InfoHub Logo

كىم بولماسىن بۇل بەس كۇندىك ومىردە باقىتتى بولۋدى ارماندايدى، سول جولعا، سول قۋانىشقا، سول ساتكە جەتۋگە اسىعادى. كەي جاعدايلاردا ادامدار وزدەرىمىز قولىمىز جەتپەيتىن ايعا ۇمتىلىپ، باسىمىزداعى باعىمىزدان ايىرىلىپ، قولىمىزداعى بارىمىزدى باعالاماي جاتامىز. ارينە، بۇنىڭ بارلىعى ءومىر. بىرەۋ باقىتتى وتباسىم، جۇمىسىم، ەلىم، حالقىم، دوس – تۋىسقاندارىم دەپ ەسەپتەسە، ەندى بىرەۋلەر باسقاشا، ءوز ءومىرىنىڭ ءمانى سانايتىن زاتتارمەن ەلەستەتىپ، سولاردى باقىت ساناپ جاتادى. باقىت – بۇل ءاربىر قۋانىشتى ساتتەردىڭ قوسىندىسى، جيناقتالۋىنان تۇرادى.

ءومىر – بۇل ادامعا ءبىر – اق رەت بەرىلەتىن باعا جەتپەس سىيلىق. ەندى وسى جەردە تالاي زاماننان بەرى ادامداردى ويلاندىرىپ كەلە جاتقان مەن كىممىن؟ قايدا بارامىن؟ قايدان كەلدىم؟ نە ماقساتپەن ءجۇرمىن؟ تۇبىندە نە ىستەۋىم كەرەك؟ دەگەن سۇراقتار تۋۋى حاق. مەنىڭ ويىمشا، بۇل سۇراقتاردىڭ جاۋابىن ءار ادام ءوز ىشىنەن تابادى.

ءار بالا دۇنيەگە كەلگەندە پەرىشتە بولىپ، كۇنادان تازا بولىپ جاراتىلادى. سوندىقتان ولاردىڭ ۋايىم، قايعى كورۋى مۇمكىن ەمەس. سابيلەردىڭ ءيا باقىتتى، ءيا باقىتسىز بولۋىنا اتا – اناسى، وسىرگەن قوعامىن جاۋاپ بەرەدى. ولار باقىتتى بولۋعا لايىقتى. وسە كەلە جامان، دۇرىس جولدى بىلمەيتىن ۇرپاق ءوسىپ شىقسا، ارينە، ولارعا ءوزىمىز كىنالىمىز. ولار باقىتتى بولۋعا جاراتىلدى ال ونى قۇرتقان، تۋرا جولدان تايدىرعان كىمدەر؟... ادامدار باقىتتى بولۋعا كەلدى، جالپى، كەلەسى ومىردە جۇماق بار دەپ سانايمىز سول راس پا؟ ەرتەڭگى كۇنى جۇماقتى ىزدەپ ءجۇرىپ «جۇماقتان» كەتىپ قالمايمىز با؟ قاراپ تۇرساڭىز جەردىڭ بەتىندەگىنىڭ بارلىعى ادام بالاسى ءۇشىن، ءبىزدىڭ يگىلىگىمىز ءۇشىن جاراتىلعان. اعاش، ءتۇرلى جەمىس – جيدەكتەر، جان – جانۋارلار، اسەم تابيعات بارلىعى ادامزات ءۇشىن قىزمەت ەتەدى. مىنە، سوندىقتان ءبىز جۇماقتا ءومىر ءسۇرىپ ءجۇرىپ كەلەسى ومىرگە بارعاندا وكىنىپ قالمايمىز با؟ سەندەر جۇماقتا بولدىڭدارعوي، ونى مەنسىنبەدىڭدەر دەمەيدى مە؟ دەگەن سۇراق تۋادى. سوندىقتان تابيعاتتى بارىمىزدى باعالاي بىلەيىك. جۇماقتاعىداي ءومىر سۇرەيىك. جەردىڭ بەتىن شىنىمەن جۇماققا اينالدىرايىق. ءبىر – بىرىمىزگە ءاردايىم جاناشىر بولىپ، جاۋىزدىقتان، ارامدىقتان، كورە الماۋشىلىقتان ارىلايىق. سوندا عانا بارلىعىمىز باقىتتى، باۋىرىمىز ءبۇتىن ءومىر سۇرەمىز. مۇحاممەد پايعامبارىمىز (س.ا.س) «بۇل ومىردە ادامنىڭ بارلىعى باقىتتى، ءبىراق وزدەرى بىلمەيدى» دەگەن ەكەن، سول ءۇشىن باقىتتى ءومىر سۇرۋگە ۇمتىلايىق. ەندى باقىتتى بولۋىمىز ءۇشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ باقىتتى بولۋىمىز ءۇشىن تەك ىزگىلىككە، اينالاداعى ادامدارعا كومەكتەسۋگە، مەيىرىمدىلىككە، قايىرىمدىلىققا تولى ارماندارىمىز، العا قويعان ماقساتتارىمىزدى قۇرۋىمىز كەرەك.

