ۇبت - عا دايىنداۋدىڭ ءتيىمدى ادىستەرى مەن تاسىلدەرى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوپشىلىك الدىندا سويلەنەتىن ءسوز 11 - سىنىپ وقۋشىلارىن ۇبت - عا دايىنداۋدىڭ ءتيىمدى ادىستەرى مەن تاسىلدەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: 11 - سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ قازاق تىلىنەن ۇبت – عا دايىندىق دەڭگەيىن كوتەرۋ، تەست سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ ماسەلەلەرىن شەشۋ جانە جوعارى ناتيجەگە جەتۋ.
بىلىمدىلىك: تەست تاپسىرمالارىن شەشە وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ءوز ءبىلىمىن ءارى تەوريالىق جاعىنان، ءارى پراكتيكالىق جاعىنان بىلىمدىلىگىن ارتتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىنىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، ءوز پىكىرى، ەستەتيكالىق تالعامى بار ساۋاتتى وقۋشىنى دايىنداۋ، اۋىزشا دا، جازباشا دا ەركىن، شەشەن، كوركەم سويلەۋگە ۇيرەتۋ.
تاربيەلىك: اقىن ولەڭدەرىن جاتقا ايتقىزىپ، وقۋشىلاردى قاۋىمداسىپ جۇمىس ىستەۋگە، وتانىن، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ ءادىسى، جيناقتاۋ، ۇجىمدىق
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، تاريح، ورىس ت، اعىلشىن، مۋزىكا
كورنەكىلىگى: ينتەرتاقتا، تاراتپا تەست پاراقشالارى
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى (1 - 2 مين)
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.(6 - 8 مين)
«ءۇي تاپسىرماسىن تالداۋ» ءادىسى بويىنشا.
ءۇي تاپسىرماسى: ناقتى سوزگە دايىندىق جانە كۇندەلىكتى دايىندىق.
تاقىرىپ - ايتىلار ويدىڭ نەگىزگى دىڭگەگى. وي باعىتتارى ايتىلاتىن سوزدەر مەن كوركەمدەگىش قۇرالدار تاقىرىپتى اشۋ ماقساتىنا قىزمەت ەتۋى كەرەك.
1. ماقساتتى ايقىنداۋ دەگەنىمىز نە؟
2. سويلەۋ، ويدى جەتكىزۋ باعىتتارى دەگەنىمىزدى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
3. ادەبيەتتەردى قالاي تاڭدايمىز؟
4. قالاي سويلەگەن ءجون؟
5. شەشەندىك سوزدەردەن ءبىر مىسال كەلتىرە كەتەيىك.
وتكەن ساباقتا ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرما وقۋشىلارمەن بىرلەسە تالدانادى جانە باعالانادى.
جاڭا ساباق
كەي سوزدەردىڭ اسىل شاقپاق تاسقا شاققانداي بوپ اسەم سويلەم ىشىندە ۇشقىنداپ، وت توگىپ تۇراتىن شاعى بار.
م. اۋەزوۆ.
ءيا، كوپشىلىكتىڭ الدىنا شىعىپ، ءسوز سويلەۋدەن تارتىنۋدىڭ ءتۇرلى سەبەپتەرى بار. سوزدىك قوردىڭ ازدىعى نەمەسە كوپشىلىك ورتادا ءوزىن يگەرە الماۋى دا مۇمكىن. كىم بولسا دا سويلەيتىن ءسوزىن الدىن الا جوسپارلاپ الادى. شىعارما جازار الدىندا دا جوسپار قۇرىلادى. كىرىسپە، نەگىزگى ءبولىم جانە قورىتىندى بولىمدەرى بولادى.
ەرتەدەگى بيلەردىڭ ءوزى ءسوز ساپتاۋىن قولعا الىپ، ءاربىر سوزگە توقتاۋ ايتىپ وتىرعان. «تۇگەل ءسوزدىڭ ءتۇبى ءبىر، ءسوز اتاسى مايقى بي» دەيتىن قاناتتى ءسوز ارقىلى اتادان بالاعا ۇلگى بولىپ كەلەدى.
