باسەكەگە قابىلەتتى جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ
I. كىرىسپە
ۇلتتى ۇلت ەتىپ، دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيگە كوتەرەتىن باسەكەگە قابلەتتى تالاپتى ۇرپاق تاربيەلەۋدىڭ قاجەتتىلىگى.
II. نەگىزگى ءبولىم
ا) باسەكەگە قابىلەتتى. جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋدىڭ جولدارى..
III. قورىتىندى
بولاشاق كىلتى –جان-جاقتى دامىعان ، باسەكەگە قابلەتتى ۇرپاق قولىندا.
1. قوعامنىڭ دامۋى جاس ۇرپاقتىڭ مەڭگەرگەن ءبىلىمى قالىپتاسقان ىسكەرلىك دارەجەسىنە بايلانىستى. ۇلتتى ۇلت ەتىپ دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيگە كوتەرەتىن ونىڭ سانالىدا دارىندى، تالاپتى ۇرپاعى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى 2010 جىلعا دەيىنگى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا «ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ ماقساتى - قارقىندى وتكىزىلىپ وتىرعان دۇنيە جاعدايىندا يگەرىلگەن تەرەڭ ءبىلىمنىڭ ، كاسىبي داعدىلاردىڭ نەگىزىندە ەركىن باعدارلاما الۋعا، ءوزىنىڭ ىس-ارەكەتتەرىن جۇمىلدىرۋعا، ءوزىن-وزى دامىتۋعا جانە ءوز بەتىنشە دۇرىس، ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان جاۋاپتى شەشىم قابىلداۋعا قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ ەكەندىگى اتاپ كورسەتىلگەن. بۇدان وقىتۋدىڭ مازمۇنى مەن قۇرالدارىنا، ادىس-تاسىلدەرىنە ۇيىمداستىرۋ فورماسىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋ قاجەتتىلىگى تۋىندايدى.
2. قازاقستاندا ءبىلىم بەرۋدىڭ وزىندىك ۇلتتىق ۇلگىسى قالىپتاسىپ جاتقانى بەلگىلى. بۇل ءۇردىس ءبىلىم پاراديگماسىنىڭ وزگەرۋمەن قاتار جۇرەدى. ءبىلىم پاراديگماسىنىڭ وزگەرۋى «بىلەتىن ادام» پاراديگماسىن «ءومىر سۇرۋگە دايىن ادام»، «ارەكەتشىل ادام»پاراديگماسىمەن اۋىستىرۋدى قاجەت ەتەدى. بۇل ادىستەمە كوپ وزگەرىستەردى ەنگىزۋدى تالاپ ەتەدى. بۇدان «ءبىلىمدى ادام» - دەگەن ماعىنانىڭ كەڭەيۋىنىڭ قاجەتتىگى تۋىندايدى.سونىمەن ، ءبىلىمدى ادام ءبىلىمدى عانا ەمەس، ونىڭ وسى ءبىلىم نەگىزىندە ومىرگە ءوز كوزقاراسى قالىپتاسقان، قازىرگى كۇردەلى جاعدايدا ءوز باعىتىن باعدارلاي الاتىن، ومىردە باسەكەگە قابىلەتتى جەكە تۇلعا رەتىندە ءوز ورىنىڭدى تابۋعا قابىلەتتى ادام. ال، ءبىلىم بەرۋ ءىسى جەكە تۇلعانىڭ جان-جاقتى دامۋىنا بارلىق مۇمكىندىكتى قامتاماسىز ەتۋى قاجەت.
وسى ءبىلىم پراديگماسىنىڭ ناتيجەسىندە بىلەتىن ادام پاراديگماسىن ارەكەتشىل جانە دامىتۋشى ادام پاراديگماسىنا اۋىستىرۋ باعىتىندا ءبىلىم بەرۋدەگى نەگىزگى باعىت ءوزى قىزمەت ىستەي الاتىن، بارلىق وقۋ مازمۇنى مەن وقىتۋ تەحنولوگيالارىن وزىنەن وتكىزۋ ارقىلى ءوزىنىڭ باعىتىن انىقتاي الاتىن ادام تاربيەلەۋگە نەگىزدەلەدى.
