اس - ادامنىڭ ارقاۋى
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. وقۋشىلاردى داستارقان باسىندا ساقتالاتىن راسىمدەرمەن، ىرىم - تىيىمدارمەن تانىستىرۋ. ۇلتتىق تاعامدارىمىزدىڭ قاسيەتىمەن جانە ۇلتتىق ىدىس - اياقتارمەن تانىستىرۋ.
2. وقۋشىلاردى ءداستۇردى ساقتاۋعا، ناندى، باسقا دا تاعامداردى قاستەرلەۋگە، اس ءىشۋ ءتارتىبىن ەستە ساقتاۋعا تاربيەلەۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ مانەرلەپ ايتۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، تىلدەرىن دامىتۋ، سوزدىك قورلارىن بايىتۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، ىدىس - اياق سۋرەتتەرى، قاناتتى سوزدەر.
«تاماقتى تارتا جەسەڭ، ساناڭدى اشار، كوپ جەسەڭ، ۇيقى باسار»
«تاسپەن اتقاندى، اسپەن ات»
«دۇنيەدەگى بايلىقتىڭ ءتۇرى كوپ، سولاردىڭ ىشىندە ەڭ نەگزگىسى دە وسى نان بايلىعى»
ساباقتىڭ ءجۇرۋ رەتى:
ءى. داستارقان باسىنداعى داستۇرلەر
ءىى. ىرىم - تىيىمدار
ءىىى. استى قالاي ءىشۋ كەرەك
ءىV. ءتۇرلى - ءتۇرلى تاعامدار
V. ىدىس - اياق تۋرالى جۇمباقتار
VI. قورىتىندىلار
ءى. داستارحان باسىنداعى داستۇرلەر.
1. حالىق قۋانىشتى دا، قايعىنى دا داستارقان باسىندا بولىسكەن. وسيەت ايتۋ، باتا بەرۋ، دوستاسۋ ءبارى دە داستارقان باسىندا شەشىلگەن. سوندىقتان حالىق داستارقاندى « قۇتتىحانانىڭ بەرەكەسى» دەپ قاسيەت تۇتادى.
2. داستارحاننان ءدام تاتقاندار تاتۋلاسۋ، كەلىسۋ سياقتى راسىمدەردى ورىندايدى.
3.«تاسپەن اتقاندى اسپەن ات» دەپ حالىق بەكەر ايتپاعان. سەبەبى داستارقان ءدامى - كيەلى. ونى تاتىپ كەلىسىمىن بۇزسا، استىڭ كيەسى ۇرادى دەيدى.
4. سونىمەن بىرگە داستارقان كۇندەلىكتى وتباسىنان تاماقتانۋىنا ۇيگە كەلگەن ادامعا ءدام تاتتىرۋعا، توي - تاماشاعا، اس - سۋ بەرۋگە جايىلادى.
5. وندا اس قويۋ، اس ۇسىنۋ، اس الۋ، اس قايىرۋ، اسقا باتا بەرۋ راسىمدەرى ورىندالادى.
6. كۇندەلىكتى وتباسىنىڭ تاماقتانۋىنا جايىلعان داستارقان باسىندا استى ەڭ الدىمەن اتا - اناعا ۇلكەنگە ۇسىنادى.
7. اس ءىشۋ كەزىندە اۋىزدى سىلپىلداتپاي، تارتىپپەن تاماقتانۋ، قاسىقتى وڭ قولدا ۇستاۋ، ءتۇزۋ وتىرۋ، تازالىق ساقتاۋ راسىمدەرى ورىندالادى.
8. داستارقان جانىنداعى ادامدار جاسىنا قاراي وتىرادى.
9. تاماق ىشەر الدىندا تاماقتانىپ بولعان سوڭ قولعا سۋ قۇيىلادى. قۇيىلاتىن سۋ جىلى بولۋ كەرەك.
10. سۋ قۇيدىم دا قۇمانمەن
قولىنا مەن اكەمنىڭ
سودان كەيىن وعان مەن
ورامالدى اپەردىم.
11. قولعا سۋ قۇيۋ وڭ جاقتان سولعا قاراي ورىندالادى.
12. تاماقتانىپ بولعاننان كەيىن داستارقان باسىنداعى ەڭ ۇلكەن ءارى قۇرمەتتى ادام اسقا باتا بەرەدى.
13. تويعا جايىلعان داستارقانعا قويىلاتىن اس ءتارتىبى وعان جينالعان ادامداردىڭ دوستىق، تۋىستىق قاتىناستارىنا بايلانىستى ورىندالادى.
14. قازىرگى تويلاردا داستارقان جايۋ - مادەنيەتتى ءداستۇر. وندا استىڭ بارلىق تۇرلەرى بولادى. اسىرەسە جەمىس پەن كوكونىس داستارقاننىڭ ءسانى.
15. توي داستارقان، توي ۇلگى
باي داستارقان جايىلدى.
اتاپ - اتاپ اس قويدىق
اتاعا دەپ باس قويدىق.
16. جامباس قويدىق قۇداعا
جال مەن جايا سىباعا
قالاقتاي ءتوس جەزدەگە
قازى - قارتا وزگەگە.
17. بالالارعا - تورتىمىز
بارلىق جۇرتقا قۇرتىمىز
بالمەن پىسكەن قاۋىرشاق
بالداي ءتاتتى باۋىرساق.
18. ۋىز، قايماق تاعى بار
ۋىلدىرىق تابىلار
تابان، سازان، مايشاباق
تاباق تارتتىق قايتالاپ.
19. قاۋىن - قاربىز - كوكونىس،
قانشا جيدەك، كوپ جەمىس
قانە، تويدا تويىڭدار،
كادەدەن سوڭ ويىن بار.