ءسوز - حالىقتىڭ قىمباتتان قىمبات كەنى.(ءۇش ءبيدىڭ سۋرەتى)
ەندى وسى 11 جىل بويى وقىعان ءبىلىمىمىزدى سارالاپ، ودان ءارى شىڭدايمىز.
ورىس پەداگوگ - عالىمى ا. گين ءوزىنىڭ ەڭبەگىندە «ساباق قۇراستىرۋشىسى» اتتى ادىستەمەنى پايدالانا وتىرىپ، ءادىس - تاسىلدەردى ارنايى كورسەتكەن.
وسى تەستتى بىرنەشە ادىستەر ارقىلى جۇرگىزىپ كورەيىك.
«باعدارشام» ءادىسى. ءار وقۋشى ساباققا نەمەسە ءوز دايىندىعى تۋرالى ءتۇرلى - ءتۇستى قالاقشالار ارقىلى بەلگى بەرەدى.
«جاسىل»- دايىن، «سارى»- كۇماندى، «قىزىل»- دايىن ەمەس.
وقۋشىلارعا تاپسىرما بەرىلەدى. تەست تۇرلەرىن تاراتامىن.
1. جابىق تەست
2. بالاما تەست
3. انىقتاۋ تەست
4. تىكە جاۋاپ تەست
5. اشىق تەست
6. سايكەستىك تەست
7. تولىقتىرۋ تەست
قالعان وقۋشىلارعا تاقىرىپتىق تەست سۇراقتارى تاراتىلادى.
25 سۇراقتان قۇرالعان.
وقۋشىلار، مەن بۇگىنگى ساباعىمدى اقىن اعامىز، مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ
شىعارماشىلىعىمەن بايلانىستىرعىم كەلىپ وتىر.
9 اقپان اقىن مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ تۋىلعان كۇنى.
(1931 - 1976ج. ج) (سۋرەتى)
ول الماتى وبلىسى رايىمبەك اۋدانىنا قاراستى قاراساز اۋلىندا دۇنيەگە
كەلگەن. مۇقاعالي ءۇشىن ولەڭ جازۋدان ارتىق باقىت بولماعان. ول ولەڭ بوپ ءومىر ءسۇردى، ولەڭ بوپ ومىردەن ءوتتى.
ەندى پوەمادان الىنعان ۇزىندىگە، ياعني ولەڭ شۋماقتارىنا مورفولوگيالىق تالداۋ جاسايمىز.
مۇقاعالي ماقاتايەۆ
اققۋلار ۇيىقتاعاندا
(پوەمادان ءۇزىندى)
... وياتىپ دۇنيەنى دەل - سال قىلىپ،
تامىزدىڭ تاڭى دا اتتى تامساندىرىپ،
ساي - سايدان بوشالاعان بوزالا تاڭ،
تاۋداعى تىرشىلىككە ءان سالدىرىپ،
ەمىندىرىپ، ەرىكسىز قارسى الدىرىپ،
بۇلبۇلعا، دۇنيەگە جار سالدىرىپ،
تامىزدىڭ تاڭى دا اتتى تامساندىرىپ
قاسقا تاڭ. بۇلبۇل ءۇنى. كول بەتىندە.
اققۋلار ۇيىقتاپ جاتىر تەربەتىلە...
داۋىستى دىبىستارعا ماتەماتيكالىق تاسىلمەن دىبىستىق مىنەزدەمە جاسالادى.
و - دىبىستاردىڭ بەلگىسى
□- داۋىستى دىبىس بەلگىسى
▲- داۋىسسىز دىبىس بەلگىسى
مىس: اققۋلار سوزىندە 7 دىبىس بار، ونىڭ 3 - ەۋى داۋىستى، 4 - ەكى داۋىسسىز.
7 و=3─(2ا، ۋ) داۋىستى دىبىستار، سەبەبى بۇل دىبىستاردى ايتقاندا،
وكپەدەن شىققان اۋا اۋىز قۋىسىندا ەشبىر كەدەرگىگە ۇشىراماي، اۋا
ەركىن شىعادى.