ءبىلىم پاراديگماسىنىڭ وزگەرۋى
جەكە تۇلعانىڭ دامۋىنىڭ قوزعاۋشى كۇشى مەن ونىڭ كوزى – تۇلعانىڭ سول كەزگە دەيىنگى جيناقتالعان ينتەللەكتۋالدىق، ادامگەرشىلىك جانە رۋحاني پوتەنسيالىن پايدالانا وتىرىپ، ءوزىن - ءوزى جەتىلدىرۋ مەن جەكە دامۋعا باعىتتالعان قاجەتتىلىگى بولىپ تابىلادى.
مۇعالىمگە قويىلاتىن تالاپ – ورتا مەكتەپتى ءبىتىرۋشى تۇلەكتىڭ باسەكەلەسۋ مۇمكىندىلىگىن تۋدىرا الۋىن قاداعالاۋ.
بالا ءوزىن تانىپ ءبىلىپ، باعالانۋى ءۇشىن، اتا-انالارمەن ۇستازدار مىنا ماسەلەلەرگە كوڭىل اۋدارۋى ءتيىس.
1. بالا تاربيەسىندە نەنى باعالايتىنىڭىزعا تالداۋ جاساڭىز.
2. ادال بولىڭىز. بالا وتىرىككە وتە سەزىمتال.
3. بالانىڭ دامۋ دەڭگەيىن باقىلاڭىز. سوزدىك قاتىناس دارىندىلىقتىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى ەمەس.
4. ۇزاق اڭگىمەمەن ءتۇسىندىرۋدىڭ پايداسى جوق.
5. بالاداعى وزگەرىستەردى ۋاقىتىمەن انىقتاۋعا تىرىسىڭىز.
6. بالانىڭ دارا ەرەكشەلىگىن بايقاپ باعالاڭىز. ءوز يكەمدىلىگىڭىزبەن قىزىعۋشىلىعىڭىزدى وعان تانباڭىز.
تالانتقا قامقورلىق كەرەك. بىزدە دارىنعا كوپ كوڭىل بولىنبەيدى. كوبىنەسە ول بالالىق قايتالانباس ەرەكشەلىگىن تۇسىنبەۋدەن تۋادى. مەكتەپتە تالاپتى بالاعا قامقورلىق قاجەت ەمەس، ول ءبارىن ءوزى مەڭگەرەدى دەگەن تەرىس پىكىردە بار. دارىندى بالالار كوپ بايقايدى، كوپ ىستەيدى، سەزىمتال. ءبىر مەزگىلدە بىرنەشە جاعدايدى بايقايدى، قورشاعان ادامداردىڭ مىنەزدەرىن، قيمىلىن، كەسكىنىن، دىبىس ىرعاعىن قالت جىبەرمەيدى. دارىندى بالانىڭ ءتۇسىنۋى مەن قابىلداۋى ەمەس، ەرەكشە سەزىمتالدىقپەن جوعارى اسەرلەنۋ مەن قوسا جۇرەدى. ولار ءبارىن قابىلدايدى، بارىنە كوڭىل اۋدارادى. قاراپايىم بالاعا اسەر ەتپەيتىن قاتىناس، دارىندى بالانى الاڭداتادى. ءتىپتى باسقا بالاعا ايتىلعان ءسوز وعان قاتىستى سياقتى ءوزىن كىنالى سەزىنەدى. قۇلاققاعىس ءسوز تىكە سونىڭ اتىنا ايتىلعانداي كورىنەدى.
دارىندى بالا - بۇل بەلگىلى ءبىر سالادا جەتىستىكتەرى ايقىن كورىنەتىن نەمەسە سونداي جەتىستىكتەر الەۋەتى مول بالا.
وتكىر اقپاراتتى وڭدەۋ قابىلەتى جوعارى دامىعان
نەگىزگى تۇسىنىكتەردى تەز قابىلدايدى اقپاراتتاردى ەستە ساقتايدى
ب) مەكتەپتەگى وقۋ جۇمىسىنىڭ ساپاسى ءمۇعالىمنىڭ، وقۋشىلاردىڭ وقۋ ارەكەتىن دۇرىس ۇيىمداستىرا بىلۋىنە، ونىڭ تيىمدىلىگىن مەيىلىنشە جەتىلدىرە بىلۋىنە بايلانىستى بولادى.
وقۋشىلار ارەكەتىنىڭ ەڭ باستى جانە جەتەكشى ءتۇرى - وقۋ. ول الدىن - الا جاسالعان جوسپار مەن باعدارلاما بويىنشا مۇعالىمدەردىڭ باسشىلىعىمەن جۇيەلى تۇردە ىسكە اسىرىلىپ وتىرىلادى.
