باقىتتىڭ ءمانى
ماقساتىم:
ومىردەگى ورنىن تۇسىنە بىلەتىن، تەرەڭ ءبىلىمدى، جان - جاقتى دامىعان تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋ.
مىندەتتەرى:
1. وتاندى، ۇلتتى، ءتىلدى ءسۇيۋ؛
2. شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەي ءبىلۋ؛
3. قوعامداعى ءوز ورنىمدى تابا ءبىلۋ.
جوسپار
ءى. كىرىسپە.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
ا) قازاقستانداعى جانە جەكەلەگەن ەلدەردەگى باقىتتىڭ حالىقارالىق يندەكسى (بحي)؛
ءا) باقىتتىڭ ءمانى.
ءىىى. قورىتىندى.
«باقىت دەگەنىمىز – ادامنىڭ وزىنە ءوزى رازى كەزى» (ماكسيم گوركيي)
ءى. «ءوزىن - ءوزى بىلگەن – ەر باقىتتى، ءوزىن - ءوزى بيلەگەن ەل باقىتتى» دەگەن حالىق ماقالىن بۇگىنگى ايتار ويىمنىڭ ءتۇپ قازىعى ەتىپ الماقپىن. نەتكەن دانالىقپەن، كورەگەندىكپەن ايتىلعان ءسوز! تۋعان ەلىڭ، وتانىڭ قۇلدىقتا بولسا قايداعى باقىت؟! قۇلدىقتاعى ەل توگىلگەن تەردىڭ، ەڭبەكتىڭ جەمىسىن ەش ۋاقىتتا كورە المايدى، وي ەركىندىگى تۋرالى ايتۋدىڭ دا قاجەتى جوق. قۇدايعا شۇكىر، «مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن» قازاق تاۋەلسىز ەل بولدى. عاسىرلار بويى اڭساعان باقىت قۇسى قولىمىزعا قوندى. قازاق حالقى باقىتتى قۇسقا تەڭەيدى، ونىڭ ءمانى نەدە؟ قۇس قولعا وڭايشىلىقپەن قونبايدى، قونعان ەكەن ونى ايالاي بىلمەسەك، باپتاي بىلمەسەك، ءقادىرىن بىلمەسەك قالاي ۇشىپ كەتكەنىن بىلمەي قالامىز. باقىتتىڭ شالعايىنان باسىپ، كۇشپەن ۇستاپ تۇرۋعا بولمايدى، - دەگەن ەكەن ۇلى ويشىل سايف ساراي.
قازىرگى ۋاقىتتا تەحنيكا مەن تەحنولوگيالاردىڭ قارقىندى دامۋى جاعدايىنداعى جاھاندانۋ داۋىرىندە مەملەكەتتە الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ ارقىلى ىزگى قوعامعا قول جەتكىزۋ باستى ماسەلە بولىپ وتىر. قوعامدى وزگەرتۋشى كۇشتىڭ ءبىرى ادام بولعاندىقتان، قوعامنىڭ ىزگىلىگى ادامداردىڭ يگىلىگىنەن، ادامي ءىس - ارەكەتتەرىنەن، ولاردىڭ وركەنيەتتىك وزىق ۇلگىلەرى بويىنا سىڭىرۋىنەن جانە وزىندىك بولمىسىن ساقتاپ قالۋىنان نەگىز الادى. وسى تۇرعىدان ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ ساياساتىنداعى ون باعىتتىڭ ءبىرى رەتىندە «قازاقستانداعى ادام كاپيتالىنىڭ ساپالى وسۋىنە» باسا نازار اۋداردى.
ءىى. باقىتتىڭ حالىقارالىق يندەكسى (بحي) ادامداردىڭ ءال - اۋقاتى مەن قورشاعان ورتا جاعدايىن بەينەلەيتىن يندەكستەن تۇرادى. ونى 2006 جىلى New Economics Foundation ۇسىنعان.
يندەكستىڭ باستى ماقساتى – جان باسىنا شاققانداعى ءىجو - ءدى ەسەپكە الماستان، ۇلتتىڭ ءال - اۋقاتىن بەينەلەۋ. بۇل يندەكستە ادامداردىڭ تۇپكى ماقساتى ءبىرىنشى كەزەكتە باقىتتى جانە دەنى ساۋ بولۋ كەرەك دەگەن باستى شارت رەتىندە الىنادى.
بحي ادامدار ۇزاق جانە تولىققاندى ءومىر سۇرگىسى كەلەدى، ال ەلدەر قولدا بار رەسۋرستاردى ويلى پايدالانىپ، قورشاعان ورتاعا نۇقسان كەلتىرمەي، ءوز ازاماتتارىنىڭ ءال - اۋقاتىن بارىنشا جاقسارتۋعا قول جەتكىزۋ ءۇشىن مۇمكىندىكتەردىڭ ءبارىن جاساۋعا ۇمتىلادى دەگەن جالپىعا بىردەي قاعيدالارعا نەگىزدەلەدى.