4▲=(2 ق، ل، ر) داۋىسسىز دىبىستار، سەبەبى بۇل دىبىستاردى ايتقاندا،
وكپەدەن شىققان اۋا اۋىز قۋىسىندا ءتۇرلى كەدەرگىلەرگە ۇشىراپ، اۋا
قىسىلىپ شىعادى.
ا) ءتىلدىڭ قاتىسىنا قاراي
3□=2□(2ا، ۋ) ءتىل ارتى نەمەسە جۋان □
جىڭىشكە □
1. ءتىل ارتى نەمەسە جۋان داۋىستىلاردى ايتقاندا، ءتىلدىڭ ۇشى ءسال كەيىن قاراي تارتىلىپ، ءۇستى ءسال دوڭەستەنەدى.
2. ءتىل الدى نەمەسە جىڭىشكە داۋىستىلاردى ايتقاندا، ءتىلدىڭ ۇشى ءسال ىلگەرى قاراي سوزىلىپ، ءۇستى ءسال تومەندەيدى.
ءا) جاقتىڭ اشىلۋ دارەجەسىنە قاراي
3□=2□(2ا) اشىق □
1□(ۋ) قىساڭ □
1. اشىق داۋىستىلاردى ايتقاندا، جاق كەڭ اشىلىپ، اۋا ەركىن شىعادى.
2. قىساڭ داۋىستىلاردى ايتقاندا، جاق تار اشىلىپ، اۋا قىسىلىپ شىعادى.
ب) ەرىن مەن ەزۋدىڭ قاتىسىنا قاراي
3□=1□(ۋ) ەرىندىك □
2□(2ا) ەزۋلىك □
1. ەزۋلىك داۋىستىلاردى ايتقاندا، ەرىن جيىرىلىپ، ەزۋ ارتقا قاراي تارتىلادى.
2. ەرىندىك داۋىستىلاردى ايتقاندا، ەرىننىڭ دوڭگەلەنىپ، العا قاراي سۇيىرلەنۋى ارقىلى جاسالادى.
ساباقتىڭ ماقساتى: 11 - سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ قازاق تىلىنەن ۇبت – عا دايىندىق دەڭگەيىن كوتەرۋ، تەست سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ ماسەلەلەرىن شەشۋ جانە جوعارى ناتيجەگە جەتۋ.
بىلىمدىلىك: تەست تاپسىرمالارىن شەشە وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ءوز ءبىلىمىن ءارى تەوريالىق جاعىنان، ءارى پراكتيكالىق جاعىنان بىلىمدىلىگىن ارتتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىنىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، ءوز پىكىرى، ەستەتيكالىق تالعامى بار ساۋاتتى وقۋشىنى دايىنداۋ، اۋىزشا دا، جازباشا دا ەركىن، شەشەن، كوركەم سويلەۋگە ۇيرەتۋ.
تاربيەلىك: اقىن ولەڭدەرىن جاتقا ايتقىزىپ، وقۋشىلاردى قاۋىمداسىپ جۇمىس ىستەۋگە، وتانىن، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ ءادىسى، جيناقتاۋ، ۇجىمدىق
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، تاريح، ورىس ت، اعىلشىن، مۋزىكا
كورنەكىلىگى: ينتەرتاقتا، تاراتپا تەست پاراقشالارى
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى (1 - 2 مين)
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.(6 - 8 مين)
«ءۇي تاپسىرماسىن تالداۋ» ءادىسى بويىنشا.
ءۇي تاپسىرماسى: ناقتى سوزگە دايىندىق جانە كۇندەلىكتى دايىندىق.
تاقىرىپ - ايتىلار ويدىڭ نەگىزگى دىڭگەگى. وي باعىتتارى ايتىلاتىن سوزدەر مەن كوركەمدەگىش قۇرالدار تاقىرىپتى اشۋ ماقساتىنا قىزمەت ەتۋى كەرەك.
1. ماقساتتى ايقىنداۋ دەگەنىمىز نە؟
2. سويلەۋ، ويدى جەتكىزۋ باعىتتارى دەگەنىمىزدى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
3. ادەبيەتتەردى قالاي تاڭدايمىز؟
4. قالاي سويلەگەن ءجون؟
5. شەشەندىك سوزدەردەن ءبىر مىسال كەلتىرە كەتەيىك.