وقۋ - بالانىڭ ءوزىنىڭ تانىمدىق بەلسەندى ارەكەتى. كورنەكتى پسيحولوگ ل:س: ۆىگوتسكيي «جاقسى وقىتۋ دەپ، ول بالانىڭ دامۋىن ىلگەرى جۇرەتىن ونى جەتەككە الاتىن وقىتۋدى ايتادى» - دەپ تۇجىرىمدايدى. وقۋشىلاردىڭ جۇمىستى شىعارماشىلىقپەن ويلاۋى، ونى ىستەي ءبىلۋى مەن تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ – قازىرگى كەزدە بارلىق مۇعالىمدەر قاۋىمىنىڭ الدىنداعى ماسەلە.
وسىعان وراي وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىنىڭ ءبىرى وزىندىك جۇمىسپەن وزدىگىنەن ءبىلىم الۋ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋدىڭ پەداگوگيكالىق جانە ادىستەمەلىك تاسىلدەرىن قازىرگى زامان تالاپتارىنا سايكەس جەتىلدىرۋ بولىپ وتىر.
وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن كوزقاراسى ءارتۇرلى فاكتورلارمەن: جەكە باسىنىڭ جانە ءپاننىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن قاتار وقىتۋ ادىسىمەن انىقتالادى. پانگە دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ۇيىرمە جۇمىسىن جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىپ وتىرعان ءجون. سول سياقتى ءتۇرلى وتىرىستار فورۋم، دوڭگەلەك ستول، كۆن جارىستارى، كەشتەر وتكىزۋ، ءسوز جۇمباقتار، رەبۋستەر شەشۋ، بيولوگيالىق ەسەپتەر شىعارۋ، تەست سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ، وقۋشىنىڭ عىلىمي ىزدەنىسىن بىلۋگە قۇشتارلىعىن عىلىمي تانىمدىق قابىلەتىن، ىس-ارەكەتىن ارتتىرادى.
ءوز تاجىريبەمنەن بايقاعانىم، دارىندى وقۋشىلاردى ىرىكتەۋ جانە ولارمەن جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن ۇيىرمە جۇمىسىنىڭ ورنى ەرەكشە.
مەكتەپتە «جاس ەكولوگ» ۇيىرمە مۇشەلەرىمەن جۇمىس جۇرگىزدىم. ونىڭ قۇرامى 13 وقۋشىدان تۇرادى. وسى وقۋشىلاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن، ىس-ارەكەتىن ارتتىرۋ ماقساتىندا كەشتەر، زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدىم.
ءمۇعالىمنىڭ شەبەرلىگىمەن وقۋشىلارمەن جەكە جۇمىس جۇرگىزۋ ارقىلى ۇيىمداستىرىلعان ساباقتار، ۇيىرمەلەر، فاكۋلتاتيۆ ساباقتار وقۋشىلاردىڭ دارىندىلىعىن دامىتۋ جولدارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
ساباق، ۇيىرمە بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ وزدىگىنەن ىزدەنۋىن قاداعالاپ ءبىلىم داعدىسىن تولىقتىرۋعا باعىتتالعان ساباق وتكىزۋ ادىستەرىنىڭ ءبىرى - «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ» جوباسى.
دارىندىلىقتى دامىتۋ ءۇشىن جۇمىستى جۇيەلى ۇيىمداستىرۋ قاجەت. جاڭا تەحنولوگيا مۇمكىندىكتەرىن پايدالانۋ، سىنىپتان تىس شارالاردى ءوز دارەجەسىندە وتكىزۋ، ءوز بەتىمەن ءبىلىم ءبىلىم الۋعا جەتەلەۋ.
دارىندى وقۋشىلارمەن جۇمىس جاسايتىن مۇعالىمدەر از سويلەپ، اقپاراتتى ءوزى از بەرەدى.، ولار از ءتۇسىندىرىپ، كوبىرەك سۇراقتار قويادى، كوبىرەك ويلانتادى. سۇراققا ءوزى جاۋاپ بەرۋدىڭ ورنىنا كەزەكتى وقۋشىلارعا بەرەدى.
