InfoHub Logo

الايدا، بۇل ماقالادا تەك ءبىر تاراپتىڭ عانا ەمەس، ەكىنشى تاراپتىڭ دا كەمشىلىكتەرى تايعا تاڭبا باسقانداي ايتىلادى. قازاقتىڭ ءبىلىم-عىلىمعا تالپىنباۋىن، حاندارى مەن حالقىنىڭ ناداندىعىن احاڭ وسى ماقالاسىندا اشىپ كورسەتتى. «اتادان قالعان ميراسىمىزدىڭ جايى ماعلۇم، بالاعا بۇل قالىپتا تۇرىپ نە ميراس قالدىرماقپىز، ونى بولجاۋعا دا ارتىق اۋليەلىك قاجەت ەمەس. كوپ جۇرتتا دا عىلىم، ونەر كەم، ءبارى قارايلاس تەڭ زاماندا قازاق تا قالت قۇلت ەتىپ ءوز الدىنا حان بولىپ ءجۇردى. حاندارى دا، حالقى دا عىلىم ونەردى كەرەك قىلماعان. بىرىمەن ءبىرى جاۋلاسىپ، باسقا بەرەكەلى جۇمىس ويلانباعان»،- دەپ قازاقتىڭ جۇمىسسىزدىعىن، بەلگىلى ءبىر كاسىپشىلىككە تالپىنباۋىن وكىنىشپەن جازادى. «وزگە جۇرتتار ىلگەرى باسقاندا، قازاق كەرى باسقان. حانى نادان، حالقى نادان جۇرتى مىقتى مەملەكەتتىڭ جانىندا ءوز الدىنا حان بولىپ تۇرۋعا  كوپ كۇش كەرەك ەكەن. ول كۇش التىباقان الا  اۋىز قازاقتا بولماعان. حان باسىن قاراشاعا تەڭگەرۋ جەڭىل بولماسا دا، ءوز الدىنا جۇرت بولىپ تۇرا الاتىن بولماعان سوڭ، حاندارىمىز حالقىمەنەن روسسياعا قوسىلعان». ءيا، قاراپ تۇرساڭ ساياسي استارى تەرەڭ. تاريحي شىندىق بار. راس قوي، ءابىلقايىر حان جوڭعارلاردان جانە وزگە دە الىپ مەملەكەتتەردەن قورعانۋ ءۇشىن حالىقتىڭ قۇزىرەتىنەن تىس رەسەيگە قوسىلۋعا ارەكەت جاسادى. اقىر سوڭى وتارشىلىققا، جەر تارتىپ الۋعا، ارقاسىنشا قانتوگىسكە ۇلاستى. تەرەڭىنەن ءۇڭىلىپ قاراساق مۇندا قازاقتىڭ بىلىمسىزدىگى مەن ىسكە كەلگەندە كەيبىر باسشىلاردىڭ تاجىريبەسىزدىگى ەكەنىن  اڭعارۋعا بولادى.

«قازاقتىڭ ەستەكتەن ناداندىعى دا، جالقاۋلىعى دا كەم ەمەس. جەر وزىنىكى بولسا، قازاق ەستەكتىڭ ىستەگەنىن ىستەمەيدى دەپ كىم ايتار؟! ايتاتىن ادام بولسا، تىڭداۋعا بارمىن، ىستەمەيدى دەپ ايتۋعا جوقپىن». عىلىم ىزدەنبەي، جاڭالىق اشۋعا قاۋقارى جەتپەگەن قازاقتىڭ جالقاۋلىعىن اۆتور وسىلايشا تۇسىندىرگىسى كەلەدى. «ءىس وڭعا باسارلىقتاي ماردىمدى ارەكەت جوق، «قاراعان قاراپ قالار» دەگەن قازاقتا جاقسى ماقال بار، ءبىراق ول ماقالدى ەسكەرەتۇعىن قازاق جوق»،-دەگەن اۆتور ويلارى قالىڭ ۇيقىداعى قازاقتىڭ بيىك ماقساتقا تالپىنىسى جوقتىعىن، بىلىمسىزدىگىنىڭ ارقاسى دەپ باعا بەرەدى. عىلىمىنان تىنىشتىعىن ءجون كورەتىن قازاققا نە شارا بار؟ وسىلاي جاتقاندا بۇيىرماعان ب ا ق وزگەگە بۇيىرىپ،  ولجالى جەردە ۇلەستەن قاعىلماسىنا كىم كەپىل؟!

«تالاپ جوق، ءۇمىت مول حالىقپىز. ءۇمىتىمىزدىڭ كوبى قوشقار، قاسقىردىڭ ءۇمىتى سىقىلدى! ءوزىم جاتسام ەكەن، كەرەگىم ءوزى كەپ تيەر بولسا ەكەن دەيمىز. ونى اللا دا، ادام دا  قابىل كورەر مە؟!».  قازاقتىڭ جەرىمىزدى الىپ قويدى دەپ وزگەدان كىنارات ىزدەۋى، بۇگىنمەن ءومىر ءسۇرىپ، ويناپ-كۇلگەنىنە ءماز بولۋى حالىقتى جارقىن بولاشاققا اپارماسى انىق. مىنە، اۆتوردىڭ ايتار ويى وسى ورايدا ءدال ءتۇستى. ادامدى ادام ەتەتىن ەڭبەك ەكەنىن ەسكەرسەك، قاي زاماندا بولماسىن وقىعان، ىزدەنگەن، بىلىمگە، ەڭبەككە تالپىنعان ادام ءبيى ماقساتىنا قول جەتكىزە العانى انىق.

سايىپ كەلگەندە، ادامنان ارەكەت بولسا اللادان بەرەكەت بولاتىنىن ءار قازاق ويىنا بەكىتسە دەيمىز. ساراڭدىق، جالقاۋلىق، دايىن دۇنيەگە قول سۇعۋ- ءبىلىمسىز، كورگەنسىز ادامنىڭ ءىسى. زامان اعىمىنا ساي ۇمتىلىس جاساپ، جاڭا عىلىم جولىندا ىزدەنىسكە تۇسسە ەل بولاشاعى جارقىن، ءھام عۇمىرلى بولارى ءسوزسىز...

التىناي باۋىرجان قىزى

---