بەكبەرگەن مەكتەبى
...اۋىلدىڭ قوتانىنداعى دوڭەسكە ۇزىنشالاۋ سالىنعان اعاش ءۇي بىردەن كوزگە تۇسەدى. اعاشى جاڭا. ءتورت تەرەزەسى بار. ماڭىندا قوقىرسىعان قورا-قوپسى جوق. ءبىراق، بالا كوپ: بىقىپ جاتىر، قايناپ جاتىر، بىرەۋ كىرىپ، بىرەۋى شىعىپ جاتىر. ماز-مەيرام بوپ ويناپ جاتىر؛ وزدەرىنشە قۋانىشتى، شاتتىق تويىن تويلاپ جاتىر...
— بۇل نە قىلعان ءۇي؟ — دەپ سۇراساڭ، سەلسوۆەت مۇشەسى قالي جەلبەيىن كوتەرە ءتۇسىپ، كوكىرەگىن جوعارى كوتەرىپ:
— بۇل "بەكبەرگەن مەكتەبى!"— دەيدى.
قاليدى جانىڭا ەرتىپ، قاتارلاسا وتىرىپ، مەكتەپكە بارساڭ، جاس بالالار ويىنىن توقتاتىپ، الدىڭنان شىعادى. كوزدەرى جاۋدىراپ تەسىلە قارايدى. كىم ەكەنىڭدى بىلگىسى كەلگەن سەكىلدەنەدى. ايتقانىڭدى ىنتامەن تىڭداعىسى كەلگەن سەكىلدەنەدى. جان-جاعىڭنان قاۋمالاعان، جاۋدىراعان كوز، ءوزىڭدى دە ەرىتپەي قويمايدى؛ ەريسىڭ، تۇلا-بويىڭ شالقيدى، كوڭىلىڭ كوتەرىلەدى، ىرجىڭداپ كۇلە بەرەسىڭ... ارى-بەرى تۇرعان سوڭ، نەگە ايتقانىڭدى ءوزىڭ دە بىلمەي:
— جاسا، بالالار، جاسا! — دەيسىڭ.
مەكتەپكە كىرىپ كەلسەڭ، الدىندا قاتارلاعان پارتا تۇر. ءمۇعالىمنىڭ ستولى تۇر. ءۇيدىڭ كەرەگەسىن قاپتاپ قارا تاقتا تۇر. بارىنەن دە جوعارى، مەكتەپتىڭ تورگى قابىرعاسىندا ءىلۋلى سۋرەتتەر تۇر: لەنيننىڭ سۋرەتتەرى... سولاردان بالكىم تومەن، "كەسپە الىپپەمەن" قاتارلاسا ءبىر قازاقتىڭ سۋرەتى ءىلۋلى: باسىندا سەڭسەڭ بوركى بار، اياعىندا باستامالى ەتىك، ۇستىندە شولاق تون. جاقىن كەلىپ، ولاي ءوتىپ، بىلاي ءوتىپ، قانشا ءۇڭىلىپ قاراساڭ دا ەش وزگەشەلىگى جوق، اۋىلدىڭ جابايى قازاعى. ارى-بەرى قاراعان سوڭ قاليعا بۇرىلىپ:
— بۇل كىمنىڭ سۋرەتى؟ — دەپ سۇراساڭ:
— بۇل بەكبەرگەن وتاعاسىنىڭ سۋرەتى عوي،— دەيدى.
مەكتەپ بەكبەرگەن اتىندا. مەكتەپ ۇيىندە بەكبەرگەننىڭ سۋرەتى ءىلۋلى. مۇنشا ارداقتالعان بۇل نە قىلعان بەكبەرگەن دەگەن ويعا قالاسىڭ.
مەكتەپتەن شىعا كەلگەندە، الدىڭنان وزەننىڭ قاباعى كەزدەسەدى. قاباققا كەلىپ قاراساڭ، كوز ۇشىنداي جەردىڭ ءبارى كورىنەدى، ەرىپ جاتقان قار، ويدىم-ويدىم قارا جەر، كولكىپ جاتقان سۋ، قاردان قاردى ساعالاپ، ءيتىنىپ بارا جاتقان جۇرگىنشى، انداعايلاپ جايىلىپ جاتقان مال، اسىر سالىپ اسىق ويناپ جاتقان جاس بالالار، سۋات باسىنا القا-قوتان تۇرا قالىپ اڭگىمە سوعىپ جاتقان قىز-كەلىنشەك، ەكەۋ-ۇشەۋ باس قوسىپ ەل قىدىرعان قىدىرما — ءبارى دە كوز الدىڭدا، ءبارىن دە كوزىڭنەن وتكىزىپ كەنەلەسىڭ، قارايسىڭ...