قازىرگى ءاربىر ىزدەنىمپاز مۇعالىمدەردىڭ مىندەتى وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىن، ىسكەرلىگىن دامىتۋ. دارىندى بالالار وسىنداي ساباق بارىسىندا دا ەرەكشە تاپقىرلىعىمەن، عىلىمي ىزدەنىسىمەن كوزگە ءتۇسىپ وتىرادى. ءوز بەتىنشە ىزدەنۋدى وقۋشىلاردىڭ وزىندىك جۇمىسىن تاۋىپ ۇيىمداستىرا الاتىن، كەرەك كەزىندە جاعدايلار تۋعىزىپ، ولاردىڭ باستى مىندەتىن ءوز بەتىنشە شەشۋگە قۇشتارلاندىرا الاتىن ءمۇعالىم وقىتۋدا ەڭ جاقسى ناتيجەگە جەتەتىندىگىن كورۋگە بولادى دەپ ويلايمىن.
ىزدەنۋ ارقىلى باستى ماسەلەلەردى جەتە ءبىلۋ، زەرتتەۋ، جيناقتاۋ، ونى ناسيحاتتاۋ، ىسكە اسىرۋ، وقۋ جانە تاربيە جۇمىسىن ودان ءارى جاقسارتا بەرۋدىڭ سارقىلماس كوزى.
«نەعۇرلىم بالانىڭ قابىلەتى مەن تالانتىن دامىتۋعا ەرتەرەك كوڭىل بولىنسە، سوعۇرلىم ونى تولىق اشۋعا مۇمكىندىك تۋادى. بالا بويىنداعى ەرەكشە قاسيەتتەردى وعان جاقىن جاسى ۇلكەندەر دۇرىس، جەتكىلىكتى باعالاماسا ونىڭ «وزگەلەر سياقتى» بولىپ قالىپ قويۋى مۇمكىن» دەيدى امەريكاندىق عالىمدار.
دارىندى وقۋشىلارمەن ۇزدىكسىز جۇمىس جاساي وتىرىپ، تومەندەگىدەي ناتيجەگە قول جەتكىزدىم:
اۋداندىق وليمپيادا جەتىستىكتەرى
2004، 2007، 2010 وقۋ جىلىندا 18 وقۋشى گرانت يەگەرى بولدى.
قورىتىندى.
3. قورىتىندىلاي كەلە، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن، قىزىعۋشىلىعىن دامىتا وتىرىپ، عىلىم سالاسىندا وليمپيادا، بايقاۋلارعا دايىنداي وتىرىپ، كوسەمدىگى مول، شىعارماشىل، ءبىلىمدى، ىزدەنىمپاز، تاپقىر، قابىلەتتى زور وقۋشى شىعارۋ - ءاربىر ۇستازدىڭ مىندەتى.
بۇگىنگى كۇننىڭ نەگىزگى تالابى ءبىلىمدى ادامدى الەمنىڭ بۇتىندەي بەينەسىن قابىلداي الاتىن، شىعارماشىلىق تانىممەن تىكەلەي قاتىناس جاساي الاتىن، جاڭاشا ويلاي الاتىن تۆورچەستۆولىق ادامعا اينالدىرۋ.
بۇگىنگى ءبىلىم بەرۋ پروسەسىندە وقۋشىمەن جەكە جۇمىس جۇرگىزۋ ارقىلى دارىندىلىقتى دامىتۋ وقۋشىنىڭ زەرتتەۋ جۇمىسىنا تانىمدىق بەلسەندىلىك ارقىلى قىزىعۋدى قالىپتاستىرۋ ءاربىر ءمۇعالىمنىڭ مىندەتى.
سونىمەن،ءوز بەتىنشە ىس-ارەكەتكە بەيىم ءوزىنىڭ جيناقتاعان ءبىلىم - داعدىسىن پايدالانا بىلەدى
پروبلەما شەشۋدە ۇنەمى ءىسىن ساپالى ەتىپ زەيىنىن ءبىر نارسەگە شوعىرلاندىرادى جاقسى ورىنداۋعا تىرىسادى
باسەكەگە قابىلەتتى
ۇسىنىستار:
1. دارىندى بالانى جان-جاقتى زەرتتەۋ جولعا قويىلسا
2. دارىندى بالانى بەيىمىنە سايكەس وقىتۋ جولعا قويىلسا
3. دارىندى بالاعا قوسىمشا ماتەريالدار،اقپاراتتار الۋ ءۇشىن جاعداي جاسالسا
ۇلتتى ۇلت ەتىپ، دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيگە كوتەرەتىن باسەكەگە قابلەتتى تالاپتى ۇرپاق تاربيەلەۋدىڭ قاجەتتىلىگى.
