اتموسفەرا تاراۋىن قايتالاۋ
ءپانى: گەوگرافيا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «اتموسفەرا» تاراۋىن قايتالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك ماقساتى:
“اتموسفەرا” تاقىرىبى بويىنشا العان ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن جۇيەلەپ قورىتۋ، تەوريالىق بىلىمدەرىن ءىس جۇزىندە پايدالانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى:
ءار ءتۇرلى ءبىلىم كوزدەرىمەن جۇمىس جاساۋدى ءارى قاراي دامىتۋ، دۇنيەتانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرۋ، تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتارىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك ماقساتى:
ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ، اۋانى قورعاۋعا، قاستەرلەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: جەكەلەي، توپتىق جۇمىستار، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، جۇمباقتار شەشۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: قورىتىندى ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: جارتى شارلار كارتاسى، اتموسفەرانىڭ قۇرىلىسى، اتموسفەرالىق قۇرال – جابدىقتار سۋرەتى، سلايد.
ءپانارالىق بايلانىس: جاراتىلىستانۋ، بيولوگيا، حيميا، فيزيكا، ادەبيەت.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ. امانداسۋ، وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ. نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ. وقۋشىلاردى 2 توپقا ءبولىپ ورنالاستىرۋ. 1توپ «بريز»، 2توپ «مۋسسون».
II. ءۇي تاپسىرماسى. كليمات.
كانە، بالالار ءبىز اتموسفەرا تاراۋىندا نە بىلدىك، نە ۇيرەندىك ايتىپ بەرىڭدەرشى. اتموسفەرا قۇرامى تۋرالى نە ايتا الامىز.
1. اتموسفەرا قۇرامى. جەردىڭ اۋا قابىعى اتموسفەرا دەپ اتالادى. اۋا ءار ءتۇرلى گازداردىڭ قوسىندىسىنان تۇرادى. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ كوبى ازوت پەن وتتەگى. اۋا كوزگە كورىنبەيدى، قولعا ۇستاۋعا كەلمەيدى. ءبىراق قايدا بارساق تا ءبىزدى اۋا قورشاپ تۇرادى. ول ورىن الادى.
2. اتموسفەرانىڭ قۇرىلىسى. ول 3 قاباتتان تۇرادى. اتموسفەرانىڭ ەڭ تومەنگى قاباتى تروپوسفەرا دەپ اتالادى. تروپوسفەرا اۋاسى كۇن ساۋلەسى قىزدىرعان جەر بەتىنەن جىلۋ الادى. سوندىقتان نەعۇرلىم جوعارىلاعان سايىن سوعۇرلىم سۋىق بولادى. ءاربىر كم - گە بيىكتەگەن سايىن تەمپەراتۋرا ورتا ەسەپپەن 6° س - گە تومەندەيدى.
3. اتموسفەرانىڭ ماڭىزى. اتموسفەرا كۇن ساۋلەسىن شاشىراتىپ تۇسىرەدى. سوندىقتان جەر بەتى كۇندىز كۇن ساۋلەسىنەن قاتتى قىزبايدى، تۇندە وتە سۋىمايدى. ول جىلىلىقتى ۇستاپ تۇرادى.
4. اتموسفەرانى زەرتتەۋ. اتموسفەراداعى ءتۇرلى قۇبىلىس، وزگەرىستەردى زەرتتەۋدىڭ زور ماڭىزى بار. اتموسفەرانى زەرتتەيتىن عىلىمدى مەتەورولوگيا دەپ اتايدى.
1. «جۇلدىزدى ءسات». ويىن ەرەجەسى بويىنشا ءار توپقا 10 سۇراقتان قويىلادى.
1 توپ سۇراقتارى.
1. اتموسفەرا قۇرامىندا ەڭ كوپ مولشەردە كەزدەسەتىن گاز. (ازوت)
2. اتموسفەرا قاباتتارى. (تروپوسفەرا، ستراتوسفەرا، اتموسفەرانىڭ جوعارى قاباتى).
3. بۇلتتىڭ نەگىزگى 3 ءتۇرى. (بۋداق، قابات، شاربى).
4. اۋا رايىنىڭ نەگىزگى ەلەمەنتتەرى. (تەمپەراتۋرا، ىلعالدىلىق، اتموسفەرالىق قىسىم).