اۋىل ادامدارى بىرتىندەپ جينالا باستايدى. الدىمەن جازدى اڭگىمە قىلىپ وتەدى.
— قاردىڭ ەرۋىن كوردىڭ بە، جاقسى ەرىپ جاتىر-اۋ ءوزى، ويپاڭ جەردىڭ ءبارى سۋ بولىپ كەتىپتى،— دەپ ءابىش باستايدى.
— قار سۋىنان قايىر شامالى عوي، جازعى جاڭبىردى ايتسايشى، جاز جاڭبىر بولسىن دەپ تىلە.
— جىل باسىنىڭ ىرىمى جاقسى، ەگىن-پىشەن بىتىك بولعاي دا.
— بيىل بىتسە كەرەك...
— قايىربەك، وسى سەنىڭ بولجايتىنىڭ بولاتىن ەدى عوي، سونىڭدى قويىپ كەتتىڭ بە؟— دەپ، ءبىر جىگىت قايىربەكتى قاجاۋعا كىرىسەدى.
— مولدا مولدالىعىن، باقسى باقسىلىعىن تاستاپ جاتقاندا قايىربەك تاستاماي ءقايتسىن،— دەپ ەكىنشى بىرەۋى قايىربەكتى جاقتاۋى بەكەر، بىلتىر شوڭباي باقسىنى ميليسيا ۇستايتىندا قايىربەك جامان ساسىپتى عوي. جىبەكتىڭ ۇيىنە بارىپ: "ويباي، جەڭەشە، مەنى جاسىرا كور"، دەپ ايتادى،— دەيدى...
جۇرت حا-حا-لاپ كۇلىسەدى.
— راس پا، قايىربەك؟
— ۋاي، قويشى، قايداعى جوقتى ايتاتىندارىڭ نە؟ مەن باقسى بولىپ بال اشقانىم جوق، مولدا بولىپ ساداقا العانىم جوق. شوڭبايعا ۇقساپ، الماستى ءدارى دەپ بەرىپ، ەشكىمنىڭ قاتىنىن ولتىرگەنىم جوق، ميليسيانىڭ مەندە نەسى بار؟.. باس قوسقاندا قىسىر سوزبەن ۋاقىت الدىرعانشا، ورتالىقتان كەلگەن مىنا جىگىت تە تۇر، شارۋاشىلىقتارىڭنىڭ جايىن سويلەسىپ، ءبىلىسىپ، بىلمەگەندەرىڭ بولسا سۇراپ الساڭدارشى،— دەپ قايىربەك سالماقپەن سويلەپ، جۇرتتىڭ بەتىن ەكىنشى اڭگىمەگە اۋدارادى.
جۇرت اڭگىمەسى ەكىنشىگە بۇرىلادى. شارۋاشىلىق جايىن قولعا الادى. ارتەل اتى كەرەك، كوللەكتيۆ بولۋ كەرەك. قالاي اشادى؟
— بەكبەرگەن بيشارانىڭ ءولىپ قالعاندىعى عوي، ايتپەسە ارتەلدى دە، كوللەكتيۆىڭدى دە الدەقاشان اشىپ تاستاماس پا ەدى دەپ بىرەۋى كۇرسىنگەن تارىزدەنەدى.
تاعى بەكبەرگەن؟ بەكبەرگەن كىم؟ جۇمباق. ەندى سۇراماي، انىعىن بىلمەي نە عىپ شىدارسىڭ؟
"بەكبەرگەن دەگەندەرىڭ كىم ەدى؟" دەسەڭ جۇرت بەتىڭە اجىرايا قالادى. بەت الپەتتەرى: "بەكبەرگەندى بىلمەي جۇرگەن بۇل كىم ءوزى؟"— دەگەندەي بولادى. قالي ورتاعا تامان كەلىپ، شالجيا وتىرادى. ساقالىن تۇتامداي ءتۇسىپ، باسىن جوعارىراق كوتەرىپ، بايسالدى داۋىسپەن بەكبەرگەن جايىن جىرلاۋعا كىرىسەدى:
— شەتتە جۇرگەن بالاسىز عوي، بىلمەسسىز، بەكبەرگەن دەيتىن وتاعاسىمىز بولعان،— دەپ ءبىر باستاپ قويادى.