ماڭگى لاۋلاپ جانۋ ءۇشىن عالامدا،

ۇلكەن باقىت تابۋ ءۇشىن عالامدا،

ۇلكەن بولىپ قالۋ ءۇشىن عالامدا،

ۇلكەن ارمان كەرەك ەكەن ادامعا، –

دەپ مۇحتار شاحانوۆ اعامىز ايتقانداي ارماندى دا دۇرىس قۇرۋ كەرەك. جالپى، ءار ادام ءوز ءومىرىنىڭ سەنارييىن ءوزى جازادى، ءوزى اۆتورى. ياعني، ءوز ءومىرىن ءوزى قۇرادى، ءوزى جوسپارلايدى. ەندى قالاي دەيسىز عوي؟ ياعني، ارماندار ارقىلى، ەرتەڭگى كۇنگە دەگەن سەنىم ارقىلى. مىسالى، وياتقىشتى قويۋىمىزدىڭ ءبىر سەبەبى، ەرتەڭ وياناتىنىمىزعا سەنەمىز، سودان كەيىن سولاي بولادى دا. سەنىم جوعالعان جەردە ەشتەڭە دە ونبەيدى، دامىمايدى. العا ماقسات قويۋمەن عانا شەكتەلۋ ول – اقىماقتىق. جەتىستىككە جەتۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە جۇمىس جساۋدى جاقسى كورۋ قاجەت ەمەس، ماڭىزدىسى جۇمىسسىز وتىرۋدى سۇيمەسەڭىز بولعان دەگەندەي، سول قويعان ماقساتقا، ارمانداعان مۇراتقا جەتۋ ءۇشىن قادام جساۋىمىز كەرەك. سول كىشكەنە جاسالعان قادامدار ارقىلى ارمانىمىز ورىندالىپ، ماقساتىمىزعا جەتكەنىمىزدى سەزبەي دە قالامىز. بىردە ءبىر جاس ادام بولمەسىنە كارتينا رەتىندە ءوزىنىڭ ارماندايتىن ءۇيىنىڭ، ماشيناسىنىڭ سۋرەتىن سالىپ ءىلىپ قويادى. ول بىرنەشە جىلدار بويىنا ەشتەڭەگە الاڭداماي جۇمىستارىن جاساپ جۇرە بەرەدى. بىردە باسقا قالاعا قونىس اۋدارماق بولىپ زاتتارىن جيناستىرىپ، قويماعان قالدىرىپ كەتەدى. بىرنەشە جىلدار ءوتىپ، جاڭا ۇيگە ورنالاسقان سوڭ ەسكى زاتتتارىن قاجەتسىنىپ الدىرادى. سول ءبىر قوراپتىڭ ىشىندە ءوزى سالىپ، ۇمىتىپ كەتكەن سول باياعى ءۇيىنىڭ ىشىندە ءوزى وتىرعانىڭ كورىپ كوزىنە جاس الادى. بۇدان تۇيگەنىمىز ارماندار ەرتە مە كەش پە ءتۇبى ورىندالادى. تەك سول جولدا ەڭبەكتەنسەك بولعانى. باقىتتى ءومىردى قالاساڭىز تەك ونى اداسپاي قۇرا، جوسپارلاي ءبىلۋىڭىز كەرەك، سوندا عانا ءسىز باقىتقا جەتەسىز. دۇرىس تاڭداپ قادام جاساساڭىز جەتكىلىكتى. ويىمدى قورىتىندىلاي كەلە، ف.م. دوستويەۆسكييدىڭ «باستىسى ءوزىڭىزدى الداماڭىز» دەگەن سوزىمەن اياقتاعىم كەلىپ وتىر. ءار ادام باقىتتى بولۋعا لايىقتى جانە دە باقىتتى بولادى دا، تەك وعان ءسىزدىڭ ومىرلىك ارماندارىڭىز، ماقساتتارىڭىز عانا كەپىل بولا الادى.

ءال – فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى

مەحانيكا – ماتەماتيكا فاكۋلتەتى

سيسەكەنوۆ ن.د. [email protected]

---