5. اتموسفەراداعى ىلعالدىڭ 86% نەگىزگى كوزى. (مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر).
6. جەر شارىنداعى اۋا ماسسالارىنىڭ نەگىزگى تيپتەرى (اركتيكالىق، قوڭىرجاي، تروپيكتىك، ەكۆاتورلىق).
7. جەلدىڭ جىلدامدىعىن ولشەيتىن قۇرال (فليۋگەر).
8. تۇراقتى جەلدەردىڭ قالىپتاسۋى نەگە بايلانىستى؟ (قىسىم بەلدەۋلەرىنە).
9. جوعارى جانە تومەنگى تەمپەراتۋرا كورسەتكىشتەرىنىڭ اراسىنداعى ايىرماشىلىق قالاي اتالادى؟ (امپليتۋدا).
10. تەمپەراتۋرالارى بىردەي نۇكتەلەردى قوساتىن قيسىق سىزىقتار.
(يزوتەرمالار).
2 توپ سۇراقتارى
1. ستراتوسفەرانىڭ جوعارى شەكاراسى قانداي بيىكتىككە دەيىن تارالادى. (50 - 55 شق).
2. ەكۆاتور ماڭىندا قانداي قىسىم قالىپتاسادى. (تومەنگى).
3. اۋا رايىنىڭ بەلگىلى ءبىر جەرگە ءتان سيپاتى، كوپ جىلدىق ورتاشا جاي – كۇيى. (كليمات).
4. سىناپ باعاناسىنىڭ 760 مم بيىكتىگىنە تەڭ قىسىم. (قالىپتى اتموسفەرالىق قىسىم).
5. اتموسفەرالىق جاۋىن - شاشىن قانداي بىرلىكپەن ولشەنەدى. (ميلليمەترمەن).
6. كليمات قۇرۋشى نەگىزگى فاكتورلار. ( گەوگرافيالىق ەندىك، اۋا ماسسالارى، جەر بەتى جامىلعىسى).
7. جاۋىن – شاشىن تۇرلەرى. (جاڭبىر، قار، بۇرشاق، شىق، قىراۋ، قىلاۋ).
8. ۇساق قيىرشىق مۇز تارتىلعان سىمعا، ءۇيدىڭ جەلدىڭ وتىندەگى قابىرعاسىنا ەڭ بورپىلداق تۇرىندە ىلىنگەن زات. (قىلاۋ).
9. جەر بەتىندەگى اۋانىڭ گوريزونتال باعىتتا ءبىر جەردەن ەكىنشى جەرگە اۋىسۋى. ( جەل).
10. جەلباعار بيىكتىگى قانشا مەترگە ورناتىلادى. (10 - 12م).
2. سايكەستىك تەست
1. اتموسفەرا ا) تروپوسفەرا
2. وزون گازى ءا) وزون قاباتى
3. ازوت ب) 21%
4. ستراتوسفەراداعى ماڭىزدى قابات ۆ) اۋا قاباتى
5. وتتەگى گ) ستراتوسفەرا
6. اۋا رايى تۇزىلەدى د) 78%
1 - ۆ، 2 - گ، 3 - د، 4 - ءا، 5 - ب، 6 - ا.
3. «مەنى ءتۇسىن». بۇل ويىندا اتموسفەراعا قاتىستى قۇرال - جابدىقتاردىڭ سۋرەتتەرى بەرىلەدى. وقۋشىلار ولاردىڭ قانداي اسپاپ ەكەنىن تابۋ كەرەك.
4. جۇمباقتار شەشۋ.
ۇستاساڭ، قولعا ىلىنبەس
قاراساڭ، كوزگە تۇسپەس. (اۋا).
ول كەلسە ورمان شۋلايدى
تولقىن تەڭىز تۋلايدى.
قۋسا وزەن قۋادى،
ەشكىم ونى قۋمايدى (جەل).
قاناتسىز قۇس ماڭىپ بارادى،
كوزىنەن جاس تامىپ بارادى. (بۇلت).
5. قازاقتىڭ اۋا رايى تۋرالى حالىقتىق بولجامدارىنان مىسال كەلتىرۋ.
1. قىستا تورعايلار ۇياسىنا مامىق تاسي باستاسا، كۇن كەنەت قاتتى سۋىتادى.