ومىردەگى ورنىن تۇسىنە بىلەتىن، تەرەڭ ءبىلىمدى، جان - جاقتى دامىعان تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋ.
مىندەتتەرى:
1. وتاندى، ۇلتتى، ءتىلدى ءسۇيۋ؛
2. شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەي ءبىلۋ؛
3. قوعامداعى ءوز ورنىمدى تابا ءبىلۋ.
جوسپار
ءى. كىرىسپە.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
ا) قازاقستانداعى جانە جەكەلەگەن ەلدەردەگى باقىتتىڭ حالىقارالىق يندەكسى (بحي)؛
ءا) باقىتتىڭ ءمانى.
ءىىى. قورىتىندى.
«باقىت دەگەنىمىز – ادامنىڭ وزىنە ءوزى رازى كەزى» (ماكسيم گوركيي)
ءى. «ءوزىن - ءوزى بىلگەن – ەر باقىتتى، ءوزىن - ءوزى بيلەگەن ەل باقىتتى» دەگەن حالىق ماقالىن بۇگىنگى ايتار ويىمنىڭ ءتۇپ قازىعى ەتىپ الماقپىن. نەتكەن دانالىقپەن، كورەگەندىكپەن ايتىلعان ءسوز! تۋعان ەلىڭ، وتانىڭ قۇلدىقتا بولسا قايداعى باقىت؟! قۇلدىقتاعى ەل توگىلگەن تەردىڭ، ەڭبەكتىڭ جەمىسىن ەش ۋاقىتتا كورە المايدى، وي ەركىندىگى تۋرالى ايتۋدىڭ دا قاجەتى جوق. قۇدايعا شۇكىر، «مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن» قازاق تاۋەلسىز ەل بولدى. عاسىرلار بويى اڭساعان باقىت قۇسى قولىمىزعا قوندى. قازاق حالقى باقىتتى قۇسقا تەڭەيدى، ونىڭ ءمانى نەدە؟ قۇس قولعا وڭايشىلىقپەن قونبايدى، قونعان ەكەن ونى ايالاي بىلمەسەك، باپتاي بىلمەسەك، ءقادىرىن بىلمەسەك قالاي ۇشىپ كەتكەنىن بىلمەي قالامىز. باقىتتىڭ شالعايىنان باسىپ، كۇشپەن ۇستاپ تۇرۋعا بولمايدى، - دەگەن ەكەن ۇلى ويشىل سايف ساراي.
قازىرگى ۋاقىتتا تەحنيكا مەن تەحنولوگيالاردىڭ قارقىندى دامۋى جاعدايىنداعى جاھاندانۋ داۋىرىندە مەملەكەتتە الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ ارقىلى ىزگى قوعامعا قول جەتكىزۋ باستى ماسەلە بولىپ وتىر. قوعامدى وزگەرتۋشى كۇشتىڭ ءبىرى ادام بولعاندىقتان، قوعامنىڭ ىزگىلىگى ادامداردىڭ يگىلىگىنەن، ادامي ءىس - ارەكەتتەرىنەن، ولاردىڭ وركەنيەتتىك وزىق ۇلگىلەرى بويىنا سىڭىرۋىنەن جانە وزىندىك بولمىسىن ساقتاپ قالۋىنان نەگىز الادى. وسى تۇرعىدان ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ ساياساتىنداعى ون باعىتتىڭ ءبىرى رەتىندە «قازاقستانداعى ادام كاپيتالىنىڭ ساپالى وسۋىنە» باسا نازار اۋداردى.
ءىى. باقىتتىڭ حالىقارالىق يندەكسى (بحي) ادامداردىڭ ءال - اۋقاتى مەن قورشاعان ورتا جاعدايىن بەينەلەيتىن يندەكستەن تۇرادى. ونى 2006 جىلى New Economics Foundation ۇسىنعان.
يندەكستىڭ باستى ماقساتى – جان باسىنا شاققانداعى ءىجو - ءدى ەسەپكە الماستان، ۇلتتىڭ ءال - اۋقاتىن بەينەلەۋ. بۇل يندەكستە ادامداردىڭ تۇپكى ماقساتى ءبىرىنشى كەزەكتە باقىتتى جانە دەنى ساۋ بولۋ كەرەك دەگەن باستى شارت رەتىندە الىنادى.
بحي ادامدار ۇزاق جانە تولىققاندى ءومىر سۇرگىسى كەلەدى، ال ەلدەر قولدا بار رەسۋرستاردى ويلى پايدالانىپ، قورشاعان ورتاعا نۇقسان كەلتىرمەي، ءوز ازاماتتارىنىڭ ءال - اۋقاتىن بارىنشا جاقسارتۋعا قول جەتكىزۋ ءۇشىن مۇمكىندىكتەردىڭ ءبارىن جاساۋعا ۇمتىلادى دەگەن جالپىعا بىردەي قاعيدالارعا نەگىزدەلەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