II. نەگىزگى ءبولىم
ا) باسەكەگە قابىلەتتى. جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋدىڭ جولدارى..
III. قورىتىندى
بولاشاق كىلتى –جان-جاقتى دامىعان ، باسەكەگە قابلەتتى ۇرپاق قولىندا.
1. قوعامنىڭ دامۋى جاس ۇرپاقتىڭ مەڭگەرگەن ءبىلىمى قالىپتاسقان ىسكەرلىك دارەجەسىنە بايلانىستى. ۇلتتى ۇلت ەتىپ دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيگە كوتەرەتىن ونىڭ سانالىدا دارىندى، تالاپتى ۇرپاعى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى 2010 جىلعا دەيىنگى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا «ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ ماقساتى - قارقىندى وتكىزىلىپ وتىرعان دۇنيە جاعدايىندا يگەرىلگەن تەرەڭ ءبىلىمنىڭ ، كاسىبي داعدىلاردىڭ نەگىزىندە ەركىن باعدارلاما الۋعا، ءوزىنىڭ ىس-ارەكەتتەرىن جۇمىلدىرۋعا، ءوزىن-وزى دامىتۋعا جانە ءوز بەتىنشە دۇرىس، ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان جاۋاپتى شەشىم قابىلداۋعا قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ ەكەندىگى اتاپ كورسەتىلگەن. بۇدان وقىتۋدىڭ مازمۇنى مەن قۇرالدارىنا، ادىس-تاسىلدەرىنە ۇيىمداستىرۋ فورماسىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋ قاجەتتىلىگى تۋىندايدى.
2. قازاقستاندا ءبىلىم بەرۋدىڭ وزىندىك ۇلتتىق ۇلگىسى قالىپتاسىپ جاتقانى بەلگىلى. بۇل ءۇردىس ءبىلىم پاراديگماسىنىڭ وزگەرۋمەن قاتار جۇرەدى. ءبىلىم پاراديگماسىنىڭ وزگەرۋى «بىلەتىن ادام» پاراديگماسىن «ءومىر سۇرۋگە دايىن ادام»، «ارەكەتشىل ادام»پاراديگماسىمەن اۋىستىرۋدى قاجەت ەتەدى. بۇل ادىستەمە كوپ وزگەرىستەردى ەنگىزۋدى تالاپ ەتەدى. بۇدان «ءبىلىمدى ادام» - دەگەن ماعىنانىڭ كەڭەيۋىنىڭ قاجەتتىگى تۋىندايدى.سونىمەن ، ءبىلىمدى ادام ءبىلىمدى عانا ەمەس، ونىڭ وسى ءبىلىم نەگىزىندە ومىرگە ءوز كوزقاراسى قالىپتاسقان، قازىرگى كۇردەلى جاعدايدا ءوز باعىتىن باعدارلاي الاتىن، ومىردە باسەكەگە قابىلەتتى جەكە تۇلعا رەتىندە ءوز ورىنىڭدى تابۋعا قابىلەتتى ادام. ال، ءبىلىم بەرۋ ءىسى جەكە تۇلعانىڭ جان-جاقتى دامۋىنا بارلىق مۇمكىندىكتى قامتاماسىز ەتۋى قاجەت.
وسى ءبىلىم پراديگماسىنىڭ ناتيجەسىندە بىلەتىن ادام پاراديگماسىن ارەكەتشىل جانە دامىتۋشى ادام پاراديگماسىنا اۋىستىرۋ باعىتىندا ءبىلىم بەرۋدەگى نەگىزگى باعىت ءوزى قىزمەت ىستەي الاتىن، بارلىق وقۋ مازمۇنى مەن وقىتۋ تەحنولوگيالارىن وزىنەن وتكىزۋ ارقىلى ءوزىنىڭ باعىتىن انىقتاي الاتىن ادام تاربيەلەۋگە نەگىزدەلەدى.
ءبىلىم پاراديگماسىنىڭ وزگەرۋى
جەكە تۇلعانىڭ دامۋىنىڭ قوزعاۋشى كۇشى مەن ونىڭ كوزى – تۇلعانىڭ سول كەزگە دەيىنگى جيناقتالعان ينتەللەكتۋالدىق، ادامگەرشىلىك جانە رۋحاني پوتەنسيالىن پايدالانا وتىرىپ، ءوزىن - ءوزى جەتىلدىرۋ مەن جەكە دامۋعا باعىتتالعان قاجەتتىلىگى بولىپ تابىلادى.