2. جاڭبىر سىركىرەپ تۇرعاندا تاۋىقتار دالادا جەم ىزدەپ جۇرسە، وندا اق جاڭبىر بولادى، ياعني ۇزاققا سوزىلادى.
3. مال كەشكە تامان ءبىر باعىتتا كۇيسەپ جاتسا، كەلەر كۇنى سول جاتقان جەل نە بوران سوعادى.
4. تىشقان ءىنىن سۋعا جاقىن قازسا، سول جىلى قۇرعاقشىلىق.
5. قاتتى جەل، داۋىل الدىندا قۇمىرسقالار ابىگەرلەنىپ، مازاسىزدانا باستايدى.
6. كۇن ەرتە كۇركىرەسە ول جاۋىن-شاشىننىڭ مول بولاتىنىنىڭ بەلگىسى.
7. قورىتىندى.
بالالار اتموسفەرا تاراۋىندا نە وقىپ بىلدىك، قورىتىندىلايىق. سونىمەن اتموسفەرا قاباتىنىڭ قانداي ماڭىزى بار؟
- اۋا قابىعى بولماسا، جەر بەتىنىڭ تەمپەراتۋراسى ايداعى سياقتى كۇن مەن ءتۇننىڭ اراسىندا وتە ۇلكەن مولشەردە اۋىتقىپ تۇرار ەدى.
- كۇندىز تىكتەپ تۇسكەن كۇن ساۋلەسى جەر بەتىندەگى زاتتاردىڭ ءبارىن بىردەن كۇيدىرىپ جىبەرەر ەدى.
- كەرىسىنشە، تۇندەگى سۋىق 100°س اسىپ كەتەر ەدى.
- اتموسفەرا كۇن ساۋلەسىن شاشىراتىپ تاراتاتىندىقتان، كۇندىز جەر بەتى وتە قاتتى قىزىپ كەتپەيدى، تۇندە اۋا قاباتى جىلۋدى ۇستاپ تۇرادى دا، جەر بەتىن قاتتى سالقىنداۋدان ساقتايدى.
- اتموسفەرانىڭ تومەنگى قاباتىندا بۇلت ءۇيىرىلىپ، جاۋىن – شاشىن جاۋادى.
- جەرگە كەڭىستىكتەن مەتەوريتتەر ۇزدىكسىز ۇشىپ كەلىپ جاتادى، ءبىراق ولار اۋادا جانىپ كەتەدى. اتموسفەرا بولماسا، مەتەوريتتەر جەردى ۇزدىكسىز سوققىلاپ جاتار ەدى.
8. اتموسفەرا تاراۋىنا ارنالعان ديكتانت
1. اتموسفەرالىق قىسىمدى ولشەيتىن قۇرال.... (بارومەتر)
2. 23، 5° س. ە. پەن 23، 5° و. ە. پاراللەلدەرى.... دەپ اتالادى. (تروپيكتەر)
3. جىلىنا باعىتىن ەكى رەت وزگەرتەتىن جەل.... (مۋسسون)
4..... سالىستىرمالى ىلعالدىلىقتى ولشەيدى. (شاش گيگرومەترىمەن)
5. بۇلتتاردىڭ اسپاندى تورلاۋى... دەپ اتالادى. (بۇلتتىلىق)
6. اتموسفەرالىق جاۋىن – شاشىن... تۇردە كەزدەسەدى. (قاتتى جانە سۇيىق)
7. جەر شارى... جىلۋ بەلدەۋىنە بولىنەدى. (بەس)
8. بريز ءسوزى... دەگەن ماعىنا بەرەدى. (جەڭىل جەل)
9. قالىپتى اتموسفەرالىق قىسىم... تەڭ. (760 مم سىناپ باعاناسىنا)
10. اۋا تەمپەراتۋراسى ءار 100 مەترگە بيىكتەگەندە.... تومەندەيدى. (0، 6°)
9. باعالاۋ
10. ۇيگە تاپسىرما. تاراۋدى قايتالاۋ، تەست قۇراستىرۋ.