وتكەن ساباقتا ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرما وقۋشىلارمەن بىرلەسە تالدانادى جانە باعالانادى.
جاڭا ساباق
كەي سوزدەردىڭ اسىل شاقپاق تاسقا شاققانداي بوپ اسەم سويلەم ىشىندە ۇشقىنداپ، وت توگىپ تۇراتىن شاعى بار.
م. اۋەزوۆ.
ءيا، كوپشىلىكتىڭ الدىنا شىعىپ، ءسوز سويلەۋدەن تارتىنۋدىڭ ءتۇرلى سەبەپتەرى بار. سوزدىك قوردىڭ ازدىعى نەمەسە كوپشىلىك ورتادا ءوزىن يگەرە الماۋى دا مۇمكىن. كىم بولسا دا سويلەيتىن ءسوزىن الدىن الا جوسپارلاپ الادى. شىعارما جازار الدىندا دا جوسپار قۇرىلادى. كىرىسپە، نەگىزگى ءبولىم جانە قورىتىندى بولىمدەرى بولادى.
ەرتەدەگى بيلەردىڭ ءوزى ءسوز ساپتاۋىن قولعا الىپ، ءاربىر سوزگە توقتاۋ ايتىپ وتىرعان. «تۇگەل ءسوزدىڭ ءتۇبى ءبىر، ءسوز اتاسى مايقى بي» دەيتىن قاناتتى ءسوز ارقىلى اتادان بالاعا ۇلگى بولىپ كەلەدى.
ءسوز - حالىقتىڭ قىمباتتان قىمبات كەنى.(ءۇش ءبيدىڭ سۋرەتى)
ەندى وسى 11 جىل بويى وقىعان ءبىلىمىمىزدى سارالاپ، ودان ءارى شىڭدايمىز.
ورىس پەداگوگ - عالىمى ا. گين ءوزىنىڭ ەڭبەگىندە «ساباق قۇراستىرۋشىسى» اتتى ادىستەمەنى پايدالانا وتىرىپ، ءادىس - تاسىلدەردى ارنايى كورسەتكەن.
وسى تەستتى بىرنەشە ادىستەر ارقىلى جۇرگىزىپ كورەيىك.
«باعدارشام» ءادىسى. ءار وقۋشى ساباققا نەمەسە ءوز دايىندىعى تۋرالى ءتۇرلى - ءتۇستى قالاقشالار ارقىلى بەلگى بەرەدى.
«جاسىل»- دايىن، «سارى»- كۇماندى، «قىزىل»- دايىن ەمەس.
وقۋشىلارعا تاپسىرما بەرىلەدى. تەست تۇرلەرىن تاراتامىن.
1. جابىق تەست
2. بالاما تەست
3. انىقتاۋ تەست
4. تىكە جاۋاپ تەست
5. اشىق تەست
6. سايكەستىك تەست
7. تولىقتىرۋ تەست
قالعان وقۋشىلارعا تاقىرىپتىق تەست سۇراقتارى تاراتىلادى.
25 سۇراقتان قۇرالعان.
وقۋشىلار، مەن بۇگىنگى ساباعىمدى اقىن اعامىز، مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ
شىعارماشىلىعىمەن بايلانىستىرعىم كەلىپ وتىر.
9 اقپان اقىن مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ تۋىلعان كۇنى.
(1931 - 1976ج. ج) (سۋرەتى)
ول الماتى وبلىسى رايىمبەك اۋدانىنا قاراستى قاراساز اۋلىندا دۇنيەگە
كەلگەن. مۇقاعالي ءۇشىن ولەڭ جازۋدان ارتىق باقىت بولماعان. ول ولەڭ بوپ ءومىر ءسۇردى، ولەڭ بوپ ومىردەن ءوتتى.
ەندى پوەمادان الىنعان ۇزىندىگە، ياعني ولەڭ شۋماقتارىنا مورفولوگيالىق تالداۋ جاسايمىز.
