InfoHub Logo

باستاۋىش سىنىپتان بالدارعا شەت ءتىلىن وقىتۋ قازىرگى كۇنگى ەڭ كوكەيكەستى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. بۇل تاقىرىپقا كەلگەندە قوعاداعى ويلاردا ەكىگە بولىنەتىنى راس. كەيبىرى باستاۋىش سىنىپتان شەت ءتىلىن ۇيرەتۋگە تۇبەگەيلى قارسى بولسا، ەندى ءبىرى وڭ كوزقاراستا. وسى ماقالامىزدا وسى سۇراققا جاۋاپ بەرىپ، ونىڭ دۇرىس جانە تەرىس جاقتارىن اتاپ كورەيىك.

قازىرگى تاڭدا اعىلشىن ءتىلىن ءبىلۋ زامان تالابى. ەگەر اعىلشىن ءتىلىن بىلسەڭ ،مۇمكىندىكتەرىڭدە جوعارى بولادى. شەتەلدە وقۋ،زاماناۋي تەحنولوگيالاردى مەڭگەرۋ، ءتىپتى شەتەلدە جۇمىس ىستەۋدە پروبلەما ەمەس. ال شەت ءتىلىن مەڭگەرۋگە ادام بالا كەزدە وتە قابىلەتتى بولادى. بالا ەرتە كەزدەن بىرنەشە تىلدە سويلەۋگە داعدىلانادى، ءتىل ۇيرەنۋگە دەگەن قىزىعۋشىلى ارتادى. ءبىرىنشى سىنىپتان قازاق مەكتەبىندە وقىعان بالالاردى مىسال رەتىندە الايىق. ولار قازاق تىلىندە تازا سويلەيدى، سونىمەن قاتار ءوز انا تىلىندە دە ەركىن سويلەيتىنىن بايقايمىز. وعان قوسا بىرنەشە تىلدە سويلەيتىن كوپتەگەن دارىندى بالداردى دا كورىپ ءجۇرمىز. وسىلاردىڭ بارلىعى بالا كەزدە شەت ءتىلىن ۇيرەنۋ وڭاي ەكەنىنىڭ دالەلى دەپ بىلەمىز. سوندىقتان ءبىرىنشى سىنىپتان، ءتىپتى بالاباقشادان شەت ءتىلىن ۇيرەتۋگە قارسى بولماۋىمىز كەرەك.

ءبىز بۇل ماسەلەگە تەك ءبىر جاقتان قاراماۋىمىز كەرەك. كەز-كەلگەن ءىستىڭ ەكى جاعى بولاتىنى سياقتى،  ەرتە كەزدەن بالاعا شەت ءتىلىن ۇيرەتۋدىڭ تەرىس تۇستارىندا ەستەن شىعارماۋعا ءتيىسپىز. ءبىرىنشى سىنىپتا ارينە ءوز انا تىلىندە بالا سويلەي الادى، ءبىراق بۇل ۋاقىتتا قانشالىقتى ءوز ءتىلىنىڭ قۇندىلىقتارىن تۇسىنە الادى. كىشكەنتاي كەزىنەن شەت تىلىندە سويلەگەن، شەت تىلدە ويلايتىن بالا ۇلتتىق بولمىستى جوعالتىپ الماسپا ەكەن دەگەن سۇراق. مەنتاليتەتى دە وزگەرىپ، ءوز سالت-داستۇرىنەن حابارسىز قالماسپا ەكەن؟ ارينە ءبىز كوپ تىلدىلىككە قارسى ەمەسپىز، ءبىراق وزگە ءتىلدى ۇيرەنۋدى 5 سىنىپتا باستاسا كەشىكپەسى انىق. بارلىعىمىزعا بەلگىلى جاپون ەلىن الايىق، 6 سىنىپقا دەيىن مەكتەپتە وزگە ءتىل وقىتىلمايدى. بۇل ەل بىلىمگە جانى قۇمار ەكەنى بەلگىلى. 6 سىنىپتان شەت ءتىلىن ۇيرەنىپ، دامۋدان ارتتا قالىپ جاتىر دەپ ايتا المايمىز. سوندىقتان مەكتەپكە جاڭا كەلگەن، ءالى جازۋدى بىلمەيتىن، الىپپەنى ەندى تانىپ جاتقان بالاعا شەت ءتىلىن قوسىپ ۇيرەتكەن قانشالىقتى دۇرىس؟

قوىتىندىلاي كەلە ايتقىمىز كەلگەنى ەگەر ادامدا قىزىعۋشىلىق بولسا ،ول كەز-كەلگەن جاستا ءتىلدى ۇيرەنىپ الارى ءسوزسىز. ءتىلدى ۇيرەنۋ ءۇشىن سەن ءبىرىنشى سىنىپتا وقيسىڭبا، الدە 50 جاستاسىڭبا ماڭىزدى ەمەس. ماڭىزدىسى بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىق، قىزىعۋشىلىق. «ءبىر ءتىل بىلسەڭ – ءبىر ادامسىڭ، ەكى ءتىل بىلسەڭ – ەكى ادامسىڭ» - دەپ ۇلى اباي ايتقانداي، شەت ءتىلىن ۇيرەنەيىك، ءبىراق كىم قاي كەزدە ۇيرەنىپ باستاۋدى ءجون كورسە اركىمنىىڭ ءوز تاڭداۋىنا قالدىرامىز.

اۆتورى: اقسۇڭقار تەمىروۆا. جەتەكشى: ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوسەنتى جاناتايەۆ دانات جاناتاي ۇلى

---