اتىراۋ وبلىسى، قىزىلقوعا اۋدانى،
كەنباي ورتا مەكتەبىنىڭ گەوگرافيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
نۋرگالييەۆا امانجان باقتىباي قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «اتموسفەرا» تاراۋىن قايتالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك ماقساتى:
“اتموسفەرا” تاقىرىبى بويىنشا العان ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن جۇيەلەپ قورىتۋ، تەوريالىق بىلىمدەرىن ءىس جۇزىندە پايدالانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى:
ءار ءتۇرلى ءبىلىم كوزدەرىمەن جۇمىس جاساۋدى ءارى قاراي دامىتۋ، دۇنيەتانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرۋ، تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتارىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك ماقساتى:
ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ، اۋانى قورعاۋعا، قاستەرلەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: جەكەلەي، توپتىق جۇمىستار، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، جۇمباقتار شەشۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: قورىتىندى ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: جارتى شارلار كارتاسى، اتموسفەرانىڭ قۇرىلىسى، اتموسفەرالىق قۇرال – جابدىقتار سۋرەتى، سلايد.
ءپانارالىق بايلانىس: جاراتىلىستانۋ، بيولوگيا، حيميا، فيزيكا، ادەبيەت.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ. امانداسۋ، وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ. نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ. وقۋشىلاردى 2 توپقا ءبولىپ ورنالاستىرۋ. 1توپ «بريز»، 2توپ «مۋسسون».
II. ءۇي تاپسىرماسى. كليمات.
كانە، بالالار ءبىز اتموسفەرا تاراۋىندا نە بىلدىك، نە ۇيرەندىك ايتىپ بەرىڭدەرشى. اتموسفەرا قۇرامى تۋرالى نە ايتا الامىز.
1. اتموسفەرا قۇرامى. جەردىڭ اۋا قابىعى اتموسفەرا دەپ اتالادى. اۋا ءار ءتۇرلى گازداردىڭ قوسىندىسىنان تۇرادى. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ كوبى ازوت پەن وتتەگى. اۋا كوزگە كورىنبەيدى، قولعا ۇستاۋعا كەلمەيدى. ءبىراق قايدا بارساق تا ءبىزدى اۋا قورشاپ تۇرادى. ول ورىن الادى.
2. اتموسفەرانىڭ قۇرىلىسى. ول 3 قاباتتان تۇرادى. اتموسفەرانىڭ ەڭ تومەنگى قاباتى تروپوسفەرا دەپ اتالادى. تروپوسفەرا اۋاسى كۇن ساۋلەسى قىزدىرعان جەر بەتىنەن جىلۋ الادى. سوندىقتان نەعۇرلىم جوعارىلاعان سايىن سوعۇرلىم سۋىق بولادى. ءاربىر كم - گە بيىكتەگەن سايىن تەمپەراتۋرا ورتا ەسەپپەن 6° س - گە تومەندەيدى.
3. اتموسفەرانىڭ ماڭىزى. اتموسفەرا كۇن ساۋلەسىن شاشىراتىپ تۇسىرەدى. سوندىقتان جەر بەتى كۇندىز كۇن ساۋلەسىنەن قاتتى قىزبايدى، تۇندە وتە سۋىمايدى. ول جىلىلىقتى ۇستاپ تۇرادى.
4. اتموسفەرانى زەرتتەۋ. اتموسفەراداعى ءتۇرلى قۇبىلىس، وزگەرىستەردى زەرتتەۋدىڭ زور ماڭىزى بار. اتموسفەرانى زەرتتەيتىن عىلىمدى مەتەورولوگيا دەپ اتايدى.
1. «جۇلدىزدى ءسات». ويىن ەرەجەسى بويىنشا ءار توپقا 10 سۇراقتان قويىلادى.
1 توپ سۇراقتارى.
1. اتموسفەرا قۇرامىندا ەڭ كوپ مولشەردە كەزدەسەتىن گاز. (ازوت)
2. اتموسفەرا قاباتتارى. (تروپوسفەرا، ستراتوسفەرا، اتموسفەرانىڭ جوعارى قاباتى).
3. بۇلتتىڭ نەگىزگى 3 ءتۇرى. (بۋداق، قابات، شاربى).
4. اۋا رايىنىڭ نەگىزگى ەلەمەنتتەرى. (تەمپەراتۋرا، ىلعالدىلىق، اتموسفەرالىق قىسىم).
5. اتموسفەراداعى ىلعالدىڭ 86% نەگىزگى كوزى. (مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر).