مۇقاعالي ماقاتايەۆ
اققۋلار ۇيىقتاعاندا
(پوەمادان ءۇزىندى)
... وياتىپ دۇنيەنى دەل - سال قىلىپ،
تامىزدىڭ تاڭى دا اتتى تامساندىرىپ،
ساي - سايدان بوشالاعان بوزالا تاڭ،
تاۋداعى تىرشىلىككە ءان سالدىرىپ،
ەمىندىرىپ، ەرىكسىز قارسى الدىرىپ،
بۇلبۇلعا، دۇنيەگە جار سالدىرىپ،
تامىزدىڭ تاڭى دا اتتى تامساندىرىپ
قاسقا تاڭ. بۇلبۇل ءۇنى. كول بەتىندە.
اققۋلار ۇيىقتاپ جاتىر تەربەتىلە...
داۋىستى دىبىستارعا ماتەماتيكالىق تاسىلمەن دىبىستىق مىنەزدەمە جاسالادى.
و - دىبىستاردىڭ بەلگىسى
□- داۋىستى دىبىس بەلگىسى
▲- داۋىسسىز دىبىس بەلگىسى
مىس: اققۋلار سوزىندە 7 دىبىس بار، ونىڭ 3 - ەۋى داۋىستى، 4 - ەكى داۋىسسىز.
7 و=3─(2ا، ۋ) داۋىستى دىبىستار، سەبەبى بۇل دىبىستاردى ايتقاندا،
وكپەدەن شىققان اۋا اۋىز قۋىسىندا ەشبىر كەدەرگىگە ۇشىراماي، اۋا
ەركىن شىعادى.
4▲=(2 ق، ل، ر) داۋىسسىز دىبىستار، سەبەبى بۇل دىبىستاردى ايتقاندا،
وكپەدەن شىققان اۋا اۋىز قۋىسىندا ءتۇرلى كەدەرگىلەرگە ۇشىراپ، اۋا
قىسىلىپ شىعادى.
ا) ءتىلدىڭ قاتىسىنا قاراي
3□=2□(2ا، ۋ) ءتىل ارتى نەمەسە جۋان □
جىڭىشكە □
1. ءتىل ارتى نەمەسە جۋان داۋىستىلاردى ايتقاندا، ءتىلدىڭ ۇشى ءسال كەيىن قاراي تارتىلىپ، ءۇستى ءسال دوڭەستەنەدى.
2. ءتىل الدى نەمەسە جىڭىشكە داۋىستىلاردى ايتقاندا، ءتىلدىڭ ۇشى ءسال ىلگەرى قاراي سوزىلىپ، ءۇستى ءسال تومەندەيدى.
ءا) جاقتىڭ اشىلۋ دارەجەسىنە قاراي
3□=2□(2ا) اشىق □
1□(ۋ) قىساڭ □
1. اشىق داۋىستىلاردى ايتقاندا، جاق كەڭ اشىلىپ، اۋا ەركىن شىعادى.
2. قىساڭ داۋىستىلاردى ايتقاندا، جاق تار اشىلىپ، اۋا قىسىلىپ شىعادى.
ب) ەرىن مەن ەزۋدىڭ قاتىسىنا قاراي
3□=1□(ۋ) ەرىندىك □
2□(2ا) ەزۋلىك □
1. ەزۋلىك داۋىستىلاردى ايتقاندا، ەرىن جيىرىلىپ، ەزۋ ارتقا قاراي تارتىلادى.
2. ەرىندىك داۋىستىلاردى ايتقاندا، ەرىننىڭ دوڭگەلەنىپ، العا قاراي سۇيىرلەنۋى ارقىلى جاسالادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ماقساتى: وقۋشىلاردى تۋعان جەرىن، ەلىن، وتانىن سۇيۋگە، بىرلىككە، ەل تاريحىن بىلۋگە، ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن قاستەرلەۋگە، وتانىمىزدىڭ تابيعاتى مەن بايلىق قازىناسىن قورعاۋعا، پاتريوت سەزىمى ۇيا...
-
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. وقۋشىلاردى داستارقان باسىندا ساقتالاتىن راسىمدەرمەن، ىرىم - تىيىمدارمەن تانىستىرۋ. ۇلتتىق تاعامدارىمىزدىڭ قاسيەتىمەن جانە ۇلتتىق ىدىس - اياقتارمەن تانىستىرۋ.