— بۇل بالا قايدان ءبىلسىن، ءبىزدىڭ ەلگە بۇرىن كەلگەن جوق قوي،— دەپ ەكىنشى بىرەۋى قوستاپ قويادى.
— بەكبەرگەن دەگەن وتاعاسىمىز بولعان. وسى اۋىلدىكى. اتالاسپىز، جاقىن اعالارىمىز ەدى. كەدەي ەدى. ءبىراق پىسىق ەدى. كورمەگەنى جوق. كىسى ەسىگىندە ءومىرى وتكەن. وسى سوۆەت كەلگەننەن بىلاي عانا كوزىن اشقان. سودان بىلاي ەپتەپ سوزگە كىرە باستادى. سايلاۋ بولعاندا بەكبەرگەن سەلسوۆەتكە ىلىكتى. زاەمپوموششقا سايلاندى. ودان اۋىلناي بولدى. ودان بولىستىڭ ورىنباسارى بولدى. ودان ۋەزدىڭ، گۋبەرنيانىڭ سەزدەرىنە دە سايلانىپ بارىپ ءجۇردى... جۇرە-جۇرە مۇلدە ىسىلدى جاڭالىقتارمەن تانىستى. سول جاڭالىقتى ەلگە اكەلىپ ورناتام دەپ تىرىستى...
جۇرت باستا ۇناتپاي قارادى. "قۇلقىنى ءۇشىن ءجۇر"،— دەۋشىلەر دە بولدى. ءبىراق سول جۇرىسىندە بەكبەرگەن قىل شايناپ، ءدان جۇتقان جوق، وبالى نەگە كەرەك، ول دۇنيەگە كەتتى عوي، ماقتاعانىم ەمەس، شىنىڭنىڭ ءوزى وسى. كۇندىز-تۇنى جۇرسە دە، بىرەۋدەن "راسحودىم" دەپ، "شىعىنىم" دەپ ساباقتى ينە العان ادام ەمەس، نە كورسە دە ءوزى كورەدى... ءوزى قاۋقىلداق ادام ەدى، بيشارا: "بۇدان جامانىمدا دا تويعا بارعام. ءقازىر — اتىم بار، سيىرىم بار، بۇدان ارتىق ماعان نە كەرەك؟ ەندىگى ەڭبەگىمدى، ەل، سەندەر ءۇشىن سىڭىرەم"،— دەۋشى ەدى...
ءۇشىنشى جىل بولىپ بارادى. بولىستىڭ قىزمەتىندە جۇرگەندە گۋبەرنياعا بارىپ كەلدى. كەلگەن ىڭعايىندا وسى وتىرعان ءبارىمىزدى جيناپ الىپ: "ارتەل اشىڭدار، كوللەكتيۆ بولىڭدار؟ مەكتەپ سالىڭدار!" دەپ ۇگىت ايتىپ ەدى كەلىپ... ىڭق ەتە المادىق، ايتقانىن ىستەمەكشى بولدىق. ارتەل اشتىق. وسى اۋىلداعى "قايىڭدىساي ارتەلى" سونداعى بەكبەرگەننىڭ اشىپ بەرگەن ارتەلى. "وسى كۇنى ۋەز قول استىندا ءبىرىنشى ارتەل"، دەپ بىزگە ماقتاۋ بەرىپ وتىر عوي...
مىناۋ تۇرعان مەكتەپ — بەكبەرگەن اتىندا. مەكتەپ ىشىندە ءىلۋلى تۇرعان بەكبەرگەننىڭ سۋرەتىن دە كوردىڭىز عوي... وسى مەكتەپتى سالۋعا بەكبەرگەننەن كوپ ەڭبەك سىڭىرگەن ادام جوق بەكبەرگەن بولماسا بۇل مەكتەپ بىزگە جوق ەدى.
