قاراي باعىتتالعان.
تاجىريبە: بىلەۋشە ءتارىزدى دەنەنى سۋعا سالىنادى.
ءۇى. بەكىتۋ: كارتوچكامەن جۇمىس ەسەپ شىعارۋ
ءاتى-جونى
نۇسقاسى:
1. سۋعا كولەمى 100سم3 بولاتىن دەنە باتىرىلعان. وسى دەنەگە اسەر ەتەتىن ىعىستىرۋشى كۇشتى انىقتاڭدار. سۋدىڭ تىعىزدىعى-1000كگم3
2. كەروسينگە ماسساسى 500گ تەمىر كەسەگى باتىرىلعان. ىعىستىرۋشى كۇشتى انىقتاڭدار. تەمىردىڭ تىعىزدىعى -7900كگم3، ال كەروسيننىڭ تىعىزدىعى -800كگم3
3. ماسساسى 600كگ،كولەمى 0،23م3 تاستى سۋ ىشىندە كوتەرۋ ءۇشىن قانداي كۇش جۇمساۋ كەرەك
V. ۇيگە تاپسىرما
ءۇى. باعالاۋ
You Might Also Like
-
1. بىلىمدىلىك: ەكىنشى سىنىپتا وتىلگەن ماتەريالداردى ەرتەگى ارقىلى قايتالاپ، بەكىتۋ.
-
ءبىلىم بەرۋدىڭ «بيواقپاراتتاندىرۋ جانە سينەرگەتيكا» تەحنولوگياسىنىڭ «جاتتىقتىرعىش» كارتاسىمەن ماتەماتيكا پانىنەن جۇرگىزىلگەن ساباق ۇلگىسى