6. جەر شارىنداعى اۋا ماسسالارىنىڭ نەگىزگى تيپتەرى (اركتيكالىق، قوڭىرجاي، تروپيكتىك، ەكۆاتورلىق).
7. جەلدىڭ جىلدامدىعىن ولشەيتىن قۇرال (فليۋگەر).
8. تۇراقتى جەلدەردىڭ قالىپتاسۋى نەگە بايلانىستى؟ (قىسىم بەلدەۋلەرىنە).
9. جوعارى جانە تومەنگى تەمپەراتۋرا كورسەتكىشتەرىنىڭ اراسىنداعى ايىرماشىلىق قالاي اتالادى؟ (امپليتۋدا).
10. تەمپەراتۋرالارى بىردەي نۇكتەلەردى قوساتىن قيسىق سىزىقتار.
(يزوتەرمالار).
2 توپ سۇراقتارى
1. ستراتوسفەرانىڭ جوعارى شەكاراسى قانداي بيىكتىككە دەيىن تارالادى. (50 - 55 شق).
2. ەكۆاتور ماڭىندا قانداي قىسىم قالىپتاسادى. (تومەنگى).
3. اۋا رايىنىڭ بەلگىلى ءبىر جەرگە ءتان سيپاتى، كوپ جىلدىق ورتاشا جاي – كۇيى. (كليمات).
4. سىناپ باعاناسىنىڭ 760 مم بيىكتىگىنە تەڭ قىسىم. (قالىپتى اتموسفەرالىق قىسىم).
5. اتموسفەرالىق جاۋىن - شاشىن قانداي بىرلىكپەن ولشەنەدى. (ميلليمەترمەن).
6. كليمات قۇرۋشى نەگىزگى فاكتورلار. ( گەوگرافيالىق ەندىك، اۋا ماسسالارى، جەر بەتى جامىلعىسى).
7. جاۋىن – شاشىن تۇرلەرى. (جاڭبىر، قار، بۇرشاق، شىق، قىراۋ، قىلاۋ).
8. ۇساق قيىرشىق مۇز تارتىلعان سىمعا، ءۇيدىڭ جەلدىڭ وتىندەگى قابىرعاسىنا ەڭ بورپىلداق تۇرىندە ىلىنگەن زات. (قىلاۋ).
9. جەر بەتىندەگى اۋانىڭ گوريزونتال باعىتتا ءبىر جەردەن ەكىنشى جەرگە اۋىسۋى. ( جەل).
10. جەلباعار بيىكتىگى قانشا مەترگە ورناتىلادى. (10 - 12م).
2. سايكەستىك تەست
1. اتموسفەرا ا) تروپوسفەرا
2. وزون گازى ءا) وزون قاباتى
3. ازوت ب) 21%
4. ستراتوسفەراداعى ماڭىزدى قابات ۆ) اۋا قاباتى
5. وتتەگى گ) ستراتوسفەرا
6. اۋا رايى تۇزىلەدى د) 78%
1 - ۆ، 2 - گ، 3 - د، 4 - ءا، 5 - ب، 6 - ا.
3. «مەنى ءتۇسىن». بۇل ويىندا اتموسفەراعا قاتىستى قۇرال - جابدىقتاردىڭ سۋرەتتەرى بەرىلەدى. وقۋشىلار ولاردىڭ قانداي اسپاپ ەكەنىن تابۋ كەرەك.
4. جۇمباقتار شەشۋ.
ۇستاساڭ، قولعا ىلىنبەس
قاراساڭ، كوزگە تۇسپەس. (اۋا).
ول كەلسە ورمان شۋلايدى
تولقىن تەڭىز تۋلايدى.
قۋسا وزەن قۋادى،
ەشكىم ونى قۋمايدى (جەل).
قاناتسىز قۇس ماڭىپ بارادى،
كوزىنەن جاس تامىپ بارادى. (بۇلت).
5. قازاقتىڭ اۋا رايى تۋرالى حالىقتىق بولجامدارىنان مىسال كەلتىرۋ.
1. قىستا تورعايلار ۇياسىنا مامىق تاسي باستاسا، كۇن كەنەت قاتتى سۋىتادى.
2. جاڭبىر سىركىرەپ تۇرعاندا تاۋىقتار دالادا جەم ىزدەپ جۇرسە، وندا اق جاڭبىر بولادى، ياعني ۇزاققا سوزىلادى.