ءتورتىنشى اۋىلنايعا قارايتىن ون اۋىل بارمىز، ون اۋىل ءتورت اتاعا بولىنەدى. تاڭسىق دەگەن اتانىڭ بالاسى بەس اۋىل. سوڭعىلارى ءبىر اۋىل، ەكى اۋىلدان. تاڭسىق بەلدى اتا، باي اۋىلدار. ءتورتىنشىنىڭ تاعدىرى سولاردىڭ قولىندا بولىپ كەلگەن. ولارعا قارسى كەلىپ ءسوز ايتاتىن ادام تورتىنشىدەن شىققان ەمەس... وقىعاندار دا سول تاڭسىق توبىندا بولدى اۋىلدىق، بولىستىق كەڭەسىنىڭ قاي جەرىندە بولسا دا، تاڭسىق تۇقىمى وتىراتىن بولدى. سوسىن، ءوز توبىنىڭ تىلەگىن ۇسكە شىعارماسىن با؟! تاڭسىق تۇقىمى بۇرىنعى كۇيىندە داۋىرلەپ جۇرە بەردى...
اينالايىن سوۆەت كەدەيدى قولتىقتادى. ارقا سۇيەر سوۆەتى بولعان سوڭ كەدەي دە بۇرىنعى جاسقانشاقتىعىن قويادى ەكەن. بۇرىن تاڭسىق تۇقىمىنىڭ جەل جاعىنان جۇرە المايتىن بولساق، سوۆەت كەلگەننەن بىلاي سانعا كىرىپ، قاق تورىنە بارىپ وتىراتىن بولدىق. اڭگىمە بيلىگىن تاڭسىق تۇقىمىنا عانا بەرىپ قويماي، كەڭەسىپ شەشەتىندى شىعاردىق.
ءبىراق اۋزى تۇشىپ قالعان تۇقىم وڭايلىقپەن باسىلماقشى ەمەس قوي، تاڭسىق توبى دا كوپكە شەيىن قارسىلاستى. وقىعان بالالارىن كەڭسە بىتكەنگە جاۋىپ جىبەردى. بولىستا دا، گۋبەرنيادا دا ادامدارى وتىردى. سولار ارقىلى جۇمىستارىن استىرتىن بىتىرەتىندى شىعاردى. ءبىز داۋرىعىپ دالادا قالىپ تا جۇردىك. تاۋىمىز قايتىپ، توقتاپ قالا جازداعان كۇندەرىمىز دە بولدى...
بەكبەرگەن بيشارانىڭ ەرەكشە جۇمىسىن ايتپاقشى بولىپ كەلەم-اۋ. بەكبەرگەن سولارمەن سالعىلاسۋعا جارادى. بايلار جۇمىستى استىرتىن بىتىرسە، بەكبەرگەن سولاردىڭ سوڭىنا ءتۇسىپ، ۇرلىقتارىن اشىپ وتىردى. كوپتىڭ الدىنا سالىپ، تالقىعا بەرىپ وتىردى. بەكبەرگەننىڭ باستاۋىمەن كوپ ءوزىنىڭ قاۋلىسىن شىعارىپ، ءتيىستى ورىندارىنا بەرىپ وتىردى.
تورتىنشىدەگى ىڭىرشاعى اينالعان كەدەي ءبىزدىڭ اۋىل. ءبىزدىڭ اۋىلعا ومىردە شىر بىتكەن ەمەس. كەدەيلىكتىڭ كەسىرىنەن تاماق ءۇشىن توزىپ، وسى اۋىلدىڭ ورنىندا جان قالماعان كەزدەر دە بولدى. اۋىل بولساق، باس قوسساق، ءوز كەرەگىمىز وزىمىزدەن تابىلسا — وسى كەڭەس تۇسىندا بولىپ وتىر...