مۇعالىمگە قويىلاتىن تالاپ – ورتا مەكتەپتى ءبىتىرۋشى تۇلەكتىڭ باسەكەلەسۋ مۇمكىندىلىگىن تۋدىرا الۋىن قاداعالاۋ.
بالا ءوزىن تانىپ ءبىلىپ، باعالانۋى ءۇشىن، اتا-انالارمەن ۇستازدار مىنا ماسەلەلەرگە كوڭىل اۋدارۋى ءتيىس.
1. بالا تاربيەسىندە نەنى باعالايتىنىڭىزعا تالداۋ جاساڭىز.
2. ادال بولىڭىز. بالا وتىرىككە وتە سەزىمتال.
3. بالانىڭ دامۋ دەڭگەيىن باقىلاڭىز. سوزدىك قاتىناس دارىندىلىقتىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى ەمەس.
4. ۇزاق اڭگىمەمەن ءتۇسىندىرۋدىڭ پايداسى جوق.
5. بالاداعى وزگەرىستەردى ۋاقىتىمەن انىقتاۋعا تىرىسىڭىز.
6. بالانىڭ دارا ەرەكشەلىگىن بايقاپ باعالاڭىز. ءوز يكەمدىلىگىڭىزبەن قىزىعۋشىلىعىڭىزدى وعان تانباڭىز.
تالانتقا قامقورلىق كەرەك. بىزدە دارىنعا كوپ كوڭىل بولىنبەيدى. كوبىنەسە ول بالالىق قايتالانباس ەرەكشەلىگىن تۇسىنبەۋدەن تۋادى. مەكتەپتە تالاپتى بالاعا قامقورلىق قاجەت ەمەس، ول ءبارىن ءوزى مەڭگەرەدى دەگەن تەرىس پىكىردە بار. دارىندى بالالار كوپ بايقايدى، كوپ ىستەيدى، سەزىمتال. ءبىر مەزگىلدە بىرنەشە جاعدايدى بايقايدى، قورشاعان ادامداردىڭ مىنەزدەرىن، قيمىلىن، كەسكىنىن، دىبىس ىرعاعىن قالت جىبەرمەيدى. دارىندى بالانىڭ ءتۇسىنۋى مەن قابىلداۋى ەمەس، ەرەكشە سەزىمتالدىقپەن جوعارى اسەرلەنۋ مەن قوسا جۇرەدى. ولار ءبارىن قابىلدايدى، بارىنە كوڭىل اۋدارادى. قاراپايىم بالاعا اسەر ەتپەيتىن قاتىناس، دارىندى بالانى الاڭداتادى. ءتىپتى باسقا بالاعا ايتىلعان ءسوز وعان قاتىستى سياقتى ءوزىن كىنالى سەزىنەدى. قۇلاققاعىس ءسوز تىكە سونىڭ اتىنا ايتىلعانداي كورىنەدى.
دارىندى بالا - بۇل بەلگىلى ءبىر سالادا جەتىستىكتەرى ايقىن كورىنەتىن نەمەسە سونداي جەتىستىكتەر الەۋەتى مول بالا.
وتكىر اقپاراتتى وڭدەۋ قابىلەتى جوعارى دامىعان
نەگىزگى تۇسىنىكتەردى تەز قابىلدايدى اقپاراتتاردى ەستە ساقتايدى
ب) مەكتەپتەگى وقۋ جۇمىسىنىڭ ساپاسى ءمۇعالىمنىڭ، وقۋشىلاردىڭ وقۋ ارەكەتىن دۇرىس ۇيىمداستىرا بىلۋىنە، ونىڭ تيىمدىلىگىن مەيىلىنشە جەتىلدىرە بىلۋىنە بايلانىستى بولادى.
وقۋشىلار ارەكەتىنىڭ ەڭ باستى جانە جەتەكشى ءتۇرى - وقۋ. ول الدىن - الا جاسالعان جوسپار مەن باعدارلاما بويىنشا مۇعالىمدەردىڭ باسشىلىعىمەن جۇيەلى تۇردە ىسكە اسىرىلىپ وتىرىلادى.