2. وقۋشىلاردى ءداستۇردى ساقتاۋعا، ناندى، باسقا دا تاعامداردى قاستەرلەۋگە، اس ءىشۋ ءتارتىبىن ەستە ساقتاۋعا تاربيەلەۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ مانەرلەپ ايتۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، تىلدەرىن دامىتۋ، سوزدىك قورلارىن بايىتۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، ىدىس - اياق سۋرەتتەرى، قاناتتى سوزدەر.
«تاماقتى تارتا جەسەڭ، ساناڭدى اشار، كوپ جەسەڭ، ۇيقى باسار»
«تاسپەن اتقاندى، اسپەن ات»
«دۇنيەدەگى بايلىقتىڭ ءتۇرى كوپ، سولاردىڭ ىشىندە ەڭ نەگزگىسى دە وسى نان بايلىعى»
ساباقتىڭ ءجۇرۋ رەتى:
ءى. داستارقان باسىنداعى داستۇرلەر
ءىى. ىرىم - تىيىمدار
ءىىى. استى قالاي ءىشۋ كەرەك
ءىV. ءتۇرلى - ءتۇرلى تاعامدار
V. ىدىس - اياق تۋرالى جۇمباقتار
VI. قورىتىندىلار
ءى. داستارحان باسىنداعى داستۇرلەر.
1. حالىق قۋانىشتى دا، قايعىنى دا داستارقان باسىندا بولىسكەن. وسيەت ايتۋ، باتا بەرۋ، دوستاسۋ ءبارى دە داستارقان باسىندا شەشىلگەن. سوندىقتان حالىق داستارقاندى « قۇتتىحانانىڭ بەرەكەسى» دەپ قاسيەت تۇتادى.
2. داستارحاننان ءدام تاتقاندار تاتۋلاسۋ، كەلىسۋ سياقتى راسىمدەردى ورىندايدى.
3.«تاسپەن اتقاندى اسپەن ات» دەپ حالىق بەكەر ايتپاعان. سەبەبى داستارقان ءدامى - كيەلى. ونى تاتىپ كەلىسىمىن بۇزسا، استىڭ كيەسى ۇرادى دەيدى.
4. سونىمەن بىرگە داستارقان كۇندەلىكتى وتباسىنان تاماقتانۋىنا ۇيگە كەلگەن ادامعا ءدام تاتتىرۋعا، توي - تاماشاعا، اس - سۋ بەرۋگە جايىلادى.
5. وندا اس قويۋ، اس ۇسىنۋ، اس الۋ، اس قايىرۋ، اسقا باتا بەرۋ راسىمدەرى ورىندالادى.
6. كۇندەلىكتى وتباسىنىڭ تاماقتانۋىنا جايىلعان داستارقان باسىندا استى ەڭ الدىمەن اتا - اناعا ۇلكەنگە ۇسىنادى.
7. اس ءىشۋ كەزىندە اۋىزدى سىلپىلداتپاي، تارتىپپەن تاماقتانۋ، قاسىقتى وڭ قولدا ۇستاۋ، ءتۇزۋ وتىرۋ، تازالىق ساقتاۋ راسىمدەرى ورىندالادى.
8. داستارقان جانىنداعى ادامدار جاسىنا قاراي وتىرادى.
9. تاماق ىشەر الدىندا تاماقتانىپ بولعان سوڭ قولعا سۋ قۇيىلادى. قۇيىلاتىن سۋ جىلى بولۋ كەرەك.
10. سۋ قۇيدىم دا قۇمانمەن
قولىنا مەن اكەمنىڭ
سودان كەيىن وعان مەن
ورامالدى اپەردىم.
11. قولعا سۋ قۇيۋ وڭ جاقتان سولعا قاراي ورىندالادى.
12. تاماقتانىپ بولعاننان كەيىن داستارقان باسىنداعى ەڭ ۇلكەن ءارى قۇرمەتتى ادام اسقا باتا بەرەدى.
13. تويعا جايىلعان داستارقانعا قويىلاتىن اس ءتارتىبى وعان جينالعان ادامداردىڭ دوستىق، تۋىستىق قاتىناستارىنا بايلانىستى ورىندالادى.
14. قازىرگى تويلاردا داستارقان جايۋ - مادەنيەتتى ءداستۇر. وندا استىڭ بارلىق تۇرلەرى بولادى. اسىرەسە جەمىس پەن كوكونىس داستارقاننىڭ ءسانى.
15. توي داستارقان، توي ۇلگى
باي داستارقان جايىلدى.
اتاپ - اتاپ اس قويدىق
اتاعا دەپ باس قويدىق.
16. جامباس قويدىق قۇداعا
جال مەن جايا سىباعا
قالاقتاي ءتوس جەزدەگە
قازى - قارتا وزگەگە.
17. بالالارعا - تورتىمىز
بارلىق جۇرتقا قۇرتىمىز
بالمەن پىسكەن قاۋىرشاق
بالداي ءتاتتى باۋىرساق.
18. ۋىز، قايماق تاعى بار
ۋىلدىرىق تابىلار
تابان، سازان، مايشاباق
تاباق تارتتىق قايتالاپ.
19. قاۋىن - قاربىز - كوكونىس،
قانشا جيدەك، كوپ جەمىس
قانە، تويدا تويىڭدار،
كادەدەن سوڭ ويىن بار.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوپشىلىك الدىندا سويلەنەتىن ءسوز 11 - سىنىپ وقۋشىلارىن ۇبت - عا دايىنداۋدىڭ ءتيىمدى ادىستەرى مەن تاسىلدەرى
-
«ءسات ساپار ساعان، جاس تۇلەك!» اتتى سوڭعى قوڭىراۋ سالتاناتتى جيىننىڭ سەنارييى