سول كەزدە جاكەن دەيتىن بىرەۋ اۋىلناي بولدى. كەدەيدىڭ بالاسى ەدى. ءبىراق، وڭباعان شىركىن، سايلانىپ العان سوڭ، كوپشىگى قيسايىپ كەتتى. كەدەي نامىسىن اياققا باسىپ، اتالىق جولىنا تارتتى. تاڭسىق تۇقىمىنىڭ تىلەگىن ۇستەم قىلۋعا تىرىساتىن بولدى. ۇكىمەت جاردەمى بولسا، الدىمەن سولارعا بەرەتىندى شىعاردى. ەلمەن كەڭەسپەي ءوز بەتىمەن ءىس ىستەپ كەتەتىن دە بولدى... سول كەزدەگى جۇمىسىنىڭ ءبىرى مەكتەپ ەدى. ۇكىمەت ءتورتىنشى اۋىلعا ءبىر مەكتەپ بەرسە، جاكەن اۋىلناي كوپتىڭ قاۋلىسىن جيىن قاعاز ءتۇسىرىپ، مەكتەپتى تۇرسىننىڭ اۋىلىنا ورناتىپتى. تۇرسىن دەيتىن تاڭسىقتىڭ تۇقىمىنداعى ءبىرىنشى باي. بيىل ءوزىن كونفيسكەلەپ، جەر اۋدارىپ جىبەردىك. سول تۇرسىن مەكتەپكە اس ءۇيىن بەرىپ، ۇيىنە ايلاپ اقى الاتىندى شىعارماسىن با؟!
مەكتەپتىڭ اشىلعانىن ءبىز ءبىر-اق بىلدىك. اڭ-تاڭبىز. "ۇكىمەت كەدەيدىكى. مەكتەپ تە كەدەيدىكى بولۋ كەرەك ەمەس پە ەدى؟ تۇرسىننىڭ ۇيىنەن مەكتەپ اشقانى نەسى؟ كەدەي بالاسى وقىماسىن، كوزى اشىلماسىن دەگەنى مە؟.." دەيمىز. قۇر ءوزارا كۇڭكىلدەسكەنىمىز بولماسا، اشىپ ەشنارسە ايتا العان جوقپىز. ساباق باستايىن دەپ جاتىر دەگەندى ەسىتكەن سوڭ، بالالارىمىزدى جەتەلەپ الىپ بارعان بولدىق...
توباقابىل دەيتىن بار. و دا تاڭسىق تۇقىمى. توباقابىل توعىز جىل بي بولعان. سونىڭ ءسالىم دەيتىن بالاسى بولۋشى ەدى. يشاننىڭ مەدرەسەسىنەن وقىپ شىققان مولدا ەدى. اۋىلىندا مەشىت بار، سول مەشىتتە "مەشىت مولداسى" بولىپ تا جۇرەگىن. سول ءسالىم جاڭاعى اشىلعان مەكتەپكە ءمۇعالىم بولىپتى!.. بالالاردى الىپ بارعاندا ءوزىمىز شوشىپ كەتتىك... "مەكتەپ دەگەنى قاتە شىعار، ءدىن وقۋىن وقىتاتىن ورىن بولار" دەپ تە ءدۇدامالداندىق. ءبىراق سۇراي كەلە شىن مەكتەپ ەكەنىن بىلدىك...
ءسىز ابايلادىڭىز با، جاڭا مەكتەپكە كىرە بەرگەنىمىزدە ءبىر قارا دومالاق بالا كەزدەستى عوي. سول مەنىڭ بالام. بيىل ون ەكىدە. مەكتەپتى بيىل ءبىتىرىپ وتىر... سول بالامدى ءسالىم مۇعالىمگە مەن الىپ بارعان بولاتىنمىن. ىبىراي دەيتىننىڭ ۇيىندە بالامدى جاتقىزباقشى بولىپ، جەتەكتەپ مەكتەپكە الىپ باردىم. ءۇي تولعان بالا جەردى تىزەرلەپ وتىر ەكەن. وتىرىستارى بۇرىنعى مولداعا جينالعان بالالار سياقتى. بۇرىنعى مولدانىڭ الدىن ءوزىمىز دە تالاي كورگەن ادامبىز عوي. بۇرىنعىدان وزگەشەلىگى بولماعان سوڭ، مەكتەپ بولعاندىعى قايسى دەيمىن ىشىمنەن.
— ءسالىم، شىراعىم، مىنا ءبىر بالامدى اكەلىپ ەدىم،— دەپ ەدىم، مەنىڭ كىم ەكەنىمدى تانىمايتىن دا شىعار دەيمىن، قاباعىن تۇكسيتە قارادى. تەرەزەنىڭ الدىنداعى ورىندىقتا دالاعا قاراپ وتىر ەكەن.
— ورىن جوق، بالالار تولىپ قالدى، ەندى بالا الىنبايدى،— دەدى.