وقۋ - بالانىڭ ءوزىنىڭ تانىمدىق بەلسەندى ارەكەتى. كورنەكتى پسيحولوگ ل:س: ۆىگوتسكيي «جاقسى وقىتۋ دەپ، ول بالانىڭ دامۋىن ىلگەرى جۇرەتىن ونى جەتەككە الاتىن وقىتۋدى ايتادى» - دەپ تۇجىرىمدايدى. وقۋشىلاردىڭ جۇمىستى شىعارماشىلىقپەن ويلاۋى، ونى ىستەي ءبىلۋى مەن تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ – قازىرگى كەزدە بارلىق مۇعالىمدەر قاۋىمىنىڭ الدىنداعى ماسەلە.
وسىعان وراي وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىنىڭ ءبىرى وزىندىك جۇمىسپەن وزدىگىنەن ءبىلىم الۋ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋدىڭ پەداگوگيكالىق جانە ادىستەمەلىك تاسىلدەرىن قازىرگى زامان تالاپتارىنا سايكەس جەتىلدىرۋ بولىپ وتىر.
وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن كوزقاراسى ءارتۇرلى فاكتورلارمەن: جەكە باسىنىڭ جانە ءپاننىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن قاتار وقىتۋ ادىسىمەن انىقتالادى. پانگە دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ۇيىرمە جۇمىسىن جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىپ وتىرعان ءجون. سول سياقتى ءتۇرلى وتىرىستار فورۋم، دوڭگەلەك ستول، كۆن جارىستارى، كەشتەر وتكىزۋ، ءسوز جۇمباقتار، رەبۋستەر شەشۋ، بيولوگيالىق ەسەپتەر شىعارۋ، تەست سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ، وقۋشىنىڭ عىلىمي ىزدەنىسىن بىلۋگە قۇشتارلىعىن عىلىمي تانىمدىق قابىلەتىن، ىس-ارەكەتىن ارتتىرادى.
ءوز تاجىريبەمنەن بايقاعانىم، دارىندى وقۋشىلاردى ىرىكتەۋ جانە ولارمەن جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن ۇيىرمە جۇمىسىنىڭ ورنى ەرەكشە.
مەكتەپتە «جاس ەكولوگ» ۇيىرمە مۇشەلەرىمەن جۇمىس جۇرگىزدىم. ونىڭ قۇرامى 13 وقۋشىدان تۇرادى. وسى وقۋشىلاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن، ىس-ارەكەتىن ارتتىرۋ ماقساتىندا كەشتەر، زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدىم.
ءمۇعالىمنىڭ شەبەرلىگىمەن وقۋشىلارمەن جەكە جۇمىس جۇرگىزۋ ارقىلى ۇيىمداستىرىلعان ساباقتار، ۇيىرمەلەر، فاكۋلتاتيۆ ساباقتار وقۋشىلاردىڭ دارىندىلىعىن دامىتۋ جولدارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
ساباق، ۇيىرمە بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ وزدىگىنەن ىزدەنۋىن قاداعالاپ ءبىلىم داعدىسىن تولىقتىرۋعا باعىتتالعان ساباق وتكىزۋ ادىستەرىنىڭ ءبىرى - «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ» جوباسى.
دارىندىلىقتى دامىتۋ ءۇشىن جۇمىستى جۇيەلى ۇيىمداستىرۋ قاجەت. جاڭا تەحنولوگيا مۇمكىندىكتەرىن پايدالانۋ، سىنىپتان تىس شارالاردى ءوز دارەجەسىندە وتكىزۋ، ءوز بەتىمەن ءبىلىم ءبىلىم الۋعا جەتەلەۋ.
دارىندى وقۋشىلارمەن جۇمىس جاسايتىن مۇعالىمدەر از سويلەپ، اقپاراتتى ءوزى از بەرەدى.، ولار از ءتۇسىندىرىپ، كوبىرەك سۇراقتار قويادى، كوبىرەك ويلانتادى. سۇراققا ءوزى جاۋاپ بەرۋدىڭ ورنىنا كەزەكتى وقۋشىلارعا بەرەدى.