3. مال كەشكە تامان ءبىر باعىتتا كۇيسەپ جاتسا، كەلەر كۇنى سول جاتقان جەل نە بوران سوعادى.
4. تىشقان ءىنىن سۋعا جاقىن قازسا، سول جىلى قۇرعاقشىلىق.
5. قاتتى جەل، داۋىل الدىندا قۇمىرسقالار ابىگەرلەنىپ، مازاسىزدانا باستايدى.
6. كۇن ەرتە كۇركىرەسە ول جاۋىن-شاشىننىڭ مول بولاتىنىنىڭ بەلگىسى.
7. قورىتىندى.
بالالار اتموسفەرا تاراۋىندا نە وقىپ بىلدىك، قورىتىندىلايىق. سونىمەن اتموسفەرا قاباتىنىڭ قانداي ماڭىزى بار؟
- اۋا قابىعى بولماسا، جەر بەتىنىڭ تەمپەراتۋراسى ايداعى سياقتى كۇن مەن ءتۇننىڭ اراسىندا وتە ۇلكەن مولشەردە اۋىتقىپ تۇرار ەدى.
- كۇندىز تىكتەپ تۇسكەن كۇن ساۋلەسى جەر بەتىندەگى زاتتاردىڭ ءبارىن بىردەن كۇيدىرىپ جىبەرەر ەدى.
- كەرىسىنشە، تۇندەگى سۋىق 100°س اسىپ كەتەر ەدى.
- اتموسفەرا كۇن ساۋلەسىن شاشىراتىپ تاراتاتىندىقتان، كۇندىز جەر بەتى وتە قاتتى قىزىپ كەتپەيدى، تۇندە اۋا قاباتى جىلۋدى ۇستاپ تۇرادى دا، جەر بەتىن قاتتى سالقىنداۋدان ساقتايدى.
- اتموسفەرانىڭ تومەنگى قاباتىندا بۇلت ءۇيىرىلىپ، جاۋىن – شاشىن جاۋادى.
- جەرگە كەڭىستىكتەن مەتەوريتتەر ۇزدىكسىز ۇشىپ كەلىپ جاتادى، ءبىراق ولار اۋادا جانىپ كەتەدى. اتموسفەرا بولماسا، مەتەوريتتەر جەردى ۇزدىكسىز سوققىلاپ جاتار ەدى.
8. اتموسفەرا تاراۋىنا ارنالعان ديكتانت
1. اتموسفەرالىق قىسىمدى ولشەيتىن قۇرال.... (بارومەتر)
2. 23، 5° س. ە. پەن 23، 5° و. ە. پاراللەلدەرى.... دەپ اتالادى. (تروپيكتەر)
3. جىلىنا باعىتىن ەكى رەت وزگەرتەتىن جەل.... (مۋسسون)
4..... سالىستىرمالى ىلعالدىلىقتى ولشەيدى. (شاش گيگرومەترىمەن)
5. بۇلتتاردىڭ اسپاندى تورلاۋى... دەپ اتالادى. (بۇلتتىلىق)
6. اتموسفەرالىق جاۋىن – شاشىن... تۇردە كەزدەسەدى. (قاتتى جانە سۇيىق)
7. جەر شارى... جىلۋ بەلدەۋىنە بولىنەدى. (بەس)
8. بريز ءسوزى... دەگەن ماعىنا بەرەدى. (جەڭىل جەل)
9. قالىپتى اتموسفەرالىق قىسىم... تەڭ. (760 مم سىناپ باعاناسىنا)
10. اۋا تەمپەراتۋراسى ءار 100 مەترگە بيىكتەگەندە.... تومەندەيدى. (0، 6°)
9. باعالاۋ
10. ۇيگە تاپسىرما. تاراۋدى قايتالاۋ، تەست قۇراستىرۋ.
اتىراۋ وبلىسى، قىزىلقوعا اۋدانى،
كەنباي ورتا مەكتەبىنىڭ گەوگرافيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
نۋرگالييەۆا امانجان باقتىباي قىزى
You Might Also Like
-
قىزىقتى ماتەماتيكا. مەكتەپالدى دايارلىق توپتارعا ارنالعان باعدارلاما