مەن شوشىپ كەتتىم. اپالاقتاپ قالدىم. تۇسىنە المادىم. مەكتەپ تورتىنشىگە ارناپ اشىلعان. ءتورتىنشىنىڭ بالاسى تۇگەل وقىماعانمەن، جاقىن اۋىلداردىڭ بالالارى وقۋ كەرەك ەمەس پە؟ مۇندا وقىماسا، بۇعان كىرە الماسا، قايدا بارىپ وقىماقشى؟..
— شىراعىم، ونىڭ قالاي، كورشى اۋىلمىز، ءبىزدىڭ بالالارىمىز وقىماعاندا، بۇعان كىمنىڭ بالاسى كەلىپ وقىماقشى،— دەپ باستاي بەرىپ ەدىم:
— وتاعاسى، زاكونىڭدى قوي، ايتقانعا ءتۇسىن،— دەپ شىرت كەستى دە تاستادى.
ءوزىم ىزاقور، اشۋلانشاق اداممىن. اشۋلانعانىم سونداي، تۇلا بويىم قالشىلداپ، ءوزىمدى-وزىم ۇستاي الماي قالا جازدادىم. ءسالىمدى بارا جاعادان الىپ، ۇيدەن سۇيرەپ شىعارىپ، توپەگىم دە كەلدى...
بالامدى الىپ اۋىلعا كەلسەم، بەكبەرگەن مارقۇم كەلىپ تۇر ەكەن. جۇگىرىپ سوعان بارىپ، ءسالىمنىڭ ءوشىن سودان المايمىن با:
— سوۆەت ادامىمىن دەيسىڭ، سوۆەتتىڭ باسىندا ءجۇرمىن دەيسىڭ، بىتىرگەنىڭ قايسى؟ ەڭ ارعىسى مەكتەپ تە اشىپ بەرە المايسىڭ...— دەپ.
بيشارانىڭ مىنەزىنىڭ جاقسىلىعى-اي، كەڭكىلدەپ كۇلە بەردى. مەنىڭ قارقىنىم باسىلعان كەزدە، جايلاپ ءسوزىن ايتتى.
— قالي،— دەدى،— ءوزىڭ دە كورىپ ءجۇرسىڭ، ءبىزدىڭ مەكەمەلەرىمىز ءالى كۇنگە قولايسىز ادامداردان ارىلماي ءجۇر.
بايدى جاقتاۋشىلار، بايدىڭ تىلەگىن ورىنداۋشىلار مەكەمە ادامدارىنىڭ ىشىندە ءالى دە بولسا بار... ءبىراق كۇن ساناپ ءوسىپ كەلەمىز، ولاردى ىسىرىپ، بيلىكتى قولعا الىپ كەلەمىز...— دەدى. سونداي وڭباعان بىرەۋدىڭ شىلىعىمەن بولىپ وتىرعان جۇمىس قوي، وقا جوق، ەرتەڭ ەلدى جيناتىپ، كەڭەسىپ كورەرمىز،— دەدى.
ەرتەڭىنە ەلدى جيناتتى. مەكتەپ جايىن كەڭەستى. مەكتەپتىڭ ورىنسىز جەردە تۇرعاندىعى، ءمۇعالىمنىڭ قولايسىزدىعى ايتىلدى. ءبىز كەدەي تابى دەپ ءجۇرمىز-اۋ، كەدەيلەردىڭ كەيدە بەتالدى لاعىپ كەتەتىنى بار، سول جيىلىستا ءبىزدىڭ ءتورتىنشىنىڭ كەدەيى بەت الدى لاقتى.
— مەكتەپتىڭ تۇرعان جەرى دۇرىس. باسقا جەردەن اشا المايمىن، مەكتەپكە بەرەتىن ءۇيىمىز جوق،—دەدى.
بەكبەرگەننىڭ مۇلدە كۇيىپ كەتكەنى عوي:
— وڭبايسىڭ، كەدەي، وسىنى ءسوز دەپ ايتىپ تۇرسىڭدار ما؟ ءبىزدى ادام قىلىپ جۇرگەن باي ما ەكەن؟ بايسىز ءبىز ولە مە ەكەمىز؟.. ءسوز ەمەس. ءۇي كەرەك بولسا، ءوز ءۇيىمدى تەگىن بەرەم، ءايدا، قاۋلىڭدى ىستە، كوشىر مەكتەپتى! — دەدى.