قازىرگى ءاربىر ىزدەنىمپاز مۇعالىمدەردىڭ مىندەتى وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىن، ىسكەرلىگىن دامىتۋ. دارىندى بالالار وسىنداي ساباق بارىسىندا دا ەرەكشە تاپقىرلىعىمەن، عىلىمي ىزدەنىسىمەن كوزگە ءتۇسىپ وتىرادى. ءوز بەتىنشە ىزدەنۋدى وقۋشىلاردىڭ وزىندىك جۇمىسىن تاۋىپ ۇيىمداستىرا الاتىن، كەرەك كەزىندە جاعدايلار تۋعىزىپ، ولاردىڭ باستى مىندەتىن ءوز بەتىنشە شەشۋگە قۇشتارلاندىرا الاتىن ءمۇعالىم وقىتۋدا ەڭ جاقسى ناتيجەگە جەتەتىندىگىن كورۋگە بولادى دەپ ويلايمىن.
ىزدەنۋ ارقىلى باستى ماسەلەلەردى جەتە ءبىلۋ، زەرتتەۋ، جيناقتاۋ، ونى ناسيحاتتاۋ، ىسكە اسىرۋ، وقۋ جانە تاربيە جۇمىسىن ودان ءارى جاقسارتا بەرۋدىڭ سارقىلماس كوزى.
«نەعۇرلىم بالانىڭ قابىلەتى مەن تالانتىن دامىتۋعا ەرتەرەك كوڭىل بولىنسە، سوعۇرلىم ونى تولىق اشۋعا مۇمكىندىك تۋادى. بالا بويىنداعى ەرەكشە قاسيەتتەردى وعان جاقىن جاسى ۇلكەندەر دۇرىس، جەتكىلىكتى باعالاماسا ونىڭ «وزگەلەر سياقتى» بولىپ قالىپ قويۋى مۇمكىن» دەيدى امەريكاندىق عالىمدار.
دارىندى وقۋشىلارمەن ۇزدىكسىز جۇمىس جاساي وتىرىپ، تومەندەگىدەي ناتيجەگە قول جەتكىزدىم:
اۋداندىق وليمپيادا جەتىستىكتەرى
2004، 2007، 2010 وقۋ جىلىندا 18 وقۋشى گرانت يەگەرى بولدى.
قورىتىندى.
3. قورىتىندىلاي كەلە، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن، قىزىعۋشىلىعىن دامىتا وتىرىپ، عىلىم سالاسىندا وليمپيادا، بايقاۋلارعا دايىنداي وتىرىپ، كوسەمدىگى مول، شىعارماشىل، ءبىلىمدى، ىزدەنىمپاز، تاپقىر، قابىلەتتى زور وقۋشى شىعارۋ - ءاربىر ۇستازدىڭ مىندەتى.
بۇگىنگى كۇننىڭ نەگىزگى تالابى ءبىلىمدى ادامدى الەمنىڭ بۇتىندەي بەينەسىن قابىلداي الاتىن، شىعارماشىلىق تانىممەن تىكەلەي قاتىناس جاساي الاتىن، جاڭاشا ويلاي الاتىن تۆورچەستۆولىق ادامعا اينالدىرۋ.
بۇگىنگى ءبىلىم بەرۋ پروسەسىندە وقۋشىمەن جەكە جۇمىس جۇرگىزۋ ارقىلى دارىندىلىقتى دامىتۋ وقۋشىنىڭ زەرتتەۋ جۇمىسىنا تانىمدىق بەلسەندىلىك ارقىلى قىزىعۋدى قالىپتاستىرۋ ءاربىر ءمۇعالىمنىڭ مىندەتى.
سونىمەن،ءوز بەتىنشە ىس-ارەكەتكە بەيىم ءوزىنىڭ جيناقتاعان ءبىلىم - داعدىسىن پايدالانا بىلەدى
پروبلەما شەشۋدە ۇنەمى ءىسىن ساپالى ەتىپ زەيىنىن ءبىر نارسەگە شوعىرلاندىرادى جاقسى ورىنداۋعا تىرىسادى
باسەكەگە قابىلەتتى
ۇسىنىستار:
1. دارىندى بالانى جان-جاقتى زەرتتەۋ جولعا قويىلسا
2. دارىندى بالانى بەيىمىنە سايكەس وقىتۋ جولعا قويىلسا
3. دارىندى بالاعا قوسىمشا ماتەريالدار،اقپاراتتار الۋ ءۇشىن جاعداي جاسالسا
You Might Also Like
-
ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ تالابىنا ساي مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ، وقىتۋ، قازىرگى زامانعا ساي ءبىلىمدى دە، تاربيەلى ۇرپاق تاربيەلەۋ پەداگوگتار ەنشىسىندە.
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كومپيۋتەردە جۇمىس ىستەۋ ءتارتىبى مەن قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى.