مەكتەپ كوشپەيتىن بولدى. بالالارىمىز كىرە المادى. بەكبەرگەن ءتيىستى ورىندارعا جولىعىپ، ىزدەنىپ ءجۇردى. نە بىتىرگەنىن بىزگە ايتقان ەمەس... ءبىر كۇنى جازعىتۇرعا سالىم، بەكبەرگەن اۋىلعا كەلدى دە، ءبارىمىزدى جيناپ الدى:
— مەكتەپ كەرەك پە؟ — دەدى.
— كەرەك! — دەپ شۋ ەتە قالدىق.
— كەرەك بولسا،— دەدى،— مەكتەپ وسى اۋىلعا ورنايتىن بولدى. ءسالىمدى مۇعالىمدىكتەن شىعارتتىم. مەكتەپ سالدىرۋ ءۇشىن ۇكىمەت اقشا بەردى،— دەدى.
ويپىرم-اي، مۇنداي قۋانباسپىز. ايقاي-ۇيقايمەن اۋىلدى باسىمىزعا كوتەردىك... جۇمىسقا كىرىستىك. قازان باسىنا اعاش تاسىدىق. ءبىر جىل دامىل كورمەي ءجۇرىپ، وسى مەكتەپ ءۇيىن قالقيتتىق. سوندا سالىنعان مەكتەپ ەدى-اۋ،— دەپ قالي ءسوزىن اياقتاعانداي بولىپ، كىدىرىپ توقتادى.
— نەسىن ايتاسىڭ، ءبىزدىڭ باسىمىزدى قۇراپ، ەل قىلۋ تۋرالى بەكبەرگەن بيشارانىڭ ەڭبەگى ەلەۋسىز ەدى عوي،— دەپ سىنشى بىرەۋى كۇرسىندى.
— ءبىزدىڭ ياچەيكا سول مەكتەپ سالىناتىن جىلى اشىلدى-اۋ...
— ءيا، سول جىلى اشىلدى... مەكتەپ اشىلاردان ءبىر جەتى بۇرىن ياچەيكانىڭ ءبىرىنشى جيىلىسى بولىپ، بەكبەرگەندى حاتشى قىلىپ سايلاپ ەدىك قوي...
مەكتەپ جايى، ارتەل-كوللەكتيۆ جايى، پارتيا، كەڭەس، كومسومول جۇمىسى بىرىنەن سوڭ ءبىرى ايتىلىپ، ەسكە سالىنىپ جاتىر. وتىرعانداردىڭ كوبى پارتيا مۇشەسى. وزدەرىنشە ايتسا، بەكبەرگەننىڭ شاكىرتى! بەكبەرگەن ولگەن. بەكبەرگەنگە ەسكەرتكىش قىلىپ، مەكتەپتى سونىڭ اتىنا اتاپتى.
اۋىل — جاڭارعان اۋىل. جاڭا ءومىردىڭ تابالدىرىعىن اتتاعان اۋىل. مىناۋ وتىرعان قاۋدىر تون، سەڭسەڭ تىماقتار — جاڭا اۋىلدىڭ ۇيتقىسى، جاڭا ءومىردىڭ ۇستاسى. تالاي كەدەرگىنى، قيىن-قىستاۋدى باستان وتكىزىپ، ەندى كۇردەلى جۇمىسقا بەتتى شىنداپ بۇرىپ وتىرعاندار...
You Might Also Like
-
بولاشاقتاعى جۇرگىزۋشىسى جوق كولىكتى قالاي ەلەستەتەسىز؟ ويلاعانىڭىز Tesla Model 3-كە نەمەسە جاڭا Mercedes EQC–كە ۇقساس بولار؟ مۇمكىن... ءبىراق Volvo ماماندارى ءبىزدىڭ بولاشاعىمىزدى مۇلدەم باسقاش...
-
— مىنا دۇيسەنباي سالىق! — دەپ، اۋىلدىڭ سىرت جاعىندا تاياعىنا سۇيەنىپ تۇرعان ءتورت كىسىنىڭ بىرەۋى، قوجىر بەت، شوقشا ساقالدى كىسى تاياعىمەن اۋىلدىڭ الدىڭعى جاعىنا نۇسقادى.
